217

advertisement
Bilgisayarlı Tasarım, Modelleme ve Tümleşik Üretim
Yrd.Doç.Dr.A.Muttalip ŞAHİNASLAN1
İnönü Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü, Malatya
1
e-posta: atalip@inonu.edu.tr
Özet: Bu çalışmada, Makine Mühendisliğinin temel sorunlarından biri teorik olarak
tasarlanan, modellenen ve statik, dinamik, mukavemet hesapları yapılan bir parça ya da
makinede, gerçek uygulama şartlarında, uyumsuzlukların ve gözden kaçan durumların
olmasıdır. Bu durumda, yapılan tüm işlemlerin yeniden başa alınarak tasarımın tekrarlanması
gerekir. Bu ise zaman, iş gücü, malzeme israfına ve üretim maliyetlerinin artışına sebep
olmaktadır.
Oysaki yeni nesil son derece hızlı çalışan profesyonel bilgisayar yazılımları kullanılarak,
imalatı düşünülen bir makine ya da parçanın sanal ortamda tasarlanması, modellenmesi, statik,
dinamik ve mukavemet hesaplarının yapılması, üzerine çeşitli yönlerde ve pozisyonlarda
yüklerin uygulanması ile son derece güvenilir olarak üretilmesi mümkündür.
Böylece, yazılımların makine teknolojisinde yaygın olarak kullanılmasının ülkemizdeki
makine sanayinin, teknolojik gelişmelere ayak uydurarak, uluslararası rekabete katılabilmesi,
kalitenin yükseltilmesi, maliyetlerin düşürülmesi ve piyasaların genişletilmesi ile
geliştirilmesine büyük katkılar sağladığı yadsınamaz bir gerçektir.
Anahtar Sözcükler: Bilgisayar destekli tasarım ve modelleme, bilgisayarlı tümleşik üretim
Abstract: In this study, one of the basic problems of mechanical engineering is that for a
component or machine theoretically designed and modelled there exist discrepancies and
overlooked situations at real working conditions. In this case, the design process has to be
repeated. This causes time, labor and materials waste, and leads to increased production costs.
However, by using new generation professional computer software running extremely fast,
machines or components can be designed and modeled virtually and as a result highly reliable
components and machines can be manufactured.
Thus, contribution of common use of software in machinery technology to the development of
machinery industry in our country by keeping pace with technological developments,
participate in international competition, increasing quality, lowering costs and expanding
markets is an undeniable fact.
Keywords: Computerized Design and Modeling, Computerized Integrated Production
1. Giriş
Teorik olarak tasarlanan, statik, dinamik,
mukavemet
hesapları
yapılan
ve
modellenen makine ya da parçası gerçek
uygulama şartlarında ele alındığında bir
takım
uyumsuzluklarla
karşılaşılabilmektedir. Bu durum yapılan
onca emeğin boşa gitmesine, malzeme
israfına, kalite sorunlarına ve üretim
maliyetlerinde artışa neden olmaktadır.
Modelleme ile üretim arasında yaşanan
uyumsuzluklar bazen modelleme ve
tasarımda yapılan hatalardan bazen de
gözden kaçırma gibi insan hatalarından
kaynaklanabilmektedir. Oysa günümüzde
bilgi teknolojilerinin sunduğu sistemler ve
profesyonel
bilgisayarlı
tasarım
uygulamaları
kullanılarak
imalatı
düşünülen bir makine ya da parçanın
sanal
ortamda
tasarlanması,
modellenmesi, statik,
dinamik ve
mukavemet
hesaplarının
yapılması,
üzerine çeşitli yön ve pozisyonlarda
yüklerin uygulanması yapılabilmektedir.
Böylece tasarım ile üretim arasındaki
uyumsuzluklar mümkün olan en az
düzeye indirgenebilmekte, daha az
maliyette son derece güvenilir ve kaliteli
üretim yapmak mümkündür.
Bilgisayar destekli tasarım yazılımların
diğer alanlarda olduğu gibi makine
teknolojisinde yaygın olarak kullanılması
ülkemizdeki makine sanayinin, teknolojik
gelişmelere ayak uydurarak, uluslararası
rekabete
katılabilmesi,
kalitenin
yükseltilmesi, maliyetlerin düşürülmesi
ve
piyasaların
genişletilmesi
ile
geliştirilmesine büyük katkılar sağladığı
yadsınamaz bir gerçektir.
