"Yazım Kuralları" konusu ppt

YAZIM KURALLARI
Uludağ Üniversitesi
Sağlık Hizmetleri MYO
2015
İÇERİK HAZIRLAMA

Yazı; insanların duygu, düşünce ve isteklerini
anlatabilmek için kullandıkları belli sembol ve
işaretlerdir.

Fikir ve görüşlerin, amaç ve isteklerin, duygu ve
düşüncelerin güzel ve ahenkli, edebiyatla yoğrulmuş
bir şekilde, kıvrak, canlı, akıcı bir üslupla güzel ifade
edilmesine kompozisyon denir.
Yazışma İlkeleri






Yazının, okuyucu açısından ele alınması,
Yazının, açık, seçik ve anlaşılır olması,
Yazının, bir mantık çerçevesinde bütünlük
sağlaması ilkesi,
Yazının, az ve öz olması ilkesi,
Yazının anlamlı olması ilkesi,
Yazının, amacı açıkça ortaya koyması ilkesi.
İş Yazılarında Etkinlik








Yazının amacı olması
Doğruluk
İnandırıcılık
Kısalık
Açıklık
Canlılık
Saygı ve İçtenlik
Yazının tam olması






Doğallık
Kesinlik
Nezaket kurallarına
uygunluk
Dilin okuyana
uygunluğu
Yazıda üslûp
Yazının biçimi
Büyük Harflerin Kullanılışı
 Cümlelerin ilk sözcüğünün başında kullanılır:
Bu kitabı okudun mu?
 Dizelerin ilk sözcüğü büyük harfle başlar:
Bitirip şu kuru kara ekmeği
Göç etsem diyorum yâr ellerine (Akif İnan)
Büyük Harflerin Kullanılışı

Özel adların başında kullanılır:
Osman Ayyıldız, (ad ve soyad)
Türk, Arap, İngiliz (ulus adı)
Pakistan, Fransa (ülke adı)
Japonca, Farsça (dil adı)
Bursa, Gemlik, Uludağ (yer adı)
Hat Caddesi (mahalle, sokak, cadde adı)
Bursa Sağlık Müdürlüğü, Uludağ Üniversitesi
(kurum, kuruluş adı)
İslâmiyet, Katolik (din, mezhep adı)
Van Gölü, Kızılırmak (coğrafi adlar)
Büyük Harflerin Kullanılışı

Özel adla kullanılan lâkap ve unvanlar:
Müdür Yardımcısı Orkun Bey,
Doktor Ayşe Hanım…

Tarih belirtirken kullanılan ay, gün adları:
Yazışma Kuralları eğitimimiz, 23 Mayıs 2005
Pazartesi günü başladı.
Büyük Harflerin Kullanılışı

Bayram, kutlanan gün adlarında:
Kurban Bayramı, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve
Çocuk Bayramı, Hemşireler Günü,
Tıp Bayramı…

Terim olan “Güneş, Dünya, Ay” sözcükleri:
Dünya ve Ay, Güneş’in etrafında döner.
Büyük Harflerin Kullanılışı
 Gazete, dergi, kitap adlarının ve yazı
başlıklarının her kelimesi büyük harfle başlar:
Resmî Gazete, Büro Yönetimi ve Teknikleri,
Yedi İklim, Bursa’da Zaman, Huzur…
 Yazışmalarda, mektuplarda ilk sözcük:
Sevgili ablacığım,
Aziz dostum,
Değerli arkadaşım,
Büyük Harflerin Kullanılışı

Yer adlarında kullanılan yön bildiren
sözcükler:
Yazın Güney Marmara’da yağış azdı.

Yön bildiren sözcükler, özel isimden
sonra kullanılırsa küçük harfle başlatılır:
Marmara’nın güney bölümü yağışlı.
Büyük Harflerin Kullanılışı

Özel isimlerle kurulan tamlamalarda yalnızca
özel isim büyük harfle başlatılır:
Denizli horozu, Bursa şeftalisi, Van kedisi,
İngiliz anahtarı…

