Günümüz Psikolojisinin Renkleriyle Çağdaş

KURAMSAL VE AMPİRİK MAKALELER
İÇERİKLERİN İNCELENMESİ
Kuramsal Makale İncelemesi-Örnek:
Günümüz Psikolojisinin Renkleriyle
Çağdaş Psikoloji Portresi
Kaynak Gösterimi-Örnek:
Er, N. (2004). Günümüz Psikolojisinin Renkleriyle Çağdaş
Psikoloji Portresi, Türk Psikoloji Bülteni, 34/35, s. 174-183.
Descartes
• Psikolojinin amacı sadece “zihni açıklamak”
değil, aynı zamanda “bedeni ve mekanik
davranışlarını” da açıklamaktır.
Psiko-fizik
• Zihin ve bedenin etkileşimini araştırmak için:
-Zihinsel duyumlarla fiziksel uyarımlar
arasındaki ilişkilerin keşfedilmesi gereklidir.
Fechner: “Psikolojik ölçümler için onun
altında yatan fiziksel olgulara ihtiyaç vardır.”
Psikolojinin ölçülebilirliği:
• 1800’lü yılların ikinci yarısı:
Fiziksel uyaranın verilmesinden organizmanın
onu bilinçli olarak yorumlamasına kadar geçen
sürecin ölçülebilirliği üzerinde çalışılmış.
Psiko-fizik araştırmaları, Wundt’un deneysel psikoloji
laboratuarını kurmasında etkili olmuştur.
• Bu gelişme “bilimsel psikoloji” nin ilk adımıdır.
-Leipzig Üniversitesinde Psikoloji kürsüsü
kurulmuştur.
→ Bilimsel psikoloji aynı zamanda “yapısalcılık
okulu” nun da başlangıcı olmuştur.
Yapısalcılık
• Wundt/ Tichener
Temel amaç:
Bilincin temel öğelerini belirlemek; nasıl bir
araya geldiklerini açıklamak; yapısını anlamak.
Yapısalcılık adım adım “İşlevselcilik” e
doğru ilerlemiştir.
→ Zihnin ne olduğunu değil, nasıl çalıştığını
anlamaya çalışmak daha önemli hale gelmiştir.
→ Uygulamaya dönük, işleyen, yaşamın günlük
sorunlarına ve isteklerine uygulanabilecek bir psikoloji
• Kullanılabilir Psikoloji
Uygulamalı psikologlar, psikolojiyi gerçek
dünyaya sokmuştur.
→Okullar, fabrikalar, reklamcılık alanı,
mahkemeler, çocuk klinikleri, ruh sağlığı
merkezleri…
Uygulamalı Psikoloji: Psikoloji biliminin
popülerleşmesi
• Artık psikoloji, eğitime, endüstriye, iş dünyasına,
adalete, ruh sağlığı merkezlerine, test uygulamalarına
katkıda bulunur hale gelmiştir.
→ Münsterberg ilk kez iş simülasyonları uygulamıştır.
Uygulamalı psikolojinin yükselişi sürerken, Wundt’çu
psikolojiye karşı çıkışlar sonucu iki ekol gelişmiştir.
• Freud → Psikanaliz
Bilinçaltı süreçlerin davranış üzerindeki
etkisi
• Wertheimer → Gestalt
Bütün kendisini oluşturan parçaların
toplamından fazladır. Gerçek algı
duyusal bileşenlerin toplamıyla
açıklanamaz.
* Gestalt Terapi’de yer alan ilgi çekici bir olgu:
1-İnsanlar tamamlanmamış yaşantılarını
tamamlanmış olanlardan daha fazla hatırlama
eğilimindedir.
2-İnsanlar tamamlanmamış işlerini tamamlama
konusunda doğal bir eğilime sahiptirler.
* Konuyla ilgili görüşler alınabilir. E/Ö psikolojisi ile
olası bağlantıları tartışılabilir.
Darwin’in evrim teorisinin psikoloji bilimi
üzerindeki etkisi:
• Doğal seçi süreci: (Darwin’in teorisinin çıkış noktası)
Çevreye uyum sağlayamayan türler yok olurlar.
