finansal yönetim ilkeleri
advertisement
FİNANSAL YÖNETİM İLKELERİ Prof. Dr. Cudi Tuncer GÜRSOY I Yayın No : 2735 İşletme-Ekonomi Dizisi : 576 2. Baskı - Eylül 2012 - İSTANBUL ISBN 978 - 605 - 377 - 759 - 5 Copyright© Bu kitabın bu basısı için Türkiye’deki yayın hakları BETA Basım Yayım Dağıtım A.Ş.’ye aittir.Her hakkı saklıdır. Hiçbir bölümü ve paragrafı kısmen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya başka herhangi bir şekilde çoğaltılamaz, dağıtılamaz. Normal ölçüyü aşan iktibaslar yapılamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi Baskı-Cilt : Beta Ba sım A.Ş. : Pasifik Ofset (Sertifika No: 12027) Cihangir Mah. Güvercin Cad. No: 3 Baha İş Merkezi A Blok Avcılar/İSTANBUL Tel: (0212) 412 17 77 Kapak Tasarım : Gülgonca Çarpık Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş. Narlıbahçe Sok. Damga Binası No: 11 Cağaloğlu -İSTANBUL Tel : (0-212)511 54 32 -519 01 77 Fax: (0-212) 511 36 50 www.betayayincilik.com II Annemiz Güldemay Gürsoy'un yol arkadaşı, sevgili babamız Prof. Dr. Cudi Tuncer Gürsoy, akademik hayatının en heyecan verici çalışmaları arasında bulunan kitabının 2. baskısı henüz basıma girmeden 27 Ekim 2011 tarihinde ebediyete göç etmiştir. Kendini insanlığa ve bilime adamış, inanç, ışık, sevgi ve neşe dolu babacığımız, değerlerini çok sevdiği bizler, sizler, meslektaş ve dostları ile paylaşarak bütünleşmiş, intikali mutluluk ve huzur içerisinde olmuştur. Evlatları oğlu Osman Cudi Gürsoy ve kızı Seniha Didem Arslanoğlu olarak en büyük mirası kabul ettiğimiz bu kitabın sizlere ulaşabilmesi için emeği geçen herkese teşekkürü borç biliriz. Elinizdeki bu kitap siz kardeşlerimizin öğrenim hayatlarınızda babamızdan göreceği son dersidir. Ancak babamızın hayatında verip vereceği en büyük ve ebedi ders, hiçbir zaman insanlıktan ümidimizi kesmeyip, akıl yolu ve bilim ile, sevgi ve ışık saçan bireyler olabilmek ve bunun verdiği huzuru yaşayabilmektir. Bu mesajı, elinizde tuttuğunuz, karmaşık teori ve formüllerden oluşan kitabın satırlarının arasında görebilmenizi temenni eder yolculuğunuzda başarılar dileriz... Hoşçakalın Kardeşleriniz, Osman Cudi Gürsoy ve Seniha Didem Arslanoğlu (Gürsoy) III IV Bu kitabı, Yaşıyor olsa, en son ilgi duyacağı konunun finans olacağını bildiğim, muhterem dedem İbrahim Cudi Efendi’ nin aziz hatırasına ve onun manevi mirasının takipçisi olacaklarını ümid ettiğim sevgili torunlarım Abdullah Mert, Lila ve Cemil Kaan’a armağan ediyorum. V VI İKİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ Finansal Yönetim İlkeleri’nin Doğuş Üniversitesi Yayınları olarak çıkan ilk baskısı bir hayli ilgi gördü. Bir çok lisans ve lisansüstü programlarda kullanıldı. 2010 sonundan itibaren mevcudu tükenmiş olduğu için, 2.Baskıyı 2011-12 akademik yılının başlangıcına yetiştirmek gerekiyordu. Bunu başarabilmiş olmaktan mutluluk duyuyorum. Birinci baskıyı baştan sona kelime kelime gözden geçirdim. Beni hayrete sevkedecek kadar yazım ve baskı hataları vardı. Bu kez bunların hepsini giderdim sanıyorum. Tarihleri, istatistik verileri, güncel mevzuatın gerisinde kalmış bilgileri, bir çok sayısal örnek ve tabloyu güncelledim. Kitaba iki yeni bölüm eklendi. Kurumsal Yönetim başlıklı 30. Bölüm ve Davranışsal Finans başlıklı 31. Bölüm. Davranışsal Finans bölümü değerli genç meslektaşım Yard. Doç. Dr. Yaman Ömer Erzurumlu tarafından kaleme alındı. Kendisine müteşekkirim. Finansal Yönetim İlkelerinin 2. Baskısının, 31 bölümden oluşan geniş kapsamlı içeriği ve anlaşılır anlatım biçimiyle, üniversitelerimizin her düzeydeki eğitim programlarının ve finans profesyonellerinin kaynak ihtiyacını önemli ölçüde karşılayacağına inanıyorum. Kitabın hazırlanışında çok ciddi katkıları olan Ar.Gör. Mehtap Öner’e, Türkiye’de güncel finansal kiralama uygulamalarının 25.Bölüme dahil edilmesini sağlayan A&T Finansal Kiralama A.