Plüton kâşifi uykudan kalktı
advertisement
Plüton kâşifi uykudan kalktı “Yeni Ufuklar”, cüce gezegenle beş uydusunu izleyecek... NASA’nın New Horizons (Yeni Ufuklar) adlı uzay aracı, 9 yıla yakın yolculuk yapıp yaklaşık 5 milyar km yol katettikten sonra, Güneş Sistemi’nin cüce gezegeni Plüton ve beş uydusunun keşif hazırlıkları için en son “kış uykusundan” kaldırıldı. 19 Ocak 2006 tarihinde fırlatılan araç, 15 Ocak 2015’te Plüton Sistemi’ni izlemeye başlayacak ve 14 Temmuz’da da Plüton ile en büyük uydusu Charon’a en yakın noktadan geçecek. Bu noktada araç Plüton’un yüzeyinden yalnızca 10.000 km yükseklikte olacak. NASA yetkililerine göre araç Dünyamızın üzerinde bu yükseklikte olsaydı, tek tek binaları görüntüleyebilecekti. Yakın geçişten sonra araç, NASA’nın vereceği karara göre öteki Kuiper Kuşağı Cisimlerini gözlemek üzere yoluna devam edecek. New Horizons, üzerindeki duyarlı araçların yıpranmasını önlemek ve sistem aksaklıkları tehlikesini azaltmak için araç 18 kez uykuya yatırılmış ve yolculuk süresinin üçte ikisi olan 1873 günü uyku modunda geçirmişti. Bilgisayarına daha önce yüklenmiş olan program tarafından uykudan kaldırılan aracın bulunduğu noktadan ışık hızıyla Dünya’ya gönderdiği “göreve hazırım” mesajı, Johns Hopkins Üniversitesi Uygulamalı Fizik Laboratuarı’ndaki kontrol merkezine 4 saat, 26 dakikada ulaşabildi. New Horizons, gözlemlerine başlayacağı 15 Ocak tarihine kadar olan süreyi, üzerinde taşıdığı yedi gözlem ve araştırma aracının kalibrasyonu ve test çalışmalarıyla geçirecek. New Horizons’un inceleyeceği Plüton, Güneş’e en yakın noktası 4.4 milyar km, en uzak noktasıysa 7.4 milyar km olan hayli eliptik bir yörüngeye sahip. Dolayısıyla zaman zaman Güneş’e, en uzak gezegeni olan Neptün’den daha çok yaklaşabiliyor. 1930 yılında keşfinden sonra uzun süre Güneş Sistemi’nin 9. gezegeni sayılan Plüton, Uluslararası Astronomi Birliği’nin 2006’da aldığı tartışmalı bir kararla “cüce gezegen” statüsüne düşürüldü. Neptün’ün yörüngesinin dışında, Güneş Sistemi’nin kaya ve buzdan oluşum artıklarını barındıran Kuiper Kuşağı adlı bir diskten kaynaklandığı düşünülen Plüton, Güneş çevresindeki yörünge turunu 247.68 günde tamamlıyor. 2306 km çapındaki (Ay’ın çapının 2/3’ü) cüce gezegenin 1700 km çapında bir kaya çekirdeğin üzerinde buz katmanlarından oluştuğu, yüzey sıcaklığının da Güneş’e olan yakınlığına bağlı olarak -230 :C ve -240 :C arasında değiştiği düşünülüyor. Plüton’un kütlesiyse, Dünya’nınkinin dörtte bir kadar. 1978 yılında keşfedilen en büyük uydusu Charon’un büyüklüğü, Plüton’un yarısı kadar. Son yıllarda cüce gezegenin Nix, Hydra, Kerberos ve Styx adları verilen dört küçük uydusu daha olduğu keşfedildi. Plüton ve uydularının yörüngeleri. Küçük uyduların görüntülenebilmesi için Plüton ve Charon’un ışıkları, normal ölçeğin altına küçültülmüş. Plüton, Dünya’ya çok uzak olduğu için Hubble Uzay Teleskopu tarafından bile net olarak görüntülenemiyor. Ancak, üzerinde izlenen karanlık ve aydınlık bölgeler zaman içinde değiştiğinden, “dinamik” bir yüzeye sahip olduğu sanılıyor. Gökbilimciler bu değişime nitrojen, metan ve karbondioksitten oluşan atmosferiyle yüzey arasındaki periyodik ilişkilerin yol açtığını düşünüyorlar. New Horizons’un göndereceği bilgilerin, bu gizemli sistemi çevreleyen sis perdesini kaldırmanın ötesinde, öteki Kuiper Kuşağı Cisimleri hakkındaki bilgileri de derinleştirmesi, ve Güneş Sistemi’nin oluşum sürecine yeni ve güçlü bir ışık tutması bekleniyor. Raşit Gürdilek KAYNAKLAR: “New Horizons Wakes Up on Pluto’s Doorstep”, NASA Science News, 7 Kasım 2014 “NASA ScienceCasts: One Year to Pluto”, https://www.youtube.com/watch?v=RDIsbN-e1qU http://en.wikipedia.org/wiki/Pluto ETİKETLER: Plüton, cüce gezegen, New Horizons, Yeni Ufuklar, Charon
