Askeri Psikiyatride Sağlık İşlemleri

Prof.Dr. Kamil Nahit Özmenler
Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Gülhane Tıp Fakültesi
Ankara
» MEVZUAT
˃ TSK Sağlık Yeteneği Yönetmeliği
˃ TSK-Jandarma-Sahil Güvenlik
Personeli Sağlık Muayene Yönergesi
» ÖZEL KOŞULLAR !
˃ Askeri ortamın fiziksel ve sosyal koşulları
˃ Silaha erişebilirlik
2
Psikiyatri Zirvesi, 2017
Toplumsal
tutum
Ortam
özellikleri
Klinik
özellikler
Bireysel
özellikler
3
Psikiyatri Zirvesi, 2017
PREMORBİD ÖZELLİKLER
X
KLİNİK ÖZELLİKLER
X
İŞLEVSELLİK
X
MOTİVASYON
X
SİLAH TAŞIYACAK/KULLANABİLECEK
= KARAR
4
Psikiyatri Zirvesi, 2017
TSK Personeli
1111 sayılı
Askerlik Kanunu
yükümlüleri
(Yedek subay ve erler)
* Süre 12 ay
* Erlerde 30 günden fazla
istirahat hizmetten sayılmaz
* Yd. subay adayı öğrenciler
ve erler “hava değişimi” alır.
Psikiyatri Zirvesi, 2017
Muvazzaf, sözleşmeli, kadrolu,
askeri öğrenci
(subay, astsubay, uzman çavuş,
sözleşmeli er, sivil memur)
* SGK (Emekli Sandığı)
* Ruhsal bozukluklar nedeni ile
en fazla 36 ay istirahat
* Sınıf değişikliği, sınıfının kıta
komutanlığı olmayan görev
yerleri (geri hizmet)
* “TSK'da görev yapamaz” =
malulen emeklilik
5
Askere alma muayeneleri
İDARİ
(Yoklama/sevk veya öğrenci/muvazzaf adayları)
Periyodik muayeneler
Özel görevlere yönelik muayeneler
(Uçucu, denizaltıcı, komando, yurtdışı görev)
Adli muayeneler
TIBBİ
Tanı-tedavi süreci
(istirahat/hava değişimi veya geçirilmiş hastalık→ görev)
Tanıya bağlı işlevselliğin değerlendirilmesi
(sınıf değişikliği, elverişli değildir, görev yapamaz
kararları)
6
Psikiyatri Zirvesi, 2017
SAĞLAM
A
Görev yapar
Görev yapar, ancak komando olamaz (Dalgıç
olamaz, denizaltıcı olamaz, uçuş personeli olamaz)
B
Askerliğe elverişli değildir *
Sınıfı görevini yapamaz**
sınıf değişikliği
sınıfının kıta komutanlığı olmayan kadroları
C
Heyet kararı ile verilen istirahat, hava değişimi
“Hastalığın tedavi ve nekahat dönemi”
D
Askerliğe elverişli değildir*
TSK'da görev yapamaz.**
7
Psikiyatri Zirvesi, 2017
TANI: Z0.6 Genel psikiyatrik muayene (Psikiyatrik açıdan halen sağlam)
KARAR: Askerliğe elverişlidir.
Askeri öğrenci olur, Denizaltıcı olur .....
TANI: xxxxxxx
KARAR: 16/A F.1 Askerliğe elverişlidir. Komando olamaz.
16/A F.1 Sınıfı görevine devam eder.
TANI: xxxxxxx
KARAR: 15/C Sonunda muayene kaydıyla (SMK) iki ay hava değişimi
15/C Sonunda muayene kaydıyla (SMK) iki ay istirahat
17/C onbeş gün hava değişimi veya bir ay istirahat
TANI: xxxxxxx
KARAR: 16/B F.1 Askerliğe elverişli değildir.
16/B F.1 Sınıfı görevini yapamaz. TSK SYY KKK.lığına ait nolu
çizelgeye göre yeniden sınıflandırılması uygundur.
TANI: xxxxxxx
KARAR: 15/D F.1 Askerliğe elverişli değildir.
18/D F.1 TSKda görev yapamaz.
