Slayt 1

GÖZ (Organum visus)
Göz ışığı algılayabilecek şekilde özelleşmiş foto reseptörlere sahip bir organdır.
Koruyucu yapılar ile algılamada görevli yapılardan oluşur.
Gözün koruyucu yapıları; kaşlar, göz kapakları, kirpikler, gözyaşı bezleri,
yağ bezleri göz yuvarlağını göz çukuruna bağlayan kaslardır.
Gözde görmeyi sağlayan yapılar ise reseptörler, mercek ve uyarıları beyne
ileten sinirlerdir.
Göz yuvarlağı dıştan içe doğru ;
> sert tabaka (gözakı),
>damar tabaka
>ağ tabaka (retina)
olmak üzere üç ana tabakadan yapılmıştır.
I. Sert Tabaka:
Göz yuvarlağını en dıştan sarar. Gözün beyaz kısmıdır (gözakı).
Sıkı bağ dokudan yapılmıştır. Gözün iç kısmında bulunan daha hassas dokuları korur ve göz yuvarlağına dayanıklılık kazandırır.
Sert tabaka göz yuvarlağının ön tarafında ve ortasında incelerek saydam
bir yapı kazanır. Işığı geçiren bu saydam tabakaya kornea denir. Kornea bir
mercek gibi görev yapar. Göze gelen ışığı ilk defa burada kırılarak göz bebeğinden merceğe geçer.
II. Damar Tabaka:
Sert tabakanın altında yer alır. Gözü besleyen kan damarları bakımından
zengindir.Damar tabakanın iç yüzeyinde melanin pigmenti taşıyan hücrelerin
oluşturduğu tabaka bulunur. Bu tabaka fazla ışığı emerek görüntünün bozulmasını önler. Damar tabaka gözün ön kısmında kalınlaşarak merceği tutan
askılarla, iris adı verilen renkli kısmı meydana getirir.
İris
Düz kaslarla donatılmış ve renkli madde (pigment) yönünden zengin hücrelerden oluşur. İris taşıdığı renk maddesine göre kahverengi, yeşil ve mavi renk lerde olur. Göze renk verir. İrisin ortasında gözbebeği denilen ve göze ışığın
girmesini sağlayan küçük bir delik vardır. Gözbebeği iristeki kaslarla büyütülüp
küçültülebilir. Işık şiddetine göre diyafram gibi görev yaparak göze giren ışık
miktarını ayarlar. Gözbebeği siyah görünür, çünkü gözbebeğinin karanlık olan
arka kısmı ışığı geri yansıtmaz. İrisin arkasında göz merceği bulunur.
Göz Merceği
Göz merceği irisin arkasında yer alır. İki taraflı dış bükey (ince kenarlı) bir
mercektir. Mercek cisimden gelen ışınları kırarak ağ tabaka üzerine düşmesini
sağlar.Göz merceği halka şeklindeki mercek bağları ile gözün kirpiksi cismine
tutunur. Kirpiksi cismin yapısında bulunan düz kasların kasılıp gevşemesi sonucu merceğin kırıcılığı değişir. Odak uzaklığı ayarlanır. Uzak ve yakındaki cisimler net görülebilir.
Gözün önünde saydam tabaka ile iris arasında kalan boşluğa ön oda mercek
ile iris arasında kalan boşluğa arka oda denir. Bu odalar özel bir sıvı ile
doludur.
III. Ağ Tabaka (Retina)
Gözün en iç tabakasıdır. Işığa duyarlı reseptörler (koni ve çomak) ve sinir
hücrelerinin bulunduğu tabakadır. Reseptör hücreleri ile sinirler bu tabakaya
ağ gibi yayıldığı için bu tabakaya ağ tabaka adı verilmiştir.
Çomak reseptörleri ;
Cismin şeklini algılar, alacakaranlıkta görmeyi sağlar.
Koni reseptörleri ;
Renge karşı duyarlıdır. Renkli ve ayrıntılı görmeyi sağlarlar.
Ağ tabakadaki duyu sinirlerinin aksonları göz yuvarlağının arka tarafında bir
noktada birleşerek göz sinirini (optik sinir) meydana getirirler. Optik sinir göz
yuvarlağından çıkarak beyne gider. Optik sinirin göz yuvarlağından çıktığı yani
reseptörlerin bulunduğu retinayı deldiği bölgede reseptörler olmadığı ve görüntü
meydana gelmediği için buraya “kör nokta” denir.
Göz merceğinin asal ekseninin retina ile kesiştiği bölgede görme reseptörleri
yoğunlaşmıştır. Ölüm gerçekleştiğinde burası sarı bir noktaya dönüştüğü için
buraya “sarı benek” adı verilir. Sarı beneğin yani görmenin yoğun olarak gerçekleştiği bölgenin orta kısmında koni reseptörleri çevresinde ise çomak reseptörleri yerleşmiştir.
Görme olayı aşağıdaki gibi gerçekleşir:
* Işınlar korneadan kırılarak gözbebeğinden girer.
* Gözbebeğinden geçen ışınlar göz merceğinde kırılarak camsı cismi geçtikten sonra retina üzerinde ters bir görüntü meydana getirir.
* Bu şekilde retinaya gelen ışınlar çomak ve koni reseptörlerini uyararak
görme sinirlerinde impulsları başlatır.
* Oluşan impuls beyin kabuğundaki merkeze gelip düz olarak algılanır.
Göz Uyumu
Yakındaki veya uzaktaki bir cisme bakarken göz merceğinde incelme ve
kalınlaşma şeklinde bir durum gözlenir. Yakındaki cismin görülebilmesi için
merceğin ışığı daha fazla kırması gerekir. Bu durumda mercek kalınlaşır.
Yakındaki bir cisme bakarken ;
Uzaktaki bir cisme bakarken ;
• Kirpiksi kaslar kasılır
• Mercek bağları gevşer
• Mercek kalınlaşır
• Işık daha çok kırılır
Karanlıktaki bir cisme bakarken ;
• iristeki kaslar kasılır
• Gözbebeği genişler
• Göze daha fazla ışık girmesi sağlanır
• Kirpiksi kaslar gevşer
• Mercek bağları kasılır
• Mercek incelir
• Işık daha az kırılır
Aydınlık bir cisme bakarken ;
• İristeki kaslar gevşer
• Gözbebeği daralır
• Göze giren ışık miktarı azalır