10-çalışma hayatında etik
advertisement
TANIMLAR Etik : • Etik kelimesi, köken olarak Yunan dilinde “karakter” anlamını içeren “ethos” kelimesinden gelmektedir. • Yani “ethos” kelimesinden “ethics” türetilmiştir. • Ethics ise, kavram olarak ideal ve soyut olanı vurgulayarak, ahlak kurallarının ve değer yargılarının ele alınması sonucu ortaya çıkmaktadır. TANIMLAR Etik : Etiğin kavram olarak başka bir şekilde tarifi ise; bireylerin toplumda ve birbirleriyle kurmuş oldukları ilişkiler sonucu ortaya çıkan ahlaki görevler ve zorunluluklarla ilgili olarak; neyin doğru, neyin yanlış, neyin iyi, neyin kötü olduğuna ilişkin değerleri araştıran ve bunlarla ilgilenen bir disiplin dalıdır. TANIMLAR Etik : • Daha genel bir anlamda etik kavramı ise, ahlak felsefesi olarak da adlandırılmaktadır. • Bu tanımlamalardan da anlaşıldığı gibi burada, etik ve ahlak ilişkisinin bilimsel anlamda ortaya konması gerekmektedir. TANIMLAR Etik - Ahlak Kavramlarının İlişkisi : • Etik kavramı, günlük bir çok söylemlerde de genel olarak ahlak veya ahlakilik kavramları ile eşanlamlı olarak kullanılmaktadır. • Bilimsel bir çok çalışmada bile bazen etik, töre kelimesi ile aynı anlamda kullanılmaktadır. • Genel olarak farklı anlamları içeren bu kavramların ortak tarafı ise bireylerin birbirlerine karşı davranış kurallarını ve birbirleriyle olan ilişkilerini düzenleyen davranış ilkelerini içermesidir. TANIMLAR Ahlak : • Ahlak, kültürel değerler ve ideallerle ilgili doğruları ve yanlışları; bunlara uygun olarak nasıl davranılması gerektiğini ortaya koyar. • Ahlak, toplumda kabul görmüş yazılı olmayan kuralları içerir, toplumdan topluma hatta aynı ülke içerisindeki yöreden yöreye değişir ve göreceli değerleri içerir. TANIMLAR Etik : • Buna karşın etik ise daha soyut kavramlara dayalı ve bu kavramlardan ne anlaşılması gerektiğini tanımlamaya çalışır. • Etik kurallarının belirli bir alana yönelik yazılı kuralları içermesi beklenir ve bütün toplumlar için geçerli evrensel gerçekleri kapsar. • Örneğin; sanat etiği, medya etiği, tıp etiği (deontoloji), eğitim etiği, polis etiği, çevre etiği gibi genel ilkelerle birlikte görev alanına özgü etik ilkeleri içermektedir. ETİK İLKELERİ Bir toplumdan diğerine çok büyük değişiklik göstermeyen temel ve üst etik değerlerin ve ilkelerin aşağıdaki başlıklarda toplanması mümkündür: Adalet (hakça davranma) Doğruluk - Dürüstlük (içi-dışı bir olma, “hilesiz olma”) Tarafsızlık (nesnel davranma, liyakati esas alma) Sorumluluk ETİK İLKELERİ Bu temel etik değerlerin ve ilkelerin içinde görülecek olumlu ve olumsuz davranış türleri vardır. Olumlu olanlar için şu örnekler verilebilir: • • • • • Adil olmak Doğruyu söylemek Açık olmak Tutarlı olmak Kişisel bütünlük göstermek ETİK İLKELERİ Olumsuz davranış örnekleri ise şunlardır: • • • • • Yalan söylemek Hile yapmak Sorumsuz davranmak Ayrımcılık yapmak Rüşvet almak İŞ ETİĞİ • Etik en genel anlamda ahlaki açıdan doğru-yanlış ya da iyi-kötü ile ilgilidir. • Etik ilkeler ve kurallar toplumun birleştiricileri olarak ortak yaşamı mümkün