Tarihi olay ve yapı adlarında:
Kurtuluş Savaşı, Yeşil Türbe…

Özel adlardan türetilen bütün isim ve sıfatlar
büyük harfle başlar:
Türkçe, Avrupalı, Atatürkçü, Bursalı…
Özel Adlara Getirilen Ekler
 Türkçe özel adlar büyük harfle başlar ve
çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılarak yazılır:
Bursa’yı, Tophane’den seyretmenin
zevkine doyulmaz.
 Özel adlara getirilen yapım ekleri kesme
işaretiyle ayrılmaz:
Gemlikliler, İzniklilerden,
Türkçenin, İngilizceyi…
Özel Adlara Getirilen Ekler
 Eklendiği sözcüğe ulus veya aile anlamı katan
“-ler” eki, kesme işaretiyle ayrılmaz:
İngilizler, I. Dünya Savaşı’nda gerçek
yüzlerini gösterdiler.
Leylâlar yarın dönecek mi?
 Kişi adlarıyla kullanılan unvanlara ve makam
adlarına getirilen çekim eki de ayrılmaz:
Ayşe Hanımın, Sağlık Müdürlüğüne…
Yabancı Sözcüklerin Yazılışı
 Başında iki ünsüz bulunan veya sonunda iki
ünsüz bulunan yabancı sözcüklerin yazımında
ünsüzlerin arasına ünlü konmaz:
fren, kristal, program, staj, lüks…
 Yabancı kelimelerin ortasındaki çift ünsüzler,
arasına ünlü olmadan yazılır:
alafranga, elektrik, telgraf,
orkestra, gangster…
Yabancı Sözcüklerin Yazılışı

Yabancı kelimelerin iç sesindeki “g” ler yerine “ğ”
ye çevrilmez:
biyografi, paragraf, program, magma

Yerleşmiş bazı sözcüklerde g’lerin ğ’ye
dönüştüğü görülür:
coğrafya, fotoğraf
Yabancı Sözcüklerin Yazılışı

Yabancı sözcüklerin sonunda bulunan “g” ler de
korunur:
arkeolog, biyolog, diyalog, Türkolog…

Yabancı dillerden alınan sözcüklerdeki “io, ia,
ua” ünlüleri arasına “v, y” harfi konur:
biyoloji, diyaliz, biyografi, konservatuvar,
kruvazör, laboratuvar
Ayrı Yazılan Kelimeler
 İkilemeler ayrı yazılır:
el ele, iç içe, art arda, yüz yüze…
 Ev, ocak, yurt kelimeleriyle kurulan birleşik isimler
ayrı yazılır:
ordu evi, radyo evi, doğum evi,
öğrenci yurdu, sağlık ocağı…
Ayrı Yazılan Kelimeler
 İsim soylu bir kelimeyle yardımcı fiillerden
yapılmış birleşik fiiller, isim soylu kelimede
değişiklik olmamışsa ayrı yazılır:
yardım etmek, arz etmek,
fark etmek, yok olmak…
 Atasözleri ve deyimler ayrı yazılır:
çantada keklik, eli sıkı, gözü açık,
bir taşla iki kuş vurmak…
Bitişik Yazılan Kelimeler
 Benzetme yoluyla nesnelere ad olmuş birleşik kelimeler
bitişik yazılır:
danaburnu (bir bitki), hanımeli (bir çiçek),
devetabanı (bir bitki)…
 Pekiştirmeli sıfatlar bitişik yazılır:
apak, sapsarı, sımsıcak, güpegündüz,
sırılsıklam, paramparça…
 Ses türemesi veya düşmesi görülen birleşik fiiller bitişik
yazılır:
reddetmek, zannetmek, nakletmek, sabretmek…
Bitişik Yazılan Kelimeler
 Fiil+yardımcı fiil biçiminde kurulmuş birleşik fiiller
bitişik yazılır:
uyuyakalmak, düşünebilmek, düşeyazmak, alıvermek,
bakakalmak, olagelmek…
 Bazı belgisiz sıfat ve zamirler bitişik yazılır:
birkaç, birçok, biraz, hiçbir, herhangi, birtakım…
 UYARI: “Şey” sözcüğü her zaman ayrı yazılır:
her şey, bir şey…
Sayıların Yazılışı
 İki veya daha çok rakamlı sayılar yazıyla
gösterildiklerinde birbirinden ayrı yazılır:
Yemeğe on beş kişi katıldı.
 Bilimsel yazılarda, kesinlik aranan konularda sayılar
rakamla yazılır:
Eğitim Şubesinin yürüttüğü, Avrupa Birliği
Bilgilendirme Toplantılarında sağlık çalışanlarının
%99’una ulaşıldı.
Sayıların Yazılışı
 Rakamlarla yazılan sayılardan sonra gelen ekler,
kesme işaretiyle ayrılır ve son sese uyar:
Bursa’ya 1983’te geldi.
Nöbeti 15.45’te bitecekmiş.
 Bilimsel olmayan, kesinlik aranmayan yazılarda
sayılar yazıyla gösterilir:
Aynı sağlık ocağında iki yıl çalıştık.
Sayıların Yazılışı
 Parayla ilgili işlemlerde -araya ekleme yapılmasını
önlemek amacıyla- sayıların bütün basamaklarının
bitişik yazılması yaygın bir kuraldır:
beşyüzbin, üçyüzellimilyon
 Üleştirme eki rakama getirilmez:
X
6’şar (yanlış),

