Direnç Testlerinin Tüberküloz Kontrolündeki Önemi

Tüberkülozda Korunma
Dr. Tülay Törün
Tüberkülozda Bulaşma
Bulaşma, TB hastasının çıkardığı 1-5 mikron büyüklüğünde
olan ve 1-3 canlı basil içeren taneciklerin (damlacık
çekirdeği) solunmasıyla olur.
Riley RL, O’Grady F. Airborne infection: transmission and control. New York: Macmillan, 1961
•Konuşma ile 0-210 partikül,
•Öksürme ile 0-3.500 partikül,
•Hapşırma ile 4.500-1.000.000 partikül çıkarılır.
Duguid J. Expulsion of pathogenic organisms from the respiratory tract. Br Med J 1946;1:245
Standart ısı ve nemde damlacık çekirdeğindeki TB basillerinin;
%60-70’i üç saat, %48-66’sı altı saat, %28-32’si dokuz saat
canlı kalabilmektedir.
Loudan RG, Roberts RM.Droplet expulsion from the respiratory tract. Am Rev Respir Dis. 1967:95
"Baltimore Veterans Administration " Hastanesi
Pilot Koğuş Deneyimi 1956- 1961



6 odalı koğuş, negatif basınç ile alınan
havanın tümü asma katta yer alan
kafeslerden geçiriliyor, 150- 240 kobay
Çalışma süresince aylık TCT, pozitif olanlara
otopsi
Çalışmanın devamında hava akımı ikiye
ayrılıyor, bir gruptaki hava akımı UV`den
geçiriliyor
"Baltimore Veterans Administration " Hastanesi
Pilot Koğuş Deneyimi 1956- 1961






Kafeslerdeki hava, hasta odalarındaki hava ile eşit derecede
bulaştırıcıydı
Tüm kobay topluluğu içinde birisini enfekte etmek için
gereken ortalama süre 10 gündü
En çok enfeksiyona tüberküloz larenjitli olgu neden olmuştu
İlaca duyarlı tedavi edilmeyen hastalar tedavi edilenlere
göre daha çok bulaştırıcıydılar, tedavi öncesi enfeksiyon
riski 10-50 kat fazla
Enfeksiyonun tek ya da birkaç basil içeren tek bir damlacık
çekirdeği ile olabileceği gösterildi
UV uygulanan havaya maruz kalan kobaylarda enfeksiyon
görülmedi
Riley R et. all. Am Rev Respir Dis 1962;82:511-25
1
Enfeksiyöz
hasta
20
Enfekte
birey
Yayma(+)
Akciğer tbc.
PPD +
%10’unda
ilk 2 yıl
içinde
2
Hasta
TÜBERKÜLOZ BASİLİNİN BULAŞMASINI
ETKİLEYEN FAKTÖRLER


Kaynak Hasta
 Balgamda basil sayısı (yayma pozitifliği)
 Balgamın aeresol oluşturması (öksürük, hapşırık, nebulizer
kullanımı)
 Basilin canlılığı (antimikrobiyal ilaçlar)
 Basilin virulansı
Ortam
 Havalandırma (havanın hacmi artınca basiller seyreltilir)
 Havalandırma sisteminin aynı havayı tekrar vermesi
 Ultraviyole, güneş ışığı
 Kaynağa yakın olma
TÜBERKÜLOZ BASİLİNİN BULAŞMASINI
ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Hedef Kişi