kılar, toplum düzenini sağlarlar. • İş etiği ise, etiğin bir alt kümesi olarak, iş dünyasındaki etik sorunları inceler, davranışlara rehberlik etmek üzere kurallar geliştirmeyi amaçlar. İŞ ETİĞİ • İş etiği, işletmelerin ürün ve hizmet üretme ve dağıtma aşamalarında gerek örgüt gerekse birey/çalışan düzeyinde davranışların etik boyutları ile ilgilenir ve bu davranışlara ilişkin yol gösteren kuralları kapsar. • İş etiği bir bakıma uygulamalı etiktir ve zaman zaman işletme etiği, şirket etiği, firma etiği veya ticaret ahlakı olarak da adlandırılmıştır . İŞ ETİĞİ İş etiği kavramı esasında çalışma etiğini (work ethics) ve meslek etiğini (professional ethics) de kapsamaktadır. ÇALIŞMA ETİĞİ • Çalışma etiği bir toplumda işe ve çalışmaya ilişkin değerler ve tutumlardır. • Çalışma etiği toplumun kültür ve değerlerinden etkilenir. Bu bakımdan bir toplumun işe yönelik tavrı bir başka toplumdan farklılıklar gösterebileceği gibi, toplumun çeşitli katmanları arasında da farklı yaklaşımlar söz konusu olabilmektedir. • Bazı toplumlar ya da toplumsal kesimler işe ilişkin olumlu bir tutum sergilerken ve çalışmayı yaşamanın amacı gibi nitelerken, bazıları işi ve çalışmayı bu derece ön plana almamaktadır. ÇALIŞMA ETİĞİ • Çalışma etiği disiplini, verimliliği, kaliteyi ve etkinliği önemser ve kişilerin çalışkan, tutumlu, dakik, disiplinli ve dürüst olmalarını öngörür. • Çalışma etiğinin yüksek olduğu toplumlarda gelişmişlik düzeyi de genellikle yüksektir. • Zira, çalışma etiğine sahip olmak bir kişilik özelliği olduğu kadar aynı zamanda kültürel bir olgudur ve her kültürel olgu gibi sosyalizasyon ve eğitim süreçleri ile aktarılabilir. ÇALIŞMA ETİĞİ Çalışma etiğinin temelleri şu ifadeler ile özetlenebilir: Çalışma, yaşamın en merkezdeki uğraşıdır. Çalışma, sosyal bir görevdir. Çalışma, boş zamandan daha önemlidir. Çalışma, zamanı düzene sokan bir eylemdir. Çalışma, kişiyi dakik, tutumlu ve disiplinli yapar. Kişi kimlik, saygı, psikolojik tatmini ve statüyü çalışma ile kazanır. imkan verir. MESLEK ETİĞİ • Meslek etiği de iş etiği ve çalışma etiği ile ilintilidir ve belli ölçüde örtüşmektedir. MESLEK ETİĞİ • “Profesyonel” ve “profesyonellik” sözcükleri bir işin maharetli ve gereklerine uygun bir biçimde yürütüldüğünü ifade eder. • Ancak bir işin meslek sayılabilmesi; Belirli bir akademik eğitim süresi gerektirir. Belirli bir ihtisaslaşma eğitimi gerektirir. Meslek üyelerinin yer aldığı meslek örgütünü gerektirir. Örgüt, üyelerini denetler, mesleki uygulamalar için standartlar geliştirir ve bunlara uyulmasını izler. Meslek mensuplarının birincil amacı kendilerine ihtiyaç duyanlara hizmet etmektir. MESLEK ETİĞİ • Tıp, hukuk, mühendislik, akademisyenlik, gazetecilik, askerlik, mali müşavirlik gibi tüm mesleklerin kendilerine özgü etik kuralları vardır. • Peki bu meslekler farklı bir iş etiği mi oluşturmaktadırlar? • Bu sorunun yanıtı “hayır”dır. Zira değerler ve ilkeler kaynağını genel etikten alır, standartlar ve kurallar ise ilgili mesleğe özgü olarak oluşturulur. MESLEK ETİĞİ • Diğer bir