altışar (doğru)
Kısaltmaların Yazılımı
 Kurum ve kuruluş adları, her sözcüğün ilk harfi
alınarak ve büyük yazılarak noktasız kısaltılır:
Türk Dil Kurumu - TDK
Devlet Su İşleri - DSİ
 Kısaltmaya getirilen ek, kısaltmanın son sesine
uyumludur ve kesme işaretiyle ayrılır:
Sağlık çalışanlarının maaşlarının
artırılmasıyla ilgili yasa tasarısı TBMM’ye
sunuldu.
Kısaltmaların Yazılımı
 Elementlerin ilk harfi büyük, diğer harfleri küçük
olarak noktasız yazılır:
Ca
Na
He
 Makam ve unvan bildiren sözcüklerin kısaltmaları
büyük harfle başlar, noktayla biter:
Dr. Osman Ayyıldız
Md.Yard. Ahmet Altıner
Kısaltmaların Yazılımı
 Ölçü ve birimler küçük harfle ve noktasız kısaltılır:
g, l, km
 Küçük harfli kısaltmalara ek getirilirken sözcüğün
okunuşuna uyulur:
mm’si (milimetresi), g’ı (gramı)
 Noktalı kısaltmalara ek getirilirken kesme işareti
kullanılmaz:
zf.tan
“DA-DE” Bağlacının Yazımı
 Bağlaç olan “de”, ayrı yazılır; kendisinden
önceki sözcüğün son ünlüsüne göre büyük
ünlü uyumuna uyar:
Bunu öğretmen de söyledi.
Oku da adam ol.
 Bağlaç olan ”de”, hiçbir zaman “ta, te”
şeklinde yazılmaz:
Çiçek de çocuk gibidir.
Evde kibrit de çakmak da yoktu.
“DA-DE” Ekinin Yazımı
 Ek olan “de”, sözcüğe bitişik yazılır; ünlü
uyumuna uyar:
Ekimde hava değişiyor.
Sobada pişirilen güvecin tadına doyulmaz.
 Sert ünsüzle biten sözcüklere eklenen “-de” eki
“-te,-ta” şeklinde yazılabilir:
Bu saatte kimseyi bulamayız.
Dolapta biraz peynir vardı.
“Ki” Bağlacının ve
“-ki” Ekinin Yazımı
 Bağlaç olan “ki”, ayrı yazılır:
Sizler ki yarınlarımızın umudusunuz.
“ki” bağlacı bir kaç sözcükte kalıplaşmış olarak
bitişik yazılır:
mademki, sanki, halbuki, belki, çünkü, oysaki…
 ”Ki” eki sözcüğe bitişik yazılır ve ünlü uyumlarına
uymaz:
akşamki, yarınki, duvardaki, arkamdaki,
gözümdeki...
“Ki” Bağlacının ve
“-ki” Ekinin Yazımı
 İlgi zamiri olan -ki, bitişik yazılır. Tamlayan eki
almış bir isme gelerek söylenmemiş tamlananın
yerini tutar:
“Mehmet’in karnesinde olduğu gibi Ayşe’ninkinde
de iki zayıf var.”
cümlesinde, “Ayşe” sözcüğüne getirilen “-ki”
“karne” adının yerini tuttuğu için ilgi zamiri olup
bitişik yazılmıştır.
Soru Edatı “Mi” nin Yazımı
 Her zaman kendinden önceki sözcükten ayrı
yazılan “mi”, ünlü uyumuna uyar:
Gazete aldın mı?
İlâçlarını içtin mi?
Söylediklerimi duydun mu?
Olayı anlattığında güldü mü?
Soru Edatı “Mi”nin Yazımı