2. Bilgi Teknolojileri ve Makine
Bilgi teknolojileri sunduğu hizmetler her
geçen gün daha farklı alanlarda
kullanılabilmekte, kullanılan alanlarda
insan hatalarından kaynaklı kalite kusurları
azalmakta, ticari rekabette farklılaştırma ve pek
çok avantajlar sunmaktadır.
Uluslararası rekabet her geçen gün eskiye oranla
daha da sert ve yaşamsal hale gelmektedir. Bu
rekabette başarılı olmanın sırrı, her zaman
olduğu gibi, üretim maliyetlerini düşürerek,
kaliteyi yükseltmek ve müşteri isteğine, en kısa
sürede cevap verebilmekten geçmektedir. Bütün
bunları yapabilmek için ise, yeni teknolojilerin
üretim sistemlerine uyarlanmasından başka bir
yol görülmemektedir.
Makine ve parçalarının imalatında, ucuz
işçiliğin(ya da diğer bir değişle; ucuz gibi
görünen işçiliğin) aslında pek bir avantajı
olmadığı herkes tarafından kabul edilebilirken
diğer taraftan esnek imalat sistemleri ile
başarının elde edilmesi tek çözüm olarak
görülmektedir.
Günümüzde bir yandan artan nüfus ve günümüz
ihtiyaç ve beklentilerinin farklılaşması, artan
insan ihtiyaçları yanında, bilgi düzeyi artan
toplum
ve
kalite
ihtiyacı,
bilişim
teknolojilerindeki
yenilikler
ve
buluşlar
bilgisayar destekli üretimin gelişmesi için büyük
bir etkendir. Buna karşın sanayileşmenin bir
gereksinimi olan hızlı makineleşme ihtiyacı,
üretimde hız ve kalite artış beklentileri bilgisayar
destekli seri üretim ihtiyaçlarını beraberinde
getirmektedir. Özellikle bilgi teknolojileri ve
elektronik alanındaki gelişmeler; seri üretim
sistemlerinin gelişmesine ivme kazandıran en
büyük etken olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bilgi teknolojileri; gittikçe boyutları küçük
kapasiteleri ve marifetleri büyük, istenilen bir
zamanda
ulaşılabilen,
farklı
beklentileri
karşılayabilecek şekilde programlanmış akıllı
uygulamalarla hayatın her alanına girmekte ve
her geçen gün daha da önemli hale gelmektedir.
Aynı zamanda bugün üretilen bilgisayarların
fiyatlarında yaşanan daha düşük maliyetlerde bu
teknolojilerin kullanımını ve kullanım alanlarının
hızla gelişmesini tetiklemektedir. Öyle ki yakın
gelecekte ev ve iş yerlerinin süpürülmesinden
size çay, kahve, pasta gibi şeyler yapmada
hizmet eden yapay insanlar yani
robotların hayatımıza girdiğini göreceğiz.
Bu ancak makine ile bilişimin entegre bir
şekilde
uyumlu
çalışabilmesinin
sonucunda
olabilmektedir.
Bilgi
teknolojileri sayesinde, makineler daha
zeki, daha hızlı ve daha kaliteli
olabilmektedir. Buna en güzel örnek olan
robotlar çağımızın en etkin endüstri aracı
olarak karşımıza çıkmakta, yapa zeka
yöntemleriyle insan gibi düşünebilme
yolunda ilerleten bir robot endüstrisi
gelecekte pek çok yeni kullanım alanları
oluşturacaktır. Makine endüstrisi ile bilgi
teknolojisinin birlikte uyumlu bir şekilde
kullanıldığında nelerin başarıldığına güzel
bir örnektir.
3. Bilgisayar Makine Entegrasyonu
Bilgi teknolojileri üretimin hemen hemen
bütün aşamalarında bir yönetim ve
kontrol
elemanı
olarak
da
kullanılabilmektedir
Makinelerle
elektronik ve yazılım olarak bütünleşmiş
entegre bilgisayarlar bir beynin vücudu
kontrol etmesi gibi mükemmel bir şekilde
üretim gerçekleştirebilmektedir.
üzerinde
koşturan
programlar/uygulama
yazılımları ancak bilgisayar gibi aynı dili
kullanabilen ve programlanabilen elektronik
cihazlarda işlev görebilir. Bu durum bilgisayarlı
entegre bir makine sisteminin kurulmasında ilgili
tüm yerlerde elektronik aksam kullanılması
mecburiyetini
doğurmaktadır.
