13-19 Yaslİlarda hipertansiyon

DERLEME/REVIEW
Akad Geriatri 2009; 1: 13-19
Yafll›da Hipertansiyon
Hypertension in the Elderly
Burcu Öven1, Fehmi Akçiçek2
1 Ege Üniversitesi T›p Fakültesi, ‹ç Hastal›klar› Anabilim Dal›, ‹zmir, Türkiye.
2 Ege Üniversitesi T›p Fakültesi, ‹ç Hastal›klar› Anabilim Dal›, Geriatri Bilim Dal›, ‹zmir, Türkiye.
ÖZET
Dünyada yafll› nüfusun artmas›yla kronik hastal›klar, en baflta hipertansiyon önem kazanmaktad›r. Elli yafl öncesinde diyastolik
kan bas›nc› yüksekli¤i varken 50 yafl sonras›nda sistolik bas›nç yükselmeye diyastolik bas›nç düflme e¤ilimine girer ve izole sistolik hipertansiyon geliflir. Türkiye’de yap›lan Türk Hipertansiyon Prevalans Çal›flmas›nda geriatrik toplumda (> 65 yafl) hipertansiyon prevalans› %75.1 olarak saptanm›flt›r. Kan bas›nc›n› düflürmenin faydalar› iyi bilinmesine ra¤men az say›da hastan›n
kan bas›nc› kontrol alt›ndad›r. Yap›lan çal›flmalar yafll› hastalarda tedaviye diüretik ile bafllanmas›n› önermektedir. Efllik eden
hastal›klar›n varl›¤›nda di¤er ilaç gruplar›n›n eklenmesi baflar› flans›n› art›rmaktad›r. Ancak ortostatik hipotansiyon yafll›larda
düflme riskini artt›rd›¤›ndan, ilaç doz ayarlamalar›nda veya kombine tedavilerde dikkatli olunmal›d›r.
Anahtar Kelimeler: Yafll›, hipertansiyon, tedavi.
ABSTRACT
As the aging population increases chronic diseases especially hypertension become more important in all over the world. Before
50 years of age diastolic blood pressure tend to increase, while after then diastolic pressure tend to decrease and systolic blood
pressure tend to increase and isolated systolic hypertension occurs. In the study of Turkish Hypertension Prevelance Study the
prevalance of hypertension in the geriatric age population (> 65 years) is found as 75.1%. Despite the fact that the benefits of
controlling high blood pressure is obvious only few patients remain normotansive. The treatment of hypertension in elderly should
be started with diuretics as shown in the majority of the trials. Other antihypertensive drug groups may be added in case of concomittant diseases. Since ortostatic hypotension increases the risk of falls in elderly, dosage increments or combination of two or
more groups requires caution.
Key Words: Elderly, hypertension, treatment.
Gelifl Tarihi/Submission Date: 09/01/2009 - Kabul Edilifl Tarihi/Acceptation Date: 12/01/2009
13
Öven B, Akçiçek F.
Hypertension in the Elderly
Türkiye’de yap›lan prevalans çal›flmas›nda ortalama sistolik kan bas›nc› 18-29 yafl grubu hariç, kad›nlarda tüm yafl gruplar›nda erkeklerden daha yüksek
bulunmufltur ve aradaki fark 40-79 yafllar aras›nda
anlaml› düzeyde saptanm›flt›r (p< 0.001). Ortalama
diyastolik kan bas›nc› da her iki cinsiyette yaflla birlikte art›fl göstermekte ve 70 yafltan sonra azalma e¤ilimi göstermektedir. Toplumda ekonomik olarak etkin
kabul edilen orta yafl (35-64 yafl) grubunda hipertansiyon prevalans› %42.3 (erkeklerde %34.8, kad›nlarda %50) olarak bulunmufltur. Geriatrik popülasyonda
(≥ 65 yafl) hipertansiyon prevalans› ise %75.1 (erkeklerde %67.2, kad›nlarda %81.7) de¤erinde saptanm›flt›r. ‹zole sistolik hipertansiyon prevalans› yaflla birlikte art›fl göstermifl ve prevalans 80 yafl üzerinde %28.6 olarak saptanm›flt›r (6). Türkiye’de yafl
gruplar›na göre hipertansiyon prevalans› fiekil 1’de
gösterilmifltir.