Kişi ekleri, mi’den sonra gelirse mi’ye bitişik
yazılır:
Toplantıya ben de katılacak mıyım?
Düğüne sen de davetli misin?
* ”Mi” cümleye soru anlamı katmadığında
cümlenin sonuna soru işareti konmaz:
Bebek, annesini gördü mü gülüyor.
İnsan direndi mi her güçlüğü yener.
Uzun mu uzun bir öyküydü o.
Satıra Sığmayan Sözcüklerin Yazımı
 Satıra sığmayan sözcüğün devamı satır başına
geçilerek yazılır ve kısa çizgi kullanılır.
 Sözcük bölünürken hece bölünmez:
X

...................uyukluyo-
rdu
(yanlış)
…………uyukluyordu
(doğru)
Satıra Sığmayan Sözcüklerin Yazımı
 Sözcük bölünürken ulamaya uyulur:
.....................ilkokul
(yanlış)
……………..ilkokul
(doğru)
…………..başöğretmen
(yanlış)
………….başöğretmen
(doğru)
?
Satıra Sığmayan Sözcüklerin Yazımı
 Özel isim satıra sığar da çekim eki sığmazsa kısa
çizgi kullanılmaz, yalnız kesme işareti kullanılır:
.....................Bursa’
dan
 üst ve alt satırda tek harf bırakılmaz:
.........................alışamadı
(yanlış)
........................müdafaa
(yanlış)
Ses Olaylarıyla İlgili Özellikler
 Düz geniş ünlülerden sonra kaynaştırma
ünsüzü “y” gelirse, söylenişte bir daralma olsa
bile yazımda bu daralma gösterilmez.
bekliyecek (yanlış) - bekleyecek (doğru)
gelmiyecek (yanlış) - gelmeyecek (doğru)
Ses Olaylarıyla İlgili Özellikler
 “b” ünsüzü, kendinden önce gelen “n”
ünsüzünü “m” ye dönüştürür.
yanlış
doğru
penbe
pembe
sünbül
sümbül
çenber
çember
tenbel
tembel
 Bu kural, özel isimlerde ve birleşik isimlerde
geçerli değildir:
İstanbul, Safranbolu, binbaşı, onbaşı…
Düzeltme İşareti «^»
 Yazılışları birbirine benzeyen, anlamları ayrı
olan kelimeleri birbirinden ayırmak için bu
işareti kullanırız:
hala (babanın kız kardeşi), hâlâ(henüz)
aşık (kemik),
âşık (tutkun, vurgun)
varis (damar genişlemesi), vâris (mirasçı)
Bazı Sözcüklerin Yazılışı
YANLIŞ
Entellektüel
Heykeltraş
Sarmısak
Döküman
Bujiteri
Ünvan
Süeter
Stajer
orjinal
insiyatif
silahşör
DOĞRU
Entelektüel
Heykeltıraş
Sarımsak
Doküman
Bijuteri
Unvan
Süveter
Stajyer
orijinal
inisiyatif
silâhşor
NOKTALAMA İŞARETLERİ
. , :
; - - ?!
? / () ! ‘ “
……. ! , ; ., “””
Noktalama İşaretleri
Yanlış okumayı önlemek, okumayı ve anlamayı
kolaylaştırmak, duraklama yerlerini belirlemek,
sözün vurgu ve ton gibi özelliklerini belirtmek için
kullanılan işaretlere noktalama işaretleri denir.
Nokta (.)

Bitmiş bir cümlenin sonuna konur: Türkçe,
eklemeli bir dildir.


Kısaltmaların sonuna konur:
Prof. (profesör), bk. (bakınız), Cad. (cadde)

Bazı kısaltmalarda nokta kullanılmaz:
TBMM (Türkiye Büyük Millet Meclisi),
TDK (Türk Dil Kurumu),
kg (kilogram), cm (santimetre)…
Nokta (.)
 Tarihlerin yazılışında gün, ay ve yılı ayırmak için
kullanılır: 23.05.2005
 Saat ve dakika gösteren sayıları birbirinden
ayırmak için kullanılır: Tren 09.15’te kalktı.
 Arka arkaya sıralanan virgülle veya çizgiyle ayrılan
rakamlardan sadece sonuncu rakama nokta konur:
1, 2 ve 3. maddeler; XII - XIV. yüzyıllar arasında…
Nokta (.)

