Chapter One

Onur Yılmaz (MSc)
Bölüm Bir
 Giriş
 Konuyu neden çalışmalı?
 Odak
 Öz-sunum, Kişilik ve İnsan İlişkileri
 İzlenim Yönetimi
 Özsaygı, Beş Faktör Kişilik Özellikleri ve Narsisizm
Giriş
 İnsan bilgisayar etkileşimi
 Tatil organize etmek
 Sosyal toplanmalar
 Ekonomik ayarlamalar
 Alışveriş
 Siber Psikoloji
 Psikolojik süreçler
 Motivasyonlar
 Niyetler
 Davranışlar sonuçlar
Siber Psikoloji
 Yüzyıllardır insan davranışlarının nedenlerini ve
nasıllarını çalışmaktayız
 Bu süre zarfında elde edilen teorileri, aynı veya
yaklaşık durumları çalışmak için kullanabiliriz
Siber Psikoloji
 İletişim için kullandığımız araçlar
 Telefon
 Mesajlaşma
 Telgraf

Zaman alıyor ve pahalı
 Şu anda yapılan aktivitelerin tamamı eskiden bu eski
teknolojilerle yapılıyordu
 İnsanlar onlara sağlanan her türlü araca uyum
sağlayarak ihtiyaçlarını, arzularını, isteklerini ve
amaçlarını yerlerine getirecektirler
Siber Psikoloji
 Artık sadece sosyal ve kişisel amaçlar için
kullanılmıyor
 İş
 Hükumet aktiviteleri
 Polis
 Terörizmle mücadele
 Gelişmeye devam eden araçlar
 Bilişsel beceri azalmasını önleme
 Çocukların eğitimini geliştirme
Siber Psikoloji
 Online davranışlar offline ile aynı değiller
 Sosyal ipuçları


İnsanların konuşma şekilleri – göz hareketleri
Ses tonu – Vücut dili
 Bu sınırlılıkların üstesinden gelebilmek için insanlar
emoticon icat etti

Snapchat ve skype gibi programlar sayesinde artık insanlar
daha da kolay görülebilir bir hale geldiler
Siber Psikoloji
 Online etkileşimler avantajlar sunar
 Bir cevap vermeden önce düşünebilme süresinin oluşu
 İsimsizlik
 Internet insanları tamamen isimsiz kılabilir
 Veya tam tersi – selfi – özyüceltme

Artık pek çok kişi IP numarasının anlamını biliyor
Siber Psikoloji
 Bir kişinin kendi hayatını bu kadar paylaşıyor
oluşunun offline etkileri neler olabilir?
 Kendi sosyal medya kullanımınızı düşünün
 Eğer bir statü paylaşımında bulunsanız ve kimse
beğenmez veya yorum yapmazsa nasıl hissedersiniz?
Focus
 İlk kısım online insan ilişkileri üzerine odaklanıyor
 İnsanların ait olma ihtiyaçlarına ulaşmak için çabalaması
anlayışı
 Hedefe yönelik bir şekilde internet kullanımı
 Platonik, akran, romantik, aile
 Sosyal medyadaki insan etkileşimi
 İnsanlar sanal ortamları ve oyunları diğer kişilerle iletişime
geçmek için ne şekilde kullanır?
Focus
 İkinci kısım daha çok psikolojik süreçler ve sonuçlar
üzerine odaklanıyor
 Suç faaliyetleri
 Siber zorbalık
 bağımlılık
 İnternetin bizi gerçekten yozlaştırıp yozlaştırmadığına dair
bir yaklaşım
Öz-sunum, Kişilik ve İnsan İlişkileri
 Resmi veya resmi olmayan durumlarda insan davranışlarını
yöneten sosyal normlar vardır
 Pijama giyerek bara gitmek
 Eşofman ile düğüne gitmek
 İnsanlar muhtemelen garip bakışlar atarlardı
 Başkalarının izlenimlerini yönetmeye çalışırız
 Güzel bir saç, düzgün bir el sıkışma, göz teması kurmak, bilgimizi
veya espiri anlayışımızı kullanmak
Öz-sunum, Kişilik ve İnsan İlişkileri
 Bir çok psikolog online özsunum yaparken çok daha fazla
özgürlüğümüz olduğunu söyler
 İsimsizlik için yüksek olasılık
 Özsunumumuzu kontrol edebiliyor olmak
 Fotoğrafları dikkatlice editleyebilmek
 Olumlu özelliklerimizi seçerken olumsuzları göstermemek
 Şüphesizce söyleyebiliriz, başkalarının izlenimlerini
online platformlarda kontrol etmek çok daha kolaydır
İzlenim yönetiminin karakteristikleri
 İzlenim Yönetimi
 İnsanların hakkımızda sahip oldukları izlenimleri kontrol
etme adına gösterilen davranışlar
 Başkalarının bizi nasıl izlediğini etkilemek isteriz
 İş görüşmesi
 İlk randevu
 Bundan ötürü de insanlar bizden hoşlanacak şekilde
davranmaya dikkat ederiz
 Kozmetik, diyet ve spor endüstrisinin kazandığı paraları
düşünün
İzlenim yönetiminin karakteristikleri
 Gerçek kimlik
 Kişinin temel benlik algısına işaret eder (ne kadar zeki, sosyal,
becerikli, çekici)
 İdeal benlik
 Sahip olmak istediğimiz özellikler (hayaller, umutlar)
 İzlenim motivasyonu ve izlenim inşası
 Neden ve nasıl
İzlenim yönetiminin karakteristikleri
 Farklı bir takım kişilik özellikleri izlenim yönetimiyle
ilişkili olabilir
 Uyumlu kişiler özsunuma özellikle dikkat etmektedirler