• Organizma sürekli çevreye/ortama uyum sağlama
çabası içindedir.
→ Türlerin çevreye uyum çabası ile insanın çevreye
uyum çabasının karşılaştırılması, “karşılaştırmalı
psikoloji” nin doğmasını sağlamıştır.
Karşılaştırmalı psikoloji= İnsan ve hayvanların zihinsel
çalışmaları arasındaki benzerlikten yola çıkarak, organizmanın
çevreye nasıl uyum sağladığını göstermek için hayvan
çalışmalarının yapılması.
• Gözlenebilir davranışlar üzerine odaklanılmış, nesnel,
mekanik yöntemler üzerinde durulmuştur.
→ Bu da, davranışçılık akımının doğmasına öncü
olmuştur.
Uyarıcı ve Tepki arasındaki ilişki sayesinde öğrenme
gerçekleşir ve bu sayede davranışlar şekillenir.
• Geçerli olan tek bilgi nesnel olarak gözlemlenebilen
bilgidir.
Watson → “Davranışçılık Akımı”
Temel inanış:
Ruhsal kavramlara, davranışa eşlik eden duygu ve
düşüncelere odaklanmak, psikolojinin bir bilim
olmasını engeller. Zihinsel süreçler bilimsel çalışmaya
uygun değildir.
Yeni Davranışçılık (1930’lardan sonra)
Skinner→ Zihinsel süreçleri de kapsayacak şekilde
davranışçılığın sınırları esnetilmiştir.
• Bilişsel Psikolojiye Geçişi kolaylaştıran etmenler:
Bandura: Sosyal-Bilişsel Öğrenme Kuramı
Rotter: İç/Dış Kontrol Odaklı Sosyal Öğrenme
1960’larda Zihinsel Süreçlere ilgi artmış ve
Bilişsel Psikoloji öne çıkmıştır.
• Bilişsel psikolojide önemli isimler: Miller,
Piaget, Neisser.
Temel İnanış:
Yalnızca davranışları anlamak yetmez; zihnin
yapısını, süreçlerini, işleyişini de anlamak
gereklidir.
Günümüz Psikolojisi
• Yalnızca davranışı inceleyen değil, aynı zamanda
davranışın altında yatan zihinsel süreçleri de
inceleyen bir bilim dalıdır.
• Biliş-Duygu-Davranış üçlüsünün işlevlerini,
işleyişlerini ve karşılıklı etkileşimlerini her düzeyde
ele alan bir bilim dalıdır.
Ampirik Makale İncelemesi
Ampirik Makaleler, belli aşamalar dahilinde incelenebilir.
1-Araştırmanın Amacı
2-Araştırmanın Yöntemi
3-Araştırma Bulguları
4-Tartışma/ Sonuç
5-Araştırmanın kısıtları / Gelecek çalışmalar için öneriler
(Varsa)
1-Araştırmanın Amacı
Bu araştırma neyi ortaya koymak niyetiyle
yapılmış?
(Genellikle “özet” kısmında belirtilir)
2-Araştırmanın Yöntemi
Hangi örneklem seçilmiş?
Hangi ölçme aracı kullanılmış?
Uygulama nasıl yapılmış?
3-Araştırma Bulguları
Elde edilen sonuçlar nasıl özetlenebilir?
Araştırmanın amacına en çok hizmet eden
bulgular nasıl sıralanır?
Bulgularda ayrıntılardan söz edilmeyebilir, ancak
hangi bulgunun ayrıntı olduğu konusuna hakim
olmak için çok sayıda makale okumak gerekir…
4-Tartışma/ Sonuç
Araştırmada elde edilen bulgular yazar
tarafından nasıl yorumlanmış?
Araştırmada elde edilen bulguların mevcut
literatürü destekleyen ya da literatürle çelişen
yönleri neler?
Mevcut kuramlara/literatüre katkıları neler?
5-Araştırmanın kısıtları / Gelecek çalışmalar için
öneriler (Varsa)
Yazar araştırmayla ilgili herhangi bir kısıt
belirtmiş mi?
Bu araştırmadan yola çıkarak gelecekte
yapılacak çalışmalar için öneriler yapılmış mı?