deyişle doğruluk ve dürüstlük ilkeleri tüm meslekler için geçerlidir, ancak bunun yanında bir doktorun, hakimin, avukatın, öğretmenin, medya mensubunun mesleğini icra ederken izlemesi ve uyması gereken kurallar, standartlar ve yöntemler vardır. • Meslek etiğindeki farklılıklar buradadır. MESLEK ETİĞİ • Ayrıca meslek etiği ilkeleri genellikle toplumsal kültür ve değerlerden bağımsız olup, evrensellik arzederler. • Örneğin; doktorların, avukatların, mühendislerin mesleki ilkeleri hemen her yerde aynıdır. Bir doktorun işine zamanında gelmesi çalışma etiği, yanında çalışanlara adil davranması iş etiği, hastalarına gereken ihtimamı göstermesi ise meslek etiği örnekleridir. ÇALIŞMA HAYATI VE ETİK Mühendislik Etiği Tarihi : • Etik düşünceler mühendisliğin bir meslek alanı olması ile başlamıştır. • 19. yy sonlarında meslek toplulukları mesleki etik ilkelerini oluşturmuşlardır. • Mühendislik etiği çok dar anlamda anlaşılmıştır, halen çok yenidir. Yasal veya tıp gibi alanlarda da etik tartışmaları henüz çok yenidir. ÇALIŞMA HAYATI VE ETİK • Mühendislik etiği 1970'lerin sonunda bir okul disiplini olarak kabul edilmiş,1980’li yıllarda projelerde daha açık olarak tanımlanmış ve disiplinler arası bir olgu olarak kavramlaşmıştır. • Bir mühendisin tasarım sırasındaki kararı yüzlerce yaşamı etkileyecek sonuçlara yol açabilir. • Mühendislik etiği, yaratıcı faaliyetin ahlaki ilkelerini inceleyen bir disiplindir. ÇALIŞMA HAYATI VE ETİK Dünya Mühendisler Birliği’nin 5 Ekim 1977'de yapılan toplantısında mühendislik etiği şöyle belirtilmiştir: Temel ilke: Mühendisler, mühendislik mesleğinin, doğruluğunu, Onurunu ve değerini, insanların rahat yaşaması için bilgi ve becerilerini kullanarak, dürüst ve tarafsız olarak halka ve kendi işlerine sadakatle hizmet ederek, mühendislik mesleğinin niteliğini ve prestijini arttırarak, kendi disiplinlerinin mesleki ve teknik prestijini arttırmaya çalışarak yüceltir ve geliştirirler. ÇALIŞMA HAYATI VE ETİK Mühendislik Yemini : Bana verilen mühendislik unvanına daima layık olmaya; Onun bana sağladığı yetki ve sorumluluğu bilerek, hangi şartlar altında olursa olsun onları ancak iyiye kullanmaya; Yurduma ve insanlığa yararlı olmaya; Kendimi ve mesleğimi maddi ve manevi alanlarda yükseltmeye çalışacağıma ; Namusum ve şerefim üzerine and içerim. ÇALIŞMA HAYATI VE ETİK Hipokrat Yemini : Hekim Apollon Aesculapions, Hygia Panacea ve bütün Tanrı ve Tanrıçalar adına. And içerim, onları tanık ve şahit tutarım ki, bu andımı ve verdiğim sözü gücüm kuvvetim yettiği kadar yerine getireceğim. ÇALIŞMA HAYATI VE ETİK Bu sanatta hocamı, babam gibi tanıyacağım, rızkımı onunla paylaşacağım. Paraya ihtiyacı olursa kesemi onunla bölüşeceğim. Öğrenmek istedikleri takdirde onun çocuklarına bu sanatı bir ücret veya senet almaksızın öğreteceğim. Reçetelerin örneklerini, ağızdan bilgileri, şifahi bilgileri ve başka dersleri evlatlarıma, hocamın çocuklarına ve hekim andı içenlere öğreteceğim. Bunlardan başka bir kimseye öğretmeyeceğim. Gücüm yettiği kadar tedavimi hiçbir vakit kötülük