Ş. Genel Müdürü sayın İhsan Bilici’ye ve kitabın baskısını büyük bir özenle gerçekleştiren Beta’ya teşekkürlerimi sunuyorum. Mükemmele ulaşmanın olanaksızlığını iyi bilen biri olarak, olası hata ve eksiklikler nedeniyle okuyuculardan peşinen özür diliyorum. Umudum ve dileğim kitabın tüm okuyuculara yararlı olmasıdır. Prof. Dr. Cudi Tuncer Gürsoy Feneryolu, Eylül 2011 VII VIII ÖNSÖZ Meslektaşlarım, öğrencilerim, ailem ve dostlarım bu kitabın tamamlanmasını uzunca bir süre sabırla beklediler. Kendilerinden bu gecikme için özür diliyorum. İnşallah umduklarını bulmuş olurlar. Türkiye'nin hemen hemen bütün üniversitelerinde işletme öğrenimi gören on binlerce öğrencinin iyi bir fînans formasyonu alması, kendileri, görev yapacakları kurumlar ve toplum açısından son derecede önemlidir. Ne var ki, ülkemizde bu formasyonun kazanılmasına katkı sağlayacak Türkçe finans kitaplarının sayısı, olması gerekenin bir hayli altındadır. Bu sayının artması ve böylece okuyuculara sunulan alternatiflerin çoğalması gereklidir. Zira ders kitapları aynı konuları içerse de , üslûp ve anlatım tarzları açısından biribirinden farklıdırlar. Ben bunu, aynı bestenin farklı yorumcular tarafından icra edilmesine benzetirim. Umarım, bu kitabı okuyanlar değişik bir tad alabilirler. Uzun yıllardır finans okutuyorum. Böyle bir deneyim insana neyin daha çok, neyin daha az önemli olduğunu ve bilginin nasıl aktarılması gerektiğini, galiba,öğretiyor. Bu kitabı sınıfta ders anlatıyormuş gibi kaleme aldım. Buna rağmen 29 bölümden oluşan kitabın bazı yerleri, diğerlerine göre daha zor görünebilir. Bu biraz da, son 50 yılda pozitif bir bilim haline gelen finansın bazı konularının gerektirdiği kuramsal altyapının niteliğinden kaynaklanmaktadır. Buna rağmen bütün konuların kolay anlaşılır hale getirilmesi için gerçekten gayret sarfettim. Bu kitap, öğretim elemanının tercihleri doğrultusunda, hem lisans hem de yüksek lisans programlarında kullanılabilir; ancak bir yarıyıla sığdırılması mümkün değildir. Dolayısıyla neyin, ne kadar ve hangi düzeyde okutulacağına dersin hocası karar verecektir. Öte yandan finans yöneticileri ve yönetici adayları da bu kitapta işlerine yarayacak bir çok şey bulabileceklerdir. Ne kadar uğraşırsak uğraşalım, kusursuz iş yapmak mümkün olmuyor. Kusurların düzeltilmesi ise eleştiri, uyarı ve öneri gerektiriyor. Bu bakımdan meslektaşlarımın, öğrencilerimin ve diğer okuyucuların görüş ve katkılarını şükranla karşılayacağımı belirtmek isterim. Bu kitabın basılması için hiçbir desteği esirgemeyen Doğuş Üniversitesi Mütevelli Heyeti Başkanı sayın Doğu Gözaçan'a ve Rektörümüz sayın Prof.Dr.Talha Dinibütün'e şükranlarımı sunuyorum. Kitabın yazılması sırasında ihtiyaç duyduğum her an yardımıma koşan, başta Doç.Dr.Alövsat Müslümov olmak üzere Yard.Doç.Dr.Fuat Beyazıt, Yard.Doç.Dr. Ömer Yaman Erzurumlu ve Araştırma Görevlisi Mehtap Öner'e ne kadar teşekkür etsem azdır. Kitabı elektronik ortama büyük bir titizlik, gayret ve sabırla aktaran Kesper Diler'e özel bir teşekkür borçluyum.Bu arada Şebnem Günendi'nin de başlangıç bölümlerinin bilgisayara