Telekomünikasyon ve a*lar

TELEKOMÜNIKASYON VE AĞLAR
6. ÜNİTE
İLETİŞİM VE TELEKOMÜNİKASYON
İletişim iki birim arasında birbirleriyle ilişkili
mesaj alış verişi olarak tanımlanmaktadır. Bu
tanımda yer alan “birim” kavramı insanları yada
makineleri kapsamaktadır. Telekomünikasyon
ise veri yada bilginin bir noktadan bir başkaya
noktaya çeşitli biçimlerde (ses, metin, görüntü,
video vb) iletilmesi anlamına gelmektedir.
 Önceleri telekomünikasyon kavramı yalnızca
telefon hatları üzerindeki ses aktarımını ifade
etmekteyken, günümüzde telefon hatlarının yanı
sıra bilgisayarlar kullanılarak gerçekleştirilen
sayısal veri aktarımını da kapsamaktadır.

TELEKOMÜNIKASYON SISTEMININ
BILEŞENLERI

Telekomünikasyon sistemi, bir iletinin bir yerden
başka bir yere iletilmesi için bir araya getirilmiş,
birbirleriyle uyumlu yazılımlar ve donanımlardan
oluşan bir yapıdır. Bu yapının bileşenleri;





Verileri ve bilgileri işlemede kullanılan bilgisayarlar
Verilerin alınması/gönderilmesi için kullanılan girdi/çıktı
birimleri veya terminaller
Alıcı verici arasındaki bağlantıyı sağlayan iletişim
kanalları
Veri iletimi ve faaliyetlerini destekleyen iletişim
işlemcileri
Girdi-çıktı faaliyetlerini kontrol eden ve iletişim ağının
diğer fonksiyonlarını yöneten iletişim yazılımları
oluşturmaktadır.
İLETIŞIM KANALLARI


İletişim kanalları, bir birimden başka bir birime veri
iletimi amacıyla kullanılan yolları ifade eder. Bu yollar
kablolu olabileceği gibi kablosuz da olabilir.
Kablolu iletişim kanalları şunlardır:
 Sarmal kablolar: Elektromanyetik etkileşimi
engellemek amacıyla ayrı olarak sarılmış ve yalıtılmış
bakır kablolardan oluşan sarmal kablolardır. Evlerde ve
iş yerlerinde kullanıla telefon hatlarındaki, çoğu yerel
ağlar ve geniş ağlardaki iletişim sarmal kablolardan
oluşmaktadır. Sarmal kablolar ile yapılan iletişimin hızı
2 Mb/sn ile 100 Mb/sn arasında değişmektedir.

Eş Eksenli Kablo: Çevresi iletken olmayan plastikle
kaplı merkezi bir bakır kablo ile plastiğin dışında yer
alan ikinci bir kablonun bileşiminden oluşan kablo
türüdür. Anten kabloları bu türdendir. İletişim hızı
200Mb ile 500 Mb arasındadır.

Fiber optik Kablolar: İletişimde elektrik sinyalleri
yerine ışığın kullanılması temellerine dayanan bir
sistemdir. Diğer iletişim kanallarına göre nispeten
yeni bir buluş olan fiber optik kablolar veri
iletiminde lazer ışığını kullanır. Fiber optik kablolar
saniyede trilyonlarca bit (terabyte) veri
aktarabilmektedir. Sarmal kablolardan 1000 kat ve
eş eksenli kablolardan 100 kat daha fazla verinin
aktarılmasını sağlar.
KABLOSUZ ILETIŞIM KANALLARI

Kablosuz iletişim kanalları radyo dalgaları, mikro dalga, kızıl
ötesi gibi araçları kullanarak veri aktarımını gerçekleştirmektir.
Kablosuz iletişim kanalları megahertz ile ölçülmekte ve farklı
frekanslarda çalışmaktadır. Çeşitli araçların frekans dağılımı
şekilde gösterilmiştir.