için değil yardım için kullanacağım. ÇALIŞMA HAYATI VE ETİK Benden zehir isteyene onu vermeyeceğim gibi, böyle bir hareket tarzını bile tavsiye etmeyeceğim. Bunun gibi bir gebe kadına çocuk düşürmesi için ilaç vermeyeceğim. Fakat hayatımı, sanatımı tertemiz bir şekilde kullanacağım. Bıçağımı mesanesinde taş olan muzdariplerde bile kullanmayacağım. Bunun için yerimi ehline terk edeceğim. Hangi eve girersem gireyim, hastaya yardım için gireceğim. Kasıtlı olan bütün kötülüklerden kaçınacağım. İster hür ister köle olsun erkek ve kadınların vücudunu kötüye kullanmaktan mazarattan sakınacağım. Gerek sanatımın icrası sırasında, gerek sanatımın dışında insanlarla münasebette iken etrafımda olup bitenleri, görüp işittiklerimi bir sır olarak saklayacağım ve kimseye açmayacağım. ÇALIŞMA HAYATI VE ETİK Hekimlik Andı : Hekimlik mesleği üyeleri arasına katıldığım şu anda, hayatımı insanlık yoluna adayacağımı açıkça bildiriyor ve söz veriyorum. Hocalarıma saygı ve gönül borcumu her zaman koruyacağıma, sanatımı vicdanımın buyrukları doğrultusunda dikkat ve özenle yerine getireceğime, hasta ve toplumun sağlığını baş görev sayacağıma, benden hizmet bekleyen kimselerin sırlarına saygılı olacağıma ve onları saklayacağıma, hekimlik mesleğinin onurunu ve temiz töresini sürdüreceğime, meslektaşlarımı kardeş bileceğime, ÇALIŞMA HAYATI VE ETİK Din, milliyet, ırk, siyasi eğilim ya da toplumsal sınıf ayrımlarının görevimle hastam arasına girmesine izin vermeyeceğime, insan hayatına kesinlikle saygı göstereceğime, baskı altında kalsam bile tıp bilgilerimi insanlık değer ve yasalarına karşı kullanmayacağıma, açıkça, özgürce ve namusum üzerine and içerim. ÇALIŞMA HAYATI VE ETİK Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun (Kanun No: 5176, Kabul Tarihi: 25.05.2004) • Bu Kanunun amacı; kamu görevlilerinin uymaları gereken saydamlık, tarafsızlık, dürüstlük, hesap verebilirlik, kamu yararını gözetme gibi etik davranış ilkeleri belirlemek ve uygulamayı gözetmek üzere Kamu Görevlileri Etik Kurulunun kuruluş, görev ve çalışma usul ve esaslarının belirlenmesidir. • Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, Bakanlar Kurulu üyeleri, Türk Silahlı Kuvvetleri ve yargı mensupları ve üniversiteler hakkında bu Kanun hükümleri uygulanmaz. ÇALIŞMA HAYATI VE ETİK Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri İle Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik (Resmi Gazete Tarihi: 13.04.2005, Sayısı: 25785) • Bu Yönetmeliğin amacı; kamuda etik kültürünü yerleştirmek, kamu görevlilerinin görevlerini yürütürken uymaları gereken etik davranış ilkelerini belirlemek, bu ilkelere uygun davranış göstermeleri açısından onlara yardımcı olmak ve görevlerin yerine getirilmesinde adalet, dürüstlük, saydamlık ve tarafsızlık ilkelerine zarar veren ve toplumda güvensizlik yaratan durumları ortadan kaldırmak suretiyle kamu yönetimine halkın güvenini artırmak, toplumu kamu görevlilerinden beklemeye hakkı olduğu davranışlar konusunda bilgilendirmek ve Kurula başvuru usul ve esaslarını