aktarılmasında gösterdiği özverili çabayı unutmam mümkün değildir. Nihayet, kitabın baskısını büyük bir özenle gerçekleştiren Kurtiş Matbaasına da derin teşekkürlerimi sunuyorum. Kitabın tüm okuyuculara yararlı olmasını dilerim. Prof. Dr. Cudi Tuncer Gürsoy Feneryolu, Eylül 2006 IX X ÖZET İÇERİK Kısım l Finansal Yönetim ve Finans Kesimi Bölüm 1: Finansal Yönetime Giriş Bölüm 2: Finans Kesimi Kısım 2 Finansal Analiz ve Planlama 3 27 59 Bölüm 3: Finansal Tablolar, Para Akışı, Amortisman ve Vergiler 61 Bölüm 4: Finansal Analiz 91 Bölüm 5: Finansal Plânlama ve Büyüme 137 Bölüm 6: Faaliyet Kaldıracı ve Finansal Kaldıraç 173 Kısım 3 Finansal Değerleme ve Varlık Fiyatları 195 Bölüm 7: Paranın Zaman Değeri 197 Bölüm 8: Risk-Getiri İlişkileri ve Portföy Kuramı 223 Bölüm 9: Sermaye Pazarı Kuramı ve Varlık Fiyatları 253 Bölüm 10: Tahvil ve Hisse Senetlerinin Değeri 281 Bölüm 11: Opsiyonlar ve Opsiyon Fiyatları 321 Kısım 4 Dönen Varlıklar Yönetimi 343 Bölüm 12: İşletme Sermayesi Yönetimi 345 Bölüm 13: Kısa Süreli Finanslama 367 Bölüm 14: Para ve Menkul Değerler Yönetimi 395 Bölüm 15: Alacak ve Stok Yönetimi 417 Kısım 5 Sermaye Bütçelemesi 451 Bölüm 16: Net Şimdiki Değer(NŞD) ve Öteki Sermaye Bütçelemesi Kriterleri 453 Bölüm 17: Proje Nakit Akışlarının Tahmini 485 Bölüm 18: Riskli Yatırımların Değerlendirilmesi 505 Kısım 6 Uzun Süreli Finans Politikası 541 Bölüm 19: Sermaye Maliyeti 545 Bölüm 20: Optimal Sermaye Yapısı ve Finanslama Yatırım Etkileşimi 571 XI Bölüm 21: Temettü Politikası Kısım 7 Uzun Süreli Fon Kaynakları 607 633 Bölüm 22: Uzun Süreli Fon Kaynakları: Genel Bakış 635 Bölüm 23: Sermaye Pazarından Fon Sağlanması 647 Bölüm 24: Uzun Vadeli Borç 673 Bölüm 25: Finansal Kiralama 699 Bölüm 26: Adi Hisse Senetleri, Öncelikli Hisse Senetleri ve Varantlar 725 Kısım 8 Özel Konular 743 Bölüm 27: Şirket Birleşmeleri 745 Bölüm 28: Uluslararası Finansal Yönetime Giriş 775 Bölüm 29: Finans Mühendisliğine Giriş 809 Bölüm 30: Kurumsal Yönetim 839 Bölüm 31: Davranışsal Finans 865 Ekler 889 Önerilen Kaynaklar 907 Alfabetik Dizin 933 XII AYRINTILI İÇERİK KISIM l FİNANSAL YÖNETİM VE FİNANS KESİMİ BÖLÜM 1: FİNANSAL YÖNETİME GİRİŞ İşletmelerde Para Akışı ve Finansal Yönetim Finansal Yönetim Mesleği 3, İşletmelerde Para Akışı 4, Finansal Yönetim Bilimi 5 Pazar Ekonomisi, İşletme ve Kâr Maksimizasyonu Mikroiktisat Kuramında Kâr Maksimizasyonu 5, Finansal Yönetim ve Kâr Maksimizasyonu Firmanın Pazar Değerinin Maksimizasyonu Paranın Pazar Değeri ve Risk 9, Servet ya da Pazar Değerinin Maksimizasyonu 10 İşletmelerin Hukuki Organizasyonu Temsilcilik Sorunu Finansal Yönetim, Finansal Amaç, Sosyal Sorumluluk ve İş Ahlâkı Finans Yöneticilerinin Temel Faaliyet Alanları Finans Bölümünün İşletme Organizasyonundaki Yeri Finans Yöneticisi ve Toplam Kalite Yönetimi Finans Teorisinin Evrimi Özet Önemli Terimler Sorular-Problemler BÖLÜM 2: FİNANS KESİMİ Finansal Varlıklar Finansal Varlıklar Hakkında Genel Bilgiler 28, Finansal Varlık Türleri 29, Finansal Varlık Fiyatları 31 Finansal Pazarlar Finansal Pazarların Tanımı ve İşlevleri 32, Finansal Pazarların Katılımcıları 33, Finansal Pazarların Etkinliği 33, Finansal Pazarların Tasnifi 34 Finansal Aracı Kurumlar Finansal Aracı Kurumların Türleri ve İşlevleri 36, Finansal Kurumlar 37 Paranın Fiyatı: Faiz Oranları Fon Arzı, Fon Talebi, Faiz Oranı 40, Faiz Oranının Belirleyicileri 44, Faiz Oranlarının Vade Yapısı 47, Faiz Oranlarını Etkileyen Diğer Etmenler 50, Faiz