1. Bölüm

BİLGİSAYAR PROGRAMCILIĞI BÖLÜMÜ
AÇIK KAYNAK İŞLETİM SİSTEMİ DERSİ
LİNUX’E GİRİŞ
Linux Nedir?

LINUX, internet üzerinde ilgili ve meraklı
birçok kişi tarafından geliştirilmekte olan ve
başta IBM-PC uyumlu kişisel bilgisayarlar
olmak üzere birçok platformda çalışan ve
herhangi bir maliyet gerektirmeyen bir işletim
sistemidir.
Linux’ün Özellikleri
Genel Kamu Lisansına göre(GPL) açık kaynak
kodlu olduğundan kullanıcı yazılımın içinde ne
olduğunu bilir.
 Hataların keşfedilmesi ve düzeltilmesi oldukça
kısa zaman alır.
 Kullanıcı beğenmediği kısımları değiştirmekte
ve eklentiler yapmakta özgürdür.

Linux’ün Gelişimi


Üniversitelerde bilgisayar bilimi öğrencilerine işletim sistemlerini öğretmek için
kullanılan Unix işletim sistemi, donanım üreticileri tarafından lisansı alınıp,
satılmaya başlandıktan ve çeşitlilik arttıktan sonra yeni bir işletim sistemine
gereksinim duyulmaya başladı. Bu amaçla Andrew Tannenbaum tarafından MINIX
işletim sistemi geliştirildi.
1990 yılında Finli bir bilgisayar bilimi öğrencisi olan Linus
Torvalds Intel mimarisindeki bilgisayarlarda hafıza yönetimi
yapan bir yazılım üzerinde çalışmaya başladı ve bir süre sonra
bu projenin büyüyerek UNIX çekirdeği gibi çalışabileceğini
farketti 1991 yılında Linux adını verdiği işletim sistemi projesini
duyurdu. GNU projesindeki eksik olan parçayı, yani çekirdeği
tamamlayan linux zamanla internet üzerindeki bir çok
programcı tarafından geliştirildi.

Yazılımda Lisans
Nedir? Özgür yazılım
ne demektir?
Lisanslar, Özgür Yazılım


Lisans, kullanıcıların yazılım üzerindeki hakları olarak
özetlenebilir. Kullanıcılar belirli bir yazılımı kullanma,
dağıtma, üzerinde değişiklik yapma ve değiştirdiği şeklini
dağıtma haklarına sahip olabilirler. Kullanıcıların yazılımlar
üzerinde değişiklik yapabilmeleri için yazılımın kaynak
kodunun açık olması gerekmektedir.
Özgür yazılım, kullanıcısına çalıştırma, kopyalama, dağıtma,
inceleme, değiştirme ve geliştirme özgürlükleri tanıyan
yazılım türüdür.
Bazı Özgür Yazılımlar

GNU nedir?
GNU(Gnu is Not Unix )



1984 yılında, Richard M. Stallman tarafından, tamamen
özgür yazılımların meydana getirdiği bir işletim sistemi
ve işletim sistemine ait araçların geliştirilmesi yönünde
başlatılmış çalışma GNU projesi olarak adlandırılmıştır.
Serbest yazılım modeline verilen isimdir.
Yazılımın açık kaynak kodlu olmasını öngörmektedir.
GNU(Gnu is Not Unix )



GPL - GNU General Public License - GNU Genel Kamu
Lisansı’nı kullanır.
Linux çekirdeğini kullanan kullanıcılar sistemlerine
Linux demektedir ancak GNU projesi, GNU/Linux
denmesini önerir.
Bir çok GNU programları diğer
işletim sistemlerinde de
kullanılmıştır. (Windows, BSD,
Solaris ve Mac OS gibi)

GPL (GNU Public
Licence –GNU Kamu
Lisansı) nedir?
GPL (GNU Public Licence)

En yaygın kullanılan özgür yazılım lisansıdır. En
çok kullanılan platformlardan birisi Linux işletim
sistemidir. GPL kullanımının getirdiği tek
kısıtlama, yazılım üzerinde değişiklik yapıp
dağıtabilmek için yapılan değişikliklerle birlikte
kaynak kodun verilmesi zorunluluğudur
Linüx’ün Mimarisi
Kernel (Çekirdek)






Tüm işlemlerden sorumlu yönetim kademesidir.
Sistemin düzgün çalışmasını sağlar,
Bilgisayar kaynaklarını düzenler,
Kullanıcıların görevlerinin sırayla yapılmasını sağlar,
Bellek denetimi yapar,
Yan birimlerin (CD-ROM,disket sürücü vb.
çalışmasından sorumludur.
Shell (Kabuk)