düzenlemektir. ÇALIŞMA HAYATI VE ETİK Bu Yönetmeliğe göre Etik Davranış İlkeleri; Görevin yerine getirilmesinde kamu hizmeti bilinci Halka hizmet bilinci Hizmet standartlarına uyma Amaç ve misyona bağlılık Dürüstlük ve tarafsızlık Saygınlık ve güven Nezaket ve saygı Yetkili makamlara bildirim Çıkar çatışmasından kaçınma ÇALIŞMA HAYATI VE ETİK Görev ve yetkilerin menfaat sağlamak amacıyla kullanılmaması Hediye alma ve menfaat sağlama yasağı Kamu malları ve kaynaklarının kullanımı Savurganlıktan kaçınma Bağlayıcı açıklamalar ve gerçek dışı beyan Bilgi verme, saydamlık ve katılımcılık Yöneticilerin hesap verme sorumluluğu Eski kamu görevlileriyle ilişkiler Mal bildiriminde bulunma ÇALIŞMA HAYATI VE ETİK Kamu Görevlileri Etik Sözleşmesi : Kamu hizmetinin her türlü özel çıkarın üzerinde olduğu ve kamu görevlisinin halkın hizmetinde bulunduğu bilinç ve anlayışıyla; Halkın günlük yaşamını kolaylaştırmak, ihtiyaçlarını en etkin, hızlı ve verimli biçimde karşılamak, hizmet kalitesini yükseltmek ve toplumun memnuniyetini artırmak için çalışmayı, ÇALIŞMA HAYATI VE ETİK Görevimi insan haklarına saygı, saydamlık, katılımcılık, dürüstlük, hesap verebilirlik, kamu yararını gözetme ve hukukun üstünlüğü ilkeleri doğrultusunda yerine getirmeyi, Dil, din, felsefi inanç, siyasi düşünce, ırk, yaş, bedensel engelli ve cinsiyet ayrımı yapmadan, fırsat eşitliğini engelleyici davranış ve uygulamalara meydan vermeden tarafsızlık içerisinde hizmet gereklerine uygun davranmayı, Görevimi, görevle ilişkisi bulunan hiçbir gerçek veya tüzel kişiden hediye almadan, maddi ve manevi fayda veya bu nitelikte herhangi bir çıkar sağlamadan, herhangi bir özel menfaat beklentisi içinde olmadan yerine getirmeyi, ÇALIŞMA HAYATI VE ETİK Kamu malları ve kaynaklarını kamusal amaçlar ve hizmet gerekleri dışında kullanmamayı ve kullandırmamayı, bu mal ve kaynakları israf etmemeyi, Kişilerin dilekçe, bilgi edinme, şikayet ve dava açma haklarına saygılı davranmayı, hizmetten yararlananlara, çalışma arkadaşlarıma ve diğer muhataplarıma karşı ilgili, nazik, ölçülü ve saygılı hareket etmeyi, Kamu Görevlileri Etik Kurulunca hazırlanan yönetmeliklerle belirlenen etik davranış ilke ve değerlerine bağlı olarak görev yapmayı ve hizmet sunmayı taahhüt ederim. ETİK NEDEN ÖNEMLİDİR ? • Bütün denetim mekanizmaları yolsuzluk ortaya çıktıktan sonra onu tespit etmeye yöneliktir. • Yolsuzluğu ortaya çıkmadan önlemeye yönelik bir araç gereklidir → ETİK İŞ SAĞLIĞI ULUSLARARASI KOMİSYONU İş Sağlığı Profesyonelleri İçin Uluslararası Etik Kurallar Rehberi (International Code Of Ethics For Occupational Health Professionals) İş Sağlığı Uluslararası Komisyonu (International Commission on Occupational Health - ICOH) Genel Sekreterliği tarafından ilk baskısı 1992 yılında, 2.baskısı 1994’te, 3.baskısı 1996’da yapılmış, ilk güncelleme 12 Mart 2002 tarihinde onaylanmıştır. ICOH tarafından hazırlanan ve tüm hekimler için var olan etik kurallardan ayrı olarak uluslararası iş sağlığı etik kuralları bu rehberde yer almaktadır. İŞ SAĞLIĞI ULUSLARARASI KOMİSYONU