Hastalığa/ basile dirençlilik (önceki hastalık,
koruyucu tedavi, BCG, TB dışı mikobakteri
enfeksiyonları)
Hastalanmayı arttıran durumlar ve diğer
hastalıklar
Basil kaynağı ile birlikte geçirilen süre
TEMAS YAKINLIĞINA GÖRE BULAŞMA
Suya düşen taş prensibi*
Rastlantısal temaslı
aile
Kaynak
hasta
Akraba, arkadaş
Enfekte olmayan
Enfekte olan
8
* Veen 1992
Hans L. Rieder. Epidemiologic Basis of Tubeculosis Control, IUATLD, 1999. S:21
Tüberkülozda Bulaşma
TEMASLI DURUMU
EV İÇİ
RASTLANTISAL
KAYNAK OLGU
DURUMU
858 TEMASLI
İNFEKSİYON ORANI
4207 TEMASLI
İNFEKSİYON ORANI
YAYMA +
KÜLTÜR +
% 20.2
% 2.7
YAYMA –
KÜLTÜR +
% 1.1
% 0.2
Loudon RG. Am Rev Respir Dis 1969;99:109-1
Tüberkülozda bulaşma riski
Temaslılar arasında aktif hasta oranı
YAKIN
RASTLANTISAL
YAKIN
0-14 YAŞ
KAYNAK
OLGU
RASTLANTISAL
15- 29 YAŞ
YAYMA +
KÜLTÜR +
% 38
% 24
% 11
%6
YAYMA –
KÜLTÜR +
% 18
% 18
%1
%3
Grzybowski S. Bull Int Union Tuberc 1975;60:90-106
Tüberkülozdan Korunma
Bulaştırıcı hastaların tedavisi
Koruyucu ilaç tedavisi
BCG aşısı
Tüberküloz bulaşmasının önlenmesi
Koruyucu İlaç Tedavisi
Kemoproflaksi- Latent tüberküloz enfeksiyonu
tedavisi

Primer kemoproflaksi: TB enfeksiyonu
gelişme riski yüksek kişilerde, TCT negatifken
koruma uygulanması


Enfeksiyon gelişimini önlemede tedavinin etkinliği
bilinmiyor
Sekonder kemoproflaksi:Tüberküloz basili ile
enfekte olmuş kişilerde henüz hastalık
gelişmemişken uygulanan koruyucu tedavi
Koruyucu İlaç Tedavisi
Kemoproflaksi- Latent tüberküloz enfeksiyonu
tedavisi


Koruyucu ilaç tedavisi aktif tüberküloz
gelişme riski yüksek gruplara verilir
Latent enfeksiyonu olanlarda hastalık gelişimi
önlenerek yeni bir basil kaynağı gelişimi
engellenir, TB kontrolünde önemlidir
Aktif hastalık gelişme riski yüksek gruplar









Yaş < 5 veya >60
Yeni enfekte kişiler < 2 yıl
İatrojenik immunsupresyon
HIV enfeksiyonu
AIDS
Silikozis
Diabet
Son dönem böbrek hastalığı
Solid organ transplantasyonu

Renal
3-5
15
4-16
113
170
30
2- 3.6
10- 25.3
37
Aktif hastalık gelişme riski yüksek gruplar

Uzun süre kortikosteroid kullanımı







3 haftadan uzun süre ile 15mg/ gün
metilprednizolon
Hodgkin hastalığı ve malign lenfomalar
Lösemiler
Baş-boyun kanserleri
Malnütrisyon
Gastrektomi, Jejunoileal bypas
Alkolizm
Koruyucu İlaç Tedavisi
Kemoproflaksi- Latent tüberküloz enfeksiyonu
tedavisi


İzoniyazid ile yapılan koruyucu tedavinin etkinliği 195060‘ larda yapılan çift-kör, plasebo kontrollü klinik
çalışmalarda gösterildi
Tüberküloz kontrolünün en tartışmalı konusu