Bilgisayarlar
ancak
makinelerin
elektronik
aksamla
donatılması durumunda makineye hükmeder ve
programlandığı şekilde verilen görevi yerine
getirebilir. Aksi halde normalde bilgisayarların
makineye doğrudan bir etkisi yoktur. Bilgisayar
ilk önce elektronik aksamla iletişim kurar,
ardından elektronik aksama bir dizi komutlarla
emirler vererek, elektronik aksamaların makineyi
çalıştırmasını
sağlar.
Makine
böylece
bilgisayarın verdiği kararlar doğrultusunda
istenilen işlemi gerçekleştirir. Bilgisayarlarda
eninde sonunda insanların verdiği komutlara göre
hareket
ederler.
Bilgisayarda
kullanılan
programlar, makinenin hareketinde rol oynayan
ikinci unsurdur. Bu durum Şekil 1’de
gösterilmektedir.
İşletme birimleriyle bilgisayar destekli
üretim ortamları arasındaki entegrasyonu
sağlamaya yönelik üretim kaynak
planlama
uygulama
yazılımları
geliştirilmiştir. Bu tür uygulamalarla
üretim yapan şirketlerde üretim ile
yönetim arasındaki bilgi akışı daha hızlı
ve sağlıklı olmaktadır.
Bilgisayarlı tümleşik üretimde; üretim ve
bilgisayar ayrı ayrı birer sistem bileşeni
değil, sistemi oluşturan ve birbirinin
tamamlayan unsurlardır.
Bilgisayarlar bu entegrasyonda makineler
üzerinde yer alan elektronik aksamlar
aracılığıyla makinelere istenilen işlemi
yaptırabilmektedir. Çünkü bilgisayarlar
Şekil-1: Bilgisayar Makine Entegrasyonu Bilgi İletim
Hattı
Bu çevirimde makine ile bilgisayar arasında yer
alan elektronik aksam bir nevi tercüman rolünde
çalışmaktadır. Bilgisayar tarafından 0-1’lerden
oluşan sayısal bilgiye ilişkin komut elektronik
aksam tarafından yorumlanarak analog bilgiye
dönüştürülerek makinenin anlayacağı bir bilgiye
dönüşür. Analog bilgi aslında elektriğin
gerekli miktar ve biçimde hareket
enerjisine
dönüşmesidir.
Elektronik
aksama gelen bilgiler doğrultusunda çok
daha yüksek voltajları ya da daha düşük
voltajları kontrol ederek makineye
gereken işlemleri yaptırır. Bu sayede
makineye gereken emirler verilmiş ve
istenilen hareket sağlanmış olur.
tümleşik üretim sistemlerine birden fazla açıdan
bakılabilmesinden ileri gelmektedir. Bu farklı
bakış açıları fabrika düzeyi, otomasyon, iş
ortamı, üretim yönetimi, bilgisayar destekli
mühendislik ve yönetim bilgi sistemleridir.
Ancak her ne açıdan bakılırsa bakılsın,
bilgisayarlı tümleşik üretimin hiçbir zaman
değişmeyen ortak noktası bütünleşme yani
entegrasyondur.
Bilgisayar,
elektronik
aksam
ve
makineden oluşan bu üçlü otomatik yapı
yerine makineye hareket mekanik bir yapı
ile de sağlanabilir. Ancak bu mekanik
yapı
maliyeti,
ergonomik
açıdan
verimsizliği, enerji kaybı ve fiziksel güç
gerektiriyor olması gibi pek çok
dezavantajı üzerinde barındırmaktadır.
Tümleşik üretim, tarihsel olarak dört safhadan
geçmiştir. Bunlar sırasıyla; el ile üretim,
mekanizasyon, otomasyon ve tümleşme’dir.
Bilgisayar destekli bir entegrasyonda;
görsel veya işitsel duyulara hitap edebilir
olması,
kumanda
merkezinden
çalıştırılabilme esnekliği gibi avantajlara
sahiptir. İnsanlar genelde makinelerden
uzak kalmak ve işleri kumanda ederek
yürütmek
isterler.
Bilgisayar
çok
uzaktayken bile kablolu veya kablosuz
iletişim araçlarını kullanarak elektronik
aksama hükmedebilmektedir. Bu esneklik
sayesinde insanlar makinelerden uzak
hatta belki de dünyanın diğer bir
köşesinden makinelere hükmedebilmekte
örneğin işten eve gitmeye hazırlanırken
bir yandan internet üzerinden evdeki
fırının
çalışmasını
başlatıp
evine
vardığında sıcak taze pişmiş yemeğini
karşısında bulabilmektedir.
