A) MİLLİ MÜCADELE Osmanlı Devleti`nin tümüne yönelik

A) MİLLİ MÜCADELE
Osmanlı Devleti’nin tümüne yönelik yapılabilecek işgalin ilk belirtisi Mondros Ateşkes Atlaşması’nda
(30 Ekim 1918) ortaya çıkmıştır.
Mondros Ateşkes Antlaşmasıyla Osmanlı Devleti fiilen ortadan kalkmıştır.
Yurdun işgal edilmesine karşı Osmanlı Devleti’nin kayıtsız kalmasına karşı Türk Milleti’nin ilk tepkisi
Mahallî Kurtuluş Cemiyetleri kurmak olmuştur.
İtilaf Devletleri’nin ilk olarak kontrol altına aldıkları yer Marmara ve Boğazlar bölgesidir.
İzmir ve çevresinin Yunanistan’a verilmesi ilk defa Paris Konferansı’nda kararlaştırılmıştır. (18 Ocak
1919)
İlk kez ülkeye karşı saldırılara silâhla karşı koyma kararı İzmir Müdafaa-i Hukuk Kongresi’nde kabul
edilmiştir.
Kuvay-ı Milliye hareketi ilk defa Yunan işgaline karşı kuruldu.
Manda ve himaye fikri ilk defa Paris Konferansı’ndan sonra İtilaf Devletleri tarafından ortaya atıldı.
İşgallere karşı kurulan ilk cemiyet, Trakya-Paşaeli Cemiyeti’dir.
İşgallere karşı ilk tepki protesto ve mitingler düzenlenerek yapıldı.
Mustafa Kemal Kurtuluş Savaşı mücadelesini halka anlatmak için İlk Mitingi 25-30 Mayıs 1919’da
Havza’da düzenlemiştir.
Batıdaki cemiyetler ilk defa Balıkesir Kongresi’nde birleştirilmiştir.
İlk defa millî mücadelenin haklılığı ulus-lar arası bir heyet tarafından hazırlanan Amiral Bristol
Raporu’yla ortaya çıkmıştır.
İşgallere karşı ilk direniş Güney Cephesi’nde, Fransızlara ve Ermenilere karşı 19 Aralık 1918’de
Dörtyol’da oldu.
İşgallere karşı ikinci direniş İzmir işgali sonrası Batı Anadolu’da olmuştur.
Batıda ilk cephe Ayvalık’ta açılmıştır.
B ) KONGRELER
Vatanın bütünlüğü’nün ve milletin ba-ğımsızlığının tehlikede olduğu, milletin varlığını yine milletin
azmi ve kararı kurtaracağı ilk defa Amasya Genelgesi’nde belirtilmiştir. (22 Haziran 1919)
İlk defa millî bir heyetin kurulmasının gerekliliğine Amasya Genelgesi’nde karar verilmiştir.
Kurtuluş Savaşı’nın gerekçesi, yöntemi ve amacı ilk defa Amasya Genelgesi’nde belirtilmiştir.
Türk Milleti’ne millî egemenliğini eline alması amacıyla ilk defa Amasya Genelgesi’nde çağrıda
bulunulmuştur.
Osmanlı Devleti’nin Türk Milleti’ne olan sorumluluklarını yerine getiremediği ilk defa Amasya
Genelgesi’nde kamuoyuna duyurulmuştur.
İlk defa Temsil Heyeti’nin kurulmasına Amasya Genelgesi’nde karar verilmiştir.
Amasya Genelgesi ilk defa askerî ve mülkî erkana duyurulmuştur.
Amasya Genelgesi Mustafa Kemal’in ilk yayınladığı ilk ihtilâl bildirisidir.
Mustafa Kemal’in yaptığı ilk siyasî kuruluş Heyet-i Temsiliye’dir.
Manda ve himaye kabul edilemez maddesiyle ilk defa millî egemenliğin gerçek-leştirileceğine
Erzurum Kongresi’nde karar verilmiştir. (23 Temmuz 1919)
İlk defa Kuvay-ı Milliye deyimini Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kullanmıştır.
İlk kez bölgesel bir temsil heyeti Erzurum Kongresi’nde oluşturulmuştur.