INH bağlı hepatit bağıl riski ile tüberkülozu önleme konusundaki
kaygı- risk/ yarar dengesi
Enfeksiyon prevalansının azalması ile birlikte TCT’ nin enfekte
kişileri saptamadaki performansının azalması
İlaçlara uyumsuzluk
INH’ e dirençli TB suşlarının prevalansında artış
İlaçla Koruma Araştırmaları-USPHS*
Yeni tanı konulan olguların ev içi temaslıları 1957-59:
• 5677 kaynak olgunun 25.033 temaslısı, TCT bakılmaksızın
• Randomize, çift-kör, plasebo kontrollü,
• İNH 12 ay, günlük 5-6 mg/kg. Uyum %75, kayıp %25.
ETKİNLİK:
İlk 2 yılda akciğer TB’de % 70, ADTB’de % 72 azalma.
*USPHS = United States Public Health Service (Birleşik Devletler Halk Sağlığı Servisi)
Akıl sağlığı kurumları:
• Toplam 25.210 kişi,
• Randomize, çift-kör, plasebo kontrollü,
• İNH 12 ay, günlük 4,2-5,0 mg/kg,10 yıllık gözlem.
ETKİNLİK:
İlk 2 yılda % 63 azalma, uzun süreli izlemde >%60 koruma
M.D. Iseman, Klinisyenler İçin Tüberküloz Kılavuzu. Çev: Özkara Ş.
Alaska Toplulukları Denemesi:
• Toplam 6054 kişi katıldı,
• Yaş dağılımı: 0-14yaş (%48), 15-34 yaş (%29), 35-54 yaş
(%15), 55 yaş ve üzeri (%5).
SONUÇLAR:
6 yıl boyunca morbiditede %59 azalma görüldü, koruyucu
etkinin 19 yıl sürdüğü gösterildi.
İnaktif lezyonlar 1964- 65:
• Toplam 4575 kişi,
• İyileşmiş tüberkülozla uyumlu inaktif lezyonları olanlar.
SONUÇLAR:
• 5 yıl içinde plasebo alanlardan %6,86’sında, İNH alanlardan
%2,57’sinde tüberküloz gelişti.
• 5 yılda toplam koruma % 63 bulundu.
M.D. Iseman, Klinisyenler İçin Tüberküloz Kılavuzu. Çev: Özkara Ş.
İlaçla Koruma Araştırmaları-USPHS*
Çocuklarda primer tüberküloz:
• Pozitif TCT ve asemptomatik, anormal AC grafisi, 2750 olgu
• Randomize, çift-kör, plasebo kontrollü,
• İNH 12 ay, günlük 4-6 mg/kg.
ETKİNLİK:
Toplam komplikasyonlarda % 88 azalma, en çok ADTB` da.
*USPHS = United States Public Health Service (Birleşik Devletler Halk Sağlığı Servisi)
M.D. Iseman, Klinisyenler İçin Tüberküloz Kılavuzu. Çev: Özkara Ş.
(IUAT* Avrupa ilaçla koruma denemesi)
• Akciğer filmleri iyileşmiş tüberküloz ile uyumlu
yaklaşık 28.000 kişi çalışmaya alındı.
• Plasebo, 3 ay INH, 6 ay INH, 12 ay INH gruplarına
ayrıldı ve radyolojik anormallikler derecelendirildi.
SONUÇLAR:
• Plaseboya göre 5 yılda TB insidansı 6 aylık
rejimde %65, 12 aylık rejimde %75 azaldı.
• Radyolojik anormalliği 2 cm’den küçük olan
deneklerde 6 aylık ve 12 aylık koruyucu ilaç
kullanımının etkinlikleri eşit bulundu.
*IUAT = International Union Against Tuberculosis (Tüberküloza Karşı Uluslararası Birlik)
M.D. Iseman, Klinisyenler İçin Tüberküloz Kılavuzu. Çev: Özkara Ş.
İzoniyazid ile ilişkili hepatit
Seriler
Tarihler
Hastalar
İnsidans
Doğası
USPHS
1957- 1964
36000
4 olgu
% 0.011
Tümü sarılıklı
IUAT
1969- 1972
27840
95 olgu
% 0.46
75 Sarılıklı
3 ölüm
Louisiana
Hastane
çalışanları
1970- 1971
427
5 olgu
% 1.17
1 sarılıklı
5300
140 olgu
% 2.64
Yaş ile risk
artıyor
Maryland Sağlık 1973- 1977
Departmanı
Mortalite 100 000`de 1
M.D. Iseman, Klinisyenler İçin Tüberküloz Kılavuzu. Çev: Özkara Ş.
Tüberkülin Cilt Testi


