Tüberküloz, asıl olarak akciğerlerde yerleşen, fakat kan ve lenf

TÜBERKÜLOZ MİKROBU HAKKINDA KISA BİLGİLER :
Tüberküloz, asıl olarak akciğerlerde yerleşen, fakat kan ve lenf yoluyla tüm vücuda dağılabilen
mikrobik, bulaşıcı bir hastalıktır.
Bu hastalığın sebebinin kesin bilinmemesinin yanı sıra dünyada en yaygın ve ölümcül bulaşıcı
hastalıklardan biridir. Yılda üç milyonu aşkın kişi bu hastalık sebebilye ölmekte, her yıl ise sekiz
milyon yeni tüberküloz vakasına rastlanmaktadır.
Türkiye tüberkülozun sık görüldüğü ülkeler arasında yer almaktadır. Hastalığa sebep olan mikrop
(Mycobacterium tuberculosis) veremli hastadan sağlam kişiye geçerek yayılır.
Tüberküloz mikrobunun en kolay bulaşma şekli nedir?
Bu mikrop sıklıkla hava yoluyla bulaşır.
Tüberküloz bulaşmış kişinin öksürmesi, aksırması, konuşması ve nefes alıp vermesi sırasında havaya
saçılan mikroplar havada günlerce asılı halde canlı kalabilmektedir. Kapalı bir ortamda uzun süre
hasta olan kişi ile aynı havayı soluyan sağlam kişiler nefes aldıklarında havadaki mikroplar
akciğerlere ulaşır ve orada yerleşerek enfeksiyonu başlatır.Balgamında tüberküloz mikrobu taşıyan
hastalar,tüberküloz hastalığı ilerlemiş olup bu sebepten sık sık öksüren hastalar hastalığın
bulaşmasında en önemli etkendir.
Yüksek risk grupları hangileridir?
Bağışıklık sistemi baskılanmış kişiler, sigara içenler , alkol tüketimi fazla olanlar, kötü beslenen
kişiler, kötü yaşam koşullarına sahip kişiler, başta akciğer hastalığı, şeker hastalığı, bazı kan
hastalıkları, AİDS, böbrek hastalıkları gibi süreğen hastalığı olanlar,romataolojik rahatsızlıkları
olanlar,organ nakli yapılan kişiler,kanserli hastalar,immünosüpresif ilaç kullanalar,çocuklar,yaşlılar,IV
ilaç kullanıcıları, çok fazla kişinin bir arada yaşadığı veya çalıştığı ortamda yaşayan veya çalışan
kişilerde verem oluşma olasılığı daha yüksektir. Mikrobu alan kişide bazen birkaç ay; bazen bir kaç yıl
bazen de onlarca yıl sonra hastalık belirtileri gelişebilir; ya da hiç gelişmeyebilir. Mikrobun vücuda
giriş yolu genelde akciğerlerdir. Ancak buradan lenf akımı ve kan yoluyla vücudumuzdaki tüm doku
ve organlara yayılabilir. Kemik ve eklemler, böbrek ve üreme sistemi, beyin zarı, göğüs ve karın
boşluğunu çevreleyen zarlar , cilt ve lenf bezelerine de sıklıkla yerleşebilmektedir..
Tüberkülozun belirtileri nelerdir?
Hastalık sinsi ve yavaş ilerler. Hastalar genelde halsizlik, iştahsızlık, kilo kaybı, hafif ateş, geceleri
terleme gibi şikayetlerle hekime başvurmaktadırlar. Zamanla bunlara öksürük ve balgam çıkarma da
eklenir, balgamla beraber kan da görülebilmektedir. Ağrı genelde oluşmamaktadır.
Tüberküloz tanısı nasıl konulur?
Kişinin tüberküloz olduğu ancak vücut ömeklerinde (balgam, idrar,kan,kan serumu, mide açlık sıvısı,
beyin omurilik sıvısı, plevra-periton sıvısı, lenf bezi aspirasyonu vb...) tüberküloz mikrobunun
görülmesi ve üretilmesiyle söylenebilir. Bazen alınan doku biyopsilerinde tüberküloza özgü
değişikliklerin izlenmesiyle de tanı konabilir.
Tüberküloz tedavisi nasıl yapılır?
Tüberküloz, erken teşhis ve tedavi metodlayıyla %100'e yakın tedavi edilebilir bir hastalık haline
gelmiştir. Ancak bu tüberküloz tedavisinde sorun olmadığı anlamına gelmemektedir. Yanlış veya
eksik tedavilerden kaynaklanan sorunlarla malesef bir çok hastanın tedavisi yetersiz kalmakta ve
hastalık müzminleşmektedir.
Neden T. SPOT TB ?
•
TB-spesifik efektör T hücrelerinin miktarını hesaplayarak TB’yi indirekt olarak tespit
eder
– Salgılanan interferon gamma ele geçirilir
– Her hücrenin interferon gamma “izi” bir adet “spot” üretir.
