VİRAL ZARF 22.7.2017 10:28 Dr Mehmet ÖZASLAN 1 Virus nelerden oluşur? GENOM; RNA ya da DNA KAPSİD: protein kılıf ZARF (opsiyonel) 22.7.2017 10:28 Dr Mehmet ÖZASLAN 2 VİRAL KAPSİD 22.7.2017 10:28 Dr Mehmet ÖZASLAN 3 Bir Viral Kapsid 3 Protein Alt Üniteden Oluşur 22.7.2017 10:28 Dr Mehmet ÖZASLAN 4 Alt Üniteler Kapsomer Oluşturmak İçin Biraraya Gelirler 22.7.2017 10:28 Dr Mehmet ÖZASLAN 5 Kapsomerler Kapsid Oluşturmak İçin Biraraya Gelirler 22.7.2017 10:28 Dr Mehmet ÖZASLAN 6 Viral Kapsidin Görevleri nelerdir? Nükleik asitleri degredasyondan korumak Konak hücreye tutunmayı sağlamak (zarfsız virüsler) Konağın immün sistemi tarafından tanınan antijenleri taşımak (zarflı ve zarfsız virüsler). 22.7.2017 10:28 Dr Mehmet ÖZASLAN 7 Viral Zarf Kapsid Zarf Glikoprotein 22.7.2017 10:28 Dr Mehmet ÖZASLAN 8 Bazı virüslerde nukleokapsidin çevresini lipit yapısında bir zarf çevreler. 22.7.2017 10:28 Dr Mehmet ÖZASLAN 9 Virüsler zarflarını tomurcuklanma sırasında hücre membranından ya da nukleus membranından alırlar. Zarflı virüsler lipit içermeleri nedeniyle eter ve kloroform gibi lipit eriticilerine duyarlıdırlar. 22.7.2017 10:28 Dr Mehmet ÖZASLAN 10 Viral zarf konak hücre membranından köken aldığı için, viral zarfta da hücre membranında olduğu gibi bir lipit tabaka ve virüse özgül fonksiyonları olan proteinler bulunur. Viral zarf proteinlerinin gereken özgüllüğü gösterebilmeleri için zarfın dış kısmında yer almaları gerekir. 22.7.2017 10:28 Dr Mehmet ÖZASLAN 11 Ancak viral zarf üzerinde bulunan proteinler başlıca iki grup altında incelenirler. A – Glikoproteinler (zarfın dış kısmında çıkıntılar halinde bulunur) B – Matriks proteinleri (membran altında yer alırlar) 22.7.2017 10:28 Dr Mehmet ÖZASLAN 12 Glikoproteinler Transmembran proteinleridir. Bu proteinlerin büyük bir bölümü zarfın dışında yer alır ancak kuyruk kısmı hidrofobik a.a. lerle birlikte membran içerisine gömülü haldedir. 22.7.2017 10:28 Dr Mehmet ÖZASLAN 13 Zarf üzerinde bulunan dikensi çıkıntılar olup, peplomer olarak da adlandırılırlar. Peplomer sayısı virus gruplarına göre değişiklik gösterir 22.7.2017 10:28 Dr Mehmet ÖZASLAN 14 Bunların çok çeşitli görevleri vardır. Virüsün konak hücreye adsorbsiyonunu ve penetrasyonunu sağlar. Yani virüsün konak hücreye tutunmasında ve hücreyi delerek içeri girmesinde önemli rol oynarlar. Örneğin: Kuduz virüsünde beyin hücrelerinde asetil kolin reseptörlerine bağlanarak nörotoksik etki gösterir. 22.7.2017 10:28 Dr Mehmet ÖZASLAN 15 Bazı virüslerde eritrositlere bağlanarak virüse hemaglutinasyon yapma yeteneğini kazandırır. Bu tür glikoproteinler hemaglutinin olarak adlandırılır. Bazı virüslere füzyon yapma ve hemoliz yapma yeteneği kazandırır. Örneğin: Kızamık virüsünde birbirine disülfit bağları ile bağlı iki alt üniteden oluşan füzyon (F) proteini sinsitya (polikaryosit) oluşumuna neden olur. 22.7.2017 10:28 Dr Mehmet ÖZASLAN 16 Influenza virüsünde ise nöroaminidaz etkisi gösteren glikoproeinler mevcuttur. Nöroaminidaz enzimi hücre reseptörlerinde bulunan oligosakkaritlerin terminal sialik asit yapısını parçalar. Bu özellik olgunlaşan Influenza virusunun hücreden ayrılıp serbest hale geçmesini sağlar. Aynı zamanda virüs üst solunum yolunda bulunan musin tabakasını eriterek hücrelerin yüzeyini açığa çıkarır. Böylece yüzeyi açığa çıkmış hücrelere virüs daha kolay adsorbe olur. 22.7.2017 10:28 Dr Mehmet ÖZASLAN 17 Matriks Proteinleri M proteinleri olarak da adlandırılan matriks proteinleri, glikoprotein çıkıntıların taban kısmında, virüsü çevreleyen proteinlerdir. Bu proteinler bir çok hidrofobik bağlarla zarfın lipit tabakasına bağlanırlar. 22.7.2017 10:28 Dr Mehmet ÖZASLAN 18 Matriks proteinleri virüslerin hücre membranından tomurcuklanmasında önemli rol oynarlar. Örneğin: subakut sklerozan panensefalit (SSPE), kızamık virüsü ile oluşan yavaş ilerleyen bir MSS enfeksiyonudur. Etiyolojisinde, M proteininden defektif Kızamık virüsü rol oynamaktadır. SSPE Kızamık virusu hücreden, tomurcuklanma yolu ile olgunlaşamaz. 22.7.2017 10:28 Dr Mehmet ÖZASLAN 19