Yalancı negatif TCT
 Enfeksiyon yeni oluşmuştur
 Eş zamanlı anerjiye neden olan durum
Yalancı pozitif TCT
 BCG aşısı
 Tüberküloz dışı mikobakteri ile oluşan çapraz
reaksiyon
 M. Tuberculosis ile enfekte olmamış kişiye INH
koruyucu tedavisi
 Çok düşük TB riski olan kişileri INH` in potansiyel
tehlikelerine maruz bırakmak
 Sağlık kaynaklarının harcanması
M.D. Iseman, Klinisyenler İçin Tüberküloz Kılavuzu. Çev: Özkara Ş.
Koruyucu Tedavi ATS- CDC REHBERİ- 2000
Tüberkülin Cilt Testi >15mm
Risk faktörü olmayan hastalar
Tüberkülin Cilt Testi >5mm
HIV +
Tüberküloz temaslıları
AC grafilerinde TB ile uyumlu sekel değişiklikler
Organ transplantasyonu yapılanlar ve diğer Immunsuprese
kişiler
Tüberkülin Cilt Testi >10mm
Yüksek prevalanslı ülkelerden son 5 yıl içinde göç edenler
IV uyuşturucu bağımlıları
TB riskinin yüksek olduğu kurumlarda yaşayan ya da çalışanlar
Mikobakteri laboratuvar personeli
Komorbid durumlar: silikozis, DM, KRY, hematolojik hastalıklar,
bazı maligneteler, gastrektomi, %10 kilo kaybı
Yüksek riskli erişkinlerle temaslı 4 yaştan küçük çocuklar
İLAÇLA KORUMA (Kemoproflaksi)
İlaçla koruma aşağıdaki durumlarda yapılmalıdır.

6 yaşından küçük PPD (+) çocuklar
(bir hastayla yakın temasta olsun veya olmasın)

ARB (+) bir hasta ile aynı evde oturan, 15 yaşından küçük
olanlar,
PPD (-) olsa da korumaya alınır. Bu çocuklarda 3 ay sonra PPD
tekrarlanır. PPD (+) ise radyolojik ve bakteriyolojik tetkikler yapılır. Hasta
değilse ilaçla koruma 6 aya tamamlanır. PPD (-) ise BCG yapılır.

Daha önce PPD (-) olup, son 12 ay içinde pozitifleşenler.

ARB (+) bir hastayla yakın temasta olup, immün sistemi bir
nedenle baskılanmış kimseler
VSDB: Tüberküloz Hastalarının Tanı-Tedavi Ve İzlenmesi, Ankara, 1998
İlaçla koruma





Bulaşıcı TB hastasıyla teması olan 35 yaşından daha
genç olanlara,
15 yaşından küçük TCT pozitif çocuklara,
Akciğer filminde TB sekeli lezyonu olanlara,
TCT konversiyonu olanlara (son iki yılda BCG
yapılmama koşuluyla 6 mm’den fazla artış ve
pozitifleşme),
TB riskini arttıran bağışıklığı baskılanmış ve TCT pozitif
kişilere (HIV, AIDS, silikozis, pnömokonyoz, KBY,
diabet, lenfoma, lösemi gibi kanser türleri, gastrektomi,
uzun süre yüksek doz kortikosteroid kullanımı gibi…)
İLAÇLA KORUMA önerilir.
Tüberkülin Cilt Testinin Değerlendirilmesi
BCG’lilerde
0-5 mm
6-14 mm
15 mm ve üzeri
Negatif kabul edilir.
BCG’ye atfedilir.
Pozitif kabul edilir (enfeksiyon).
BCG’sizlerde
0-5 mm
6-9 mm
10 mm ve üzeri
Negatif kabul edilir.
Şüpheli kabul edilir, bir hafta sonra
tekrarlanan testte 6-9 mm negatif,
10 mm ve üzeri pozitif kabul edilir.
Pozitif kabul edilir (enfeksiyon).
27
Koruyucu İlaç Tedavisi Dozu ve Süresi



İzoniyazid ile
Erişkinlerde 300 mg/ gün,
Çocuklarda 10 mg/ kg/ gün,


Maksimum 300 mg/ gün
6 AY SÜRE İLE
İlaçla Koruma
• Her durumda aktif hastalık ekarte edilmelidir.
• Tedaviye uyumu sağlamak için eğitim, gözetim ve
denetim gerçekleştirilmelidir.
• En az ayda bir kez, koruma verilen kişi kontrol
edilerek aktif hastalık, olası yan etki ve tedaviye
uyum konusunda değerlendirilmelidir.
• Periferik nöropati gelişirse 10 mg pridoksin
(vitamin B6) tedaviye eklenir.
• Toksik hepatit açısından hasta takip edilmelidir
BCG ile aşılama
Miliyer ve menenjit de dahil tüberküloz
morbiditesinde anlamlı azalma
Genç erişkinlerde yüksek oranda
tüberküloz olan uluslarda tüberküloz
kontrolünün bileşeni
Tüberküloz prevalansının düşük olduğu
toplumlarda BCG programlarının kesilmesi
durumunda pediadrik tüberküloz olgu
oranlarında fark edilir etki yok
BCG





