KURTULU* SAVA*I - Cepheler Dönemi

KURTULUŞ SAVAŞI
- Cepheler Dönemi -
Burak ÜNSAL
Tarih Öğretmeni
Düzenli Ordunun Kurulması
Nedenleri:
 Kuva-yı Milliye’nin işgalleri durduramaması
 Kuva-yı Milliye’nin zararlı faaliyetleri
 Düzenli ordulara karşı düzenli ordularla
hareket etme ihtiyacı.
Sonuçları ve Önemi:
Kuva-yı Milliye birlikleri düzenli orduya
geçiş yaptı.
 Seferberlik ilan edildi
 Düzenli orduya katılmak istemeyen bazı
kuva-yı milliyeciler isyan etti.

A-) Doğu Cephesi
Ermeniler ile savaşıldı.
 Osmanlı’dan kalan, Kazım Karabekir’in
komuta ettiği düzenli ordu kullanıldı.
 Ermeniler mağlup edildi.
 Savaş sonunda Gümrü Antlaşması
İmzalandı.

Gümrü Antlaşması ile:
 Ermeniler Doğu Anadolu’yu boşalttı.
 Doğu sınırları güvence altına alındı. Bu
birlikler Batı Cephesi’ne kaydırıldı.
 Ermenistan TBMM’yi tanıyan ilk devlet
oldu.
 Sevr Antlaşması’nın uygulanamayacağı ilk
defa görüldü.
ÖNEMİ: TBMM’nin ilk askeri ve siyasi
başarısıdır.
B-) Güney Cephesi
Fransızlara karşı savaşıldı.
 Kuva-yı Milliye birlikleri kullanıldı
 Maraş’ta Sütçü İmam, Antep’te Şahin Bey
halkı örgütledi.
 TBMM bölgeye sadece deneyimli subaylar
ile yardımcı oldu.
 Fransızlar kazanmıştır. Ancak verdiği
kayıplar nedeniyle geri çekilmiştir.
 Ankara Antlaşması’nı imzalayarak Fransa
bölgeden çekildi.

Şahin Bey
C-) Batı Cephesi
Yunanlılar ile savaşıldı.
 TBMM’nin oluşturduğu düzenli ordu
kullanıldı
 Beş tane savaş yapılmıştır
 İsmet Paşa ve Ali Fuat Paşa tarafından
komuta edilmiştir.
 Kurtuluş Savaşı’nın en önemli cephesidir.

1-) I. İnönü Savaşı
Nedeni:
 Yunanlıların işgallerini genişletmek
istemesi.
Önemi ve Sonuçları:
 TBMM ordusu kazandı.
 Düzenli ordunun ilk zaferidir.
 TBMM ve orduya olan güven arttı.
 Çerkez Ethem isyanı bastırıldı.
I. İnönü Savaşı Kurtuluş Savaşı için MİLAT
oldu.
Moskova Antlaşması
 İstiklal Marşı’nın kabulü
 Londra Konferansı
 Afganistan ile dostluk antlaşması
 Teşkilat-ı Esasiye’nin kabulü

Londra Konferansı
Toplanma Nedeni:
 İtilaf Devletlerinin Sevr Antlaşması’nı biraz
hafifleterek TBMM’ye kabul ettirmek
istemesi.
NOT: İtilaf Devletleri konferansa TBMM ve
Osmanlı hükümetini birlikte çağırdı.
Amacı: İkisini birbirine düşürerek isteklerini
kabul ettirmek.
Sonuçları ve Önemi:
 Hiçbir sonuç alınamadan konferans
dağıldı.
 TBMM’nin katıldığı ilk konferanstır.
 TBMM İtilaf devletlerince resmen tanındı.
İstiklal Marşı’nın Kabulü
İsmet İnönü’nün teklifi ile gündeme geldi
 Amaç: Halkın ve ordunun moralini
arttırmak.
 Yapılan bir yarışma ile M.Akif Ersoy’un şiiri
Milli Marş olarak kabul edildi.