ICOH tarafından tüm hekimler için var olan etik kurallardan ayrı olarak uluslararası iş sağlığı etik kurallarının benimsemesinin birçok nedeni vardır: Birincisi; iş sağlığı ve güvenliği uzmanlarının işçi, işveren, toplum, halk sağlığı ve sosyal güvenlik ve adalet makamları gibi diğer kurumlara karşı karmaşık ve kimi zaman çalışma yaşamındaki bu taraflar nedeniyle birbiriyle çelişen sorumluluklarının olduğunun daha fazla anlaşılmasıdır. İŞ SAĞLIĞI ULUSLARARASI KOMİSYONU İkincisi; zorunlu ya da gönüllü olarak kurulan iş sağlığı hizmet birimlerindeki artış sonucu, iş sağlığı alanında çalışanların sayılarındaki artıştır. Diğer bir neden ise; iş sağlığı uygulamalarının farklı alanlardan uzmanların katılımını gerekli kılan çok bilimli bir yapıya dönüşmesidir. ICOH İLKELERİ Temel ilkeler: İş sağlığı profesyonelleri için Uluslararası Etik Kuralların temel aldığı ilke ve değerler aşağıdaki 3 başlıkta özetlenmiştir: 1. İş sağlığının amacı, işçilerin bireysel ve toplu olarak sağlığına ve sosyal refahına yönelik hizmetlerin sunulmasıdır. İş sağlığı uygulaması en yüksek profesyonel standartlara ve etik ilkelere göre gerçekleştirilmelidir. İş sağlığı profesyonelleri, çevre ve toplum sağlığına katkıda bulunmalıdır. ICOH İLKELERİ 2. İş sağlığı profesyonellerinin görevleri arasında, işçinin yaşamını ve sağlığını koruma, insan onuruna saygı ve iş sağlığı politikaları ile programlarında en yüksek etik ilkeleri geliştirme yer alır. Profesyonel davranış, dürüstlük, tarafsızlık, sağlık verilerinin gizliliğini ve işçilerin özel bilgilerini korumayı da içermektedir. 3. İş sağlığı profesyonelleri, görevlerini yerine getirirken tam profesyonel bağımsızlığa sahip olması gereken uzmanlardır. Görevleri için gerekli olan yeterliliği edinip sürdürmeli ve işlerini doğru uygulamayla ve profesyonel etik kurallara uygun biçimde yürütmelerini sağlayacak koşulları talep etmelidirler. ICOH İLKELERİ İş sağlığı çalışanlarının görevleri ve yükümlülükleri; 1. Amaçlar ve danışmanlık rolü 2. Bilgi ve uzmanlık 3. Politika ve program geliştirilmesi 4. Önleme ve hızlı hareket etmenin vurgulanması 5. İyileştirici eylemlerin izlemi 6. Güvenlik ve sağlık bilgileri 7. Ticari sırlar 8. Sağlık izlemi 9. İşçiyi bilgilendirme 10. İşvereni bilgilendirme ICOH İLKELERİ 11. Üçüncü kişilere yönelik tehlike 12. Biyolojik izlem ve araştırmalar 13. Sağlığın desteklenmesi 14. Toplumun ve çevrenin korunması 15. Bilimsel bilgiye katkı 16. Yeterlilik, doğruluk ve tarafsızlık 17. Profesyonel bağımsızlık 18. Eşitlik, ayrım gözetmeme ve iletişim 19. İş sözleşmelerinde etik hüküm 20. Kayıtlar ICOH İLKELERİ 21. Tıbbi gizlilik 22. Toplu sağlık verileri 23. Sağlık profesyonelleriyle ilişkiler 24. Suiistimalle mücadele 25. Sosyal taraflarla ilişkiler 26. Etiği destekleme ve denetim İSG MEVZUATIMIZDA ETİK • ICOH tarafından hazırlanan etik kurallar mevcut mevzuatlarda bir şekilde görülmektedir. • Yönetmeliklerde de bu konular genel anlamıyla yer almaktadır. • ICOH İlkeleri ile İSG Mevzuatımızdaki hükümler arasında da benzerlikler vardır. İSG