M. bovis’ ten hazırlanan canlı aşı
Tüberküloz kompleksi içinde yer alan bir alt
tür
Sol deltoid bölgeye, cilt içine inokulasyon ile
uygulanır
Lokal bir infeksiyon yapar seyrek olarak lokal
bir lenfadenit ile birliktedir
6-8 haftada tüberküloprotein geç tip aşırı
duyarlılığı gelişir
BCG
BCG ile aşılama
İlk kontrollü çalışma Amerikan Yerlilerinde
 %75 koruyuculuk
Etkinlik %0-80 arasında
BCG korumasının çeşitliliği için evrensel
kabul gören bir açıklama yapılamamış
Harvard meta analizinde koruyuculuk %50
Koruyuculuk 5-6 yıl sürelidir, 15 yıl devam
ettiğini bildirenler var
BCG’ nin bırakılması için gerekli
kriterler



3yıl boyunca yıllık balgam yayma pozitif
akciğer hastalığı oranı 100 000’ de 5 ya da
daha az
5 yıl boyunca 5 yaş altı çocuklarda tüberküloz
menenjitin yıllık oranı her 10 milyon nüfusta
1’ den az
Yıllık infeksiyon riski %0.1 den az olmalıdır.
IUATLD. Tuber Lung Dis 1994;75:179-81
Türkiye’de çeşitli çalışmalarda bulunan
yıllık enfeksiyon risk oranları:
Araştırmacı
Yıl-Yer
Yaş grubu
Yıllık enfeksiyon riski
(%)
Akkaynak
Ankara 1973-84
7
0,7-0,8
Karagöz
İstanbul 1993
7
0,72
Özyardımcı
Bursa 1995
6-12
1,06
Özlü
Trabzon 1996
7
1,03
İnan Süer
Ankara 1998
7
0,62
Yılda 100 milyon BCG dozu uygulaması
30000 TB menenjit, 11000 milier TB engellenir
Her 2500 aşılamada bir olguda ciddi TB önlenir
Kısa süreli KT kadar maliyet etkin
Türkiye’de yaş gruplarına göre BCG’lilerin
oranları ve aşının koruyuculuk düzeyleri:
Yaş grupları
Yaşına uygun
sayıda BCG skarı
olanlar
Aşının
koruyuculuk
düzeyi
0-6
% 55,5
% 85
7
% 21,3
% 79
12
% 8,3
% 37
20-24
% 2,9
%0
*Türkiye’de verem hastalığının seyri üzerine bir araştırma, SSYB yayını, No:84/2,Ankara,1984
Türkiye’de BCG aşılaması yenidoğan
döneminde 1 kez yapılmaktadır
• Yenidoğan döneminde (direkt)
Yenidoğan dönemindeki direkt BCG aşısı; ikinci ayını
bitirmiş, üçüncü ayının içindeki bebeklere yapılır. Üçüncü ay
bittikten sonra BCG yapılmadan önce, tüberkülin cilt testiyle
kontrol edilmelidir.
Genişletilmiş Bağışıklama Programı Genelgesi
Sağlık Bakanlığı 30.11.2006 18607
Sağlık Kurumlarında Tüberküloz Bulaşmasının
Kontrolü


Hasta ve sağlık personeline bulaşma ↑
 Hastada tüberkülozdan şüphe edilmiyorsa
 Hasta uygun tedavi almıyorsa
 İzolasyonu sağlanmadıysa
Kanada 1992- 1995, 17 acil bakım hastanesi*
 Daha az sayıda TB hastasının başvurduğu
hastanelerde, TB hastalarına daha geç tanı, daha fazla
bronkoskopi, tedaviye daha geç başlanıyor
 Daha az TB hastası başvuran hastanelerde personele
TB bulaşması fazla
*Greenaway C. Am J Respir Crit Care Med 2002
Sağlık Kurumlarında Tüberküloz Bulaşmasının
Kontrolü