Oranları ve Hisse Senedi Fiyatları 51 Özet 3 3 5 7 9 11 14 15 17 18 18 20 22 24 24 27 28 32 33 40 52 XIII Önemli Terimler Sorular- Problemler 54 56 KISIM 2 FİNANSAL ANALİZ VE PLANLAMA 59 BÖLÜM 3: FİNANSAL TABLOLAR, PARA AKIŞI, AMORTİSMAN VE VERGİLER Gelir Tablosu Bilanço Para Akışı Tablosu Amortisman Gelir ve Kurumlar Vergileri Serbest Nakit Akışı Özet Önemli Terimler Sorular-Problemler 61 61 65 68 76 86 82 84 86 86 BÖLÜM 4: FİNANSAL ANALİZ Finansal Analize Giriş Kârlılık Oranları Likidite Oranları Varlık Kullanım Etkinliği Oranları Finansal Kaldıraç Oranları Pazar Değeri Oranları Finansal Oranların Özeti Finansal Oranların Zaman İçindeki Değişimi Ortak Ölçekli Finansal Tablolar Enflâsyon ve Finansal Analiz Diskriminant Analizi ve Finansal Oranlar Özet Önemli Terimler Sorular-Problemler 91 91 95 101 105 110 114 117 119 120 122 125 127 129 129 BÖLÜM 5: FİNANSAL PLÂNLAMA VE BÜYÜME Finansal Planlama Nedir? Kapsamlı Bütçeleme Kapsamlı Bütçelemenin Aşamaları 140, Planlama Varsayımları 142, Satış Projeksiyonları ve Satış Bütçesi 141, Üretim Miktarları ve Maliyetleri Bütçeleri 143, Proforma Gelir Tablosu 145, Yatırım Bütçesi 146, Nakit Bütçesi 146, Proforma Bilanço 147 Satışların Yüzdesi Metodu Dış Kaynak Gereksinimi ve Büyüme Giriş 154, İç Büyüme Oranı l57, Sürdürülebilir Büyüme Oranı 159, Büyüme Oranının Belirleyicileri 161, Plânlama Modelleri Hakkında Son Birkaç Söz 162 137 137 140 XIV 150 154 Özet Önemli Terimler 163 164 BÖLÜM 6 : FAALİYET KALDIRACI VE FİNANSAL KALDIRAÇ Kaldıraç Nedir? Faaliyet Kaldıracı Üretim Teknolojisi ve Kârlılık, 174 Katkı Esaslı Gelir Tablosu ve Başabaş Noktası 177 Faaliyet Kaldıracı Derecesi 179 Finansal Kaldıraç Bileşik Kaldıraç Derecesi Uyarı Özet Önemli terimler Sorular-problemler 173 173 174 182 187 189 190 190 KISIM 3 FİNANSAL DEĞERLEME VE VARLIK FİYATLARI BÖLÜM 7: PARANIN ZAMAN DEĞERİ Tek Ödemenin Gelecek Değeri Gelecek Değer Kavramı 198 Gelecek Değer Tabloları 200 Hesap Makinaları İle Gelecek Değer Hesabı 200 Faizin Alt Dönemler İçin Hesaplanması Halinde Gelecek Değer 201 Tekdüze Serinin Gelecek Değeri Dönem Sonu Ödemeli Tekdüze Serinin Gelecek Değeri 206 Dönem Başı Ödemeli Tekdüze Serinin Gelecek Değeri 208 Tek Ödemenin Şimdiki Değeri Şimdiki Değer Kavramı 209 Şimdiki Değerin Formül, Tablo ve Hesap Makinası İle Hesabı 210 Tekdüze Serinin Şimdiki Değeri Tekdüze Serinin Şimdiki Değerinin Hesaplanması Sonsuz Ödemeli Tekdüze Seri (Perpetuity) Borç İtfa Tablosu Paranın Zaman Değeri İle İlgili Diğer Uygulama Örnekleri Faiz Oranının Hesabı, Değişen Tutarlı Seri Ödemeler Özet Önemli terimler Sorular-problemler 197 198 BÖLÜM 8: RİSK-GETİRİ İLİŞKİLERİ VE PORTFÖY KURAMI Risk ve Getiri Bireysel Varlıkların Beklenen Getirisi ve Riski 223, Varlık Portföylerinin Beklenen Getirisi ve Riski 229 223 223 Fayda Teorisi 235 205 209 212 212 214 214 215 215 217 219 219 219 XV Portföy Kuramı Portföy Ağırlıkları ve Portföy Standart Sapması 240, N Varlıktan Oluşan Portföyün Standart Sapması 242, Portföy Seçenekleri Paftası ve Etkin Portföyler Sınırı 244, Portföy Seçimi Kararlarının Verilişi 246 Özet Önemli terimler Sorular-problemler 240 BÖLÜM 9: SERMAYE PAZARI KURAMI VE VARLIK FİYATLARI Sermaye Pazarı Kuramı Temel Varsayımlar 253, Riski Olmayan Faiz Oranı ve Sermaye Pazarı Doğrusu (SPD) 254, Tekil Risk 258, Pazar Riski 259, SPD ve Ayırım Teoremi 260 Finansal Varlıkların Fiyatlandırılması Modeli Riskli Bir Varlığın Pazar(veya sistematik) Riski 261, Beta Katsayısı ve Finansal Varlık Pazar Doğrusu 262, Karakteristik Doğru ve Beta Katsayılarının Hesabı 265 Arbitraj Fiyatlandırma Modeli (AFM) AFM Formülü 270, FVFM ile AFM'nin Karşılaştırılması 273, AFM Sınamaları 273 Özet Önemli Terimler Sorular-Problemler 253 253 BÖLÜM 10: TAHVİL VE HİSSE SENETLERİNİN DEĞERİ Finansal Değerlemenin Temel İlkeleri Tahvillerin Değeri Tahvil Nedir? 