Psikiyatri Zirvesi, 2017
8
Raporlarda inzar hanesi
İNZAR : Kötü bir netice, istenmeyecek bir sonuç olmaması
için ikaz, uyarı
Örnekler:
İNZAR: İKİ AYDA BİR PSİKİYATRİ UZMANINCA KONTROL MUAYENESİ
İNZAR: KONTROL MUAYENESİNE GELİRKEN SAĞLIK DURUMUNU
GÖZLEYEN BİR REFAKATÇİ VE/VEYA AİLE ÜYESİ İLE BİRLİKTE SEVKİ
İNZAR: İKİ AYDA BİR SERUM LİTYUM DÜZEYİ TAKİBİ
İNZAR: KONTROL MUAYENESİNE KADAR MÜSTAKİL GÖREV VE SİLAH
VERİLMEMESİ
Psikiyatri Zirvesi, 2017
9
Psikotik spektrumda bir hastalık tanısı
Temel yaklaşım: Psikotik bir atak geçirenin askerlikle
ilişkisi olmaması
* Kısa psikotik bozukluk örneği gibi, kısa süreli tek
atak, premorbid-postmorbid işlevsellik iyi,
motivasyonu yüksek, prognoz açısından ilave yükler
taşımadığı düşünülüyorsa → sınıf değişikliği (olabilir !)
Önceden tanı almış, muayenede rezidüel bulgu
saptamadım, işlevselliğe yönelik tanımlamalar
şüpheli ??
→ Epikriz
→ Psikometri
→ Diğer hastaneden görüş almak
→ C işlemi (kesin kararı ertelemek, izlem)
Psikiyatri Zirvesi, 2017
10
Nevrotik spektrumda bir hastalık tanısı
Sağlam ↔ Geçirilmiş hastalık ↔ Remisyonda ve idame
tedavisi altında
Kesin işleme giderken (B-D)
• Tedavi sürecine ilişkin epikrizler
• İşlevselliğin değerlendirilmesi
Kıta Anketi, Askeri İşlevsellik Formu
Aile görüşmesi
Önceden tanı almış, muayenede rezidüel bulgu saptamadım,
işlevselliğe yönelik tanımlamalar şüpheli ??
→ Epikriz
→ Psikometri
→ Diğer hastaneden görüş almak
→ C işlemi (kesin kararı ertelemek, izlem)
Psikiyatri Zirvesi, 2017
11
Konuşma Bozuklukları
16/A F.3 Hafif konuşma bozukluğu
İşlevsellik düzeyini anlamlı derecede etkilemeyeceği
değerlendirilen çok hafif psikojenik olgular
16/D F.2 Konuşma bozukluğu
Bu maddenin (A) dilimi (3) numaralı fıkrası kapsamı
dışında kalan olgular
12
Psikiyatri Zirvesi, 2017
Kişilik bozuklukları
17/A F.3 Kişilik örüntüleri
17/B F.2 Kişilik bozuklukları
17/D F.5 Ağır davranış patolojileri ile seyreden kişilik
bozuklukları
17/D F.6 Başka türlü adlandırılamayan kişilik ve davranış
bozuklukları
Kişilik ve davranış patolojilerine yönelik tanı koyarken;
→ Durumun açıklanmasını kolaylaştıracak belgeler
(tıbbi, adli, idari kayıtlar)
→ Psikometri
ve/veya
→ İzlem sürecinde kanaat oluşturmak → C işlemi
Psikiyatri Zirvesi, 2017
13
17/D F.2 Madde kullanım bozukluğu
17/A F.2 Geçirilmiş madde kullanım bozukluğu
“Ben kullanıyorum ifadesi” ??
Tanı kriterleri dikkat !
17/D F.3 Mental retardasyon ve zeka yetersizlikleri
Klinisyenin kanaati esastır !
17/D F.4 Cinsel kimlik ve davranış bozukluğu
Kişinin bu gerekçe ile başvurusu ve klinisyenin kanaati
esastır ! transseksüalite
18/A-B-C-D Organik ruhsal bozukluklar, uyku bozuklukları,
yaygın gelişimsel bozukluklar, DEHB
Beyin hasarı/tıbbi hastalığa ait kayıtlar
Nöropsikolojik değerlendirmeler
Polisomnograi çalışması
Hastalığa ait ciddi izlem kayıtları
Psikiyatri Zirvesi, 2017
14
Uyum bozuklukları
17/A F.1 Geçirilmiş uyum bozukluğu
17/B F.1 Uyum bozukluğu
17/D F.1 Tekrarlayan uyum bozukluğu
Özül bir klinik tanı almayan ya da özgül bir tanıdan
bağımsız olarak;
psikolojik/psikopatolojik/davranışsal/psikososyal
etkenlerle askerliğe uyum sağlayamayan, işlevselliği
düşük, riskleri fazla olan olgular
Askeri İşlevsellik ve Kıta Kanaati Formunun işlevselliğin
değerlendirilmesinde kullanılması !