Kan bas›nc›n›n 115/75 mmHg ve 185/115 mmHg
aral›¤›nda her 20/10 mmHg’l›k art›fl›, kardiyovasküler hastal›k riskini iki kat›na ç›karmaktad›r (7). Bu art›fl kardiyovasküler hastal›klar için di¤er risk faktörlerinden ba¤›ms›zd›r. Kan bas›nc› yüksekli¤i inme, iskemik kalp hastal›klar›, kalp yetmezli¤i, kronik böbrek yetmezli¤i, kardiyovasküler veya herhangi bir nedenden ölüm riskiyle iliflkilidir. Yap›lan bir çal›flmada
kan bas›nc› 180 mmHg ve üzerinde olan hastalarda,
fatal inme riskinin 15 kat, iskemik kalp hastal›klar›
14
100
90
Erkek
Kad›n
80
70
60
%
Hipertansiyon sistolik kan bas›nc›n›n 140 mmHg
ve üzeri diyastolik kan bas›nc›n›n 90 mmHg ve üzeri
olmas›d›r. Dünyada yafll› popülasyonun artmas›yla
yafll›lar›n kronik hastal›klar›, en baflta hipertansiyon
önem kazanmaktad›r. Hipertansiyon dünyada önlenebilir ölüm nedenleri aras›nda birinci s›rada yer almaktad›r. Yaflla birlikte hipertansiyon prevalans› artmaktad›r ancak hipertansiyon kriterleri de¤iflmemektedir.
Amerika Birleflik Devletleri’nde 60 yafl üzerindekilerin
2/3’ü hipertansiftir (1). Framingham çal›flmas› 55 yafl›nda normotansif olan kiflilerin %90’›n›n hayatlar›n›n
kalan›nda hipertansif olacaklar›n› göstermifltir (2). Elli yafl öncesi hastalarda genellikle diyastolik bas›nç
yüksekli¤i varken, 50 yafl sonras›nda sistolik bas›nç
artmaya ve diyastolik bas›nç düflme e¤ilimine girer;
böylece izole sistolik hipertansiyon geliflir (3). Bilindi¤i
gibi, izole sistolik hipertansiyon; sistolik kan bas›nc›n›n > 140 mmHg, diyastolik kan bas›nc›n›n < 90
mmHg olmas›d›r (4).
50
40
30
20
10
0
18-29 30-39 40-49 50-59 60-69 70-79 ≥ 80 Türkiye
fiekil 1. Türkiye’de yafl gruplar›na göre hipertansiyon
prevalans› (6).
riskinin ise 7 kat artm›fl oldu¤u gösterilmifltir. Bu nedenlerle Dünya Sa¤l›k Örgütü hipertansiyonu birinci
s›rada ölüm nedeni olarak saymaktad›r (7). Kardiyovasküler ve renal hastal›klar için sistolik bas›nçtaki
art›fl, diyastolik bas›nçtaki art›fltan daha risklidir. Elli befl yafl öncesi nab›z bas›nc› (sistolik kan bas›nc›-diyastolik kan bas›nc›) koroner hastal›¤›na ba¤l› mortalite ve inme riskini etkilemezken, orta yafl ve yafll›larda kardiyovasküler olaylar ile güçlü bir iliflki içindedir (5).
‹zole sistolik hipertansiyon; kardiyak debi art›fl› ile
örnek olarak anemi, hipertiroidi, aort yetmezli¤i, arteriyovenöz fistül, paget hastal›¤› ile iliflkili olabilir. Ancak genellikle büyük arterlerin yaflla elastisite ve kompliyans›n›n azalmas›ndan ve ateroskleroz iliflkili arteryel
kalsiyum kollajen birikiminden ve arteryel elastin kayb›ndan kaynaklan›r.
Kan bas›nc›n› düflürmenin faydalar› iyi bilinmesine ra¤men az say›da hastan›n kan bas›nc› kontrol alt›ndad›r. Hipertansiyonda %50’ler olarak bilinen
%50 prevalans›n oldu¤u, %50 hastan›n tedavi alt›nda oldu¤u, tedavi alt›nda olanlar›n %50’sinin kan bas›nc›n›n kontrol alt›nda oldu¤u bilinmektedir. ‹ngiltere’de %63 hipertansif hasta saptanm›fl olup bu hastalar›n yar›s›n›n tedavi ald›¤› ve tedavi alanlar›n
%30’unun kan bas›nc›n›n kontrol alt›nda oldu¤u saptanm›flt›r (8).