Bir yazının maddelerini gösteren rakam veya
harflerden sonra konur:
I. 1. A. a.

Sayılardan sonra sıra belirtmek amacıyla
kullanılır:
1. XXXXXX
I. XXXX
2. XXXXXXXXX
II. XXXXXX
3. XXXXXX
III. XXXX
Virgül (,)



Eş görevli sözcükleri ayırmak için kullanılır:
Çalışkan, saygılı, zeki, tutumlu bir öğrencidir.
Sıralı cümleleri ayırmada kullanılır:
Çalıştı, çabaladı, inat etti, amacına ulaştı.
Özne ile yüklem arasına çok sayıda sözcük
girmişse özneyi diğer ögelerden ayırmak için
kullanılır:
Kardeşim, uzun ve yorucu bir yolculuktan
sonra bu akşam geldi.
Virgül (,)
 Anlam karışıklığı oluşturabilecek
durumlarda kullanılır:
Genç, doktora gitti.
 Hitaplardan sonra kullanılır:
Sayın Başkan,
Kıymetli arkadaşım…
Virgül (,)



Yazışmalarda yer adlarını tarihlerden
ayırmak için konur:
Bursa, 23 Mayıs 2005
Sayıların ondalık bölümlerini ayırmak için
kullanılır:
25,3 (yirmi beş tam, onda üç)
Ara söz ve ara cümleleri ayırmada kullanılır:
Oraya, tabii ki istiyorsan, hemen gidebilirsin.
Virgül (,)

İşaret zamirlerini işaret sıfatlarından ayırt
etmek için kullanılır:
O, adama bir şeyler söyledi.

UYARI: İkilemelerin arasına virgül konmaz:
yavaş yavaş, mışıl mışıl, koşa koşa…
“ve, veya, yahut” bağlaçlarından önce ve
sonra virgül kullanılmaz.
Noktalı Virgül (;)

Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri
birbirinden ayırmak için konur:
At ölür, meydan kalır; yiğit ölür, şan kalır.

Cümle içinde tür ve grupları birbirinden ayırmak
için kullanılır.
İzmir’de üzüm, incir, zeytin; Rize’de çay,
mandalina yetişir.
Noktalı Virgül (;)

Kendilerinden evvelki cümleyle ilgi kuran “ancak,
yalnız, fakat, lakin, çünkü, ama” gibi
bağlaçlardan önce konur:
Güzel bir tablo; ancak çok pahalı.

“Ama” bağlacının pekiştirme göreviyle
kullanıldığı cümlelerde noktalı virgül kullanılmaz.
Sözleri, çok ama çok ağrıma gitti.

Ögeleri arasında virgüller bulunan bir cümlede,
özneden sonra konur:
Ali; Ahmet, Hasan ve Mahmut’tan borç almış.
İki Nokta (:)

Açıklama yapılacak cümlenin sonuna konur:
Ünlü harflerimiz şunlardır: a,e,ı,i,o,ö,u,ü.

Örnek verilecek cümlenin sonuna konur:
Sigaranın birçok zararı vardır: kalp çarpıntısı,
baş ağrısı, uyku bozuklukları…
İki Nokta (:)

Başkasının sözü aktarılırken tırnak işaretinden
önce konur:
Atatürk şöyle diyor: “Beni Türk hekimlerine
emanet ediniz.”

UYARI: İki noktadan sonraki bölüm cümleyse
büyük harfle, cümle değilse küçük harfle
başlanır.
Dükkânda çeşitli çiçekler vardı: güller,
zambaklar, karanfiller...
Üç Nokta (…)

Tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur:
Bu iş öyle zor ki…
Ah, şu okul bir bitse…
Üç Nokta (…)

Söylenmeyen veya söylenmek istenmeyen
sözcüklerin yerine konur:
"Kılavuzu karga olanın burnu b...tan çıkmaz.”

Bir cümlede, örnekler sıralandıktan sonra
örneklerin onlardan ibaret olmadığını belirtmek
amacıyla kullanılır:
Çok yer dolaşmıştı: Almanya, İngiltere, İtalya...
Soru İşareti (?)