Moskova Antlaşması
Sovyet Rusya ile imzalandı
Maddeleri:
 Batum Gürcistan’a bırakıldı.
 Çarlık Rusya ile Osmanlı arasında yapılan
antlaşmalar geçersizdir.
 Bir tarafın tanımadığı antlaşmayı diğeri de
tanımayacak

Önemi ve Sonuçları:
 TBMM’yi tanıyan ilk büyük devlet Rusya
oldu.
 Kurtuluş Savaşı için maddi destek sağlandı.
 TBMM ile Rusya arasında ittifak kuruldu.
Afganistan ile dostluk antlaşması
Karşılıklı kültürel ilişkilerin geliştirilmesi
için imzalandı.
Önemi ve sonuçları:
 TBMM’yi tanıyan ilk müslüman devlet
Afganistan oldu.

Teşkilat-ı Esasiye’nin kabulü(1921
Anayasası)








1 nolu kararların anayasalaşmış halidir.
Ulusal Egemenlik anlayışını benimsemiştir.
TBMM’nin varlığını hukuki açıdan
belgelenmiştir.
İhtilal anayasasıdır.
Kişisel hak ve özgürlüklere yer verilmemiştir.
Güçler birliğini savunmuştur.
Meclis’in başkanı hükümetin de
başkanıdır(Meclis hükümeti)
Şeriat ile ilgili hükümler vardır(Laik değildir)
2-) II. İnönü Savaşı
Nedeni:Yunanlıların I. İnönü Savaşı’nın
intikamını almak ve TBMM ordusuna Sevr
Antlaşması’nı zorla kabul ettirmek
istemesi.
Sonuç: - TBMM ordusu kazandı.
- İtalya Anadolu’dan sessizce
çekilmeye başladı.
“ Siz orada yalnız düşmanı değil, milletin makus talihini de yendiniz”
(Mustafa Kemal’in İsmet Paşa’ya telgrafı)
3-) Kütahya-Eskişehir Savaşları
Nedeni:Türk ordusunun güçlenmesini
engellemek amacıyla Yunanlıların saldırısı
ile başladı.
 Yapılan
savaşı Türk ordusu kaybetti.
Önemi ve sonuçları:






Düzenli ordunun ilk ve tek yenilgisidir.
Mustafa Kemal Başkomutan ilan edildi ve
TBMM’nin yetkileri(Yasama,Yürütme,Yargı) 3
aylığına ona verildi.
Türk ordusu taktik gereği Sakarya Nehri’nin
doğusuna çekildi.
Yunanlılar Ankara’ya 80 km yaklaştı.
Ordunun ihtiyaçlarını karşılamak üzere
Mustafa Kemal’in emri ile Tekalif-i Milliye
Emirleri yayımlandı.
Başkent’in Kayseri’ye taşınması gündeme
geldi
Tekalif-i Milliye Emirleri
(Milli yükümlülükler)
Her ev bir çift çamaşır, çorap ve çarık verecek
 Halkın elindeki her türlü giyecek, yiyecek, araç ve
gerecin %40’ına bedeli sonradan ödenmek şartıyla el
konulacak.
 Elinde ulaşım aracı olanlar ayda 100 km’lik bir
mesafe ile orduya yardım edecek.
 Bütün silahlar teslim edilecek.
 Marangoz ve diğer ustalar ordunun emrine girecek.
 Bu yardımların toplanması için her ilçede Tekalif-i

Milliye komisyonları kurulacak
Maarif(Eğitim) Kongresi
15-16 Temmuz 1921’de Ankara’da toplandı
 Kongrede eğitimin sorunları tartışılmış,
Milli bir eğitim için neler yapılabileceği
kararlaştırılmıştır.


ÖNEMİ: Savaş anında bile eğitime önem
verildiğini gösterir.
4-) Sakarya Meydan Savaşı
Önemi ve Sonuçları
Türk ordusunun kesin zaferi ile sonuçlandı.
 22 gün sürmesi nedeniyle en uzun süren savaştır.
 Bir çok subay şehit olduğu için “Subaylar Savaşı”
da denir.
 Türklerin 1683 II. Viyana Kuşatması’ndan bu yana
süren savunması sona erdi ve saldırı durumuna
geçti.
 Son savunma savaşıdır.
 İngilizler ile esir mübadelesi yapıldı.
 Ukrayna ile dostluk antlaşması imzalandı.