“Yapılan her icat insanlığın hizmetine
sunulan bir faydadır, ama bu aracın doğru
kullanılmaması onu zararlı bir konuma
sürükleyebilir.”
4. Bilgisayarlı Tümleşik Model
Bilgisayarlı tümleşik üretim çoğu bilim
adamı
tarafından
farklı
tanımlanabilmektedir. Bu, bilgisayarlı
Bilgisayarlı tümleşik üretim; mamul, proses ve iş
hedeflerinde başarı sağlamak amacıyla doğru
bilgiyi, gereken yere ve gerektiği zaman temin
ederek,
üretime
bilgisayar
teknolojisinin
uygulanması olarak ta tarif edilebiliriz.
Operasyonel olarak bilgisayarlı tümleşik üretim,
bilgisayar destekli mühendislik ve bilgisayar
destekli üretim olmak üzere iki alt grupta ele
alınır.
Bilgisayarlı tümleşik üretimin
aşağıda verilmiştir. Bunlar;
bileşenleri
Bilgisayar: Bilgisayarlar, tümleşik üretimin
temel elemanıdır. Ana sistemler, mini
bilgisayarlar,
mikro bilgisayarlar,
kişisel
bilgisayarlar,
programlanabilir
otomasyon
cihazları, bilgisayar nümerik kontrollü tezgâhlar,
robot kontrolcüler ve iş istasyonları gibi tipleri
bulunabilir.
Girdi-Çıktı: Üretim içinde bilgisayarlarla birlikte
yazıcılar, klavyeler, monitörler ve çizicilerin yanı
sıra, çeşitli girdi ve çıktı cihazları ile bunlar
arasında arabirim oluşturacak bir yapıya da
ihtiyaç vardır.
Robot: Değişik programlar yardımıyla malzeme,
parça, takım ya da özel cihazları taşımak ya da
hareket ettirmek amacıyla tasarlanan, yeniden
programlanabilir, çok fonksiyonlu cihazlardır ve
bilgisayarlı tümleşik üretim süreci içinde en
önemli elemanlardan biridir.
Malzeme İletimi: Takımların, üretilecek
parçaların, tezgâh parçalarının vs.
taşınması bu sınıfa girer. Bunun da
kontrolü bilgisayarlarla yapılabilir.
Bilgisayar
Destekli
Fonksiyonlar:
Bunlar, bilgisayar kontrollü takım
tezgâhları, robotlar ve yine bilgisayar
kontrollü malzeme iletim cihazları
dışında,
amaca
özel
tekrar
programlanabilir cihazlardır.
 Üretim planlama ve kontrol
 Bilgisayar destekli test
 Bilgisayar destekli üretim
Bilgisayarlı tümleşik üretimin amacı,
üretimde esnekliği ve yüksek verimliliği
sağlamaktır. Bu yüzden proseslerin daha
az karmaşık olması gereklidir.
Bilgisayarlı tümleşik üretimi benimsemiş
her fabrikada bir ana bilgisayar vardır.
Diğer bilgisayarlar ve tezgâhlar bu ana
bilgisayara bağlı çalışırlar. Her tezgâhta
ise hiyerarşik kontrol sistemine göre
çalışan birkaç işlemci düzeyi vardır.
Bilgisayarlı tümleşik üretim, tamamen
otomatik bir fabrika oluşturmaktan çok,
değişik
teknolojileri
kullanarak
otomasyon ve insan bütünlüğünü
sağlayarak maksimum karla çalışan bir
fabrika oluşturmaktır.
Bilgisayarlı tümleşik üretimin amaçları
şöyle sıralanabilir;
 Müşteri servisini arttırmak
 Kaliteyi geliştirmek
 Rekabeti arttırmak
 Toplam maliyeti düşürmek
 Ürün temin sürelerini azaltmak
 Akış zamanının azaltmak
 Envanter düzeyini azaltmak
 Yeni ürün pazarlama süresini
arttırmak
 Üretim program performansını
arttırmak
 Daha fazla esneklik




Daha fazla uzun-dönemli kar elde etmek
Müşteri temin süresini kısaltmak
Üretim prodüktivitesini arttırmak
Yarı mamul envanterini azaltmak.