MEVZUATIMIZDA ETİK ICOH İlkeleri – 17. Profesyonel Bağımsızlık : İş sağlığı profesyonelleri, işlevlerini yürütmede tam bir profesyonel bağımsızlık aramalı, bunu sürdürmeli ve gizlilik kurallarına dikkat etmelidirler. İş sağlığı profesyonelleri, özellikle sağlığa ve güvenliğe karşı tehlike oluşturan mesleksel riskler konusunda, işveren, işçi ve temsilcilerine önerilerde bulunurken, hiçbir koşul altında yargılarının ve beyanlarının bir çıkar çatışmasından etkilenmesine izin vermemelidirler. İSG MEVZUATIMIZDA ETİK İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimleri İle Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimleri Hakkında Yönetmelik – Madde 33 : İşyeri hekimlerinin yetkileri Madde 33 – (1) İşyeri hekimleri; a) Bağımsız çalışma ilkesi uyarınca bu Yönetmelik hükümlerini yerine getirirken, işveren tarafından hiçbir şekilde engellenemez, görevini yapmaktan alıkonulamaz, b) Çalışmalarını tam bir mesleki bağımsızlık içinde ve tıbbi deontoloji kurallarına uygun biçimde yürütür, İSG MEVZUATIMIZDA ETİK c) İşyerinde çalışanların hayatı ile ilgili yakın tehlike oluşturan bir husus tespit ettiğinde, işin geçici olarak durdurulması için derhal üst yönetimi bilgilendirir, ç) Sağlık durumu bakımından yaptığı işle uyumsuz olduğu belirlenen işçilerin, işyerinde uygun bir işte görevlendirilmesini tavsiye eder, d) Üretim teknolojilerinin planlanmasında iş sağlığı ile ilgili tavsiyelerde bulunur, e) Görevi gereği işyerinin bütün bölümlerinde iş sağlığı konusunda inceleme, araştırma yapar ve çalışanlarla görüşür, f) Gerektiğinde konu ile ilgili kurum veya kuruluşlar ile işbirliği yapar. İSG MEVZUATIMIZDA ETİK ICOH İlkeleri – 21. Tıbbi Gizlilik : Bireysel tıbbi veriler ve tıbbi araştırma sonuçları, iş sağlığı hekimi ya da iş sağlığı hemşiresinin sorumluluğu altında korunan gizli tıbbi dosyalara kaydedilmelidir. Tıbbi dosyaların erişimi, iletilmesi ve açıklanması, yerel düzeyde geçerli olan tıbbi veriler hakkında ulusal yasa ve yönetmeliklere ve sağlık profesyonelleri ile tıbbi meslek sahipleri için ilgili ulusal etik kurallara göre düzenlenir. İSG MEVZUATIMIZDA ETİK İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimleri İle Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimleri Hakkında Yönetmelik – Madde 28 : Gizlilik ilkesi Madde 28 – (1) İşyeri sağlık ve güvenlik birimi ile ortak sağlık ve güvenlik birimi personeli, işyerinin teknik ve idari bilgileri ile işçilere ait tıbbi bilgileri gizli tutmakla yükümlüdür. İSG MEVZUATIMIZDA ETİK İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimleri İle Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimleri Hakkında Yönetmelik – Madde 38 : İş güvenliği uzmanlarının yetkileri MADDE 38 – (1) İş güvenliği uzmanları; a) Bağımsız çalışma ilkesi uyarınca bu Yönetmelik hükümlerini yerine getirirken, işveren tarafından hiçbir şekilde engellenemez, görevini yapmaktan alıkonulamaz, b) İşyerinde çalışanların hayatı ile ilgili yakın tehlike oluşturan bir husus tespit ettiğinde, işin geçici olarak durdurulması için