284, Tahvilin Pazar Değeri 284,Tahvillerin Pazar Değerindeki Değişmeler 285, Vadeye Kadarki Getiri(VKG) 291, 6 Aylık Faiz Ödemeli Tahvillerin Değeri 292 Hisse Senetlerinin Değeri Pazar Etkinliği ve Hisse Senedi Fiyatları 292, Temel Değerlendirme Modeli 295, Sıfır Büyüme 296, Sabit Oranlı Büyüme 297, Değişken Oranlı Büyüme 298 Beklenen Getiri Oranı Büyüme Oranı Fiyat-Kazanc Oranı Şirket Değeri Modeli Özet Önemli Terimler Sorular-Problemler 281 281 284 XVI 247 249 249 260 269 274 276 276 294 300 302 305 307 314 316 317 BÖLÜM 11: OPSİYONLAR VE OPSİYON FİYATLARI Giriş ve Temel Tanımlar Opsiyonlar ve Önemi 321, Tanımlar 322 Alım Opsiyonlarında Alıcı ve Satıcının Kâr-Zarar Durumu Alıcının Durumu 323, Satıcının Durumu 323 Satım Opsiyonlarında Alıcı ve Satıcının Kâr-Zarar Durumu Alıcının Durumu 324, Satıcının Durumu 324 Alım Opsiyonu, Satım Opsiyonu, Nakit ve Hisse Senedi Kombinezonları (Opsiyon Dönüşümleri) Hisse Senedi+Satım Opsiyonu 326, Gelecekte Ele Geçecek Para+Hisse Senedi 327 Opsiyon Fiyatlarının Belirlenmesi Opsiyon Fiyatını Belirleyen Faktörler 329, Alım Opsiyonu Fiyatının Binom Yaklaşımıyla Belirlenmesi 332, Alım Opsiyonu Fiyatının Riske Kayıtsızlık Yöntemiyle Belirlenmesi 333, Satım Opsiyonu Fiyatının Binom Yaklaşımıyla Belirlenmesi 334, Satım Opsiyonu Fiyatının Riske Kayıtsızlık Yöntemiyle Bulunması 334 Farklı Vadelerdeki Opsiyonların Değerlendirilmesi Black&Scholes Formülü 335 Özet Önemli Terimler Sorular-Problemler 321 321 322 323 326 329 335 338 339 339 KISIM 4 DÖNEN VARLIKLAR YÖNETİMİ 343 BÖLÜM 12 : İŞLETME SERMAYESİ YÖNETİMİ İşletme Sermayesi Yönetimi Dönen Varlıklar ve Net İşletme Sermayesi 345, Nakde Dönüşüm Süresi ve Net İşletme Sermayesi 347 Kârlılık ve Risk Net İşletme Sermayesi Stratejileri Kalıcı Varlıklar-Mevsimlik Varlıklar 351, Atak Finanslama Stratejisi 352, Tutucu Finanslama Stratejisi 356, Faiz Oranlarının Vade Yapısı ve İşletme Sermayesi Politikası 358 Özet Önemli Terimler Sorular-Problemler 345 345 BÖLÜM 13: KISA SÜRELİ FİNANSLAMA Spontane Kısa Süreli Borçlar Ticari Borçlar 368, Birikmiş Borçlar 371 Kısa Süreli Banka Kredileri 372, Kredi Faizleri 373, Güvencesiz Banka Kredileri 375, Güvenceli Banka Kredileri 378 Finansman Bonosu 367 367 350 351 359 360 361 385 XVII Özet Önemli Terimler Sorular-Problemler 387 389 389 BÖLÜM 14: PARA VE MENKUL DEĞERLER YÖNETİMİ Para ve Para Benzeri Tutma Nedenleri Tutulacak Para Miktarının Belirlenmesi Baumol Modeli 396, Müler-Orr Modeli 397 Paranın Etkin Yönetimi Nakit Yönetimi Teknikleri Yüzer-Gezer Para 401, Tahsilatın Hızlandırılması 402, Ödemelerin Yavaşlatılması 403, Banka İlişkilerinin Önemi 404 Uluslararası Nakit Yönetimi Nakit Bütçesi Menkul Değerler Menkul Değerlere Niçin Yatırım Yapılır 409, Menkul Değer Yatırımlarını Etkileyen Faktörler 409, Yatırım Seçenekleri 410 Özet Önemli Terimler Sorular-Problemler 395 395 396 BÖLÜM 15: ALACAK VE STOK YÖNETİMİ Alacak Yönetimi Kredinin Beş “K”sı 417, Kredi Bilgilerinin Toplanması ve Analizi 418, Kredi Notlandırması 420, Dış Ticaretten Kaynaklanan Alacaklar 421, Kredi Standartlarının Değiştirilmesi 422, Kredili Satış