Özbekistan Cumhuriyeti Seçim Sisteminin Temel İlkeleri
advertisement
Özbekistan Cumhuriyeti Seçim Sisteminin Temel İlkeleri Bağımsızlık yılları boyunca Özbekistan’da uluslararası hukuk normlarına, gelişmiş ülkelerin deneyimine, ülkemizin milli değerlerine ve Cumhuriyetin Anayasasına uygun bir seçim sitemi mevzuatı geliştirildi. Aşamalı ve sürekli olarak yapılan reformlar sonucunda, Anayasanın her vatandaşa vermiş olduğu “ülkenin yönetimini seçme ve bu yönetime seçilme hakkını” yerine getirilmesini sağlayan, uluslararası standartlara ve yüksek demokratik gereksinimlere uygun bir seçim sistemi oluşturuldu. Yürürlükte olan kanunlarla korunan vatandaş hakları ve seçimlerin düzeni, süreci ve kuralları, seçimlerin demokratik ilkelere ve standartlara uygun olarak yapılmasına imkân veriyorlar. Bunlar, temel ilkelere tam olarak uygun genel, eşit ve doğrudan seçimlerin organizasyonu ve oylamanın gizliliğini korunmasını sağlamaktadır. Zaten Özbekistanın seçim mevzuatı, gelişmiş demokratik ülkelerde olduğu gibi, seçimler arası dönemlerde gelişiyor ve iyileştiriliyor. Bu bir yandan, ülkede yaşanan yapısal demokratik değişikliklerin sonucudur, doğal bir evrimsel süreçtir. Sürekli olarak yapılan demokratik reformlar sonucunda ülkede iki kanatlı Özbekistan Cumhuriyeti Meclisinin faaliyetleri için sağlam ve kanunlara dayanan temel oluşturuldu. Özbekistan Cumhuriyetinin iki meclisli parlamento sistemi, parlamento görevlerini yerine getirme imkânlarını oldukça genişletti. İki meclisli Parlamento kendi görevlerini daha etkili uygulaması için yetkilerini önemli ölçüde genişletmekte ve tüm devlet makamları ile daha aktif, yapıcı işbirliğinin yapılmasına müsaade etmekte. Ayrıca, sivil toplum kuruluşlarının, siyasi partilerinin ve diğer toplumsal örgütlerinin yasama organında farklı kesimlerinin çıkarlarını daha aktif ve eksiksiz bir biçimde temsil etme imkânlarına yol açmakta. Bugün siyasi partilerin parlamento grupları Parlamentonun yasama ve denetim faaliyetlerinde önemli bir rol oynamaktadır. Temel öncelikleri ve seçim sisteminin reforma tabi tutulan yönleri, demokratik reformları derinleştirme ve ülkede sivil toplum oluşturma Konsepti içinde belirtildi. Konseptin uygulanması “Güçlü devletten güçlü bir topluma” ilkesinin aşamalı gerçekleştirmenin sağlanmasına yöneliktir. Ulusal seçim sisteminin en önemli özelliği, kanun gereksinimlerine uygun olarak seçimlerin organizasyonu ve yürütülmesini sağlayan ve sadece kanuna itaat eden bağımsız seçim komisyonların olması; devlet makamlarının, toplumsal örgütlerinin faaliyetlerine karışmamasıdır. Bu bağlamda, Konseptin uygulanma çerçevesinde seçim özgürlüğü ilkesinin tam yerine getirilmesine ve ülkenin seçim sisteminin demokratikleşmesinin devamına yönelik bir takım değişiklikleri ve eklemeleri bir süre önce seçim mevzuatında yapıldı. Bu değişiklikler ve eklemeler Merkez Seçim Komisyonunun demokratik temelde oluşturulması, onun faaliyetlerinin ilkeleri; üyelerinin bağımsızlığı garanti edilmesi; Merkez Seçim Komisyonunun mali bağımsızlığının sağlamlaştırılması öngörmektedir. Ayrıca, seçimlerin ve referandumların organizasyon ve yürütme kapsamında olabilecek yasa ihlalleri için idari sorumluluklar da belirtildi. Belirtmek gerekir ki “Özbekistan Cumhuriyeti Merkez Seçim Komisyonu hakkında” kanunun 2. Maddenin ikinci bölümü Anayasa metni ile uyumlu hale getirilip aşağıdaki şekli aldı: “Merkez Seçim Komisyonu faaliyetlerinin temel ilkeleri - yasallık, kolektif nitelik, aleniyet, bağımsızlık, adalet olmaktadır”. Bu değişiklikler ve eklemeler Merkez Seçim Komisyonunun demokratik temelde oluşturulması, onun faaliyetlerinin ilkeleri; üyelerinin bağımsızlığı garanti edilmesi; Merkez Seçim Komisyonunun mali bağımsızlığının sağlamlaştırılması öngörmektedir. Ayrıca, seçimlerin ve referandumların organizasyon ve yürütme kapsamında olabilecek yasa ihlalleri için idari sorumluluklar da belirtildi. Belirtmek gerekir ki “Özbekistan Cumhuriyeti Merkez Seçim Komisyonu hakkında” kanunun 2. Maddenin ikinci bölümü Anayasa metni ile uyumlu hale getirilip aşağıdaki şekli aldı: “Merkez Seçim Komisyonu faaliyetlerinin temel ilkeleri - yasallık, kolektif nitelik, aleniyet, bağımsızlık, adalet olmaktadır”.
