sokakta yaşayan-çalışan çocuklar - Çankaya Rehberlik ve Araştırma

advertisement
SOKAKTA ÇALIŞAN-YAŞAYAN
ÇOCUKLAR
ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
SOKAKTA ÇALIŞAN ÇOCUK?
 Ailelerinin geçimine yardımcı olmak veya kendi harcamalarını karşılamak
gibi ekonomik gerekçelerle sokakta ücret getirici işlerde çalışan,
dolayısıyla zamanının büyük bir kısmını sokaklarda geçiren ancak iş
sonrasında evlerine geri dönen çocukları tanımlamaktadır. Bu çocukların
en belirgin özelliği, aileleri ile olan ilişkilerinin devam ediyor olmasıdır.
ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
Sokak çocukları sosyal fırtınalarla kıyıya vurmuş incilerdir
ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
 Türkiye’de 6-17 yaş grubunda bulunan 15 milyon
247 bin çocuktan, yüzde 5.9’u yani 893 bini
ekonomik bir işte çalışmakta, bir başka ifadeyle
istihdam edilmektedir.
 Ülkeden ülkeye farklılık göstermesine
rağmen, sokak çocuklarının %50'sinden
fazlası erkektir.
 Çalışan çocukların %49.8’i bir okula devam
ederken, %50.2’i yani yarısı öğrenimine devam
etmemektedir.
ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
SOKAKTA YAŞAYAN ÇOCUK
 Sokakta yaşayan çocuklar; kısmen veya hiçbir şekilde aile desteği
olanağına sahip olmayan veya bu destekten yoksun dolayısıyla ev ve aile
irtibatı görece kesilmiş, yaşam mekanları olarak sokakları kullanan,
sahipsiz çocuk kümesini tanımlamaktadır. Bu çocuklar:
 evden atılmış
 aileleri tarafından sokağa terkedilmiş
 aile içi şiddet, ihmal veya istismar durumunda evden kaçmış
 aileleri bilinmeyen veya ailesi olmayan ya da
 ailesi olduğu halde tamamen başıboş bırakılan eve sürekli gitmeyen
çocuklardır.
ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
İster sokakta yaşasın, ister ailesi ile yaşadığı halde
sokaklarda çalışsın neticede sokak çocuğu diye tanımlanan
çocuklar yetişkinlerin bile zor tahammül ettiği koşullara
direnememektedir.
ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
ÇOCUKLAR SOKAKTA NERELERDE VE
NASIL YAŞIYORLAR ?
 Çocuklar daha çok terk
edilmiş, kullanılmayan
binalar, parklar, işyerlerinin
havalandırma borularının
geçtiği yerler, merdiven
altlarında, sokak araları ve
benzeri yerlerde
yaşamaktadırlar.
ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
Çocuğu Sokağa İten Nedenler
ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
Çocuğu Sokağa İten Nedenler
 Göç ve göçle ilintili ortaya çıkan uyum sorunları,
 Yoksulluk, işsizlik, ekonomik yoksunluk gibi iktisadi etkenler,
 Çocuğun para kazanma, aile bütçesine katkıda bulunma yönündeki
kültürel değerlerin varlığı,
 Arkadaş gruplarının etkisi,
 Çocuğun aile bireyleri tarafından ihmal ve istismar edilmesi,
 Aile içi şiddet, taciz ve tecavüz,
ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
Çocuğu Sokağa İten Nedenler
 Eğitimsizlik,
 Aile parçalanması,
 Çarpık kentleşme,
 Sokağın bireyi çeken yapısı ve sokakta özgür davranabilme olanağı,
 Medyanın etkisi,
 Denetlenmeyen oyun salonlarının çekiciliği,
 Bireylerin, sokaktaki çocuklara merhamet ve yardımseverlik duygusu adı altında
verdikleri para ve eşyanın etkisi.
ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
Sokaklardaki Çocukların Grupları
 Sokakta Yaşayan Evden Kaçmış Çocuklar
(SYEK)
 Dilenci Çocuklar
 Sokak Çeteleri
 Geçici Olarak Sokakta Bulunan Çocuklar
 Sokakta Çalışan-Çalıştırılan Çocuklar
ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
SOKAKTA YAŞAYAN-ÇALIŞAN ÇOCUKLARI
BEKLEYEN RİSKLER
ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
SOKAKTA YAŞAYAN-ÇALIŞAN ÇOCUKLARI
BEKLEYEN RİSKLER
 İhmal ve istismara maruz kalma,
 Bali, tiner, alkol gibi bağımlılık yapıcı
bazı maddeleri kullanmaya alışma,
 Zihinsel
gerileme,
ve
fiziksel
gelişimdeki
 Dayak, yaralanma ve ölme gibi bazı
şiddet tutumları ile karşı karşıya
gelme,
 Hırsızlık, gasp gibi suçları işlemeye
eğilimli olma,
ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
SOKAKTA YAŞAYAN-ÇALIŞAN ÇOCUKLARI
BEKLEYEN RİSKLER
Psikolojik sorunlar,
Fiziksel kazalara uğrama,
Eğitim ve sağlık alanında bazı sorunlar ile karşı
karşıya gelme,
Cinsel taciz ve tecavüze uğrama.
ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
Şiddetten sokaklara kaçtı
 Şahin, 7 yaşındayken aile içi şiddetten dolayı evden kaçtığını
dile getirerek, sabah okula, öğleden sonraları da ayakkabı boyamaya
gittiğini belirtti.
 ”Akşam eve gelirken görevlerimiz olurdu. Ağabeyim, şeker, ben
çay alırdım. Bunları yapamadığımız zaman dayak yerdik. Eve yiyecek
getiremediğimiz de babamızdan, ödevlerimizi yapamadığımızda da
öğretmenimizden dayak yiyorduk” diye konuşan Şahin, yaşadığı bu
sürecin ardından evden kaçtığını aktardı. Kocaeli Hereke’den trene
binerek İstanbul’a kaçtığını anlatan Şahin, nereye gittiğini bilmediğini, tek
isteğinin şiddet ortamından kaçmak olduğunu dile getirdi.
Şahin, İstanbul’a geldiği gün Haydarpaşa’da engelli biri tarafından
denize atıldığını, kurtulduğunda ise ”Geri götürülme korkusuyla
yetkililere ailemin olmadığını söyledim, ardından ilk ”Sosyal Hizmetler”
hayatım başladı” şeklinde konuştu
ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
ÇOCUKLARIN ÇALIŞTIRILMASIYLA İLGİLİ YASA VE
YÖNETMELİKLER
Onbeş yaşını
doldurmamış çocukların çalıştırılması
yasaktır.
 4857 sayılı iş kanunu 71. Maddesi:
 Ancak, ondört yaşını doldurmuş ve ilköğretimi tamamlamış olan çocuklar,
bedensel, zihinsel ve ahlaki gelişmelerine ve eğitime devam edenlerin okullarına
devamına engel olmayacak hafif işlerde çalıştırılabilirler.
ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
http://www.frmartuklu.net/cocuk-ve-islamda-egitim/239037-cocuk-haklari-sozlesmesi-cocukhaklari-sozlesmesi-maddeleri-cocuk-afis.html
ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
ÇOCUKLARIN ÇALIŞTIRILMASIYLA İLGİLİ YASA VE
YÖNETMELİKLER
 Çocuk ve genç işçilerin işe yerleştirilmelerinde ve çalıştırılabilecekleri işlerde
güvenlik, sağlık, bedensel, zihinsel ve psikolojik gelişmeleri, kişisel yatkınlık ve
yetenekleri dikkate alınır.
Çocuğun gördüğü iş onun okula gitmesine,
mesleki eğitiminin devamına engel olamaz,
onun derslerini düzenli bir şekilde izlemesine
zarar veremez.
ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
MESLEKİ EĞİTİM
 Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kanunu, çocuk işgücünün bilgi
ve becerisinin geliştirilmesine yönelik düzenlemeler
getirmektedir. Yasaya göre çırak olabilmek için 14
yaşını doldurmuş, 19 yaşından gün almamış olmak,
en az ORTAOKUL mezunu olmak ve bünyesi ve
sağlık durumu gireceği mesleğin gerektirdiği işleri yapmaya
uygun olması gerekmektedir.
ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
ANNE BABA OLARAK NASIL YAKLAŞILMALI
 Çocuğun ilköğretimden itibaren sanat, kültür ve spor alanlarında etkin
bir yer edinmelerini sağlamalı
 Çocuğun psikolojisine uygun iletişim teknikleri kullanılmalı
 Ebeveynler çocuk eğitimi konusunda kendilerini geliştirmeli
 Çocuk aile içinde onaylanmalı, takdir edilmeli
 Göç etmenin gerektirdiği durumlarda çocuklara uygun alternatif
çözümler getirmeli
 Çocuğun akranlarıyla birlikte eğitim görmesine dikkat etmeli ve
eğitimin devamlılığına özen göstermeli
 Ekonomik ihtiyaçların olduğu dönemlerde çocuğun çocuk olduğunu
unutmadan çözümler üretilmeli.
ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
NASIL YAKLAŞILMALI…
 Eğitimciler için, en doğru yaklaşım, zaman içinde
çocuk ve gençlerin diğer seçeneklerin farkında
olmalarını sağlamak ve yaşam düzenlerini
değiştirmeye hazır olmalarını beklemektir. Birçok
sokak
çocuğunun
yetişkinlerle
geçmişte
travmatik deneyimleri olduğu ve yetişkinlere
güvenmedikleri için güven uyandırmak temel
koşuldur. Eğiticiler onları yargılamadan, etkileşim
tarzlarını çocuğun programına ve günlük yaşam
ritmine uydurmalıdırlar.
ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
OKULDA YAPILABİLECEK ÇALIŞMALAR
 Sokakta çalışan ve ailelerinin yaşam koşulları nedeniyle çalışmak zorunda olan
çocuklara ve ailelerine belediyelerin ve halk eğitim merkezlerinin meslek
edindirme kursları, MEB çıraklık eğitim merkezleri ve meslek liseleri
konusunda bilgilendirme yapılarak çocukların çalıştığı işlerin ve yerlerin
niteliği iyileştirilebilir.
 Okul ortamında aile bağlarını kuvvetlendirici çalışmalar yapılabilir.
 Aileler
sokakta çalışan çocukların karşılaşacağı sorunlar hakkında
bilgilendirilebilir. Bu konuyla ilgili olarak sivil toplum kuruluşlarından ve
emniyet birimlerinden destek alınabilir.
ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
OKULDA YAPILABİLECEK ÇALIŞMALAR
 Okula devam etmeyen öğrencilerle ilgili olarak gereken takip ve
bilgilendirme çalışmalarına özen gösterilmesi.
 Sokakta
çalışan çocuklara yönelik olarak psikososyal destek
çalışmalarının okul rehberlik servisi tarafından yürütülmesi önemlidir. Bu
konuyla ilgili olarak yeniden.org.tr adresinde yer alan “ Sokakta yaşayan
ve madde kullanan çocuklar için psikososyal yaklaşım kılavuzu”nun
psikososyal beceri geliştirme bölümü kullanılabilir.
 http://yeniden.org.tr/makale/201-ozel-sayfalar-sokak-cocuklari.html
ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
Sokak çocukları ile ilgili başvurulabilecek yerler….
 Ankara Sokaklarda Çalışan Çocuklar Merkezi
0 312 433 8418
 Sokak Çocukları Rehabilitasyon Derneği
0 216 347 66 58
Umut Çocukları Derneği İletişim Bilgileri

E-5 Karayolu üzeri Lepra Hastanesi Girişi, Kadın Cezaevi Karşısı
Telefon: (0212) 571 31 42 / (0212) 297 49 11
Genel sekreter Ferhat Sönmez: 0554 717 05 03
Dernek Başkanı Ferhat Şahin: 0535 293 95 42
ferhatsahin@umutcocuklari.org.tr
sokakkedisidergisi@hotmail.com
ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
Türkiye Sokak Çocuklar Vakfı
Vali Konağı Caddesi Nizam Palas 30/6 80200
Nişantaşı İstanbul
Tel: 0 532 415 63 62
0 506 951 09 21
Mail info@tscf.org.tr
 Çocuk vakfı
Telefon: 0212 240 23 83
0212 240 41 96 Belgegeçer: 0212 230 01 25Adres: Zafer Sokak
No:17 34371 Nişantaşı/İSTANBULEPosta cocuk_vakfi@hotmail.com
cocukvakfi@hotmail.com
cocukvakfi@yahoo.com
cocukedebiyatiokulu@cocukvakfi.org.tr
cocukhaklariokulu@cocukvakfi.org.tr
ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
 SHÇEK Genel Müdürlüğü,
Çocuk Hizmetleri Dairesi Başkanlığı
Anafartalar Caddesi No: 68 06240
Ulus - ANKARA - TÜRKİYE
www.shcek.gov.tr
 UNICEF Türkiye
2. Cadde No:11 Birlik Mahallesi 06610
Çankaya - ANKARA - TÜRKİYE
www.unicef.org.tr
ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
 Hacettepe Üniversitesi Çocuk Sağlık ve Eğitim Derneği
Meşrutiyet Cad. Konur Sok. No:29 Da: 5 Meşrutiyet, Çankaya Ankara
Tel: (312) 417-7293
 Türkiye Korunmaya Muhtaç Çocuklara Vakfı
Altan Erbulak Sok., Hoşkalın Apt. No4/5 Mecidiyeköy Istanbul
Tel:(212) 274-9545, 267-2270 - Fax:( 212) 267-0504 - Web sitesi:
www.cocukkoyleri.com
 Maltepe Üniversitesi Sokakta Yaşayan ve
Çalışan Çocuklar için Uygulama ve Araştırma Merkezi (SOYAÇ)Adres:
T.C. Maltepe Üniversitesi
Marmara Eğitim Köyü
Fen-Edebiyat Fakültesi Binası, Oda No: 316
Başıbüyük, Maltepe - İstanbul
Telefon Numarası:
0216-626-1050/2245
ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
TEŞEKKÜRLER
Hazırlayanlar
Gökçen Kılıç
Merve Laçin
Şermin Pınar Yogev
ÇANKAYA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ
Download