İslam Barış Dinidir

1
İSLAM BARIŞ DİNİDİR
I.KONUNUN PLANI
A- Barış Kavramı
1- Barış nedir? Selam ve İslam kelimelerinin anlamı nedir?
2- Barış kavramının zıddı fitne, savaş, kargaşa ve huzursuzluk
kavramları nelerdir?
B- İslam’da Barış
1- İslamın barışa verdiği önem.
2- Barışın zıddı olan fitnenin zararları nelerdir?
3- Hangi durumlarda savaş yapılabilir?
4- Savaşta uyulması gerekli kurallar nelerdir?
5- Kur’an-ı Kerim’de barış ve savaş ile ilgili ayetler
6- Barış ile ilgili hadisler
C- Barış ve huzurun topluma sağladığı faydalar ve fitne fesadın topluma
zararları nelerdir?
II.
KONUNUN AÇILIMI VE İŞLENİŞİ
Konuya barış kavramının ne olduğu açıklanarak başlanır. Daha sonra selam ve İslam
kavramları izah edilir. Akabinde barış kavramının zıddı olan fitne, savaş, kargaşa ve
huzursuzluk kavramları ele alınır. Ardından İslam’da barış konusuna geçilerek, İslam’ın barışa
verdiği önem, barışın zıddı olan fitnenin zararları, hangi durumlarda savaş yapılabileceği,
savaşta uyulması gerekli kuralların neler olduğu, anlatılır. Daha sonra konu ile ilgili ayetler ve
hadisler açıklanır. En sonunda da barış ve huzurun topluma sağladığı faydalar ile fitne fesadın
topluma zararları izah edilerek vaaz bitirilir.
III.
KONUNUN ÖZET SUNUMU
Geniş anlamıyla uyum, karşılıklı anlayış ve hoşgörü ile oluşturulan ortam anlamına
gelen barış, bütün insanların kardeşçe bir uyum içinde bulunmasıdır. İslâm kelimesi s-l-m
kökünden türemiştir. Kelime anlamı olarak barış, esenlik, güven, huzur, itaat, boyun eğme ve
teslimiyet anlamlarına gelmektedir. Buna göre İslâm’ın bir anlamı da barış ve güvenlik
demektir. Barış ve esenlik anlamındaki ‘selam’ da bu kökten gelmektedir. Selâm veren kimse
selâm vermekle, karşısındaki kimseye güven, barış ve esenlik dilemiş, kendisinden ona bir
kötülüğün gelmeyeceğini telkin etmiş olur. Mü’minler cennette “selam aleyküm” sözü ile
karşılanacaklardır. Allah’ın güzel isimlerinden biri de “es-selam”dır. Cennete de ‘daru’s-selam/
barış yurdu’ denir. (Yunus, 25)
Barışın İslamdaki önemi büyüktür. Yüce dinimiz İslam yeryüzünde barış ve adaleti
amaçlamış; kini, nefreti, düşmanlığı, bozgunculuğu, merhametsizliği ve zulmü yasaklamıştır
Aslında bütün ilâhi dinlerin mesajları barışa yöneliktir. Zira bütün ilâhi dinlerin gayesi, dünya
ve ahirette insanların mutluluğunu, saadet ve selametlerini sağlamaktır.. Gönderilen tüm
Peygamberler barışın gerçekleşmesi için çaba harcamışlardır. Özellikle Hz Peygamber,
evrensel barışı gerçekleştirmek için gönderilmiştir. Kur’anı Kerim Hz peygamberin evrensel
barışı temin için gönderildiğini “ Biz seni alemlere rahmet olarak gönderdik” (Enbiya, 21/107)

Bu vaaz projesi Din İşleri Yüksek Kurulu Uzmanı Mustafa KAHRAMAN tarafından hazırlanmıştır.
2
ifadesi ile açıklamaktadır. Peygamberimiz de namazlarda sonra ve diğer zamanlarda dualarında
barış ve huzuru istemiş ve şöyle demiştir: “Allahım barış ve esenlik sensin ve barış ve esenlik
ancak senden gelir” Ayrıca Peygamberimiz Medine'ye hicretinden sonra Evs ve Hazreç
kabilelerini barıştırmış ve aralarındaki asırlık kan davasına son vermiş, Veda hutbesinde de kan
davalarını tamamen kaldırdığını, kaldırdığı ilk kan davasının da Abdulmuttalib'in torunu Iyas
bin Rabia'nın kan davası olduğunu beyan etmiştir.