Türkiye’de hipertansiyonun fark›nda olma, tedavi
ve kontrol oranlar›n›n yafl gruplar›na ve cinsiyete göre
Akad Geriatri 2009; 1: 13-19
Öven B, Akçiçek F.
Yafll›da Hipertansiyon
Tablo 1. Türkiye’de hipertansiyonda fark›ndal›k, tedavi, kontrol oranlar›*
Yafl
Erkek say›s›
18-29
30-39
40-49
50-59
60-69
70-79
80+
Total
67
82
126
155
120
83
20
653
Fark›ndal›k (%)
7.5
7.3
18.3
29.1
46.7
44.6
50
27.9
Tedavi alma (%)
2.9
3.6
9.5
19.3
40.8
34.9
50
20.7
Kontrol (%)
2.9
-
3.2
7.1
14.2
15.7
25
8
-
-
16.6
26.6
34.7
34.5
50
31.1
72
160
280
303
179
127
30
1151
Fark›ndal›k (%)
12.5
23.1
41.8
56.4
60.3
69.3
73.3
47.9
Tedavi alma (%)
5.5
12.5
28.9
44.5
48.6
62.2
66.7
37
Kontrol (%)
2.8
7.5
7.8
8.5
8.4
10.2
13.3
8.2
Tedavi al›p kontrol
alt›nda olan (%)
25
30
16
16.3
17.2
16.5
20
17.4
Tedavi al›p kontrol
alt›nda olan (%)
Kad›n say›s›
* 6 no’lu kaynaktan al›nm›flt›r.
da¤›l›m› Tablo 1’de görülmektedir. Fark›ndal›k oranlar›
yaflla birlikte yükselme göstermektedir ve her yafl grubunda kad›nlarda erkeklerden daha yüksek saptanm›flt›r. Bütün grupta kan bas›nc› yüksekli¤inin fark›nda olma oran› %40.7, ilaç tedavisi alma oran› %31.1 (erkeklerde %20.7, kad›nlarda %37.0) ve kan bas›nc›n›
kontrol oran› ise %8.1 (erkeklerde %8.0, kad›nlarda
%8.2) olarak saptanm›flt›r. Kan bas›nc› yüksekli¤inin
fark›nda olan ve ilaç tedavisi kullananlarda kontrol
oran› ise %20.7 olarak tespit edilmifltir. Kan bas›nc›n›n
fark›nda olan ve tedavi alan erkeklerde kan bas›nc›
kontrol oranlar›, kad›nlardan daha yüksek saptanm›flt›r (%31.1’e karfl›n %17.4, p< 0.05) (6).
DE⁄ERLEND‹RME
Bafllang›çta hipertansiyon için de¤erlendirme kardiyovasküler hastal›klar için di¤er risk faktörlerini, hedef
organ hasar› varl›¤›n›, prognoz ve tedaviyi etkileyecek
efllik eden hastal›klar›, hipertansiyonun belirlenebilir
nedenlerini (sekonder hipertansiyon nedenleri: hipertiroidi vb.) ve hayat tarz› faktörlerini (diyet, egzersiz vb.)
içermelidir (4).
Fizik muayene göz dibi, tiroid, kalp, akci¤er, böbrek, periferik nab›zlar, nörolojik sistem muayenesini
içermelidir. Psödohipertansiyon d›fllanmal›d›r. Hastalara yap›lmas› gereken incelemeler Tablo 2’de özetlenmifltir.
Akad Geriatri 2009; 1: 13-19
Tablo 2. Hastalara yap›lmas› gereken incelemeler*
Laboratuvar muayenesi
Rutin testler
Açl›k kan flekeri
Lipid profili
Serum potasyum
Serum ürik asit
Serum kreatinin
Kreatinin klerensi/Glomerüler filtrasyon h›z›
Hemogram
‹drar analizi
Elektrokardiyogram
Tavsiye edilen testler
Ekokardiyografi
Karotis ultrasonografi
Kantitatif proteinüri
Fundoskopi
Glukoz tolerans testi (açl›k kan flekeri > 100 mg/dL ise)
24 saat ambulatuar kan bas›nc› ölçümü
‹leri araflt›rmalar
Serebral, kardiyak, renal ve vasküler hasar için araflt›rmalar
Sekonder hipertansiyon nedenlerine yönelik tetkikler
* 9 no’lu kaynaktan al›nm›flt›r.