İşbirliği ve merhamet gibi özellikler gösteren bu kişiler,
özsunumlarını yaparlarken dikkatli olmayı seçiyor olabilirler
çünkü buna online platformda da sahip olmak istiyor olabilirler

İyi izlenimlere sahip olmaya yönelik davranışlar sergilemek

İyi, arkadaş canlısı gibi görünmek istemek
Online izlenim yönetimi
 1) İsimsizlik
 Bir süreklilik olarak değerlendirilmelidir


Ölçeğin bir ucunda tamamen tanınır olmak
 Online sosyal medya sitelerinde resim, gerçek isim ve soyisim ile
varolmak
Ölçeğin diğer ucunda ise tamamen görünmez olmak
 Bloglar ve sohbet odaları – bir kişinin kimliğinden
bahsetmemesi çok olağan bir durum – yabancılarla sohbet
etmek

Ortaya çıksa dahi çok büyük bir sıkıntı olmayabiliyor - mesafe
 İnsanların kendileriyle ilgili bilgileri paylaşabilmeleri için
uygun bir durum sağlıyor
Online izlenim yönetimi
 2) etkileşim esnasında zaman üzerindeki artan
kontrol
 İletişim senkronlu veya senkronsuz olabilir
 Senkronlu iletişim

Çok küçük gecikmeyle meydana gelir
 Sekronsuz iletişim

Gecikme olur
Online izlenim yönetimi
 2) etkileşim esnasında zaman üzerindeki artan
kontrol
 Gerçek senkronlu iletişim sağlayan tek araç görüntülü ve
sesli görüşmelerdir (skype)
 Eski teorisyenlere göre teknolojinin ilerleyişi insanların
birbirleriyle iletişim kurmalarını engelleyip durdurma
noktasına getireceğini savunuyordu
 Şimdi ise online iletişimler offline iletişimlerin önüne
geçiyor
Online izlenim yönetimi
 2) etkileşim esnasında zaman üzerindeki artan
kontrol
 Yüz yüze iletişimde söylenen bir söz geri alınamaz
 Online dünyada ise zamanınızı akıllıca değerlendirip en
uygun cevabı verebilirsiniz
Online izlenim yönetimi
 3) kendimiz gibi olan kişileri bulmada kolaylık
 Star Wars aksiyon figürü koleksiyonu yapan birisini
düşünün
 Her ne kadar çok havalı bir hobi de olsa bazı kişiler
bununla alay edebilir
 Bu tip özel ilgi alanları olan kişiler için forumlar ve bloglar
sınırsız imkan sağlamaktadır

Bazı kişiler kendileriyle ilgili bilgi verme konusunda kendilerini
daha rahat hissedebilirler
 Eğer sosyal olarak reddedilen bir ilgi alanınız olsaydı,
bundan hoşlanan kişileri bulmak için uğraşırdınız
Online izlenim yönetimi
 4) Üretilen içerik üzerindeki hakimiyet
 Artık kullanıcılar içeriklerini aktif bir şekilde kontrol ediyor
 Akan bilginin pasif izleyicileri olmaktan çıktılar
 Çok yeni bilgisayar kullanıcıları bile bunu yapabiliyor
 Sosyal medyanın sağladığı en temel özellik içerik üzerinde
kontrol sağlayışıdır
 Utangaç veya çabuk heyecanlanan kişileri kendileri güven sahibi
ve kendinden emin olarak göstermeyi seçebilirler
Online Kişilik ve Kimlik Yönetimi
 Kişilik özellikleri
 Kişilik özellikleri kısmen stabildir ve kolay kolay değişmezler

Eğer ben şu anda içine kapanık bir kişiysem, bundan 10 veya 20 yıl
sonrada içine kapanık bir kişi olmam olasıdır
Özsaygı
 Özsaygı
 Bir kişinin kendi özdeğerine yönelik yapmış olduğu
değerlendirmelerin tamamıdır

Bir takım duygular bununla ilişkilidir – utanç veya gurur
 Özsaygı kişinin kendisine yönelik başka değerlendirmeleri de
içine almaktadır

Sosyal yeterlilik – görünüş – beceriler
 Buna yönelik bir eksiklik hisseden kişi, interneti sosyal değer
görebilmek için kullanabilir
Özsaygı
 Düşük özsaygısı olan kişiler, olumlu yorumlar alarak bu
ihtiyaç duydukları duygulara sahip olabilirler
 Beğeni almak – olumlu geri bildirim – statü yazma
 İnsanların özsaygı ihtiyaçları vardır
 Bu eğer tehlikeye girerse savunmacı bir yaklaşım izleyebilirler