Soru bildiren cümle veya sözlerin sonuna
konur:
Dersine çalıştın mı?
Soru, vurguyla belirtildiği zaman da soru
işareti kullanılır :
Memur sordu:
-Adınız?
Verilen bilginin kesin olmadığını belirtmek
için parantez içinde soru işareti kullanılır:
Karacaoğlan, 17.yüzyılda (?) yaşamış bir
halk şairidir.
Soru İşareti (?)
 UYARI: “mı / mi” soru eki, -ınca / ince
anlamında zarf fiil göreviyle kullanıldığı zaman
soru işareti konmaz:
Hava karardı mı eve döneriz.
 UYARI: Soru ifadesi taşıyan sıralı ve bağlı
cümlelerde soru işareti sona konur:
Yanındaki kardeşi mi yoksa arkadaşı mıydı?
Ünlem İşareti (!)
 Sevinç, kıvanç, acı, korku, şaşma gibi
duyguları anlatan cümlelerin sonuna konur:
Hava ne kadar da sıcak!
Eyvah, okula geç kaldım!
 Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra
konur:
Ey Türk gençliği!
Dikkat etsene be adam!
Ünlem İşareti (!)

Bir söze alay, kinaye veya küçümseme
anlamı kazandırmak için parantez içinde
ünlem işareti kullanılır:
O büyük yazar (!) son kitabıyla adından söz
ettirecekmiş.
Sizin bilgi birikiminizden (!) hiç şüphem yok.
Kısa Çizgi (-)
 Satır sonuna sığmayan sözcükler bölünürken
satır sonuna konur:
“...... Bursa’ya gideceğim.”
 Satır sonuna gelen özel adlardan sonra kesme
işareti konulursa kısa çizgi kullanılmaz:
........ Bursa’
dan ...
Kısa Çizgi (-)

Ara söz ve ara cümleleri ayırmada kullanılır:
“İstediğinizi -elbette işlemlerin tamamlanması
kaydıyla- ilgili makama iletiriz.”
NOT: Ara sözlerde kısa çizgi yerine virgül
kullanılabilir.
Sınavı, emin olun, siz de kazanacaksınız.
Kısa Çizgi (-)
 Kelimeler arasında “-den ... -a, ve, ile, ila, arasında”
anlamlarını vermek üzere kullanılır:
Türkçe-İngilizce Sözlük,
Bursa-Yalova yolu,
Türk-Alman ilişkileri,
1914-1918 Birinci Dünya Savaşı…
Tırnak İşareti («…»)
 Bir yazıda, yazara ait olmayan sözler, tırnak içine
alınır:
Bir halk deyişidir, bilirsiniz: “Dilim seni dilim
dilim dileyim / Başıma geleni senden bileyim.”
Tırnak İşareti («…»)
Özel olarak belirtilmek istenen sözler tırnak içine
alınır:
Bir defada verilen ilâç miktarına “doz” denir.
Kitapların ve yazıların adları ve başlıkları tırnak içine
alınır:
Dr. Hüsamettin Olgun’un “Bir Lodos Gibi” adlı
şiir kitabını gördünüz mü?
Parantez (Ayraç) ( )

Cümlenin yapısıyla doğrudan doğruya ilgili olmayan
açıklamalar için kullanılır.
Hidroklorik asit, pepsin, pankreas enzimleri
(pankreatin, pankrelipaz) dijestan ilâç grubunda yer
alır.

Cümle içinde bir sözcüğün eş anlamlısı parantez
içinde gösterilir.
Doktorlar, babama anemi (kansızlık) teşhisi
koydular.
Parantez (Ayraç) ( )

Bir bilginin şüpheyle karşılandığı veya
kesin olmadığını göstermek için kullanılan
soru işareti ve söze alay, küçümseme
anlamı kazandırmak için kullanılan ünlem
işareti parantez içine alınır.
Ne kadar cesur ( ! ) biri olduğunu
gösterdin.
Parantez (Ayraç) ( )
 Parantez içine alınan bölüm içinde tekrar parantez
açılması gerekiyorsa önce köşeli parantez açılır.
Topluma mal olmuş bu kişinin [ Yunus Emre (13.yy
- 14.yy )] mezarının nerede olduğu bilinmiyor.
Kesme İşareti (‘)

Özel isimlere gelen çekim eklerinin ayrılmasında
kullanılır:
Türkiye’nin başkenti Ankara’dır.