15
Öven B, Akçiçek F.
Hypertension in the Elderly
YAfiLI HASTALARDA ANT‹H‹PERTANS‹F
TEDAV‹ FAYDALI MIDIR?
Sistolik/diyastolik veya izole sistolik hipertansiyon
olmas›na bakmaks›z›n yafll› hastalarda antihipertansif
tedavi kardiyovasküler morbidite ve mortaliteyi azaltmaktad›r (10). Yafll›larda bafllang›ç tedavisi olarak beta-bloker veya diüretik kullan›larak yap›lan tüm çal›flmalarda tedavi plaseboya veya tedavi almayan gruba
göre etkili bulunmufltur
VALUE (The Valsartan Antihypertensive Long-Term
Use Evaluation Trial) çal›flmas›nda, valsartan ve amlodipinin eflit kan bas›nc› kontrolü sa¤land›¤› durumda
kalp krizi, kalp yetmezli¤i gibi kalbe ba¤l› ölümler üzerindeki etkinli¤ini karfl›laflt›r›lm›flt›r. Çal›flma, Türkiye
dahil 31 ülkedeki 934 merkezde, yüksek risk grubundaki 15.245 hipertansiyon hastas› ile yürütülmüfl ve her
iki ilaç da kalbe ba¤l› ölümleri ve hastal›k geliflimini önlemede eflit oranda etkin ç›karken, yan etkiler nedeniyle tedaviyi b›rakma oran› valsartan grubunda daha düflük gerçekleflmifltir. Yeni geliflen diyabet konusunda,
valsartan ile tedavi edilen grupta amlodipin grubuna
k›yasla %23’lük bir düflüfl sa¤lanm›flt›r.
STOP-2 (Swedish Trial in Old Patients with Hypertension-2) çal›flmas›nda, yafllar› 70-84 aras›nda de¤iflen hastalar random olarak klasik antihipertansif (diüretik veya beta-bloker) alanlar, kalsiyum kanal antagonisti alanlar, anjiyotensin dönüfltürücü enzim (ACE)
inhibitörü alanlar olarak grupland›r›lm›fl ve her üç
grupta da benzer kan bas›nc› düflüflü elde edilmifltir.
Kardiyovasküler mortalite ise benzer olarak saptanm›flt›r (11).
ALLHAT (The Antihypertensive and Lipid Lowering
Treatment to Prevent Heart Attack Trial) çal›flmas›nda
hastalar diüretik, kalsiyum kanal blokeri, ACE inhibitörü almak üzere grupland›r›lm›fl ve 65 yafl üzeri hastalarda fatal kardiyovasküler olaylar, nonfatal miyokard
infarktüsü ve tüm nedenlerden ölümlerde gruplar aras›
fark saptanmam›flt›r. Çal›flmada tiyazid diüretiklerin
ucuz, etkili olduklar› ve birincil ilaç olarak seçilmeleri
yorumu yap›lm›flt›r (12).
LIFE (Losartan Intervention for Endpoint Reduction in Hypertension Study) çal›flmas›nda yafllar› 55-80
aras›nda de¤iflen izole sistolik hipertansiyonu olan hastalar çal›flmaya al›nm›flt›r. Primer sonlan›m kardiyovasküler ölüm, inme veya miyokard infarktüsüdür. Losartan ve atenolol karfl›laflt›r›lm›flt›r. ‹lerleyen aflama-
16
larda gerekti¤inde ikinci ajan olarak diüretik eklenmifltir. Kardiyovasküler ölümlerde, fatal ve nonfatal inmede, yeni geliflen diyabet üzerine losartan atenololden
daha etkili bulunmufltur (13).
SCOPE (The Study on Cognition and Prognosis in
the Elderly) çal›flmas›nda, 70 yafl üzerinde candesartan
içeren tedavi alan hastalarda, candesartan içermeyen
tedavi alanlara göre nonfatal inmede anlaml› azalma
saptanm›flt›r (14).