Psikiyatri Zirvesi, 2017
15
Hastanın beyanının da önem taşıyacağı tanısal
veya işlevsellik değerlendirmelerinde hasta
ve/veya yakının yazılı beyanı da bir tedbir olarak
dosyasına konabilir/raporuna eklenebilir.
“BEN” kompozisyonu
16
Psikiyatri Zirvesi, 2017
Adli Değerlendirme (askerliğe elverişsizlik halinin
başlangıcı)
Mahkemeden gelen soru: Suç tarihlerinde ve halen askerliğe
elverişli midir veya askerliğe elverişsizlik kararı verilmiş
sanığın elverişsizlik halinin başlangıç tarihi ( ya da geçmiş suç
tarihini kapsayıp kapsamadığı) ?
a. Şimdiki durumu değerlendirip, halenaskerliğe elverişli
olup olmadığını bildirebilirsiniz.
b. Tedavi ve izlem sürecine göre karar verecekseniz “C”
işlemi yapar, mahkemeye izlem süreci sonunda kesin karar
vereceğinizi bildirebilirsiniz.
17
Psikiyatri Zirvesi, 2017
Adli Değerlendirme (askerliğe elverişsizlik halinin
başlangıcı)(devam)
c. Geçmiş suç tarihine yönelik bir değerlendirme yapmanız
gerekiyorsa;
- o tarihteki klinik tablo
- klinik tablo ve suç eylemi ilişkisi içerisinde o tarihte sorulan
suçla ilgili ceza ehliyeti
- Mutlak (değişemez) klinik tablolar (örn. mental
retardasyon tanısı) dışında genel eğilim suç tarihini geriye
götürmemek ancak bir hastalık hali varsa o dönemi “C” işlemi
kapsamında tanımlamak, 32/1-2 tanımlamak
- Veya suç eylemi ile hastalıktan dolayı kesin işlem tarihi
yakın ise (özellikle hastalık tanısı daha önce konmuş, tedavi
altında olan vakalar) bu durumda askerliğe elverişsizlik halini
suç tarihini kapsayacak tarzda tanımlamak
Psikiyatri Zirvesi, 2017
18
Adli Değerlendirme (askerliğe elverişsizlik halinin
başlangıcı) (devam)
Kişilik bozuklukları, uyum bozukluğu, madde kullanımı
gibi bireysel tutumların da sonucu etkileyebildiği,
kliniablonun geçmiş tarihteki şiddetinin belirlenmesinin
tartışmalı olabileceği, ve kesin işlem oluştururken, askeri
işlevselliği tanımlamada geçmiş tarihli (mahkemenin
sorduğu) eylemlerinde belirleyici olduğu vakalarda
askerliğe elverişsizlik halinin geriye götürülmesi tavsiye
edilmez.
19
Psikiyatri Zirvesi, 2017
Adli Değerlendirme (hastalığın ortaya çıkışında askerliğin
sebep ve tesiri)
* Kötüye kullanım olasılığı yüksek !
* Tıbbi kayıtların iyi tutulması, askerlik sırasında major bir
psikiyatrik bozukluk atağı ile başvuran vakalarda öykünün iyi
alınmış olması,
* Hastalık etiyolojisi açıklanırken bilimsel kaynaklar
kullanılabilir.
* Uyum bozukluğunda “bireyin askerliğe uyum sağlayamaması”
nedeniyle ve gelecek risklerden korumak için bu işlemin
yapıldığı tanımlanabilir.
* TSSB'de askerliğin sebep ve tesiri tanımlanırken, bu sonuca
yol açabilecek bütün faktörler tartışılmalıdır. (aynı travmayı
yaşayan diğerlerinde neden TSSB olmadığını da açıklamak
gerekir.)
Psikiyatri Zirvesi, 2017
20
Danışmak için
knozmenler@yahoo.com
21
Psikiyatri Zirvesi, 2017