Slayt 1

MİTOZ BÖLÜNME
 Mitoz ya da mitosis , bir hücrenin kendi genomunu eşleyerek iki yavru hücre
şeklinde bölünmesidir.Oluşan yeni hücreler ana hücreyle aynı genetik yapıyı
taşır.
 Genellikle ardından sitoplazma ve hücre zarının bölünmesi olan, sitokinez
gelir. Bunun sonucu olarak, organelleri ve diğer hücre elemanları eş olan iki
kardeş hücre oluşur. Mitoz ve sitokinez hücre döngüsünde M harfiyle
gösterilen mitozu tanımlar. Mitoz yalnızca ökaryotik hücrelerde görülür.
Çokhücrelilerde somatik hücrelerin oluşumu mitozla olurken, eşey
hücrelerinin oluşumu mayoz denilen bölünme çeşidiyle olur. “Çekirdeği
olmayan prokaryotlarda hücreler, fission denilen bölünme yöntemiyle
bölünürler.
 Zigot oluştuktan sonra başlayan mitoz bölünme, organizma belli bir büyüklüğe
erişinceye kadar tüm soma hücrelerinde ve bazı hücrelerde (kemik iliği vb.)
hayat boyu devam eder. Mitozda her hücrenin çekirdeğinde kromozomlar
kendini eşler. Eşler, ana hücrenin bölünmesiyle oluşan iki yavru hücreye verilir.
Böylece ana hücreye benzeyen, diploid sayıda (2n) kromozomlu iki yavru hücre
meydana gelir. Mitoz da çekirdek bölünmesi karyokinez, sitoplazma bölünmesi
sitokinez olarak tanımlanır. Karyokinez başlangıçta interfaz ve sonrasında
gerçek bölünme evreleri olan profaz, metafaz, anafaz ve telofaz olarak görülür.
İNTERFAZ
 Bir bölünme kademesi olmayıp, iki mitoz arasındaki
hazırlık safhasıdır. İnterfazda genç hücre beslenme,
büyüme, protein sentezi gibi biyolojik olayları
gerçekleştirir. Fakat hücre bölünme emri aldığı andan
itibaren bölünme hazırlıkları yapılır. Bu hazırlıklardan
itibaren interfaz biter ve bölünme başlar. Bölünme
hazırlıklarının en önemlisi kromatin ipliklerinin ve
DNA'nın kendini eşlemesidir (replikasyon). Hayvansal
hücrelerde sentrozom da kendini eşler. Hücreyi ağ gibi
kuşatmış bulunan endoplazmik retikulum yıkıldığında
bölünme kolaylaşır. Son olarak hücrenin diğer hayatsal
fonksiyonları minimuma indirilir. (Kromozomlar
belirginleşir, çekirdek hücre zarına doğru çekilir ve
ortası boş kalır. Çekirdek zarı da kaybolduktan sonra
kromozomlar ekvatoral düzlemde dizilmeye başlar ve
metafaz başlar)
 Çekirdek zarı ile organeller erir ve sentrozomlar eşlenip
kutuplara çekilir.Sentrozomların arasında iğ iplikleri
oluşur.Kromatin iplikleri kısalıp kalınlaşarak kromozomları
oluştururlar.Çekirdek bölünmesinin ilk evresidir. Bu evrede DNA
kendini eşler
 Kardeş kromotidler ekvatoral düzlemde yan yana
dizilirler ve sentrozomlar iğ ipliklerini
oluşturur.Hücrenin ortasında hafif boğumlanma olur.İğ
iplikleri kardeş kromatitlere tutunur.
 Kromozomlardaki sentromerlerin aynı
anda ikiye bölünmesiyle kardeş
kromatitler tam olarak birbirinden
ayrılır. Kardeş kromatitler
sentromerleriyle iğ ipliklerine tutunarak
zıt kutuplara doğru harekete geçer.
Anafaz evresi kardeş kromatitlerin zıt
kutuplara ulaşmasıyla tamamlanır.
Kutuplardaki kromozomlar çekirdek içine girer ve iki
ayrı çekirdek farklı kutuplarda oluşur.Hücrenin
boğumlanması bayağı artar.Profaz evresinde eriyen
çekirdek ve organeller tekrar oluşur
 Çekirdek bölünmesi gerçekleştikten sonra hücre ortasından
boğumlanarak bölünür ve iki ayrı hücre oluşur.Bitki
hücrelerinde ise bu ara lamel oluşumuyla olur.
 Hayvan hücresindeki sitoplazma bölünmesi: Hücrenin ekvator
bölgesinde dıştan içe doğru meydana gelen bir boğumlanma ile
başlar. Bu boğumlanma sitoplazmayı ikiye ayırıncaya kadar
devam eder. Yeni hücreler eşit veya eşit olmayan
büyüklüktedir. Fakat genetik materyal bakımından her iki
hücre de aynı genetik yapıya sahip, kromozom sayıları eşittir.
 Bitki hücresindeki sitoplazma bölünmesi: Bitki hücresinde hücre
çeperi bulunduğundan boğumlanma görülmez. Hücrenin
ortasında orta lamel denilen ara plak oluşumu başlar. Orta
lamel hücrenin çeperine ulaşıncaya kadar büyür ve kalınlaşır.
Böylece sitoplazma içindeki yapılar hemem hemen eşit olacak
şekilde ikiye ayrılır. Zamanla orta lamel iki yavru hücrenin
faaliyeti sonunda normal hücre çeperi halini alır.
Sitoplazmanın da bölünmesiyle aynı genetik bilgiye sahip iki
yavru hücre oluşur.