SHEP (Systolic Hypertension in the Elderly Program) çal›flmas›nda, kan bas›nc› sistolik > 160 mmHg,
diyastolik < 90 mmHg hastalar, 4.5 y›l klorthalidon ile
tedavi edilmifl ve sonuç olarak plaseboya göre, tedavi
grubunda inme insidans›nda %36, koroner arter hastal›¤›nda %27, konjestif kalp yetmezli¤inde ise %55
azalma görülmüfltür (15).
HYVET (The Hypertension in the Very Elderly Trial)
randomize plasebo kontrollü çift-kör bir çal›flma olup,
80 yafl üzeri hastalarda tedaviye indapamid ile bafllanm›fl, gerekli oldu¤unda 2-4 mg perindopril eklenmifltir.
Primer sonlan›m›n fatal ve nonfatal inme oldu¤u çal›flman›n sonunda; plasebo ile karfl›laflt›r›ld›¤›nda tedavi
alan grupta inme rölatif riskinde %30, herhangi bir nedenden ölüm rölatif riskinde %21, kalp yetmezli¤i rölatif riskinde %64 azalma saptanm›flt›r. Bu çal›flma ile,
80 yafl üzerindeki hastalarda da tedavinin faydal› oldu¤u gösterilmifltir (16).
TEDAV‹
Tedavide ana amaç kan bas›nc›n›n düflürülmesidir.
Yafll› hastalarda, gençlerde oldu¤u gibi kan bas›nc› hedefi < 140/90 mmHg’d›r. Diyabetiklerde veya ek risk
faktörü (inme öyküsü, miyokard infarktüsü öyküsü, renal disfonksiyon, proteinüri) olan hastalarda hedef <
130/80 mmHg’d›r (9). Hedef organ hasar›n›n göstergelerinden biri olan mikroalbuminüri, glomerüler kapiller
yatak endotel hasar›n›n erken göstergelerinden biridir
ve mikroalbuminüri varl›¤› (30-300 mg/gün) kardiyovasküler hastal›klar, kronik böbrek yetmezli¤i ve son
dönem böbrek yetmezli¤i riski art›fl› ile iliflkilidir (21).
Proteinürisi olan hastalarda antihipertansif tedavi ile
proteinürinin geriletilmesi, kardiyovasküler morbidite
ve mortalitede azalma ile iliflkilidir (22). Proteinürisi 1
g’›n üzerinde olan hastalar için kan bas›nc› hedefi <
125/75 mmHg olarak önerilmektedir (17,18).
Yafll› hastalarda genç hastalarda oldu¤u gibi tedaviye yaflam tarz› de¤ifliklikleri ile bafllanmas› ve hiper-
Akad Geriatri 2009; 1: 13-19
Öven B, Akçiçek F.
Yafll›da Hipertansiyon
tansiyonun tüm evrelerinde bunlar›n uygulamas›na devam edilmesi önerilmektedir. Bafll›ca yaflam tarz› de¤ifliklikleri olarak; kilo verme, diyetteki sodyumun k›s›tlanmas› (günde 85 mmol-5 g sodyum klorür), ya¤dan
fakir sebze ve meyveden zengin bir diyet, fizik aktivitenin artt›r›lmas›, alkol al›m›n›n azalt›lmas› (erkeklerde
20-30 g etanol/gün, kad›nlarda 10-20 g etanol/gün) ve
sigaran›n b›rak›lmas› say›labilir (9).
Antihipertansif Seçimi
Yafll› hastalarda kas kitlesinde ve total vücut suyunda azalma, vücut ya¤ kitlesinde ise art›fl olmaktad›r.
Karaci¤er ve böbrek kan ak›mlar›n›n azalmas› ile
birlikte, albumin sentezi ve glomerüler filtrasyon h›z›
yavafllamaktad›r. Bu durum ilaçlar›n serbest k›s›mlar›n›n ve dolay›s›yla etkilerinin art›fl›na yol açmaktad›r. Yafll› hastalarda ilaç tedavisine bafllan›rken ilaç
etkileflimleri göz önünde tutulmal›d›r. Yafll› hastalarda baroreseptör duyarl›l›¤› azald›¤›ndan, ortostatik
hipotansiyon geliflim riski daha fazlad›r. Bu nedenle
yafll› hastalar›n izleminde, kan bas›nc› kontrolü ayaktayken yap›lmal›d›r.