Bilgisayarlı tümleşik üretimin avantajları sadece
parasal alanda değil, işletmeye daha birçok
alanda kazanç sağlar. Bunlar sıralayacak olursak;









Hammadde kullanımı azalır
Bakım harcamaları düşürülür
Sermaye harcamaları azalır
İşçilik maliyetleri düşer
Üretim kalitesi artar
Zamanında üretim için zemin hazırlanır
Daha hızlı üretim sağlar
Daha esnek üretim sağlar
Üretim hataları azaltılır
Bilgisayarlı Tümleşik Üretimin(BTÜ) bazı
yapıtaşları
Şekil-2'de
şematik
olarak
gösterilmiştir.
Şekil-2: Bilgisayarlı tümleşik üretimin (CIM)
Yapıtaşları
Buna göre; Bilgisayarlı tümleşik Üretim Sistemi,
beş ana alt sistemin oluşturduğu bir bütün olarak
düşünülebilir.
Genel olarak Bilgisayar Destekli Tasarım (CAD),
temelde bir grafik terminalinden oluşan, tasarıma
yönelik ortaya çıkan analitik ve ekonomik
problemlerin çözümüne yardımcı olacak, çeşitli
bilgisayar yazılım paketleri ile karmaşık
bilgisayar grafik tekniklerini kullanan bir tasarım
prosesidir. Tasarlanan parçanın teknik çizimi
bilgisayar ekranında görülebilir ve klavye, tablet
gibi araçlarla çizim yapılabilir.
Diğer bir ifadeyle CAD, bir ürünü renkli
ekranda gösteren, üzerinde değişiklikler
yapılabilen
bir
yazılım
olarak
düşünülmektedir. CIM'in en köklü
geçmişe sahip yapıtaşlarından biri
CAD'dir. Bu gün birçok fabrikada CIM
uygulaması olmamasına rağmen, CAD
tek başına kullanılmaktadır.
CIM açısından bakılınca, CAD daha
değişik görünmektedir. Çünkü, CIM
içinde CAD'nin görevi bir ürünün
tasarımını yapmak ve üretim için gerekli
olan veri tabanını oluşturmaktır. Renkli
bir ekranda ürünü görmek, onun üzerinde
değişiklikler yapabilmek CAD'nin bir
parçasıdır.
Ama
CIM
içinde
düşünüldüğümüzde, CAD bir veri
kaynağıdır. Üretilecek parçanın fiziksel
boyutları, ürün işleme esasları vb. ile ilgili
bütün
bilgiler
CAD
yazılımının
oluşturacağı veri tabanında saklanır ve bu
veri gerekli olduğu zaman CIM’in diğer
yapıtaşları tarafından kullanılır.
Şirketler CIM sistemlerini, bilinçli bir
şekilde uygulandıklarında önemli yararlar
sağladığı görülmektedir. Bu sistemi
uygulayarak başarı sağlayan BYJC
firması Çin Halk Cumhuriyeti'nin en
büyük freze tezgâhı üreticisidir ve 300
kadar farklı tipte ve boyutta freze tezgâhı
üretmektedir. Bu makinalarını 50 farklı
ülkeye ihraç edilmektedir. 1990 yılında
şirket yöneticileri rekabet güçlerini
artırmak ve dünya pazarından daha büyük
bir pay alabilmek için kalite, maliyet,
teslimat
zamanı
gibi
faktörleri
iyileştirmeleri gerektiğini, bunun da bir
Bilgisayarlı Tümleşik Üretim sistemiyle
mümkün olabileceğini saptadılar ve üç
farklı sistemin tümleşik hale getirmekle
işe başladılar [3]:
 Bilgisayar Destekli Tasarım
(CAD)/ Bilgisayar Destekli Üretim
Planlama (CAPP) sistemi,
 İmalat Kaynakları Planlama
sistemi,
 Esnek Üretim Sistemi.
Fabrikalarında bu değişiklikleri yaptıktan
dört yıl sonra (1994) yaptıkları tespitlerde şu
verileri elde ettiler;
 1990'da büyük bir sayısal denetimli
freze tezgâhının tasarım süresi 6 ay iken, bu süre
1994’de 1-3 aya düşmüştür.
 Aynı dönemde karmaşık parça üretim
süresi yetmiş saatten sekiz saate inmiştir.
 Tekrar işlenmesi gereken karmaşık
parçalara uygulanan tekrar işlemi 25'ten hemen
hemen sıfıra düşmüştür.