Koşullarının Değiştirilmesi 425, Tahsilat Politikası 428 Stok Yönetimi Genel Bilgiler 430, Stok Yönetimi Teknikleri 431, Ekonomik Sipariş Miktarı 433, Madde Gereksinimleri Planlaması 438, Tam Zamanında Satınalma 439 Özet Önemli Terimler Sorular-Problemler 417 417 KISIM 5 SERMAYE BÜTÇELEMESİ 451 BÖLÜM 16: NET ŞİMDİKİ DEĞER(NŞD) VE ÖTEKİ SERMAYE BÜTÇELEMESİ KRİTERLERİ Sermaye Bütçelemesi Kararlarının Niteliği ve Önemi Yatırım Projesi ve Nakit Akış Tablosu Paranın Zaman Değerini Gözeten Değerlendirme Yöntemleri Net Şimdiki Değer (NŞD) 458, İç Kârlılık Oranı (İKO)460, Düzeltilmiş İç Kârlılık Oram(DİKO) 462, Kârlılık Endeksi (KE) 463, Yıllık Eşdeğer Nakit Akışı (YENA) 464, Iskonto Edilmiş Geri Ödeme Süresi (İEGÖS) 465 XVIII 399 401 404 405 409 411 412 413 430 440 442 443 453 453 455 457 Paranın Zaman Değerini Gözetmeyen Değerlendirme Yöntemleri Muhasebe Kârı Oranı 467, Basit Geri Ödeme Süresi 467 Net Şimdiki Değer Kriterinin Üstünlüğü Ölçekleri Farklı Projeler 470, Ekonomik Ömürleri Farklı Olan Projeler 475 Özet Önemli Terimler Sorular-Problemler 467 BÖLÜM 17: PROJE NAKİT AKIŞLARININ TAHMİNİ Proje Nakit Akışlarının Tahmininde Gözetilmesi Gereken Hususlar Projenin Yan Etkileri 485, Net İşletme Sermayesi İhtiyacı 486, Batık Maliyetler 486, Fırsat Maliyeti 486, Genel Yönetim Giderleri 486, Enflasyon 487, Sermaye Maliyeti Ödemeleri 488, Kurumlar Vergisi ve Amortisman 489, Bir Örnek 490 Yenileme Yatırımlarında Nakit Akışları ve NŞD Yatırım Bütçesi ve Sermaye Kısıtlaması Özet Önemli Terimler Sorular-Problemler 485 485 BÖLÜM 18: RİSKLİ YATIRIMLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ Riske Uyarlanmış Iskonto Oranı Iskonto Oranının Proje Türlerine Uyarlanması 506, Iskonto Oranının Değişkenlik Katsayısına Uyarlanması 507, Önemli Bir Not 508, Iskonto Oranının Proje Beta'sına Uyarlanması 510 Belirlilik Eşdeğeri Yöntemi Riskin Zaman İçinde Değişmesi Duyarlılık Analizi Senaryo Analizi Monte Karlo Simülasyonu Başabaş Noktası Analizi Reel Opsiyonlar ve Sermaye Bütçelemesi Terk Opsiyonu 529, Zamanlama Opsiyonu 530, Büyüme Opsiyonu 532, Esneklik Opsiyonu 532 Özet Önemli Terimler Sorular-Problemler 505 505 KISIM 6 UZUN SÜRELİ FİNANS POLİTİKASI 541 BÖLÜM 19: SERMAYE MALİYETİ Sermaye Maliyeti Hakkında Genel Bilgiler 543 543 470 477 478 479 491 494 499 500 500 514 518 519 522 523 525 528 534 535 536 XIX İstenen Getiri Oranı ve Sermaye Maliyeti 543, Finanslama Politikası ve Sermaye Maliyeti 546 Öz Sermaye Maliyeti Sabit Oranlı Büyüme Modeli 545, Finansal Varlık Pazar Doğrusu Yaklaşımı 548 Borç Maliyeti Öncelikli Hisse Senetlerinin Maliyeti Ortalama Sermaye Maliyeti Ortalama Sermaye Maliyetinin Hesaplanması 555, Tartılandırma 557 Marjinal Sermaye Maliyeti Özet Önemli Terimler Sorular-Problemler BÖLÜM 20: OPTİMAL SERMAYE YAPISI VE FİNANSLAMA-YATIRIM ETKİLEŞİMİ Finansal Kaldıraç, Risk ve Getiri İş Riski ve Finansal Risk 572, Finansal Kaldıracın HBK ve ÖSK Üzerindeki Etkileri 574 Sermaye Yapısı Kuramı Geleneksel Yaklaşım 577, Modigliani -Miller Yaklaşımı 578, Kurumlar Vergisi ve MM 581 Finansal Kaldıraç ve Finansal Sıkıntı Maliyetleri Finansal Sıkıntı ve Firma Değeri 584, Finansal Sıkıntı Maliyetleri 585 Temsilcilik Maliyetleri ve Sermaye Yapısı Fonlama Hiyerarşisi (Pecking - Order) Kuramı Uygulamada Sermaye Yapısı Kararları Yatırım-Finanslama Etkileşimi Ayarlanmış Şimdiki Değer (ANŞD ) Yöntemi 594, Ortalama Sermaye Maliyeti Yöntemi 596, Hissedarlara Kalan Nakit Akışı Yöntemi 597, İhraç