Kablosuz iletişim kanalları şunlardır:


Radyo Dalgaları, Mikrodalga ve Kızılötesi: Bu
kanallar iletişimde kabloya ihtiyaç duymamakta ve
yayın adı verilen bir iletişim türü kullanmaktadır.
Ancak mikrodalga ve kızılötesi iletişimde alıcı ve
verici arasında bir engel olmamalıdır. Mikrodalga
araçlar uzun mesafelere veri taşıyabilmektedir.
Radyo frekans teknolojileri ise bitlerin taşınmasında
radyo dalgalarını kullanmaktadır. Bluetooth ve Wi-Fi
gibi araçlar buna örnektir.
İletişim uyduları: İletişim uyduları iletişim aracı
olarak mikrodalga yayınlarını kullanmaktadır.
İletişim uyduları büyük hacimlerdeki veriyi uzun
mesafelere iletebilmektedir. Bu uydular ekvatorun
yaklaşık 35.000 km üzerinde yörüngeye
yerleştirilmektedir.
Bu durum beraberinde gecikmelere neden
olmaktadır. Verilerin vericiden alıcıya ulaşması için
yaklaşık 70.000 km yol kat etmesi gerekir. TV
yayınlarındaki gecikmelerde bu nedenledir.
 Cep telefonları ve Çağrı cihazları: Bu aygıtlarda
yine radyo dalgalarını kullanmaktadır. Cep
telefonları birkaç km2 lik alanda etkili baz
istasyonlarının aktardığı dalgalarla iletişim olanağı
sunmaktadır.

İLETIŞIM IŞLEMCILERI

Telekomünikasyon ağındaki veri iletimi ve alımı
ile ilgili faaliyetlerin desteklenmesi görevini
yürüten modem, switch, router gibi araçlardır.
Modem
Switch
Router
İLETIŞIM YAZILIMLARI

İletişim yazılımları ise ağın kontrolü, erişim
kontrolü, iletim kontrolü, hata tespiti ve
düzeltimi ile ağ güvenliğinin sağlanması görevini
yürüten yazılımlardır.
TELEKOMÜNIKASYON SISTEMININ
FONKSIYONLARI

Bir telekomünikasyon sisteminin temel işlevleri;
Gönderici ve alıcı arasında arayüz oluşturmak
 En etkin yollardan iletinin gönderilmesini sağlamak
 Doğru iletinin doğru kişilere gitmesini sağlamak
 Bilgi akışını kontrol etmek


Sistem, bu işlevleri yerine getirirken farklı
donanım ve yazılım unsurlarının ortak bir
şekilde işlemesini sağlamak zorundadır. Bu da
“protokol” denilen kurallar ve yöntemler ile
yerine getirilmektedir.
İŞLETMECILIKTE TELEKOMÜNIKASYONUN
KULLANILMASI
İletişim teknolojisindeki gelişmeler örneğin eposta, telekonferans, cep telefonları, faks, dosya
transferi, ve bunlara benzer iletişim yolları
işletmelerin müşterileriyle, tedarikçileriyle ve
çalışanlarıyla iletişimini arttırmış, mesafelerin
önemini ortadan kaldırmış, veritabanlarına
kaydedilen veri ve bilgilere ihtiyaç duyulduğu
anda ulaşılabilmesiyle de iletişimin zamanlı ve
sağlıklı olmasını sağlamıştır.
 Bu durum iletişim maliyetlerini azaltmış ve pek
çok kısıtı ortadan kaldırmıştır.
 1990’larda internet teknolojisinin ortaya çıkması
ve sonrasında yaygınlaşması e- ticaret
uygulamalarını doğurmuştur.