Sağlık kurumlarında, son 20 yılda MDR-TB ve XDR-TB u
da içeren çok sayıda salgın
Bu salgınlarda ortak özellikler
Kaynak olgu ya da olgulara geç tanı konması ya da tanı
konamaması
Çok az temiz hava veren, aynı havayı resirküle eden
havalandırma sistemleri
Kaynak olgularda ilaç direnci nedeniyle tedavinin başarısız
olması
Maruz kalan kişilerde HIV enfeksiyonu ve
immunsupresyona neden olan diğer durumlar
M.D. Iseman, Klinisyenler İçin Tüberküloz Kılavuzu. Çev: Özkara Ş.
Türkiye` de Hastanelerde Tüberküloz Bulaşması










İstanbul Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Kürsüsü, 1981
300 doktor ve personel
14 kişide inaktif tüberküloz
4 aktif tüberküloz, 2 yayma pozitif (100 000 de 670)
Atatürk Göğüs Hastalıkları 1991
602 kişi
28 kişide geçirilmiş TB
2 aktif olgu (100 000 de 330)
İzmir` de Sağlık Kurumları, 1986-1998
Sağlık çalışanlarında TB riski genel toplumdan yüksek, göğüs
kliniklerinde çalışanlar diğer kliniklere göre 6.4, hemşireler
doktorlardan 2.6 kat fazla risk altında
Sağlık kurumlarında tüberküloz
bulaşmasının kontrolü




Erken tanı, tanı alan hastanın izolasyonu,
etkili tedavi
Tanı konduğu gün hastanın bildiriminin
yapılması
Temaslı taraması
Tüberküloz hastası ile karşılaşan tüm
kurumlarda çalışanların kurum içi
tüberküloz kontrolündeki rolleri belirlenmeli,
gerekli eğitimler yapılmalı, uygulamalar
denetlenmeli
Tüberkülozlu olgunun saptanması

3 haftadan uzun süren
öksürük

Kanlı balgam

İştahsızlık, kilo kaybı

Ateş

Gece terlemesi
Tüberkülozlu Olgunun Saptanması

Sağlık çalışanı hastada tüberkülozdan şüphe
ediyorsa



Diğer hastalardan ayrı bir ortamda hasta
değerlendirilmeli
Hastaya cerrahi maske verilmeli
Öksürük ve hapşırık sırasında ağızın mendil ile
kapatılması istenmeli
44
Sağlık Kurumlarında Tüberküloz enfeksiyonun
kontrolünde alınması gereken önlemler
Yönetimle ilgili önlemler
Mühendislik önlemleri
Kişisel korunma
Yönetimle ilgili önlemler







Tüberküloz enfeksiyon kontrol sorumlusu olması
Balgamda ARB yaymasının aynı gün içinde
yapılabilmesi
TB risk araştırması yapılması
Tüberküloz enfeksiyon kontrol planı oluşturmak ve yazılı
hale getirmek
TB hakkında sağlık çalışanlarının eğitilmesi
Sağlık çalışanları ve hastaların bulaşma riski konusunda
farkındalık ve anlayış düzeyini yükseltmek
Sağlık çalışanlarının periyodik taranması
46
Mühendislik önlemleri


Bulaştırıcı damlacık çekirdeklerinin yayılmasını
engellemek ve konsantrasyonlarını azaltmak
Havalandırma ve havanın temizlenmesi





Havalandırma (Doğal ve mekanik)
Yüksek etkili partikül hava filtresi
UV mikrop öldürücü ışın uygulaması
Tüberküloz hastalarının sık muayene edildiği ve
tedavi edildiği yerlerde izolasyon odası
bulunması
Tüberküloz izolasyon odalarının koridora ve
diğer odalara göre negatif basınçlı olması
Havalandırma





Kesin ya da şüpheli tüberküloz olgularının yaşadığı
yerlere temiz hava vermek potansiyel bulaştırıcı
partiküllerin sayısını azaltır
İzolasyon ortamlarının saatte 6-10 hava değişimi
yapacak yeterli havalandırmaya sahip olmaları gerekir
Doğal
Mekanik
Yüksek etkinlikli filtrasyon
Doğal Havalandırma