Bu gerçek uygulama verileri de Bilgisayarlı
Tümleşik Üretiminin işletmelere önemli bir
kazançlar sağladığını göstermektedir. Stok
kontrolünden maliyet analizine kadar değişik
alanlarda, CAD tarafından üretilen veriler
kullanılmakta,
dolayısıyla
bazı
gereksiz
harcamalar kısılabilmektedir. Örneğin; standart
parçalar kullanma seçeneği getirebilen yazılımlar
sayesinde bir ürünün parçaları da standart
olabilmekte, dolayısıyla tasarlanan üründen, özel
üretim gerektiren bazı parçalar dışlanmış
olmaktadır. Bunların yerine de her zaman
bulunabilen ve ucuz olan standart parçalar
kullanılabilmektedir
4. Sonuçlar
CIM üretim alanında yeni bir kavram. Fakat hızla
kendini kabul ettirmekte ve uygulamaları
endüstride gözlenmektedir. Birçok açıdan
bakıldığı zaman CIM geleceğin üretim
teknolojisi olarak görülmektedir. Dolayısıyla
rekabet şansını yitirmek istemeyen kuruluşlar en
kısa sürede kendilerini CIM'e adapte etmelidirler.
Bu adaptasyon, bu konuda deneyimli uzman bir
ekip tarafından yapılabilmektedir. Bu uzman ekip
ise, kendi bilgisini (know-how) kullanarak bu işi
tamamlayabilmektedir. Para kaynakları kısıtlı,
gelişmekte olan ülkelerde deneyimli uzman
ekipler bulmak kolay değildir. Bilgi (know-how)
bu ülkeler tarafından, gelişmiş ülkelere nazaran,
daha fazla para ödeyerek ithal edilmektedir. Bu
durum karşısında gelişmekte olan ülkelerin
izleyebilecekleri en uygun yol, kendi uzman
ekiplerini oluşturmak üzere, bu konu üzerinde
yapılan araştırmaları desteklenmesidir. Bu
tür araştırmaların yapılması ve insan
yetiştirilmesi için en uygun ortam da
üniversiteler olarak görülmektedir.
Gelişmiş ülkelerde CIM örnekleri vardır.
Aynı zamanda buralarda CIM'le ilgili
problemler görülmüş ve çözüm yolları
önerilmiştir. Dolayısıyla Türkiye'de CIM
uygulamalarına
daha
bilinçli
gidilebilecektir. Bu da Türkiye için bir
avantajdır.
CIM
gerçekten
yüksek
teknoloji
ürünlerini gerektiren bir uygulama olup,
ilk yatırım maliyetleri yüksek olsa da,
getirdikleri kazançlar göz ardı edilemez.
Yol açacağı sorunlar da insanların olaya
adapte
olması
ile
çözülecektir.
Sanayileşme
çabası
içinde
olan
Türkiye'de de yakın zaman içinde CIM
çalışmalarına başlanamazsa, ilerisi için
Türk ekonomisinde önemli sorunların
ortaya çıkması kaçınılmaz olacaktır. Bu
nedenle bizde en kısa sürede bilinçlenmeli
ve ondan faydalanmalıyız.
5. Kaynaklar
[1] Anlağan, Ö. ve İ. Kılınç, 1992,
"Bilgisayar Tümleşik Üretim", Mühendis
ve Makina, Cilt 33, Sayı 384, 1992
[2] Aydın, Nevin,1998, Grup Teknolojisi
İmalat Sistemleri Tasarımı İçin Bir Metodoloji
Ve Bu Metodolojinin Endüstri’ De Uygulanması,
İ.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi
[3] Chung, C., and I. Chen, 1990, "Managing the
Flexibility of Flexible Manufacturing Systems
for Competitive Edge", (in) Selection and
Evaluation
of
Advanced
Manufacturing
Technologies, Ed. Liberatore, M.J., Springer
Verlag, Berlin, 1990
[4] Gupta, D., 1993, "On Measurement and
Valuation of Manufacturing Flexibility", Int. J. of
Production Research, Vol. 31, No. 12, 1993
[5] Kasap, Gülay Çoşkun, 1998 Esnek Üretim
Sistemine Geçiş Aşamasında Yönetimin Rolü ve
Değerlendirilmesi, Uludağ Üniversitesi İBBF
Dergisi
Maleki, R. A., Flexible Manufacturing
Systems:The Technology and Management,
Prentice-Hall, Inc., 1991
[6]
TÜBİTAK, 1996, Esnek Üretim/Esnek
Otomasyon Sistem ve Teknolojileri, Bilim ve
Teknoloji Stratejisi ve Politika,Ankara.
[7]
[8] Vesey, J.T., "Speed-To-Market Distinguishes
The New Competitors".,
Technology
Management,
December, 1991
Research and
November
/
Download