Linux sistemlerde kernel aracılığı ile
kullanıcıların haberleşmesini sağlar.
Bilgisayar ile kullanıcı arasındaki bağlantıyı
sağlar.
Girilen komutları bilgisayara , sonuçları
kullanıcıya iletir.
Terminal ise komut ile shell'e ulaşarak
kontrolu sağlamamıza yarar.
Linux’ün Kullanım Amaçları



Kişisel Kullanım
İnternet Sunucusu
Ağ Elemanı
Linux’ün Kullanım Amaçları

Kişisel Kullanım
Linux altında yer alan uygulamalar giderek
sıradan bir kullanıcı için bile bu işletim
sisteminin ilgi çekici hale gelmesini
sağlamaktadır. Gelişimleri henüz
tamamlanmamış olmasına rağmen, herhangi bir
kişisel bilgisayardan beklenebilecek yazı
editörleri, hesap cetvelleri, çizim yazılımları, veri
tabanları birçok ihtiyaca cevap verecek düzeye
gelmiştir.
Linux’ün Kullanım Amaçları

İnternet Sunucusu
Şu anda Linux; WWW sunucu, DNS sunucu,
NFS sunucu, NIS sunucu, BOOTP sunucu,
SMTP sunucu, FTP sunucu,NEWS sunucu,
NOVELL sunucu (Novell protokolü kullanarak
disk ve yazıcı servisi), SAMBA sunucu
(Windowslar için disk ve yazıcı servisi)
ve APPLETALK sunucu (MacOS kullanan
Apple makinalar için disk ve yazıcı servisi)
hizmetleri verebilmektedir.
Linux’ün Kullanım Amaçları

Ağ Elemanı
Linux yazılım desteği ile birçok ağ elemanının yerine
geçebilecek bir alternatif olarak kullanılabilmektedir.
Bir yönlendirici (router) olarak da kullanılabileceği gibi
özellikle farklı protokoller arası bir geçiş elemanı
olarak (gateway) yaygın şekilde Linux'tan
yararlanılmaktadır. Ayırca yönlendirici olarak
kullanıldığında kolaylıkla güvenlik amacıyla güvenlik
duvarı (firewall) olarak yapılandırılabilmektedir. Buna
ek olarak bir ağ üzerinde bulunan iki segmanın
trafiğini birbirinden ayıran bir köprü (bridge) olarak da
hizmet verebilmektedir. Birçok kurumda bir veya daha
çok modemin bağlanması amacıyla bir terminal
sunucu (terminal server) olarak Linux kullanılmaktadır.
Linux’ün Avantajları








Ücretsizdir.
Kaynak kodu serbesttir.
Hızla gelişiyor.
Yüksek performans sağlar.
İsteğe bağlı geliştirilebilir.
Birden çok kullanıcıyı destekler.
Uygulama programları sistemden bağımsız çalışır.
Ek yazılım ve sürücü kurulmasına ihtiyaç duymaz
Linux’ün Dezavantajları







Yeterince tanıtımı yapılmıyor.
Dinamik ve sürekli değişen bir yapıya sahiptir.
Teknik destek, dağıtım ve dökümantasyon alanında
zayıftır.
Linux’un kullanım ve yönetimi daha zordur.
Tüm ihtiyaçlara cevap veremiyor.
Bazı ticari yazılımlar Linux üzerinde fazla
gelişemiyor.
Oyunlar
Linux Dağıtımları


Linux, çok çeşitli gruplar tarafından sürekli
geliştirilen bir işletim sistemidir. Belirli kişiler ve
topluluklar Linux için geliştirilen temel işletim
sistemini ve uygulama yazılımlarını bir araya
getirerek dağıtımlar oluştururlar.
Bir Linux dağıtımı temel olarak bir makineye Linux
kurmak ve o bilgisayar üzerinde Linux'la çalışmak
için gerekecek tüm yazılımları ve paketleri içerir, bu
yazılımların yüklenmesi için bir yükleme yazılımı
sağlar
Linux Dağıtımları


Linux, GNU projesinin çekirdeğe verilen isimdir.
Dağıtımlar, bu çekirdeğe GNU yazılımlarının da
ekleyerek sunan alternatif işletim sistemleridir.
Yazılımlar GNU tarafından sağlandığı için Linux
tabanlı işletim sistemleri GNU/Linux olarak
adlandırılır.
En çok bilinen kullanılan dağıtımlar: RedHat,
Fedora, Suse, Debian, Mandrake, Ubuntu, Pardus
ve Slackware’dir. Bunların yanısıra doğrudan
CD’den çalışan Knoppix, Kanotix gibi dağıtımlar
vardır.
Linux Dağıtımları
Linux Dağıtımları

Dağıtımlar arasındaki farklar nelerdir?
Kurulum yöntemleri farklı
 İçerdikleri paketler farklı
 Sistem yönetiminde farklar var
 Grafik yönetim araçları