Bunun yanı sıra işletmeler arasındaki ortak
projelerin yürütülmesi, kaynakların
paylaşılması, farklı coğrafyalardaki çalışma
gruplarının ortak çalışma olanağına sahip olması
da iletişim teknolojilerindeki bu gelişmelerin
işletmecilik alanına uygulanmasının en göze
çarpan sonuçlarıdır.
AĞLAR
Ağ, birbiriyle ilişkili ve birbirlerine bağlı grupları
veya sistemleri ifade etmektedir.
 Ağ kapsamının ve işleyişinin belirlenmesi ve
kavranabilmesi açısından, ağ içindeki olası bağlantı
ve ilişkilerinde açıklanabilmesi gerekmektedir. Bu
bağlantı ve ilişkiler (N2 – N)şeklinde ifade edilen
matematiksel bir formülle açıklanmaktadır. Burada
N bağlantı noktalarının sayısını göstermektedir.
Örneğin 10 bağlantı noktası olan bir ağda olası
bağlantı sayısı 102-10=90, 1000 noktalı bir ağın olası
bağlantı sayısı ise 999.000’ dir.
 2012 yılı itibariyle Türkiye’deki cep telefonu abone
sayısının 67,7 milyon olduğu düşünülürse olası
bağlantı ve ilişkinin önemi ortaya çıkar.

AĞ TÜRLERI

Yerel alan ağları (LAN): Bu ağlar bina, ofis,
şantiye gibi sınırlı fiziksel alan kapsamındaki
bilgisayarlar ve bilgi işleme cihazlarını birbirine
bağlamaktadır. Genellikle 500 metre çapındaki
bir alanda etkili olmaktadır. Daha büyük çaptaki
bağlantılar için birden fazla yerel alan ağı
birleştirilerek kampus alan ağları
oluşturulabilmektedir. Böylece 5-6 km çapındaki
bir alanda etkili sonuçlar alınmaktadır. Örn:
Üniversiteler ve askeri üstler bu türdendir. Bir
üniversitenin farklı yerlerdeki kampusları için
kablosuz LAN kurulabilirken, aynı kampus
içindeki birimleri arasında ise kablolu lan
kurulabilmektedir.
YAGI ANTEN

Yagi-antenler uzunlamasına antenlerdendir ve
yayınlayıcı olarak uyartılmış elemanlar
kullanırlar. Bu anten biçimi kısa dalgadan UHF
bandının üstüne kadar olan frekans bandındaki
radyo dalgaları için özel olarak tasarlanmıştır.
(Adı, mucidi Japon bilim insanı Prof. Yagi' den
gelmektedir.) Bu antenler aynı zamanda
radarlarda da kullanılırlar.
OMNI ANTEN

Her yönde yayın yapan antenlerdir. Örnek
modemin üzerindeki anten omni directional
yapıda bir antendir.

Geniş alan ağları (WAN): Geniş çaptaki
coğrafi alanlar üzerindeki iletişimi
sağlamaktadır. Bir şehirdeki iletişim veya kıtalar
arası iletişim geniş alan ağları ile
sağlanmaktadır.

Sanal özel ağlar (VPN): Yerel alan ağlarındaki bir geçit
olarak ifade edilir. Bu ağlar üzerinde sadece yetkileri
tanımlanmış kişiler bu geçitleri kullanırlar. Böylece
işletmeler interneti hem kendi iç iletişimlerinde hem de dış
iletişiminde kullanmış olurlar
AĞ YAPILARI
Ağlar çeşitli biçimlerde sınıflandırılmaktadır.
Coğrafi açıdan sınıflandırıldığında LAN, WAN,
VPN gibi isimler alırken, bağlantı biçimlerine
göre sınıflandırıldığında yıldız ağlar, halka
ağlar ve doğrusal ağlar şeklinde ifade edilir.
 Yıldız Ağlar: Bu ağ yapısında, ağda kullanılan
terminaller ve bilgisayarlar merkezi bir
bilgisayarla doğrudan bağlantılıdır. Ağ
görünümünün yıldızı andırmasından dolayı bu
ismi almıştır.


Halka Ağ Yapısı: Bu ağ yapısında, bilgisayarlar ve
terminaller halka biçiminde birbirlerine bağlı
durumdadır. Ağdaki her bilgisayar bağımsız çalışmakta
ve merkezi bir bilgisayara ihtiyaç duymamaktadır.