Yorumları silmek, güzel olmadıklarını düşündükleri fotoğraflardan
etiket kaldırmak
 Maaş için zam istemek
 Maaşına zam yapılmasını isteyen düşük özsaygılı kişiler yüz yüze
görüşmeler yerine e-posta atmayı tercih ediyorlar
Özsaygı
 Özsaygıdan düşük skor alan kişiler
 Facebook’ta daha çok zaman geçirir ve kendilerini yüceltici
aktivitelere daha çok zaman ayırırlar
 Yüklemeyi seçtikleri fotoğrafları seçmede daha çok zaman
ayırırlar
 Fotoğraf edit programları kullanmaya daha yatkındırlar
 Zywica & Danowski (2008)
 Düşük özsaygısı olan kişiler online arkadaşlarıyla
paylaştıkları bilginin miktarı, offline arkadaşlarıyla
paylaştıkları bilgiye göre çok daha fazladır
Beş Faktör Kişilik Özellikleri
 Tecrübeye açık olmak
 Hayan gücü yüksek ve meraklı olmak
 Sorumluluk sahibi olmak
 Titiz, organize ve düzenli
 Dışa dönüklük
 Sosyal, enerji dolu ve düşünceli
 Uyumluluk
 Başkalarının iyiliğini düşünmek, arkadaş canlısı olmak
 Nörotisizim
 Kaygılı, karamsar ve üzgün
Beş Faktör Kişilik Özellikleri
 Özsunum ve Beş faktör kişilik özelliklerinin incelendiği
çalışmaların çoğu sosyal medya kullanımı üzerine
odaklanmıştır
 Fakat bununla ilgili bir sorun vardır
 Sosyal medyada görünürlüğümüzün olduğu profiller, offline hayatlarla
iç içedirler
 Buna rağmen, araştırmalar bazı kişilerin yine de online
dünyanın avantajlarından faydalandığını göstermektedir
Beş Faktör Kişilik Özellikleri
 İçe kapanıklık
 Çok daha detaylı facebook profillerine sahiptirler

Dışa dönük kişilerden daha az arkadaşlara sahip olmalarına rağmen
 Offline dünyadaki sosyal becerilerin eksikliğini telafi etmek için
kullandıkları bir strateji olduğu tartışılabilir
 Gerçek kişiliklerini daha rahat paylaşabilmelerine imkan
sağlıyor olabilir
 Offline dünyada sahip oldukları kişilik özelliklerinin vermiş
olduğu sınırlılıklar ortadan kalktığında daha özgür bir hale
geliyor olabilirler
Beş Faktör Kişilik Özellikleri
 Dışa dönüklük
 Kendilerini oldukları gibi temsil ederler
 Uyumlu kişiler
 Kendilerini farklı temsil etmezler
 Genel olarak sevilen kişiler oldukları için farklı temsil etmeleri çok
mantıklı olmazdı
 Yanlış bir yönlendirme yapmalarına ihtiyaçları yok
 Tecrübeye çok açık olmayan kişiler
 Bu kişiler kendilerini genellikle yanlış tanıtırlar
 Kendilerini daha maceracı ve daha ilginç göstermeye çalışmak için
Narsisizm
 Narsisistik kişilik özellikleri
 Bu kişilerin zihni kendileri ile meşguldür
 Özsaygılarını insan ilişkileri üzerinden düzenlerler
 Yüzeysel ve sığ ilişkilere sahip olurlar ve derin ilişkiler kurmayı tercih
etmezler
 1) Sosyal medya herkesin görebileceği şekilde kendileriyle
övünme imkanı sunar
 2) aşkalarıyla derin ilişkiler kurmak zorunda değildirler
 3) Yüceltilme ihtiyaçlarını karşılayabilirler

Public display is a bonus
Narsisizm
 Narsisistik kişilik özellikleri
 Facebook’ta çok daha uzun süre geçirirler
 Çok daha sık statü paylaşırlar
 Daha seksi ve çekici fotoğraflar paylaşırlar

Bu kişilerin çekici ve seksi olduğu anlamında değil. Daha çok
yükledikleri fotoğrafların seksi ve çekici olması için uğraşarak zaman
ayırırlar
 Narsisistik kişiliği olan kişilerin profilleri çok daha güven dolu,
yüksek statülü ve hevesli görünmektedir

Fakat insanlara bu kişilerle ilgili sorular sorulduğunda hiç işbirliği
yapmayan, arkadaş canlısı olmayan, iyi ve sevilesi olmayan kişiler olarak
değerlendirilmişlerdir
Sonuç
 Belli bir takım özellikleri olan kişiler, internetin sağladığı
imkanlardan ayırt edici bir şekilde faydalanabilmektedir
 Kendilerini başkalarına nasıl sunduklarına bakabiliriz
 İnternet, özellikle özsaygısı düşük ve içine kapanık kişiler için
çok avantajlı bir platformdur
 Sosyal medya insanlara ideal benliklerine yaklaşmalarını
sağlayabilir
 Öznel iyilik hali?