Giderleri ve ANŞD 597, Teşvik Kredileri ya da Sübvansiyonlu Borçlanma 597, Bir Örnek 598 Özet Önemli Terimler Sorular-Problemler BÖLÜM 21: TEMETTÜ POLİTİKASI Temettü, Firmanın Pazar Değerini Etkilemez Temettü Miktarı ile Pazar Değeri Arasında Pozitif İlişki Vardır Eldeki Kuş Savı 611, Temettüün Sinyal Etkisi 611, Davranışsal Finansın Temettü Tercihi Savı 613 Temettü Miktarı ile Pazar Değeri Arasında Negatif İlişki Vardır XX 544 551 554 555 558 562 563 563 571 572 577 584 589 590 592 594 600 601 601 607 608 610 614 Vergi Faktörü 614, Müşteri Etkisi 615, Temsilcilik ve İhraç Maliyetleri 616 Temettü Ödemenin Öteki Şekilleri Hisse Senedi Şeklinde Temettü 618, Hisse Senetlerini Geri Satın Alma 620 Temettü Dağıtımına İlişkin Yasal Düzenlemeler Uygulamada Temettü Politikası Özet Önemli Terimler Sorular-Problemler 617 622 623 625 627 627 KISIM 7 UZUN SÜRELİ FON KAYNAKLARI 633 BÖLÜM 22: UZUN SÜRELİ FON KAYNAKLARI: GENEL BAKIŞ Öz Sermaye Fonları Küçük ve Kapalı Şirketlerin Öz Sermaye Kaynakları 636, Halka Açık Şirketlerin Öz Sermaye Kaynakları 637 Uzun Vadeli Borç Seçenekleri Melez Finansal Varlıklar Firmaların Yaşam Evreleri ve Fonlama Seçenekleri Uygulamada Fonlama Tercihleri Özet Önemli Terimler Sorular-Problemler 635 636 BÖLÜM 23: SERMAYE PAZARINDAN FON SAĞLANMASI Risk Sermayesi Halka Arz Aracı Kurum Seçilmesi 650, Yüklenim Sözleşmesi 653, Halka Açılacak Şirkete Değer Biçilmesi 654, İhraç Edilecek Hisse Senetlerinin Kurul Kaydına Alınması 657, İzahname ve Sirküler 666, Konsorsiyum 658, Satışın Sonuçlanması 661, Talep Toplama Yöntemi ve Borsada Satış 662, Kotasyon ve Borsaya Kabul 662 İkincil Halka Arz Blok Satış Özet Önemli Terimler Sorular-Problemler 647 647 650 BÖLÜM 24: UZUN VADELİ BORÇ Orta Vadeli Banka Kredileri Tahvil İhracı ile Uzun Vadeli Fonlama Tahvili Tanımlayan Temel Unsurlar:Nominal Değer, Kupon Faiz Oranı ve Vade 675, İsme ve Hamiline Yazılı Tahviller 676, Halka Arz ve Blok Satış 677, Güvenceli ve Güvencesiz Tahviller 678, 673 673 675 643 640 641 642 644 645 645 662 664 665 667 667 XXI Tahvil Fiyatları ve Getirileri 679, Derecelendirme 680, Salınım ve Ortalama Vade 680 Uzun Vadeli Borcun Yeniden Fonlanması Hisse Senedine Dönüştürülebilir Tahvil (HDT) HDT'nin Değeri 686, HDT'nin Yatırımcı Açısından Değerlendirilmesi 688, HDT'in Firma Açısından Değerlendirilmesi 689, Değişime Zorlama 689 Diğer Tahvil Türleri Sıfır - Kuponlu Tahviller 690, Değişken Faizli Tahviller 691, Avrotahviller 692 Özet Önemli Terimler Sorular-Problemler BÖLÜM 25: FİNANSAL KİRALAMA Kiralama Sözleşmeleri ve Finansal Kiralama Kira Sözleşmesi Türleri 708, Faaliyet Kiralaması ve Finansal Kiralama 709 Finansal Kiralamanın Kiracı Tarafından Muhasebeleştirilmesi Finansal Kiralamaya İlişkin Muhasebe Standartları 701, Kiracının Yapacağı Muhasebe Kayıtları 703 Finansal Kiralamanın Vergilendirilmesi Finansal Kiralama ve Firma Değeri Kiralama-Borçlanma Seçeneklerinin Karşılaştırılmalı Finansal Analizi Türkiye'de Finansal Kiralama Özet Önemli Terimler Sorular-Problemler BÖLÜM 26: ADİ HİSSE SENETLERİ, ÖNCELİKLİ HİSSE SENETLERİ VE VARANTLAR Adi Hisse Senetleri ve Hissedarların Hakları Artakalan Kâra Sahip Olma Hakkı 726, Oy Hakkı ve Birikimli Oylama 726, Rüçhan Hakkı 729 Öncelikli(Oydan Yoksun) Hisse Senetleri Varantlar Varantlar Hakkında Genel Bilgiler 734, Varantın Zımni Fiyatı 735, Varantın Pazar Değeri 736 Özet Önemli Terimler Sorular-Problemler XXII 683 685 699 692 694 699 699 708 710 706 707 710 715 719 721 