UYARI: Kurum ve kuruluş adlarından sonra kesme
işareti kullanılmaz.
Sağlık Müdürlüğüne
Uludağ Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek
Yüksekokulu Müdürlüğüne
Öğrenci İşleri Bürosuna
Kesme İşareti (‘)
 Kişi adlarından sonra kullanılan unvanlara gelen ekler
de kesme işareti ile ayrılmaz.
Ali Beyin, Ayşe Hanıma, Mustafa Kemâl Paşaya…
 Deyimlerde geçen özel isimlere gelen ekler de kesme ile
ayrılmaz.
Allahtan hayırlısı, Alinin külahını Veliye…

Akım, çağ ve dönem adlarından sonra kesme işareti
kullanılmaz.
Eski Çağın, Cilâlı Taş Devrinin…
Kesme İşareti (‘)
 -Özel adlar yerine kullanılan “o“ zamiri cümle içinde
büyük harfle yazılmaz ve kendisinden sonra gelen
ekler kesme işareti ile ayrılmaz.
Bugün onu daha çok arıyoruz.
 Özel isimlerden sonra gelen “de“ bağlacı kesme ile
ayrılmaz.
Ahmet de geldi.
Kesme İşareti (‘)
 Yabancı özel adlardan sonra getirilen çokluk ve
yapım ekleri kesme işareti ile ayrılır.
Bordeaux’ lu, Freud’cu düşünce…
 Yabancı özel adlar dışındaki özel adlara
getirilen yapım ekleri ve çokluk eki kesme ile
ayrılmaz.
Bursalı, Türkçenin, Ahmetler,
Aydınlılardan…
Kesme İşareti (‘)
 Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmada
kullanılır.
PTT’de, TBMM’nin…
 Küçük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen
eklerde kelimenin okunuşu, büyük harflerle
yapılan kısaltmalara getirilen eklerde
kısaltmanın son harfinin okunuşu esas alınır:
kg’dan, cm’yi,
THY’de, TRT’den.
Kesme İşareti (‘)
 Sonunda nokta bulunan kısaltmalar kesme
ile ayrılmaz. Bu tür kısaltmalarda ek,
noktadan sonra, kelimenin okunuşuna
uygun olarak yazılır.
vb.leri, mad.si, Alm.dan…
 Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur.
2004’te, 8’inci madde, 7,65’lik…
Kesme İşareti (‘)
Sıra sayıları ekle gösterildiği zaman rakamdan
sonra sadece kesme işareti ve ek yazılır; ayrıca
nokta konmaz.
8.’inci (yanlış)
70’nci (yanlış)
6’ıncı (yanlış)
- 8’inci (doğru)
- 70’inci (doğru)
- 6’ncı (doğru)
Kesme İşareti (‘)
 Üleştirme sayıları rakamla değil yazıyla gösterilir:
6’şar (yanlış) - altışar (doğru)
 Kelimedeki ses düşmesini göstermek için kullanılır.
Karac’oğlan, var m’ola?
ANLATIM BOZUKLUKLARI
Anlatım Bozuklukları
Duygu , düşünce ve eylemlerin güzel ve
etkili anlatılması, insan ilişkilerinde ve kültürel
gelişmede olumlu sonuçlara yol açar.
Ayrıntı diye göz ardı edilen bir anlatım
kuralı, anlaşmada sorunlara sebep olabilir.
Bu sebeple kişilerin, hangi meslek alanına
yönelirlerse yönelsinler, içinde yaşadıkları
toplumun üyeleri olmaları bilinciyle dile önem
vermeleri gerekir.
Gereksiz Sözcük Kullanımı
 Cümleden çıkarıldığında cümlenin
daralma,
anlatımında
bozukluk
getirmeyen sözcük gereksizdir.
anlamında
meydana
 Enkaz yığınları altından cansız cesetler çıkarılıyor.
 Bu sağlık ocağında onunla birlikte iki yıl çalıştık.
 Hastanın bir ay dinlenip istirahat etmesi gerekiyor.
Özne Yanlışları
 Bir cümlede özne bulunmaması veya özne olmaması
gereken kelime veya kelime gruplarının özne gibi
kullanılmasıdır.
Hastanın durumu gittikçe kötüleşiyor, (hasta) yerinden
kalkamıyordu.
Ben ve o, dün sağlık ocağında yoktu. (yoktuk)
Son günlerde gözlerim iyi görmüyorlar. (görmüyor)