Antihipertansif ilaçlar 5 ana s›n›fa ayr›l›r. Beta-blokerler, ACE inhibitörleri, anjiyotensin reseptör blokerleri (ARB), diüretikler, kalsiyum kanal blokerleri. Önerilen dozlarda kullan›ld›klar›nda kan bas›nc› üzerine olan
etkileri hemen hemen benzerdir.
JNC (Ulusal Birleflik Kurul) VII k›lavuzu, yafll›larda
tiazid tipi diüretikler öncelikli olsa da ACE inhibitörü,
ARB, beta-bloker veya kalsiyum kanal blokeri ilaçlardan birisini bafllang›ç tedavisi olarak önermektedir. Ülkemizde tiazid tipi diüretikler monoterapide mevcut de¤ildir. Son y›llarda beta-blokerlerin monoterapide tercih edilmemesi yönünde yay›nlar mevcuttur. Bu nedenle özellikle RAS blokaj› yapan ajanlar (ACE inhibitörü
ve ARB) ve kalsiyum kanal blokerleri yafll›larda monoterapide ön plana ç›kmaktad›r. Hipertansif hastalar›n
2/3’ünde hedef de¤erlere ulaflmak için 2 veya daha fazla ilaca ihtiyaç vard›r. NICE k›lavuzunda öncelikli kombinasyon tedavisi olarak ACE inhibitörü ya da ARB +
KKB veya ACE inhibitörü ya da ARB + tiazid diüreti¤i
önerilmektedir.
Kombinasyon tedavisi ile ilgili olarak yap›lan ACCOMPLISH çal›flmas›nda, 60 yafl ve üzeri yüksek vasküler riskli hipertansiyon hastalar›nda RAS blokeri (benazepril)-hidroklorotiazid kombinasyonunun RAS blokeri-amlodipin kombinasyonu ile fatal ve nonfatal kar-
Akad Geriatri 2009; 1: 13-19
diyovasküler olaylar aç›s›ndan karfl›laflt›r›lmas› yap›lm›flt›r. Sonuçta yüksek riskli hipertansiyon hastalar›nda iyi kan bas›nc› kontrolü sa¤lamak flart›yla RAS blokeri+amlodipin kombinasyonu, RAS blokeri + hidroklorotiazid kombinasyonuna göre kardiyovasküler morbidite ve mortalitede daha yararl› bulunmufltur (rölatif
risk azalmas›: 19.6).
Di¤er antihipertansifler ise, ancak efllik eden hastal›klar durumunda bafllang›ç olarak önerilmektedir. Kronik böbrek hastal›¤› olanlarda ACE inhibitörleri, miyokard infarktüsü geçirenlerde veya kalp yetmezli¤i olanlarda ise ACE inhibitörleri veya beta-bloker önerilmektedir (19,20). Yafll› ve prostat hipertrofisi olan erkeklerde alfa-bloker kullan›labilir, ancak ortostatik hipotansiyon riskine dikkat edilmelidir. Doksazosin yüksek kardiyovasküler olay s›kl›¤› endiflesi ile monoterapide önerilmemektedir (23).
Efllik eden hastal›k durumlar›nda tercih edilecek
ilaçlar, Avrupa Hipertansiyon (ESC/ESH) 2007 k›lavuzunda Tablo 3’te belirtilen bafll›klar alt›nda kümelendirilmifltir (9).
Yafll› Hastalar›n Takibi Nas›l Yap›lmal›d›r?
Yafll› hastalar›n takibinde hastan›n, hasta yak›nlar›n›n ve bak›c›lar›n›n bilgilendirilmesi büyük önem tafl›maktad›r. Takip aral›klar› ile ilgili kesin veriler olmamakla birlikte yeni tedavi bafllanm›fl hastalar ilk 3 ay
yak›ndan takip edilmeli ve e¤er herhangi bir sorun yoksa 6 ayda bir kontrol edilmelidir (WHO/ISH 1999).
Diüretik bafllanan hastalar ve diyabetikler tedavi
bafllang›c›ndan 1-2 hafta sonra kontrol edilmelidir. Her
doz artt›r›m›nda ve y›ll›k olarak elektrolit kontrolü yap›lmal›d›r. ACE inhibitörü, ARB bafllanan hastalarda 12 hafta sonra serum potasyum seviyesi, böbrek fonksiyon testleri kontrol edilmelidir; her doz artt›r›m›nda ve
y›ll›k olarak böbrek fonksiyon testleri ve serum potasyum seviyeleri kontrol edilmelidir. Beta-bloker bafllanan hastalarda kontrolleri s›ras›nda letarji, uykusuzluk
sorgulanmal›d›r.
