1.3 kimyasal bağlar

2
3
4
5
6
7
8
‾
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
23
24
% 80
% 59
% 44
% 30
% 18
% 10
%0
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
1
(1A)
1
18
(8A)
2
(2A)
13
(3A)
14
(4A)
15
(5A)
16
(6A)
17
(7A)
2
3
3
(3B)
4
(4B)
5
(5B)
6
(6B)
7
(7B)
8
9
(8B)
10
11
(1B)
12
(2B)
4
5
6
7
35
36
37
38
39
La
207
Ac
216
Ce
Pr
Nd
Pm
Sm
Eu
Gd
Tb
Dy
Ho
Er
Tm
Yb
Lu
204
203
201
199
198
198
196
194
192
192
189
190
187
187
Th
Pa
U
Np
Pu
Am
Cm
Bk
Cf
Es
Fm
Md
No
Lr
206
200
196
190
187
180
169
40
41
42
43
44
45
+
46
1
2
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
Be
Mg
B
Al
N O
P S
59
60
+
+2
61
62
63
64
‾
65
66
1. ELEKTRON İLGİLERİ (kJ/mol)
1
2
13
14
15
16
17
H
-74,5
18
He
+21,2
Li
-59,8
Be
-36,7
B
-17,3
C
-122
N
+20,1
O
-141
F
-337
Ne
+28,9
Na
-52,2
Mg
+21,2
Al
-19,3
Si
-131
P
-68,5
S
-197
Cl
-349
Ar
+35,7
K
-45,4
Ca
+186
Ga
-35,3
Ge
-139
As
-103
Se
-203
Br
-324
Kr
+40,5
Rb
-37,6
Sr
+145
In
-19,3
Sn
-99,5
Sb
-90,5
Te
-189
I
-295
Xe
+43,5
Cs
-36,7
Ba
+46,4
Tl
-30,4
Pb
-99,5
Po
-127
At
-270
Rn
Bi
-91,5
67
68
F
-337
Cl
-349
Br
-324
I
-295
At
-270
69
70
71
‾
‾2
72
‾
‾2
73
74
İyonlaşma Enerjisi
Elektron İlgisi
Elektronegatiflik
Elektron İlgisi
İyonlaşma Enerjisi
Atom Yarıçapı
Elektronegatiflik
Atom Yarıçapı
75
‾
‾2
76
77
78
79
80
‾
Örgü Enerjisi
NaCl
kJ/mol
MgCl2
- 789
- 2 570
- 2 530
MgO
- 3 890
Na2O
81
‾
‾
82
83
84
85
s2 ve s2 p6 iyonları
d10s2 iyonları
d10 iyonları
86
87
Elektronik düzen
Geçiş metal katyonu
3s2 3p6 3d1
Ti+3
3s2 3p6 3d2
V+3
3s2 3p6 3d3
Cr+3,V+2
3s2 3p6 3d4
Cr+2 Mn+3
3s2 3p6 3d5
Mn+2,Fe+3
3s2 3p6 3d6
Fe+2 ,Co+3
3s2 3p6 3d7
Co+2
3s2 3p6 3d8
Ni+2
3s2 3p6 3d9
Cu+2
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
ANYON
FORMÜL
ANYON
FORMÜL
Asetat
C2H3O2
Nitrat
NO3
Karbonat
CO3 2
Nitrit
NO2
Klorat
ClO3
Oksalat
C2O42
Klorit
ClO2
Perklorat
ClO4
Kromat
CrO4 2
Permanganat
MnO4
Siyanür
CN
Fosfat
PO43
Dikromat
Cr2O72
Sülfat
SO42
Bikarbonat
HCO3
Sülfit
SO32
Bisülfat
HSO4
Hidrojenfosfat
HPO42
Bisülfit
HSO3
Dihidrojenfosfat
H2PO4
Hidroksit
OH
Peroksit
O22
İyodat
IO3
Tiyosiyanat
SCN
Hipoklorit
ClO
Amit
NH2
Tiyosülfat
S2 O 3 2
Azid
N3
Manganat
MnO3
Siyanat
OCN
103
KATYON
FORMÜL
Amonyum
NH4
Fosfonyum
PH4
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
A türü bir element atomunun değerlik elektronları sayısı grup numarasına eşittir.
