kan yoluyla bulaşan bakteriyel enfeksiyonlar

KAN YOLUYLA BULAŞAN
BAKTERİYEL
ENFEKSİYONLAR
Prof.Dr.Fehmi Tabak
Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji
Anabilim Dalı
Bursa-22 Mart 2008
Bakteriyel
enfeksiyonlar




Kan ve kan ürünlerine bağlı en önemli
komplikasyonlardan biri
Viral enfeksiyonlardan daha sık
HIV ve HCV riski: 1/2.000.000
Bakteriyel enfeksiyon riski: 1/2.000-5.000
Mortalite: ~%10-26
TANIM

Transfüzyona bağlı bakteriyel enfeksiyon
(TBBE)
Hemokültür Kan ürünü
kültürü
Kesin
+
+
Muhtemel Ø veya +
Olası
+
-
Epidemiyoloji

Kontaminasyon sıklığı
– Trombosit süspansiyonlarında
1/3.000-5.000
– Eritrosit süspansiyonlarında 1/30.000

Ciddi septik tablo
– Trombosit süspansiyonlarında
1/50.000
– Eritrosit süspansiyonlarında 1/500.000
Hillyer et al. Hematology 2003.
Kontaminasyonun
kaynağı




Vericinin kanı
Vericinin derisi
Flebotomistin derisi
Kan ürünlerinin işlendiği ve paketlendiği
çevre
Etkenler



Yersinia enterocolitica
Serratia cinsi bakteriler
Pseudomonas cinsi bakteriler (Pseudomonas
fluorescens) soğukta çoğalabilmektedir
•Eritrosit süspansiyonlarında
•Depolanma : 1-6ºC
BACTHEM çalışması
Eritrosit süspansiyonları –Sıklıkla gram negatif çomaklar
Trombosit süspansiyonları -Sıklıkla gram pozitif etkenler










Acinetobacter spp – 6
Klebsiella spp - 3
Escherichia coli - 3
Enterobacter spp - 2
Serratia spp - 2
Pseudomonas spp - 2
Proteus mirabilis - 1
Yersinia enterocolitica -1






CNS - 8
Bacillus cereus -4
Propionibacterium acnes -4
Streptococci spp -4
Staphylococcus aureus -2
Enterococcus faecalis -1
Perez P, et al. Determinants of transfusion-associated bacterial contamination:
results of the French BACTHEM Case-Control Study. Transfusion 2001; 41:862.
BaCon çalışması
Eritrosit süspansiyonları ve tam kan
transfüzyonlarına bağlı ölümle sonuçlanan sepsis
tablolarında etkenler
Reading FC. Curr Opin Hematol 2001.
Trombosit transfüzyonlarına bağlı ölümle sonuçlanan
sepsis tablolarında etkenler
Reading FC. Curr Opin Hematol 2001.
Klinik değerlendirme
Ateş ve titreme



Altta yatan hastalık
İmmunolojik kan transfüzyonuna bağlı
reaksiyonlar
Transfüzyona bağlı enfeksiyonlar
Kan transfüzyonuna bağlı
immunolojik reaksiyonlar

ATEŞ İLE BİRLİKTE
– Febril non-hemolitik transfüzyon reaksiyonları
– Akut hemolitik transfüzyon reaksiyonları
– Gecikmiş hemolitik transfüzyon reaksiyonları

ATEŞİN EŞLİK ETMEDİĞİ
– Anafilaksi
– Ürtikeryal transfüzyon reaksiyonları
– Posttransfüzyon purpura
Ateşin eşlik ettiği kan transfüzyonuna
bağlı immunolojik reaksiyonlar
Febril non-hemolitik transfüzyon reaksiyonları
 En sık karşılaşılan reaksiyon
 Ateş, titreme, hafif dispne
 Eritrosit ve trombosit süspansiyonları sonrası
 Transfüzyonu izleyerek 1-6 saat içinde
 Lökositlere karşı oluşan “class I HLA antikorları”
sorumlu / Sitokinler (IL-1, IL-6, IL-8, TNF)
 Transfüzyon durdurulur ve antipiretikler verilir
Ateşin eşlik ettiği kan transfüzyonuna
bağlı immunolojik reaksiyonlar
Akut hemolitik transfüzyon reaksiyonları