Yafll› hastalarda tedaviye mümkün olan en düflük
dozda ilaçla bafllanmal›d›r. Ortostatik hipotansiyon
yafll› hastalarda düflme riskini artt›rd›¤›ndan dikkatli
olunmal› ve her kontrolde ayaktayken kan bas›nc› ölçümü gerçeklefltirilmelidir.
17
Öven B, Akçiçek F.
Hypertension in the Elderly
Tablo 3. ‹laçlarda tercih sebebi olmas› gereken durumlar*
T‹YAZ‹D D‹ÜRET‹KLER
‹zole sistolik hipertansiyon (yafll›larda)
Kalp yetmezli¤i
Zencilerde hipertansiyon
BETA-BLOKERLER
Anjina pektoris
Miyokard infarktüsü sonras›
Kalp yetmezli¤i
Tafliaritmi
Glokom
Gebelik
ACE ‹NH‹B‹TÖRLER‹
Kalp yetmezli¤i
Sol ventrikül disfonksiyonu
Miyokard infarktüsü sonras›
Diyabetik nefropati
Nondiyabetik nefropati
Sol ventrikül hipertrofisi
Karotis aterosklerozu
Proteinüri-mikroalbuminüri
Atriyal fibrilasyon
Metabolik sendrom
KALS‹YUM KANAL BLOKERLER‹
(D‹H‹DROP‹R‹D‹NLER)
‹zole sistolik hipertansiyon (yafll›larda)
Anjina pektoris
Sol ventrikül hipertrofisi
Karotis/koroner ateroskleroz
Gebelik
Zencilerde hipertansiyon
(VERAPAM‹L-D‹LT‹AZEM)
Anjina pektoris
Karotis aterosklerozu
Supraventriküler taflikardi
ANJ‹YOTENS‹N RESEPTÖR ANTAGON‹STLER‹
Kalp yetmezli¤i
Miyokard infarktüsü sonras›
Diyabetik nefropati
Proteinüri-mikroalbuminüri
Sol ventrikül hipertrofisi
Atriyal fibrilasyon
Metabolik sendrom
ACE inhibitörleri ile geliflen öksürük
D‹ÜRET‹KLER (ANT‹ALDOSTERON)
Kalp yetmezli¤i
Miyokard infarktüsü sonras›
LUP D‹ÜRET‹KLER‹
Son dönem böbrek yetmezli¤i
Kalp yetmezli¤i
* 9 no’lu kaynaktan al›nm›flt›r.
ACE: Anjiyotensin dönüfltürücü enzim.
KAYNAKLAR
1.
Burt VL, Whelton P, Roccella EJ, et al. Prevalence of hypertension in the US adult population: Results from the Third National
Health and Nutrition Examination Survey, 1988-1991. Hypertension 1995; 25: 305-13.
2.
Vasan RS, Larson MG, Leip EP, et al. Impact of high-normal blood pressure on the risk of cardiovascular disease. N Engl J Med
2001; 345: 1291-7.
3.
Franklin SS, Gustin W, Wong ND, et al. Hemodynamic patterns
of age-related changes in blood pressure: The Framingham Heart Study. Circulation 1997; 96: 308-15.
4.
Chobanian AV, Bakris GL, Black HR, et al. The seventh report of
the joint national committee on prevention, detection, evaluation and treatment of high blood pressure; The JNC7 report. JAMA 2003; 289: 2560-72.
18
5.
Izzo JL, Levy D, Black HR. Importance of systolic blood pressure in older Americans. Hypertension 2000; 35: 1021-4.
6.
Ar›c› M, Altun B, Erdem Y, ve ark. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastal›klar› Derne¤i Türk hipertansiyon prevalans çal›flmas›. Journal of Hypertension 2005; 23: 1817-23.
7.
Lewington S, Clarke R, Qizilbash N, et al. Age-specific relevance
of usual blood pressure to vascular mortality: A meta-analysis
of individual data for one million adults in 61 prospective studies. Lancet 2002; 360: 1903-13 [Erratum, Lancet 2003; 361:
1060].