Mustafa Kemal’ Gazilik ünvanı ve Mareşallik
rütbesi verildi.
 Ermenistan, Azerbaycan ve Gürcistan ile Kars
Antlaşması imzalandı.
 Fransa ile Ankara Antlaşması imzalandı.
 İtilaf devletlerinin ateşkes teklifi reddedildi.

Başkomutan Mustafa Kemal
Ankara Antlaşması
Fransa ile imzalandı.
 Fransa güney cephesinde yenilmesine
rağmen belki Türkler batıda yenilir diye bu
antlaşmayı geciktirmişti. Sakarya Savaşı ile
Türkler kesin olarak galip gelince masaya
oturdular.

Önemi ve sonuçları:
Hatay’da özerk bir yönetim kurulacak.
 Hatay dışındaki sınırlarımız belli oldu.
 Fransa TBMM’yi tanıyan ilk İtilaf devleti
oldu.
 Fransa’nın İngiltere’ye rağmen böyle bir
antlaşma imzalaması aralarında görüş
ayrılığı olduğunu gösterir.

Kars Antlaşması:
Kafkas Devletleri ve TBMM arasında
imzalandı.
 Batum Gürcistan’a bırakıldı.
 Doğu sınırımız belli oldu.

5-) Büyük Taarruz ve Başkomutanlık
Meydan Savaşı
Bizzat Mustafa Kemal tarafından yönetildi.
 Hazırlıkları 1 yıl sürdü.(Düşmanı tamamen
yurttan atmak için)
Önemi ve sonuçları:
 Türk ordusunun zaferi ile sonuçlandı.
 9 Eylül’de İzmir, 11 Eylül’de Bursa, 18 Eylül’de
bütün düşmanlar Batı Anadolu’dan temizlendi.
 Birlikler Doğu Trakya’yı kurtarmaya giderken
İngilizler Ateşkes teklif etti ve Mudanya
Ateşkes Antlaşması imzalandı.

emrin verildiği orijinal belge
Mudanya Ateşkes Antlaşması(11
Ekim 1922)

TBMM’yi temsilen İsmet Paşa katıldı.
(Mustafa Kemal’in en güvendiği kişi olması
nedeniyle)
Atlaşmaya göre:
 Silahlı çatışmalar sona erecek.
 Doğu Trakya ve boğazların yönetimi TBMM’ye
bırakılacak(Savaşılmadan alınmış olduOsmanlı’nın yok sayıldığını gösterir)
Önemi:
 Kurtuluş Savaşı’nın sıcak savaş dönemi sona
erdi, Diplomasi dönemi başladı.
 Osmanlı Devleti hukuken sona ermiş oldu.
DİKKAT !!!
Kurtuluş Savaşı’nda Yunanlılar ile savaşılmasına
rağmen ateşkes antlaşması İngiltere ile
imzalanmıştır. Bu durum asıl düşmanı göstermesi
bakımından önemlidir.
Saltanatın Kaldırılması (1 Kasım
1922)
Nedenleri:
 Padişah ve hükümetin Milli Mücadele
karşıtı hareketleri
 İtilaf Devletleri’nin Lozan’a TBMM ile
birlikte İstanbul Hükümetini de çağırması
(birbirine düşürerek kendi çıkarları
doğrultusunda kararlar alınmasını
sağlamak)
1 Kasım 1922’de çıkarılan bir kanun ile saltanat
kaldırıldı.
Buna Göre:
 Osmanlı Devleti resmen sona eriyordu.
 Halifelik kaldırılmadı. TBMM’ye bağlı bir
kurum haline getirildi.(Halkın tepkisinden
çekinildiği için kaldırılmamıştır)
 Son padişah VI. Mehmet Vahdettin bir İngiliz
zırhlısı ile İstanbul’dan ayrıldı.
Önemi ve Sonuçları:
Ulusal egemenlik yolunda önemli bir adı
atıldı.
 Laik devlet düzenine geçişte ilk aşamadır.
 Lozan Konferansı’nda halkı sadece
TBMM’nin temsil etmesi sağlanmış oldu.
 Halife olarak Abdülmecid Efendi seçildi.