•
Örnek miktarı, her hasta için optimize edilmektedir (zayıflamış bağışıklık sistemi için
uygun)
– Standart sayıda hücre teste tabi tutulur
– Arka plandaki interferon gamma bertaraf edilir.
•
T-SPOT.TB testi ELISpot tekniğine dayanmaktadır.
•
TB-spesifik antijenleri kullanmaktadır: ESAT-6, CFP10
•
Ortaya çıkan yüksek duyarlılık sayesinde; testin verdiği negatif sonuç sahte bir negatif sonuç
olamayacağı için, hastada TB bulunmadığı tanısının hızlandırılmasında T-SPOT.TB testi
kullanılmalıdır.
“T-SPOT.TB testi, PPD’den daha kullanışlı, daha objektif ve daha hızlı bir yöntem olmakla
birlikte, TB şüphesi bulunan kişilerde tanı sürecimize çok yararlı bir katkı sağlamıştır.”
Ana Çıkarım:
“Mevcut sonuçlar, T-SPOT.TB kullanımının tuberküloz kontrol programlarında direkt olarak
önemli maliyet azalımları getirdiğini göstermektedir.”
• PPD sahte-pozitifler için katlanılan gereksiz maliyete son :
– Gereksiz göğüs röntgenlerini elimine eder;
– Kemoprofilaksi ve getirdiği yan etkileri ortadan kaldırır.
• Yüksek risk altındaki hasta grupları için daha doğru tanı :
– Cilt testine karşı anerjik olan hastalarda da (örn. anti-TNF-α hastaları, bebekler, HIV
hastaları) tanıda bulunabilmemize yardımcı olur). Bu gruplar hastalığın ilerlemesinde
yüksek risk altında bulunduklarından, doğru tanı konulması çok önemlidir
– Aktif TB vakalarını ve onun getirdiği ölüm oranlarının sayısını azaltır
– Başkalarına bulaşma riskini azaltır
– Tüm bunlar da hayat kurtarır ve maliyeti azaltır.
• Hastanın tekrar ziyaretine gerek yoktur
– Testin yorumlanması için geri gelmeyen hastalara harcanan gereksiz PPD’ye son
verir.
T-SPOT.TB’nin kullanılmasının tavsiye edildiği gruplar şunlardır :
- Bağışıklık sistemi zayıflamış:
- HIV, böbrek yetersizliği, römatoloji, organ nakli, kanser, immünosüpresif ilaçlar kullananlar
- çocuklar, yaşlılar
- Hastalığın yüksek derecede görüldüğü ülkelerden yakın zamanda göç etmiş kişiler
- Bulaşıcı hastaların temasta olduğu kişiler
- Intra Venoz ilaç kullanıcıları
- Huzur evlerinde uzun dönemli kalan yaşlılar
- Bağışıklık sistemi zayıflamış hastaların kaldığı sağlık merkezlerinde ortaya çıkan salgınlar
- Mikobakteriyoloji laboratuvar personeli
- Daha önce TB hastalığına yakalandığı göğüs röntgeniyle onaylanmış hastalar
- Sağlık sektörü çalışanları
- Askeri birlikler
- Mahkumlar
- Öğretmenler ve öğrenciler
- Hamile kadınlar
T-SPOT.TB’nin yüksek spesifitesinin TB kontrolü üzerindeki etkisi nedir?
• Geçmişte yapılmış BCG aşısına bağlı olarak çıkan sahte pozitif sonuçları ortadan kaldırır.
•
Gereksiz kemoprofilaksi ve beraberindeki toksisiteye son verir.
•
Sahte pozitif sonuçların taranması, hastalığın görülme sıklığının az olduğu ülkelerde Latent
TB sıklığının düşmesi sonucu giderek önem kazanacaktır. Bu yüzden de çok yüksek
spesifisite önemlidir.
•
Latent TB için daha etkin ve yaygın hedefli taramaya ve tedaviye imkan verir: TB’yi ortadan
kaldırmak için yürütülen TB kontrol programlarına olanak sağlar.
Latent TB için tarama :
– Hastalığın ilerleme riskinin yüksek olduğu ve PPD’nin sıklıkla sahte negatif sonuç
verdiği latent enfekte hastalarda sahte negatif sonuçları ortadan kaldırır:
– Kanser kemoterapisi, böbrek yetersizliği, organ nakli, HIV koenfeksiyonu
– Bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar (örn. anti-TNF ilaçları)
– Küçük çocuklar & yaşlılar
– Tarama sırasında aktif TB olduğu tespit edilen yakın temastaki kişiler
•
•
Aktif TB şüphesi altındaki hastaların teşhisi :
– Aşağıdaki hasta gruplarında sahte negatif sonuçları ortadan kaldırır :
– HIV koenfeksiyonu bulunanlar
– Bağışıklık sistemini baskılayan ilaç kullanıcıları
– Küçük çocuklar
– Kötü beslenen kişiler
•
TB vakalarının maliyetini azaltır.
•
Kişide TB olasılığının tespit edilmesi için kullanılacak bir testte, çok yüksek sensitivite kritik
önem taşır.