Tümleç Yanlışları
 Bir cümlede tümleç (dolaylı tümleç, zarf tümleci,
nesne) kullanılması gereken yerde kullanılmaması,
tümleç gerekmeyen yerde de tümleç kullanılması
durumudur.
Büyüklerimize saygılı davranmalı, güler yüz
göstermeli ve (onları) üzmemeliyiz.
Hastaya ilâcını veriyor, (onu) uyutmaya çalışıyordu.
Evine arkadaşlarını davet etti ve (onlarla) çok
ilgilendi.
Yüklem Yanlışları
Yüklemin “çatı, kişi, zaman ve yardımcı
eylemler” gibi noktalarda cümleye uygunluk
göstermemesi durumudur.
Sigarayı az (içerim), içkiyi hiç
içmem.
Kardeşim hem derslerine yeterince
çalışmak (istiyor), hem de arkadaşlarıyla
basketbol oynamaktan vazgeçmek istemiyor.
Ne sen beni unut ne de ben seni.
(unutayım)
Çelişen Sözler
 Bir cümlede anlamca çelişki oluşturan kelimelerin
bir arada kullanılması durumudur.
Bursa’ya geleli aşağı yukarı tam iki yıl oldu.
Eminim bizi de listeden silmiş olsa gerek.
Gereksiz Yardımcı Fiiler
 Türkçede, doğrudan fiil olarak çekimlenebilecek bir
kelimenin yardımcı fiil alarak çekimlenmesi
yanlıştır.
umut etmek (ummak, umutlanmak),
kuşku etmek (kuşkulanmak),
yenilgi almak (yenilmek),
istek almak (istenmek),
başvuruda bulunmak (başvurmak),
Kelimelerin Yanlış Anlamda Kullanılması
 Sözcüklerin anlatmak istediğimiz hususu
karşılamaktan uzak olması; anlamları farklı,
aralarında sadece söyleniş benzerliği olan iki
kelimeden birini diğerinin yerine kullanma
durumudur.
Ağır hastalıklarda uzun müddet yatmak, hastaya
fayda yerine zarar sağlamaktadır.
Haşerelerin zararlarını engellemek için ilâçlama
yapıldı.
20 Mayıs 2005 yılında ona bir mektup yazdım.
Yanlış Yerde Bulunan Sözcükler
 Bir sözcüğün cümlenin akışına ve anlamına
uygun bir yerde kullanılmaması durumudur.
Dünden beri çok başım ağrıyor.
Bir şoförün alkollü arabaya binmesi doğru
değildir.
Babasının mesleği gereği bir doktor
çocuğu olan Ali, yurdun birçok yerini görmüştü.
Deyim Yanlışlıkları
 Deyimler, kalıplaşmış kelime gruplarıdır. Bu
yüzden deyimlerdeki kelimeler kesinlikle
değiştirilemez.
Yanlış
Doğru
paçaları tutuşmak - etekleri tutuşmak
midesi zil çalmak - karnı zil çalmak
lâfını balla kesmek - sözünü balla kesmek
kibrit suyu ekmek - kibrit suyu dökmek
Mantık Yanlışlıkları

Bir cümlenin anlatılmak istenen düşünceyi vermekten
uzak olması, asıl söylenmesi gerekenden farklı şeyler
anlatılması durumudur.
Beyin zarı iltihapları iyi tedavi edilmezse ölüme
hatta sara nöbetlerine yol açabilir.
O zavallı insanların, ekmeği bir yana bırakın, yiyecek
sıcak yemekleri bile yok.
Doktor ve hasta yakınları arasında çıkan kavga
tartışmaya dönüştü.
Noktalama Yanlışlıkları
 Yanlış yerde kullanıldığında veya hiç kullanılmadığında
anlatım bozukluğuna yol açabilecek noktalama
işaretleri, virgül ve noktalı virgüldür.
 Öznenin kendisinden sonraki sözcüklerle tamlama
oluşturabileceği veya öznenin karıştırılabileceği
durumlarda bu işaretler mutlaka kullanılmalıdır.
Rahmetli karısını çok severdi.
Ali, Ahmet, Hasan ve Mehmet’i de çağıracaktı.
Sütçü doktorun sözlerinden bir şey anlamadı.
O köyde yaşamak istemiyordu.
böyleinsanlardavar
çalış, baban gibi eşek olma
çalış baban gibi, eşek olma