721 725 725 732 734 737 739 740 KISIM 8: ÖZEL KONULAR 743 BÖLÜM 27: ŞİRKET BİRLEŞMELERİ Şirket Birleşmelerine İlişkin Terimler ve Tanımlar Şirketler Niçin Birleşirler? Nakit Karşılığı Gerçekleştirilen Birleşmelerin Bir Yatırım Projesi Olarak Değerlendirilmesi Birleşme Projesinin Net Şimdiki Değeri 749, Hedef Şirketin Varlıklarının Satın Alınması 751, Hedef Şirketin İşleyen Teşebbüs Olarak Satın Alınması 752 Hisse Senedi Değiş-Tokuşu İle Gerçekleştirilen Stratejik Birleşmelerin Değerlendirilmesi Şirket Birleşmelerinde Vergi ve Muhasebeleştirme Sorunları Vergi Sorunu 757, Birleşmelerin Muhasebeleştirilmesi 758 Ele Geçirme Girişimine Karşı Uygulanabilecek Savunma Önlemleri Stratejik İşbirlikleri Holdingler Sınır Ötesi Birleşmeler Birleşmeler ve Ekonomi Özet Önemli Terimler Sorular-Problemler 745 745 747 BÖLÜM 28: ULUSLARARASI FİNANSAL YÖNETİME GİRİŞ Uluslararası Finansın Önemi Döviz Piyasası Döviz Piyasasının Tanımı 776, Döviz Piyasasının İşlevleri 777, Döviz Piyasasının Katılımcıları 778, Döviz Piyasalarındaki İşlem Türleri 779, Döviz Kurları 780, Çapraz Kurlar 783 Parite Koşulları Kur Riskinin Yönetimi Uluslararası Sermaye Bütçelemesi Uluslararası Sermaye Bütçelemesinde Yerel ve Merkezi Yaklaşımlar 792, Küresel Sermaye Pazarında Sermaye Bütçelemesi 794, Bölünmüş Sermaye Pazarlarında Sermaye Bütçelemesi 797 Politik Risk (Ülke Riski) Özet Önemli Terimler Sorular-Problemler 775 775 776 BÖLÜM 29: FİNANS MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Finansal Riskin Yönetimi Risk Profili Korunma Tekniği ve Araçları 809 812 813 816 749 752 757 760 762 763 765 766 767 769 769 784 789 792 800 802 804 805 XXIII Vadeli Sözleşmelerle Korunma Gelecek Sözleşmeleri ile Korunma Gelecek Sözleşmeleri Hakkında Genel Bilgiler 820, Döviz Gelecek Sözleşmeleri 821, Faiz Oranı Gelecek Sözleşmeleri 823, Borsa Endeksi Gelecek Sözleşmeleri 825 Değiş -Tokuş (SWAP) Sözleşmeleri ile Korunma Opsiyon Sözleşmeleri ile Korunma Fiyat Riskinden Korunma 831, Kur Riskinden Korunma 832, Faiz Oranı Riskinden Korunma 832 Özet Önemli Terimler Sorular-Problemler 817 820 BÖLÜM 30: KURUMSAL YÖNETİM Genel Bilgiler Yönetim Kurulları Üst Kademe Yöneticiler İçin Mali Teşvik Sistemleri Muhasebe ve Denetim Diğer Gözetim Mekanizmaları Yatırım Bankaları 850, Menkul Kıymet Analistleri 851, Alacaklılar ve Derecelendirme Kuruluşları 852, Hissedarlar 853, Ele Geçirilme Endişesi 855 Yasal Çerçeve ABD Uygulamaları 855, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatının (OECD) Kurumsal Yönetim İlkeleri 857, Türkiye’de Kurumsal Yönetim Uygulamaları 857 Özet Önemli Terimler Sorular-Problemler 839 839 842 846 849 850 BÖLÜM 31: DAVRANIŞSAL FİNANS Giriş Davranışsal Boyut Piyasa ve Fiyat Anomalileri Davranışsal Finansın Temel Kavramları Davranışsal Fayda Fonksiyonu 867 Yatırımcı Davranışını Etkileyen Psikolojik Faktörler Buluşsal/Zihinsel Yöntemler 869, Yanlılık (Biases) 874 Çerçeveleme Etkisi (Framing Effect) Davranışsal Finansta Temel Yatırımcı Davranışları Aşırı Tepki ve Düşük Tepki (Over reaction and Under reaction) 878, Sürü Davranışı (Herding Behavior) 881 Davranışsal Finans Modelleri 865 865 865 866 867 XXIV 826 828 833 835 835 855 859 863 863 869 876 878 882 Barberis, Shleifer ve Vishny Modeli (1998) 876, Daniel, Hirschleifer ve Subrahmanyam (DHS) Modeli (1998) 876, Hong ve Stein Modeli (1999) 883 Son Söz Özet Önemli Terimler Sorular-Problemler 883 884 886 886 Ekler Önerilen Kaynaklar Alfabetik Dizin 889 907 933 XXV