Barış; adalet ve insan haklarına saygı ve uzlaşma kültürünü yaygınlaştırarak
sağlanabilir. İslam’ın prensipleri, sadece belirli bir coğrafya veya belirli ırklar için gelmemiş,
hükümleri bütün ırkları kapsayan, insanı sosyal konum ve cinsiyetine göre ayırt etmeyen ve
bütün insanları muhatap kabul eden bir yapıdadır
Barış ve huzurun zıddı olan fitne ve fesad dinimizce hoş görülmemiş, Kur’an, fitnenin
adam öldürmeden daha kötü bir şey olduğunu beyan etmiştir. (Bakara, 2/191) Yine Kur’an,
barışın zıddı olan bozgunculuğun yapılmamasını emretmiştir. (Araf, 7/56) Savaş ise bir emir
olmayıp sadece haklı sebeplerle yapılmasına müsaade edilen bir izin durumudur. (Hac, 22/39)
İslâm’da savaşın meşru amaçlarından biri zulmü, haksızlığı ortadan kaldırmaktır. İslâm’da
savaş başkalarına zulmetmek için değil, yapılan zulmü ve haksızlığı ortadan kaldırmak için
meşru kılınmıştır. Onun için savaşta düşmana zulmedilmez, savaşmayan yaşlılara, kadınlara,
çocuklara, din adamlarına, mabetlere dokunulmaz. Dinimizde savaşta haddi aşmak da doğru
görülmemiştir. (Bakara, 194). Ayrıca, savaşta karşı taraf barış yapmak isterse, müslümanların
buna uyması istenmiştir. (Nisa, 4/90)
Sonuç olarak barışın tüm toplumlara faydası vardır. Barışın ve huzurun olduğu yerde
insanlar mutlu ve huzurlu olurlar. İslam dininin gayesi insanı hem bu dünyada hem de Ahirette
mutluluğa erdirmektir.
IV.
KONUYA ŞU AYETLE BAŞLANABİLİR
ُ ‫ِين آ َمنُواْ ا ْد ُخلُواْ فِي الس ِْل ِم كَآفَّة َوالَ تَت َّ ِبعُواْ ُخ‬
َّ ‫ت ال‬
َ ‫يَا أَيُّ َها الَّذ‬
‫عدُوٌّ ُّم ِبين‬
َ ‫ان إِنَّهُ لَ ُك ْم‬
ِ ‫ط َوا‬
ِ ‫ش ْي َط‬
“Ey iman edenler! Hepiniz topluca barış ve güvenliğe (İslam’a) girin. Şeytanın
adımlarını izlemeyin. Çünkü o, size apaçık bir düşmandır.” 1
Konu ile ilgili olarak faydalanılabilecek diğer ayetler ise şunlardır. Hucurat, 49/9-10;
Bakara, 2/191, 194; Nisa, 4/ 90, 114, 128; Araf, 7/56, 85; Hac, 22/39; Maide, 5/32. Ra’d,
13/25.
V.