derhal üst yönetimi bilgilendirir, İSG MEVZUATIMIZDA ETİK c) Üretim planlamalarında karar alma sürecine katılır, ç) Görevi gereği işyerinin bütün bölümlerinde iş sağlığı ve güvenliği konusunda inceleme, araştırma yapar ve çalışanlarla görüşür, d) Gerektiğinde konu ile ilgili kurum veya kuruluşlar ile işbirliği yapar. İSG MEVZUATIMIZDA ETİK İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimleri İle Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimleri Hakkında Yönetmelik – Madde 39 : İş güvenliği uzmanlarının yükümlülükleri MADDE 39 – (1) İş güvenliği uzmanları, bu Yönetmelikte belirtilen görevlerini yaparken, işin normal akışını mümkün olduğu kadar aksatmamak ve verimli bir çalışma ortamının sağlanmasına katkıda bulunmak, işverenin ve işyerinin meslek sırları, ekonomik ve ticari durumları ile ilgili bilgileri gizli tutmakla yükümlüdürler. DİĞER MEVZUATIMIZDA ETİK • Türk Akreditasyon Kurumu Kuruluşu ve Görevleri Hakkında Kanun (Kanun No: 4457, Kabul Tarihi: 27.10.1999) • Basınçlı Kaplar ve Bu Kapların Muayene Yöntemlerinin Ortak Hükümlerine Dair Yönetmelik (Resmi Gazete Tarihi: 10.11.2000, Sayısı: 24226) DİĞER MEVZUATIMIZDA ETİK • Bu Yönetmeliğin “AT Doğrulamasını Uygulayacak Olan Muayene Kuruluşlarını Tayin Ederken Dikkat Edilmesi Gereken Asgari Kriterler’’ başlıklı Ek-III bölümünde, testleri yapacak kişilerin ve kurumların nitelikleri şöyle tanımlanmıştır: 1) Muayene kuruluşunun yöneticisi ve doğrulama testlerini uygulamaktan sorumlu personel, muayene edilecek kapların ya da teçhizatın tasarımcısı, imalatçısı, tedarikçisi, montaj sorumlusu ya da bunların yetkili temsilcisi olamaz. DİĞER MEVZUATIMIZDA ETİK 2) Muayene kuruluşunun teknik yeterliliğe haiz personeli, doğrulama testlerini bütünlük içerisinde uygulamak zorundadır. Personel, özellikle doğrulama sonuçları ile doğrudan ilişkili olan kişi veya kişilerden, kararlarını muayene sonuçlarını etkileyebilecek finansal baskılardan ve özendirmelerden bağımsız olmalıdır. 3) Muayeneden sorumlu teknik personel aşağıdaki özelliklere sahip olmalıdır: • Yeterli teknik ve mesleki eğitim almış olmalı, • Uygulanan testlerin gerekleri hakkında yeterli bilgi ve deneyime sahip olmalı, • Testlerin doğruluğu için gerekli olan sertifikaları, kayıtları ve raporları hazırlama kabiliyetinde olmalıdır. 4) Muayene personeli mutlaka tarafsız olmalıdır. ETİK SORUMLULUK İş sağlığı ve güvenliği alanında çalışan işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanlarından, eleştirel aklın ışığında, düşünen, sorgulayan, tasarlayan, planlayan ve uygulayan, üreten insanlar olması beklenmektedir. Bu nitelikteki insanlar eleştirel akıllarını öncelikle yaşadıkları toplumun içinde bulunduğu koşulları, nedenleriyle ve çözüm arayışlarıyla birlikte sorgulamak zorundadırlar. Etik sorumluluk, ilk önce bunu gerektirmektedir. ETİK SORUMLULUK Sokrates, bu gerçeği bundan 2500 yıl önce “Sorgulanmamış hayat yaşanmaya değmez” özdeyişiyle dile getirmiştir. Şimdi ise, verilenlerle yetinmeyip, yaşam koşullarımızı sorgulama kaçınılmaz hal almıştır.
