HEMOSTAZİS VE TRANSFÜZYON TEDAVİSİ DOÇ. DR. MEHMET FERAHMAN GENEL CERRAHİ AD. HEMOSTAZ MEKANİZMALARI Damar Cevabı Trombosit aktivitesi Pıhtılaşma mekanizması Fibrinolitik sistem Damar cevabı Kanama kontrolünün ilk adımı yaralanan damardan salınan faktörlere bağlı olarak gelişen vazokonstrüksiyondur. Bu vazokonstrüksiyon çoğu damarda kanamayı kontrol etmek yeterlidir. Eğer damar transekte olmamışsa kanamayı durduracak yeterlilikte vazokonstrüksiyon olmayabilir. Bazı damarlar başlangıçta vazokonstrüksiyona uğrayarak kanamayı durdurabilir Trombosit aktivitesi Kan damarında olan herhangi bir endotel hasarı, dolaşımdaki trombositlerin açığa çıkan intimal kollajene yapışmasına neden olur. Kollajen ile sağlanan bu temas trombosit aktivasyonuna neden olur. Trombosit tıkacı kanamanın ilk kontrolünü sağlar ve antikoagüle edilmiş hastalarda kanama kontrolünde önemli rol oynar Pıhtılaşma mekanizması Pıhtılaşma sistemlerinin amacı hasarlı kan damarı sahasında fibrin oluşturarak trombosit tıkacını stabilize etmek ve böylece pıhtı oluşturmaktır. Bunun işlem için iki yol vardır. İntrinsik yol Ektrensek yol Preoperatif değerlendirme Ayrıntılı öykü (kanama öyküsü, geçirilmiş cerrahi, diş çekimi, aile öyküsü) Kullanılan ilaçlar (Aspirin, kumadin, NSAID) Fizik muayene (peteşi, ekimoz, splenomegali) Laboratuar Laboratuar Trombosit sayısı Normal değer 150-400 bindir, 50 bin üstü hemostaz için yeterlidir, 20 binin altında spontan kanama olabilir Kanama zamanı Trombosit fonksiyonunu belirlemede en duyarlı yöntem,ilaçlar, üremi veya genetik hastalıklar nedeniyle bozulabilir Laboratuar Protrombin zamanı (PT) Parsiyel tromboplastin zamanı (PTT) Ektrensek pıhtılaşma yolunu ölçer ve 2,5,7,10 nolu faktör anomaliliklerini saptar İntrensek pıhtılaşma yolunu ölçer ve 8,9,11,12 nolu faktör anomaliliklerini saptar Trombin zamanı (TT) Trombin yetersizliklerini veya anomalilerini saptar Hemostaz bozuklukarı Cerrahi: en sık neden yetersiz kanama kontrolüdür Trombosit bozuklukları İyatrojenik nedenler (En sık görülen koagülasyon bozukuğu) Konjenital koagülopatiler Dissemine intravasküler koagülasyon (DIC) Travma, sepsis, hipoksi en sık DIC nedenleridir Dilusyonel ve tüketim koagülopatileri Tedavi Kanama kontrolü için yetersiz pıhtılaşma faktörü yerine konulmalıdır İlk 12-24 saatte normal aktivitenin % 40-60 ‘ının sağlanması daha sonra kısmen az dozlarda 7-10 gün devam edilmesive sonrasında % 15-30 aktivitenin sağlanması ile gerçekleştirilir Kan transfüzyonu Tam kan Taze tam kan Banka kanı Eritrosit süspansiyonu Kanın santrifüjü ile plazma ve şakilli elemanlar ayrılır Otolog kan Kan hastanın kendisinde ameliyat öncesinde alınır Transfüzyon endikasyonu Akut kan kaybı Hemodinamik stabil anemik hasta Akut kan kaybı Kanama kan hacminin % 25-30’una erişmişse transfüzyon gereklidir Travma: pelvis, uzun kemik kırıkları Akut kan kaybı Belirti bulgular Taşikardi Takipne Hipotansiyon İdrar miktarında azalma Bilinç değişikliği Akut kan kaybı Tedavi Kanamalı bir hastada öncelikle 20 dk içinde gidecek şekilde kristalloid verilmelidir Hemodinamide düzelme olmazsa kan transfüzyonuna başlanır Hemodinamik stabil- anemik hasta Önceleri hematokriti % 30’un altında olan hastalarda kan verilmesi önerilirdi Ancak bu prensibi doğrulayacak bilimsel bir veri saptanmamıştır Günümüzde kan transfüzyonları hastaların yaşları, belirti-bulguları, O2 kapasiteleri gözönüne alınarak yapılmalıdır Transfüzyon komplikasyonları Erken reaksiyonlar Fizyolojik reaksiyonlar Geç reaksiyonlar Erken reaksiyonlar Alerjik veya febril reaksiyonlar Kaşıntı,döküntü,ateş,kızarılık,bronkospazm Kan elemanlarındaki antijenlere bağlı gelişir Antihistaminik ve antipiretikler verilir Erken reaksiyonlar Aglünitasyon veya hemolitik reaksiyonlar Erken dönemde oluşur Transfüzyon bölgesinde ağrı ile birlikte göğüsekstremite ağrısı olur Ateş,titreme,oligüriihemoglobinüri ve sarılım beraberinde olabilir Ameliyat sırasında tanı güç olabilir, tek bulgu yaygın kanama olabilir Erken reaksiyonlar Aglünitasyon veya hemolitik reaksiyonlar Transfüzyon kesilerek hasta ve donör gurupları tekrar edilmelidir Yüksek idrar hacmi sağlanmalıdır Bu tür reaksiyonlar genellikle kayıt hataları ve sağlık personelinin dikkatsizliği sonucu olur !!! Fizyolojik reaksiyonlar Hiperkalemi Hipokalsemi Hipotermi Hipervolemi Koagülopati Geç reaksiyonlar Hemoliz İnfeksiyonlar Hep B-C CMV HIV Diğer bakteri ve parazitler