Kapı ve camlar açık olmalı

Havayı dağıtmak için fanlar kullanılabilir

Sağlık çalışanı temiz hava kaynağına yakın
oturmalı

Santral havalandırma sistemi olmayan
merkezlerde uygun
Havalandırma- Mekanik


Havayı sirküle etmek ve uzaklaştırmak için
teknolojik bir donanım gerekir
Lokal havayı uzaklaştırma




Kontamine havanın genel ortama karışması engellenir
Bölme, çadır, başlık
Özellikle öküsürüğe neden olan işlemler sırasında
kullanılmalı
Genel havalandırma sistemleri


Kontamine havayı seyreltir
Kontamine havayı yok eder
Havalandırma- Mekanik

Negatif basınçlı izolasyon
odaları

Kontamine havanın
yayılmasını engeller

Koridordan odaya temiz
hava akımı sağlanır

Oda içindeki hava
dışarıya boşaltılır ya da
filtre edilir
Yüksek Etkinlikli Filtrasyon


Kesin ya da şüpheli bulaştırıcı hastaların
olduğu odalarda ve odalardan dışarıya
verilen resirküle havanın bulunduğu
kanallarda bulaştırıcı maddenin
uzaklaştırılması için kullanılan: yüksek
etkinlikli partikül aerosol (HEPA) filtreleri
Havanın içlerinden geçebilmeleri için itici/
çekici daha güçlü ventilasyon sistemlerine
gereksinim var
UVGI




UVGI M. Tuberculosis` in
inaktivasyonu ya da
öldürülmesinde etkili
254 nm olan UV-C ışınları üst
oda havasına uygulanmalı,
24 saat açık bırakılmalı,
tavan yüksekliği en az 240
cm olmalı,daha iyi hava
karışımı sağlamak için
ventilatörler kullanılmalı
Yirmi metrekarelik bir oda için
iki UV lamba ünitesi gerekli
Ekonomik ve etkili
Image credit: Francis J. Curry National TB Center
Module 5 – Infectiousness and Infection
Control
53
UVGI


Hasta izolasyon odaları,
Bulaştırıcı TB hastalarının potansiyel olarak
bulunabileceği toplu yaşanan yerler,







Hastane bekleme odası
Triage alanları
TB klinikleri
Yüksek riskli hastane alanlarının koridorları
Hastane alanlarından dışarıya verilen resirküle hava
kanalları
Mikobakteriyoloji laboratuvarları
Otopsi odaları
54
Kişisel Korunma
( Respiratör)

TB basili için kullanılan maskelerin




Bir mikron partikülleri %95 etkinlikle filtre etmesi
Yüze oturduğunda %10 ya da daha az kaçak olması
Değişik sağlık çalışanlarının yüzlerine uyabilmesi
Her takılışta yüze oturduğunun kontrol edilebilmesi
Kişisel Korunma
(Respiratör)




N (%99.97), P (%99), R (%95)
Kütle median aerodinamik çapı 0.3 mikron olan
partikülleri süzme etkinliği ile sınıflanmış
N sınıfı maskeler yağ içermeyen aerosollere
karşı kullanılmak üzere tasarlanmış, bunlar
arasında tüberküloz basilini içeren salgılar ya da
sıvılar da var
Etkinlik, maliyet, rahatlık ve kabul edilebilirlik
açısından önerilen N95
Respiratör ne zaman takılmalı?




İzolasyon odaları
Öksürük yaratan işlemler sırasında
Bulaştırıcı TB hastasını taşıyan ambulans
ekibi
Bulaştırıcı TB hastasının evinde
Tüberküloz Hastalarının Maske Kullanması


Hastanın öksürürken
ve hapşırırken ağzını
bir mendille
kapatması ve cerrahi
maske takması
Hastanın taktığı
maskenin dışarı hava
veren açıklığı
olmamalı
Respiratör ile cerrahi maske farkı


Respiratörler damlacık çekirdeklerini inhale
etmesini engeller
Cerrahi maske çevreye damlacık
çekirdeklerinin yayılmasını engeller