Doğrusal ağ yapısı: Bu yapıda, terminal ve
bilgisayarlar ortak bir iletişim kanalı aracılığı ile
birbirlerine bağlanmaktadırlar. Halka ağlardan
ayrılan noktası, kapalı bir döngüye sahip
olmamasıdır. Doğrusal ağlar iki uçlu bir kanal
yapısına sahiptir.
AĞ YÖNETIMI

Ağ yönetimi: Bir ağdaki iletişim faaliyetlerinin,
planlanması, örgütlenmesi, koordine edilmesi ve
denetlenmesi şeklinde tanımlanabilir. Yönetimin
işlevleri olarak da bilinen bu unsurlar aşağıdaki alt
faaliyetleri içerir;
Planlama faaliyetleri: Ağdaki faaliyetleri kimler
yapacak, hangi araçlar kullanılacak, ne zaman ve nerede bu
araçlara ihtiyaç olacak
 Örgütleme faaliyetleri: Ağın işlerliği için yetki ve
sorumlulukların dağıtılması v.s
 Koordinasyon faaliyetleri: Planlama faaliyetlerinde
belirlenmiş işlerin uyumunu sağlamak amacıyla yürütülen
faaliyetler
 Denetleme faaliyetleri: Faaliyetlerin planlandığı gibi
olmasını sağlamak ve daha da iyileştirmek, değilse gerekli
düzeltmeleri yapmak


Ağ yönetiminin amaçları:
1.
2.
3.
4.
5.
Ağ trafiğini yönetmek
Ağ güvenliğini sağlamak
Ağın olası sorunlara karşı izlenmesi
İletişimin sağlıklı şekilde yürütülmesi
Ağ kapasitesinin denetlenmesi ve ayarlanması
INTERNET
İnternet küresel düzeyde milyarlarca bilgisayardan
oluşan ağların birbirleriyle bağlı olmasıyla ortaya
çıkan bir ağdır. Interconnected Network yani
“birbirleriyle bağlantılı ağlar” anlamındaki
kelimelerden türetilmiştir.
 İnternet bağlantısının alt yapısını, internet servis
sağlayıcıları (ISS) ile ağ hizmet sağlayıcıları (NSSAHS) oluşturmaktadır. İnternete bağlanmak isteyen
bir bilgisayar kullanıcısı, ISS’sine ücret ödemekte, ISS
ise AHS’ye ücret ödemektedir.
 Ülkemizde Süperonline, TTNET ISS olarak görev
yapmaktadır. Aynı zamanda Türk Telekom AHS
olarak da görev yapmaktadır.

İnternette iki bilgisayarın birbirine bağlı olması
yeterli değildir. Bu iki bilgisayarın aynı dili
konuşması gerekir. Bu dilin iletişimdeki karşılığı
da “protokol” olarak adlandırılmaktadır.
 İnternet üzerinden gönderilen her veri ve bilgi
“paket” adı verilen küçük parçalara
ayrılmakta,bu paketler doğru adreslere
ulaştırılmakta ve alıcı bilgisayarın anlayacağı
şekilde yeniden birleştirilmektedir. Bu işlemin
temelinde protokol yatmaktadır. Bu işlemi
gerçekleştiren teknolojiye ise TCP/IP(İletişim
kontrol protıkolü/İnternet Protokolü)
denmektedir.

INTRANET VE EXTRANET
Intranet: Örgütlerin interneti kendi özel
ağlarını oluşturmak için kullanabilirler. Bu özel
ağa intranet denir. Örgütler bu ağı işletme içi
bilgi paylaşımı, iletişimi, işbirliği ve iş süreçlerini
desteklemek için kullanırlar. Yalnızca
yetkilendirilmiş kişiler internet üzerinden bu ağa
giriş yetkisine sahiptirler.
 Extranet: Bazı işletmeler ise kendi intranet
ağlarını sınırlı kullanım izinleriyle işletme dışı
kişi ve kurumların kullanımına açmaktadır.
Müşteriler, tedarikçiler ve diğer iş ortaklarının
da katılımıyla genişleyen bu ağa ise extranet
denir.
