GÜNE* S*STEM* VE ÖTES*: UZAY B*LMECES*
advertisement
GÜNEŞ SİSTEMİ VE ÖTESİ: UZAY BİLMECESİ GÖK CİSİMLERİNİ TANIYALIM • Bulutsuz bir gecede gökyüzünü gözlemlediğimizde irili ufaklı pek çok cisim görürüz. Bunların her birine gök cismi denir. • Yıldızlar, gezegenler ve uyduları, meteorlar, gök taşları bu gök cisimlerinden bazılarıdır. • Yıldızlar: Bulutsu olarak adlandırılan sıcaklığı yüksek gaz ve toz parçalarının bir araya gelip sıkışmaları sonucu oluşmuş gök cisimlerine yıldız denir. Yıldızların belli bir ömrü vardır. Ömrü tükenmemiş yıldızlar belirli bir süre ısı ve ışık yayarlar. Geceleyin gökyüzünde gözlemlediğimiz yıldızlar Dünya’mızdan çok uzakta olduklarından çok küçük görülmektedir. Bir yıldızın parlaklığı 2 nedene bağlıdır. 1- Daha parlak görünen yıldızlar Dünya’ya daha yakındır. 2- Yıldız diğer yıldızlara göre daha büyüktür. • Tüm yıldızlar Güneş gibi ısı ve ışık kaynağıdırlar. Fakat yıldızların yaydığı ışığın rengi ve parlaklığı birbirinden farklıdır. Bunun temel sebebi yıldızların sıcaklıklarının birbirinden farklı oluşudur. Sıcak yıldızlar mavi veya beyaz olarak algılanırken orta sıcaklıklardaki yıldızlar sarı, soğuk yıldızlar ise kırmızı renkte gözlemlenir. • Dünya’dan bakıldığında grup halinde görülen yıldızlar topluluğuna takımyıldız denir. Takım yıldızların en bilinenleri: Büyükayı, Küçükayı, Ejderha, Çoban yıldızı,Kuzey Tacı, Avcı, Kanatlıat, Kahraman, Kuğu BÜYÜKAYI AVCI TAKIMYILDIZI • Kuyruklu yıldızlar: Güneş çevresinde uzun ve eliptik bir yörüngede dolanan donmuş halde bulunan gaz, toz ve taş parçalarından meydana gelen bir gökcismidir. • NOT: aslında kuyruklu yıldızlar yıldır değildir. Ancak kuyruklu yıldız Güneş çevresinde dolanırken Güneş’e yaklaştıkça buzun erimesiyle saçılan taş, toz parçalarının serbest kalmasıyla kuyruk görüntüsüne sahip olur. • Gezegenler: Güneş çevresinde dolanan büyük ama yıldızlara göre çok çok küçük olan gökcisimleridir. YILDIZLAR GEZEGENLER Isı ve ışık yayarlar. Isı ve ışık yaymazlar, üzerlerine düşen ışığı yansıtırlar. Sıcaktırlar. Soğukturlar. Yanıp sönen, titreşen ışık noktalalrı gibi görünürler. Disk şeklinde görünürler. Boyutları çok büyüktür. Boyutları çok küçüktür. Gökyüzündeki konumları değişmez. Gökyüzündeki konumları geceden geceye değişir. • Yıldız Kayması: Kuyruklu yıldızlardan kopan toz tanecikleri ve kaya parçaları Dünya atmosferine hızla girdiklerinde sürtünmenin etkisiyle ısınır. Akkor haline geçerek ışık yayarlar. Bu sıradaki hareketiyle geride ışıklı bir iz bırakırlar. Buna yıldız kayması adı verilir. • Bazen atmosfere çok sayıda meteor kısa bir sürede girerek güzel bir görüntü oluştururlar. Buna meteor yağmuru denir. • Meteorların çoğu atmosferde yanarak kaybolsa da Dünya’mıza ulaşabilir. Yeryüzüne ulaşan meteorlara gök taşı denir. Gök taşlarının Dünya üzerine düşmeleri ile açtıkları çukura gök taşı çukuru denir. • Eğer meteorlar Ay üzerinde çukurlar oluşturmuşsa bunlara meteor çukuru denir. Uzayda Uzaklık Ölçümü Yıldızlar arasındaki mesafe metre, kilometre gibi birimlerle ifade edilemeyecek kadar büyüktür. Bu yüzden gökcisimleri arasındaki mesafeyi ışık yılı adını verdiğimiz bir birimle ifade ederiz. Işık yılı, ışığın uzayda bir yılda aldığı mesafedir. 1 ışık yılı= Işığın bir yılda aldığı mesafe Örneğin: Dünya ile ona en yakın olan Proxima yıldızı arasındaki mesafe 40.000.000.000.000 km ya da 4.2 ışık yılıdır.