İlk kez hükümet kurma fikri Erzurum Kongresi’nde ortaya atılmıştır.
Vatanın bütünlüğünü ilgilendiren kararlar ilk kez Erzurum Kongresi’nde alınmıştır.
Misak-ı Millî düşüncesinin ortaya atıdığı ilk siyasî teşekkül Sivas Kongresi’dir.
Mahalli kurtuluş cemiyetleri tüm yurdu kapsayacak şekilde birleştirilmesi ilk kez Sivas Kongresi ile
olmuştur.
Osmanlı Meclis-i Mebusan’ın en önemli hizmeti, Erzurum ve Sivas Kongrelerinde kabul edilen barış
şartlarını öngören Misak-ı Millî’yi (Millî Yemin’i) olağanüstü şartlara rağmen kabul ve ilân etmesidir.
(12 Ocak 1920)
TBMM VE SONRASI
T.B.M.M. ilk DEFA 23 Nisan 1920’de açıldı.
İlk meclis başkanı ve hükümet başkanı Mustafa Kemal’dir.
İlk Anayasa 20 Ocak 1921’de (Teşkilât-ı Esasiye) kabul edildi.
İlk T.B.M.M. mebusları, yapılan seçimler ile son Osmanlı Meclis-i Mebusan üyesi olarak millî
mücadeleye katılan üyelerden oluşmaktadır.
T.B.M.M. Hükümeti ayaklanmalara karşı aldığı ilk önlem Hıyanet-i Vataniye Kanu-nu’nu
çıkarmasıdır. (29 Nisan 1920)
Amasya Görüşmesi ile İstanbul Hükü-meti millî mücadeleyi ilk defa resmen tanımıştır.
T.B.M.M.’nin ilk askerî başarısı Ermenistan Savaşı’dır.
T.B.M.’nin ilk siyasî başarısı Gümrü Antlaşması’dır. (3 Aralık 1920)
Düzenli ordularla yapılan ilk savaş I. İnönü Savaşı’dır.
T.B.M.’ni ilk defa tanıyan ve siyasî ilişkiler kuran devlet Afganistan’dır.
I. İnönü Savaşı’ndan sonra T.B.M.M. ilk defa Sovyet Rusya ile 16 Mart 1921’de Moskova Dostluk
Antlaşması’nı imzalamıştır.
Moskova Antlaşması’yla ilk defa bir Avrupa devleti Misak-ı Millî’yi tanıdı ve kapitülasyonların
kaldırılmasını kabul etti.
Doğu sınırımız ilk defa Kars Antlaşması ile kesin olarak belirlendi. (13 Ekim 1921).
T.B.M. Hükümetiyle ilk anlaşma imzalayan İtilâf Devleti Fransa’dır. (Ankara Ant-laşması 20 Ekim
1921) Ve bu antlaşma ile güney sınırımız belirlenmiştir.
Anadolu’dan çekilen ilk devlet İtalya’dır.
Afyon, Eskişehir ve Kütahya savaşları Kurtuluş Savaşı’nın ilk ve son yenilgisidir.
Mustafa Kemal ilk defa Eskişehir-Kütah-ya Savaşı’ndan sonra T.B. M.M. tarafından Başkomutanlığı
getirilmiştir.
Mustafa Kemal’in Başkomutan olarak katıldığı ilk savaş Sakarya Meydan Muharebesi’dir. (23
Ağustos-13 Eylül 1921) . Yunan ordusu savunmaya, Türk ordusu da savunmadan taarruza
geçmiştir.
T.B.M.M. ordularının ilk taarruz harekâtı Büyük Taarruz’dur.(26-30 Ağustos 1922)
İtilâf Devletleri’nin tümüne birden Misak-ı Millîyi ve tam bağımsızlığımızı ilk defa Lozan Antlaşması
ile kabul ettirdik. (24 Temmuz 1923) .
İlk genelkurmaybaşkanı Mareşal Fevzi Çakmak’tır. Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk cumhurbaşkanı
Mustafa Kemal’dir.
T.C. ilk başbakanı İsmet İnönü’dür.
Kurulan ilk siyasî parti Cumhuriyet Halk Fırkası’dır.
İlk muhalefet partisi Terakki Perver Cumhuriyet Fırkası’dır.
Ayhan ELMAS