8.
Colhoun HM, Dong W, Poulter NR. Blood pressure screening,
management and control in England: Results from the health
survey for England 1994. J Hypertens 1998; 16: 747-52.
9.
2007 ESC and ESH Guidelines. Journal of Human Hypertension
2007.
Akad Geriatri 2009; 1: 13-19
Öven B, Akçiçek F.
Yafll›da Hipertansiyon
10. Staessen JA, Gasowski J, Wang JG, et al. Risks of untreated and
treated isolated systolic hypertension in the elderly: Meta-analysis of outcome trials. Lancet 2000; 355: 865-72.
11. Lindholm LH, Hasson L, Ekbom T, et al. Comparision of antihypertensive treatments in preventing cardiovascular events
in elderly diabetic patients: Results from the Swedish Trial in
Old Patients with Hypertension-2. J Hypertens 2000; 18:
1671-5.
12. ALLHAT Study Group. Major outcomes in high-risk hypertensive patients randomized to angiotensin converting enzyme inhibitor or calcium channel blocker vs diuretic. The Antihypertensive and Lipid Lowering Treatment to Prevent Heart Attack Trial (ALLHAT). JAMA 2002; 288: 2981-97.
13. LIFE Study Group. Cardiovascular morbidity and mortality in
the Losartan Intervention for Endpoint Reduction in Hypertension Study (LIFE): A randomized trial against atenolol. Lancet
2002; 359: 995-1003.
14. SCOPE Study Group. The Study on Cognition and Prognosis in
the Elderly (SCOPE). Principal results of a randomised doubleblind intervention trial. J Hypertens 2003; 21: 875-86.
15. SHEP Cooperative Research Group. Prevention of stroke by
antihypertensive drug treatment in older persons with isolated systolic hypertension: Final results of the Systolic Hypertension in the Elderly Program (SHEP). JAMA 1991; 265:
3255-64.
16. Beckett NS, Peters R, Fletcher AE, et al. Treatment of hypertension in patients 80 years of age or older. N Engl J Med 2008;
358: 1887-98.
17. Campbell RC, Ruggenenti P, Remuzzi G. Halting the progression
of chronic nephropathy. J Am Soc Nephrol 2002; 13 (Suppl 3):
190-5.
18. Peterson JC, Adler S, Burkart JM, et al. Blood pressure control,
proteinuria, and the progression of renal disease. The Modification of Diet in Renal Disease Study. Ann Intern Med 1995; 123:
754-62.
Akad Geriatri 2009; 1: 13-19
19. Gibbons RJ, Abrams J, Chatterjee K, et al. ACC/AHA 2002 guideline update for the management of patients with chronic
stable angina-summary article: A report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on
Practice Guidelines (Committee on the Management of Patients with Chronic Stable Angina). J Am Coll Cardiol 2003; 41:
159-68.
20. Hunt SA, Baker DW, Chin MH, et al. ACC/AHA guidelines for the
evaluation and management of chronic heart failure in the
adult: Executive summary-a report of the American College of
Cardiology/American Heart Association Task Force on Practice
Guidelines (Committee to Revise the 1995 Guidelines for the
Evaluation and Management of Heart Failure: Developed in collaboration with the International Society for Heart and Lung
Transplantation; endorsed by the Heart Failure Society of America). Circulation 2001; 104: 2996-3007.
21. Agewall S, Wilkstrand J, Ljungman S, et al. Usefulness of microalbuminuria in predicting cardiovascular mortality in treated
hypertensive men with and without diabetes mellitus. Am J Cardiol 1997; 80: 164-9.
22. deZeeuw D, Remmuzi G, Parving HH, et al. Albuminuria, a therapeutic target for cardiovascular protection in type 2 diabetic
patients with nephropathy. Circulation 2004; 110: 921-7.
23. Elliot WJ, Black HR. Treatment of hypertension in the elderly.
Am J Geriatr Cardiol 2002; 11: 11-20.
Yaz›flma Adresi/Address for Correspondence
Prof. Dr. Fehmi Akçiçek
Ege Üniversitesi T›p Fakültesi
‹ç Hastal›klar› Anabilim Dal›
Geriatri Bilim Dal›
Bornova, ‹zmir/Türkiye
e-posta: fehmi.akcicek@ege.edu.tr
19