Sıkışmalı yapılar ve morfoloji KIVRIM
advertisement
Sıkışmalı yapılar ve morfoloji KIVRIM-BİNDİRME KUŞAKLARI • • • • • • Otokton Allokton Paraotokton Nap Klip Tektonik pencere Tektonik pencere klip • • • • • • Otokton Allokton Paraotokton Nap Klip Tektonik pencere Pop-up yapısı İnce kabuklu bindirmeler (Thin-Skinned Thrust Faults) •İnce kabuklu bindirmeler sedimenter havza içinde gelişirler. •Temel kayma düzlemi gibi rol oynar •Temelde •Tipik gelişmezler. olarak kompresif orojenlerin önlerinde gelişir. Kalın kabuklu bindirmeler (Thick-Skinned Thrusts) •Kalın kabuklu bindirmeler temeli ve üzerindeki çökelleri keser. •Kalın kabuklu bindirmeler genellikle üste doğru dikleşir ve bir kıvrımla örtülürler. Reze Çizgisi - Eksen - Eksen Düzlemi - Kanat (yan) KIVRIM-BİNDİRME KUŞAKLARI • Kıvrımlar genellikle antiklinal ve senklinallerden oluşan kıvrım serileri halinde bulunurlar. • Kıvrımlı kuşaklar dar ve uzun bir geometriye sahiptirler Kıvrımlar kompresyonal stress ve kabuğun kısalması ile ilişkili yapılardır. Kabuk kısalmasının üç ana nedeni ise – Levha yakınsaması – Kabuk bloklarının dönmesi – Doğrultu atımlı faylanma (restraining bend ve step over) KIVRIM-BİNDİRME KUŞAKLARI • Kıvrım kuşaklarında kıvrımlara, bindirme (thrust) ve ters (reverse) faylar eşlik ederler. • Bindirme ve yüksek açılı ters fayların bir kısmı yüzeye ulaşırken bir kısmı da yeraltında kalır. Bu tür faylara gömülü ters fay ya da kör fay adı verilir. • Gömülü faylar kilometrelerce derinde gömülmüş olabilirler. Bunlar depremler esnasında kırıldığı zaman yüzeyde yükselme ve kıvrımlanmalara neden olabilirler. • Bir bindirme fayının üst levhasında (tavan bloku) oluşan kıvrımlara fay ilerleme kıvrımları adı verilir. • Bu tür kıvrımlar ilerleyen bir fayın önünde gelişir. • İlerleyen fay ucu zayıf bir stratigrafik seviye boyunca gelişen sıyrılma fayından başlar ve fay-bükülme kıvrımları boyunca devam eder • Sıyrılma fayı altındaki kesimde genellikle deformasyon görülmez • Kıvrımlar geliştikçe daha asimetrik bir yapı kazanırlar • Bindirme fayları kıvrımın içerisinde son bulur • Fay ve kıvrımdaki yatay ilerleme hızı faydaki düşey kayma hızından birkaç kez daha büyüktür FAY İLERLEME KIVRIMLARI (Fault-propagation folds) Ramp – Flat (Düz – Yokuş) yapıları Bindirme fayları genellikle değişik tip litolojilerden geçerken yönelimlerinde değişim olur. Böylece Düz Yokuş yapıları gelişir. Böyle düzgün olmayan bindirme düzlemleri üzerinde hareket eden bloklarda kıvrımlanma gelişebilir Ramp – Flat (Düz – Yokuş) yapıları Fay Bükülme Kıvrımları Ramp – Flat (Düz – Yokuş) yapıları Fay Bükülme Kıvrımları Bindirmelerde taban bloku genellikle senklinal şekilli deforme olur Bindirme fayları, bazen tabanda birleşen birçok bindirme dilimlerine bölünmüş olabilir. Buna imbrike veya ekaylı yapı adı verilir. Ekaylı yapılarda bindirme dilimlerini aşağıda birleştiren bindirmeye taban bindirmesi denir. Bu bindirme dilimleri üstten de bir bindirme fayı ile sınırlanmış olabilir. Buna da tavan bindirmesi denir. Dubleks Yapı Dubleks Yapı FAY BÜKÜLME KIVRIMLARI (Fault-bend folds) • Fayların mükemmel düzlemsel yapılar olmaması fay bükülme kıvrımlarının oluşumuna yolaçar. • Fay bükülme kıvrımları başlıca iki yapısal ortamda oluşabilir: – Sıyrılma fayları boyunca diklik ve rampalar – Normal fayların derinlikle düzleşmesi FAY BÜKÜLME KIVRIMLARI (Fault-bend folds) • Bir fay bükülme kıvrımının dereceli olarak gelişmesi ile tabakalar fay bükümü boyunca kıvrılır ve eksen düzlemleri geniş aralıklı hale gelir. • Karekteristik fay bükülme antiklinali simetriktir ancak ön kanat arka kanattan daha dik olabilir. • Kıvrımlanma sadece fay düzleminin üzerinde gelişir. • Bindirme fayları ile ilgili diğer bir yapı monoklinal kıvrımlardır. Bunlar düşük eğimli bir tabakada yerel bir eğim artışı ile tanımlanırlar FAY BÜKÜLME KIVRIMLARI (Fault-bend folds) • Normal fayların derinlikle daha düz hale gelmesi ile tavan blokunda fay bükülme kıvrımları oluşur • Bu tür kıvrımlara rollover kıvrım adı verilir • Gömülü normal faylar üzerinde de kıvrımlar oluşabilir. Bu tür kıvrımlara örtü kıvrımları (drape folds) adı verilir KIVRIM-BİNDİRME KUŞAKLARI • Kıvrım ve bindirme kuşaklarında sıyrılma fayları üzerinde yerdeğiştirme önemli işlevlerden biridir. • Gömülü ters faylar tarafından oluşturulan iki asimetrik antiklinal kısalmayı sağlarlar. • Verjans materyalin taşınma yönüdür. Bir kıvrım-bindirme kuşağında ters verjansta yapılara da rastlanır FLEKSÜREL KAYMA KIVRIMLARI • Fleksürel kayma kıvrımları, kısalmadan kaynaklanan gerilmenin örneğin çökel tabakalar arasındaki tabaka düzlemleri gibi kıvrımlanmış düzlemler boyunca konsantre olması ile gelişirler. • Tabakalanma düzlemleri boyunca fleksürel kayma yerdeğiştirmesi bir kıvrımın eksen düzleminin iki tarafında farklı yönlerdedir. • Tabakalanma boyunca atım meydana gelmesi yüzünden bunlar fleksürel kayma