Söz konusu atomdan bütün değerlik elektronları uzaklaştırılsaydı, ele geçecek iyon,
grup numarasına eşit pozitif bir yüke sahip olurdu.
Söz konusu atom sahip olduğu her bir kovalent bağ için bir elektron aldığı kabul
edilir (her bağ için ̶ 1 yük).
Söz konusu atom molekül içerisinde sahip olduğu paylaşılmamış her elektron
için, ̶ 1 yüke daha sahip olacaktır.
120
3 tane eşleşmemiş elektron
3 kovalent bağ yapabilir
4 tane eşleşmemiş elektron
4 kovalent bağ yapabilir
121
122
123
124
125
126
-2
-
-
+
-
127
128
129
Bileşiklerin çoğundaki bağlanma tam iyonik bağ ile tam kovalent bağ arasında yer alan
bir bağlanma türüdür
İyonik bağa ilişkin en iyi örnekler,
iyonlaşma enerjisi çok küçük olan bir metalle,
elektron kazanmaya karşı kuvvetli bir eğilimi olan bir ametal
arasındaki bileşiklerde görülür.
i
CsF gibi bir bileşikte iyonlar kristal içinde ayrı ayrı birimler halinde bulunur.
Tam kovalent bağlar ise sadece
özdeş iki atomdan oluşmuş moleküllerde bulunur.
Burada atomlarının her ikisi de elektronları aynı derecede çekerler.
Bu yüzden bağın elektron bulutu iki çekirdek etrafında simetrik bir şekilde dağılır
130
131
132
133
134
135
136
137
Tam bir kovalent bağ sadece özdeş iki atomun birbirine bağlanmasıyla oluşur.
Bu tür bağlarda çekirdekler etrafında elektronların dağılımı simetriktir.
Eğer farklı iki atom arasında kovalent bir bağ oluşmuşsa,
Bağın elektron yoğunluğu iki çekirdek etrafında simetrik bir şekilde dağılmaz
Bu çeşit bağlar da kutuplaşma (polarizasyon) meydana gelir.
138
139
140
Metal plakalar arasında voltaj uygulanmamışken
d- d+
141
-
+
Metal plakalar üzerine voltaj uygulandığında
d- d+
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
HİDROJEN VE HALOJEN
ARASINDAKİ
ELEKTRONEGATIFLİK
FARKI
DİPOL
MOMENT
(D)
BAĞ
ENERJİSİ
(kj/mol)
HF
1,91
565
4,0
1,9
HCl
1,03
431
3,0
0,9
HBr
0,78
364
2,8
0,7
HI
0,38
297
2,5
0,4
HİDROJEN
HALOJENÜR
HALOJENİN
ELEKTRONEGATİFLİĞİ
161
162
163
164
165
166
167
168
169
İsimlendirme konusunda bilim adamlarının görüş birliğine varabilmelerini
sağlamak amacıyla Uluslararası Temel ve Uygulama Kimya Birliği
(
) çalışmalar yapmaktadır. Bu çalışmalarda kurallar
geliştirilmekte ve duyurulmaktadır.
Organik ve inorganik bileşiklerin adlandırılmasına dair kurallar Mavi Kitap 1
(
) ve Kırmızı Kitap 2 (
) olarak bilinen iki yayında bulunurlar. Yeşil
Kitap (
) 2 olarak bilinen üçüncü bir yayın (IUPAP'ın ortaklığıyla) fiziksel
nicelikler için kullanılacak sembolleri tarif eder, Altın Kitap 4 (
) adlı bir
dördüncüsü ise kimyada geçen çok sayıda teknik terimin tanımlarını içerir. Bunlara benzer
5 (IUBMB ortaklığıyla),
6 ve
özetlemeler
7 için de hazırlanmıştır. Özel durumlar için bu kitaplara zaman zaman
adlı bilimsel dergide yayımlanan daha kısa önerilerle ilaveler yapılır.