Triad: Ateş+Yan ağrısı+ Kırmızı/ Kahverengi
idrar
Plazma pembe ve Direkt Coombs testi (+)
Transfüzyon durdurulup, İzotonik NaCl
başlanır
Ateşin eşlik ettiği kan transfüzyonuna
bağlı immunolojik reaksiyonlar
Gecikmiş hemolitik transfüzyon reaksiyonları
 Anamnestik antikor yanıtına bağlı
 Transfüzyondan 2-10 gün sonra görülür
 Hct’de düşme, hafif ateş, İ.Bilirubin artışı
 İzlem yeterli
Klinik değerlendirme
Kan ürününde bulanıklık veya ateşin 2ºC’dan daha fazla
yükselmesi bakteremi açısından önemlidir.
Klinik tanı – BaCon Çalışması

Transfüzyonun ilk 4 saati içinde
aşağıdaki tanı ölçütlerinden en az
birinin bulunması tanı açısından yeterli
bulunmuştur:
– Ateş > 39ºC veya transfüzyon öncesi
bazal değerden >2ºC artış
– Nabız hızı > 120/dk veya transfüzyon
öncesine göre en az 40/dk artış
– Sistolik kan basıncında >30 mmHg düşme
Transfüzyona bağlı bakteriyal
enfeksiyon kuşkusu varsa




Transfüzyon acilen durdurulur.
Farklı koldan kan örneği alınarak kültürü,
direkt antiglobulin (Coombs) testi, serbest
hemoglobin, haptoglobulin ölçümü yapılır.
Yeniden crossmatch ve kan grubu tayini
yapılır.
İdrar serbest hemoglobulin açısından
incelenir.
Transfüzyona bağlı bakteriyal
enfeksiyon kuşkusu varsa






Transfüzyonla ilgili yapılan işler gözden geçirilir.
Kan bankası ve mikrobiyoloji laboratuvarı uyarılır.
Kan ürününün torbası mikrobiyoloji laboratuvarına
gönderilir.
Enfeksiyon kuşkusu varsa geniş spektrumlu
antibiyotikler başlanır.
Seçim hastanenin duyarlılık kalıplarına göre yapılır.
Bir glikopeptit ve gram negatiflere etkin bir ajan
kombinasyonu önerilmektedir.
Transfüzyonlara bağlı sepsis
nasıl azaltılabilir?




Bakteri bulaşından kaçınma
Kontamine bakterinin çoğalmasının
engellenmesi
Etkenin saptanması
Etkenin eliminasyonu
Bakteri bulaşından kaçınma

Verici anamnezi
– Enfeksiyon hastalığı bulunan veya
– Son 24 saat içinde diş çekimi yaptıranların verici
olmaları engellenir.
– Son 1 ay içinde gastroenterit (Yersinia?)

Derinin hazırlanması ve flebotomi



İodin veya povidon iodin ile dezenfeksiyon
İyot allerjisi olanlarda klorheksidin veya izopropil alkol
İlk gelen kanın atılması (10-40 ml)
Kontamine bakterinin
çoğalmasının engellenmesi

Depolanma süresinin optimizasyonu
– Eritrosit için : 25 gün
– Trombosit için: 5 gün
Etkenin saptanması

Genel bir kural: Teknik ne kadar hızlı ise
duyarlılığı da o kadar düşüktür.
•
•
•
•
•
•
•
•
Kültür (Otomatize bakteriyel kültür sistemleri)
Gram boyası
Renk değişikliği
Swirling
Oksijen basıncı
PCR
tRNA probları
Antibiyotik probu
Etkenin eliminasyonu




Filtrasyon
Antibiyotiklerin ilavesi
Eritrositlerin oda ısısında daha uzun
süre bekletilmesi
İnaktivasyon
– İyonizan radyasyon
– Solvent deterjanlar (amotosalen,
riboflavin)
Kontaminasyonun
saptanması

Kültür temelli sistemler
– Otomatize bakteriyel kültür sistemleri

Kültür dışı yöntemler
– İnspeksiyon (Swirling, Girdap)
– Gram boyama
– Kolonizasyonun metabolik işaretlerinin
aranması (pH, Glikoz)
Sonuç olarak


Transfüzyon ile bulaşan enfeksiyonların en sık
nedeni bakteriyel kontaminasyondur.
Transfüzyonlara bağlı bakteriyel enfeksiyonlar
– Viral enfeksiyonlara göre daha sık görülen
– Sıklıkla atlanan
– Öldürücü komplikasyonlardır.



Kontaminasyon trombosit süspansiyonlarında daha
sıktır.
Trombosit süspansiyonlarının alındığı gün ve 2-3
gün sonra külltürü önerilmektedir.
Transfüzyon sonrası ortaya çıkan ateşin ayırıcı tanısı
dikkatle yapılmalıdır.
Dikkatiniz için teşekkürler…