Standartlaşma yolunda ilerlemeler
Windows-Linux Karşılaştırması


Maliyet:
Windows ücretlidir, Linux ise (istisnalar
olmakla birlikte) ücretsizdir.
Kaynak Kod:
Windows kapalı kaynak kodludur, Linux açık
kaynak kodludur. Linux içeriğini istediğiniz gibi
değiştirebilir ve kendi ihtiyaçlarınız
doğrultusunda modifiye edebilirsiniz.
Windows-Linux Karşılaştırması

Yazılım çeşitliliği:
Linux’te çalışan binlerce program vardır fakat
Windows tabanlı daha fazla program vardır.
Çünkü çok büyük bir kullanıcı kitlesi
Windows'u tercih ettiğinden yazılımcılar da bu
platformu tercih ederler.
Windows-Linux Karşılaştırması

Oyunlar:
Eğer oyuncuysanız Linux sizi pek tatmin
etmeyebilir. Nitekim oyunların neredeyse
tamamı Windows için tasarlanmaktadır Bunun
yanısıra emülatörlerle Linux'te Windows
oyunlarını da oynayabilirsiniz. Fakat bu bazen
sorunlu ve sıkıcı olabilir.
Windows-Linux Karşılaştırması

Ek Yazılım kurulumu:
Windows’un her versiyonu sınırlı sayıda
uygulama içeriyor. Linux’ta ise ana işletim
sistemi ile beraber verilecek yazılımların
sayısına dağıtıcı karar veriyor.Linux’un bu
noktadaki avantajı, yazılımların kurulmasını
sağlayan uygulamaların tek bir yönetim sistemi
tarafından idare edilmesi.Bu sayede kullanıcı
her bir yazılımı tek tek kurmak yerine, tek bir
kurulum ile işlemi gerçekleştirir.
Windows-Linux Karşılaştırması

Yeni Donanım Ekleme:
Kurulum aşamasından sonra bilgisayara
takılan donanımları Windows genellikle
tanıyor. Linux’ta yeni takılan donanımı
otomatik olarak algılama ve kullanıma hazır
hale getirme özelliğine sahip. Ancak bu özellik
Linux işletim sisteminde takılan donanımın
sürücüleri mevcutsa devreye giriyor. Birkaç
firma hariç, çoğu firma Linux için donanım
sürücüsü çıkarmıyor.
Windows-Linux Karşılaştırması

Ofis Programları:
Windows altında Microsoft Office,en gelişmiş
büro paketi iken, Linux’ta bu rolü Open Office
oynuyor. Open Office çok basit bir program
olduğundan kullanıcılar çok çaba harcamadan
programı kavrayıp kullanabiliyorlar. Open
Office1.1.1 versiyonundan itibaren herhangi bir
dokümanın Microsoft formatına geçirilmesi
veya başka bir ofis dokümanıyla bilgi alışverişi
yapması sorun oluşturmuyor.
Windows-Linux Karşılaştırması

Virüsler:
Günümüzde Linux için de virüsler bulunmasına rağmen,
bunlar az sayıda olduklarından ve dosyaların içine
gizlenerek bilgisayardan bilgisayara kopyalanamadığından
dolayı tehlike oluşturmaz. Linux’ta e-posta ile gelen
dosyalar kullanıcıya ulaşır ulaşmaz otomatik çalışmadığı için
virüs taşıyan bir e-posta sorun olmaktan çıkıyor. Kullanıcı
dosyayı gördükten ve güvenli olduğuna inandıktan sonra
çalışma iznini veriyor.
Ayrıca Linux’ta browser ve işletim sistemi ayrılmış
olduğundan kullanıcı onayı olmadan açılan postalar ve web
sayfaları virüs bulaştıramıyor.
Windows-Linux Karşılaştırması

Güvenlik:
Linux’un tamamen güvenilir bir işletim sistemi
olduğu söylenemez. Ancak Linux güvenlik
açısından Windows’tan daha ileride. Örneğin
Linux İnternet Explorer ve Outlook Express
gibi güvensiz programları kullanmıyor.
Çok yüksek derecede güvenliğe ihtiyaç
duyulduğunda, Linux işletim sistemini Selinux
(security-enhanced linux) ile bir güvenlik
kalesine çevrilebiliyor.
Windows-Linux Karşılaştırması

Multimedya:
Hem Windows hem de Linux altında çoğu ses
ve video dosyasını extra bir araca ihtiyaç
duymadan çalıştırmak mümkün. Basit görevler
için Linux daha iyi donatılmış olmasına
rağmen, profesyonellere hitap etmekte biraz
güçlük çekiyor.
Ayrıca Linux’ta Adobe Photoshop gibi resim
işleme programlarının yerini tutabilecek bir
yazılım henüz geliştirilemedi.
Kaynaklar

Linux ders notları, Öğr. Gör. Mustafa SARIÖZ