Bir bileşiğin ismi,
o bileşiğin bileşimini ve mümkünse yapısını açık bir biçimde yansıtabilmelidir.
170
1
Oxford:Pergamon Press, 1979; A Guide to
IUPAC Nomenclature of Organic Compounds, Recommendations 1993,
Oxford:Blackwell Scientific Publications, 1993
2
Recommendations 1990, Oxford:Blackwell
Scientific Publications. (1990) (I2nd ed)
3
(2nd Edn.), Oxford:Blackwell
Scientific Publications. (1993)
4
, IUPAC Recommendations (2nd Edn.),
Oxford:Blackwell Scientific Publications. (1997)
5
, London:Portland Press, 1992.
6
, Definitive Rules 1997 (3rd Edn.),
Oxford:Blackwell Scientific Publications, 1998
7
, Oxford:Blackwell Scientific
Publications, 1991
171
Elementlerin isimleri, simgeleri ve periyodik cetveldeki yerleri (veya alabilecekleri
değerlikler) ezberlenir. Ezberlenen element sayısı zamanla çoğalacaktır.
İsimlendirmenin basit bir şekilde öğrenilebilmesi için öncelikle, aşağıdaki periyodik
cetveldeki elementlerin ezberlenmesi iyi bir başlangıç olabilir.
H
Li Be
B
C
N
O
F
Na Mg
Al
Si
P
S
Cl
K Ca
Br
Rb St
I
Cs Ba
At
Fr Ra
172
NEGATİF İYONLAR (ANYON)
̶1
Asetat (C2H3O2-)
Azid (N3-)
Klorat (ClO3-)
Siyanür (CN-)
Dihidrojen fosfat (H2PO4-)
Hidrür (H-)
Bikarbonat (HCO3-)
Hidroksit (OH-)
Nitrat (NO3-)
Nitrit (NO2-)
Perklorat (ClO4-)
Permanganat (MnO4-)
Tiyosiyanat (SCN-)
̶2
Karbonat (CO32-)
Kromat (CrO42-)
Dikromat (Cr2O72-)
Hidrojen fosfat (HPO42-)
Oksit (O2-)
Peroksit (O22-)
Sülfat (SO42-)
Sülfür (S2-)
Sülfit (SO32-)
̶3
Nitrit (N3-)
Fosfat (PO43-)
Fosfit (P3-)
173
174
175
176
177
178
179
Sayı
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Ön takı
mono
di
tri
tetra
penta
hekza
hepta
okta
nona
deka
undeka
dodeka
180
181
Dimer, birbirinin aynı iki basit molekülden (monomer) oluşmuş bir moleküldür.
182
183
Albert STOCK
1897 – 1969
ÖNERDİ
184
FORMÜL
FeO
Demir (II) oksit
Ferröz oksit
Fe2O3
Demir (III) oksit
Ferrik oksit
Cu2S
Bakır(I) sülfür
Kupröz sülfür
CuS
Bakır (II) sülfür
Kuprik sülfür
SnF2
Kalay (II) florür
Stannoz florür
SnF4
Kalay (IV) florür
Stannik florür
Hg2Br2
Civa(I) bromür
Merküröz bromür
HgBr2
Civa (II)bromür
Merkürik bromür
185
186
Hidrojen pozitif yükseltgenme sayısına sahip olduğundan sistematik
isimlendirmede H simgesi formülde sol tarafta bulunmalıydı
187
188
189
190
ASİTLER
İkili bileşikler
Bir Protonlu Asitler
Çok Protonlu Asitler
HF
H2S hidrosülfürik asit
hidroflorik asit
HC1 hidroklorik asit
HBr hidrobromik asit
HI
hidroiyodik asit
HC2H3O2 asetik asit
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201