KONU İŞLENİRKEN BAŞVURULABİLECEK BAZI HADİSLER
َ ‫فك‬
‫ج إِلَي ِْه ُم النَّ ِب ُّي‬
َ ‫ فَ َخ َر‬،‫َان بَ ْينَ ُه ْم ش َْىء‬
ٍ ْ‫ ِم ْن بَنِي عَمْ ِرو ب ِْن عَو‬،‫س ْع ٍد أ َ َّن أُنَاسا‬
َ ‫س ْه ِل ب ِْن‬
َ ‫ع َْن‬
ْ ُ‫ص َحا ِب ِه ي‬
ْ َ ‫اس ِم ْن أ‬
‫ص ِل ُح بَ ْينَ ُه ْم‬
ٍ َ‫ص فِي أُن‬
Sehl b. Sa’d (ra) dan: Amr bin Avf oğulları arasında problem çıktı. Peygamber (sav) ve
ashabı onların arasını bulmak ve barıştırmak için oraya gitti. 2
ْ ٍ‫ قُبَاء‬،‫س ْع ٍد أ َ َّن أ َ ْه َل‬
َّ ‫ فَأ ُ ْخ ِب َر َرسُو ُل‬،‫ار ِة‬
َ‫اَّللِ ص ِبذَ ِلك‬
َ ‫س ْه ِل ب ِْن‬
َ ‫ع َْن‬
َ ‫اقتَتَلُوا َحتَّى ت َ َرا َموْ ا ِب ْال ِح َج‬
ْ " ‫فَقَا َل‬
ْ ُ‫اذ َهبُوا بِنَا ن‬
." ‫ص ِل ُح بَ ْينَ ُه ْم‬
1
2
Bakara, 2/208
Buhari, Sulh, 1, c.3, s.165
3
Sehl b. Sa’d (ra) dan: Kuba halkı birbirlerini taşa tutarak kavga ettiler. Bu durum
Peygamberimize haber verildi. O’da yanında bulunan ashabına “ Oraya gidip onları
barıştıralım” dedi.3
َ ‫س ِل ِم‬
ُّ ‫اَّلل ص قَا َل "ال‬
‫ص ْل ًحا‬
ِ َّ ‫سو َل‬
ُ َّ ‫ين اِال‬
ْ ‫ص ْل ُح َجائِز بَي َْن ا ْل ُم‬
ٍ ‫ع َْن ع َْم ِرو ب ِْن ع َْو‬
ُ ‫ي ا َ َّن َر‬
ُّ ِ‫ف ا ْل ُم َزن‬
ً ‫وط ِه ْم اِال َّ ش َْر‬
َ ‫س ِل ُم‬
" ‫طا َح َّر َم َحالَال ً ا َ ْو ا َ َح َّل َح َرا ًما‬
َ ‫ون‬
ِ ‫علَى ش ُُر‬
ْ ‫َح َّر َم َحالَال ً ا َ ْو ا َ َح َّل َح َرا ًما َوا ْل ُم‬
Amr bin Avf el-Müzeni (ra) den , Peygamber (sav) şöyle buyurmuştur: Haramı helal,
helalı haram kılmadığı müddetçe Müslümanlar arasında sulh yapmak caizdir. Yine helalı
haram, haramı helal kılmadığı müddetçe Müslümanlar şartlara uymalıdırlar.4
َّ ‫ع َْن عَائِش ََة أ َ َّن َرسُو َل‬
َ ‫اَّللِ ص ك‬
َّ ‫سالَ ُم َو ِم ْنكَ ال‬
َّ ‫سلَّ َم قَا َل " اللَّ ُه َّم أ َ ْنتَ ال‬
‫ار ْكت‬
َ ‫َان ِإذَا‬
َ َ‫سالَم ُُ تَب‬
. " ‫اإل ْك َر ِام‬
ِ ‫َُ يَا ذَا ْال َجالَ ِل َو‬
Hz. Aişe (ra) den: Peygamber namazdan çıkıp selam verdiği zaman “Allahım barış ve
esenlik sensin ve barış ve esenlik ancak senden gelir. Ey celal ve ikram sahibi sen yüceler
yücesisin” derdi.5
ُ َ‫وم ِب ْنت‬
ْ ُ‫ْس ْالكَذَّابُ الَّذِي ي‬
َّ ‫س ِمعَ ْت َرسُو َل‬
‫ص ِل ُح بَي َْن‬
َ : َ‫ع ْق َبة‬
ٍ ُ ‫ع َْنُُ أ ُ َّم ُك ْلث‬
َ ‫اَّللِ ص يَقُو ُل " لَي‬
‫اس‬
ِ َّ‫الن‬
Ümmü Gülsüm binti Ukbe (ra) den: Peygamber (sav)’in şöyle dediğini işittim:
“ İnsanların arasını bulmak, insanları barıştırmak için yalan söyleyen kimse gerçekte yalancı
değildir”.6
ْ ‫صالَ َح النَّبِ ُّي ص ْال ُم‬
َ ‫ش ِر ِك‬
‫ين يَوْ َم الحديبية‬
َ ‫ب ـ ر ع ـ قَا َل‬
ِ ‫ع َِن ْالبَ َر‬
ٍ ‫اء ب ِْن ع َِاز‬
Bera b. Azib (ra) den: Peygamber Hudeybiye’de müşriklerle sulh yaptı.7
َّ ‫ع َْن أَبِي ُه َري َْرةَ قَا َل قَا َل َرسُو ُل‬
‫ ُك َّل يَوْ ٍم ت َ ْطلُ ُع‬،‫صدَقَة‬
َ ‫اس‬
ُ ‫اَّللِ ص " ُك ُّل‬
َ ‫علَ ْي ِه‬
ِ َّ‫سالَ َمى ِم َن الن‬
َّ ‫ِفي ِه ال‬
." ‫صدَقَة‬
َ ‫اس‬
ُ ْ‫شم‬
ِ َّ‫س َي ْع ِد ُل َبي َْن الن‬
Ebu Hüreyre (ra) den: Peygamber (sav) şöyle buyurdu: Her gün, sizin her bir mafsalınız
için bir sadaka terettüp etmektedir. Üzerine güneşin doğduğu her gün insanlar arsında adil
davranmak yine sadakadır.8
‫اَّلل صلى هللا‬
ُ ‫ع َِن اب ِْن‬
ِ َّ ‫سو ُل‬
ِ َ‫ قَا َل ُو ِجد‬،‫ع َم َر‬
ُ ‫ض ِت ْلكَ ا ْل َمغَ ِازي فَنَ َهى َر‬
ِ ‫ام َرأَة َم ْقتُولَةً ِفي َب ْع‬
ْ ‫ت‬
. ‫ان‬
ِ ‫س‬
َ ِ‫عليه وسلم ع َْن قَتْ ِل الن‬
ِ ‫اء َو‬
ِ َ‫الص ْبي‬
İbn Ömer (ra) den: Bazı savaşlarda savaş alanlarında öldürülmüş kadınlar bulundu.
Peygamber bunun üzerine kadınların ve çocukların öldürülmesini nehyetti.9
3
Buhari, Sulh, 3, c.3, s.166
Tirmizi, Ahkam 17, c. 3, s. 634-635.
5
Nesai, Sehv, 82 , c. 3, s. 69.
6
Buhari, Sulh, 2, c.3, s.166
7
Buhari, Sulh,7, c.3, s.168
8
Buhari, Sulh,11, c.3, s.171
9
Müslim, Cihad, 25, c.2, s.1364.
4
4
َّ ‫أ َ َّن أَبَا ُه َري َْرةَ ـ رضى هللا عنه ـ قَا َل قَبَّ َل َرسُو ُل‬
َ ‫س َن ب َْن‬
َ ‫اَّللِ صلى هللا عليه وسلم ْال َح‬
ٍ ‫ع ِلي‬
ُ ‫عش ََرة ِم َن ْال َولَ ِد َما قَب َّْل‬
ُ ‫ فَقَا َل األ َ ْق َر‬.‫يم ُّي َجا ِلسا‬
ُ ‫َو ِع ْندَهُ األ َ ْق َر‬
‫ت ِم ْن ُه ْم‬
َ ‫ع ِإ َّن ِلي‬
ِ ‫ع ْب ُن َحا ِب ٍس الت َّ ِم‬
َ َ‫ فَن‬.‫أ َ َحدا‬
َّ ‫ظ َر إِلَ ْي ِه َرسُو ُل‬
." ‫اَّللِ صلى هللا عليه وسلم ث ُ َّم قَا َل " َم ْن الَ يَرْ َح ُم الَ يُرْ َح ُم‬
Ebu Hüreyre (ra) den: Hz. Peygamber (sav) yanında Akra b. Habis et-Temimi
oturuyorken torunu Hasan (ra) ı öptü. Akra: Benim on çocuğum var, onlardan hiç birini
öpmedim deyince O’da “İnsanlara merhamet etmeyene Allah da merhamet etmez” dedi.10
‫سو ُل ه‬
‫َع ْن َع ْب ِد ه‬
َ‫اح ُمون‬
ِ ‫الر‬
ُ ‫ قَا َل قَا َل َر‬،‫اَّللِ ب ِْن َع ْم ٍرو‬
‫اَّللِ صلى هللا عليه وسلم " ه‬
ُ ‫الر ِح ُم‬
َ‫ش ْجنَةٌ ِمن‬
‫ض يَ ْر َح ْم ُك ْم َم ْن ِفي ال ه‬
ِ ‫س َم‬
ْ ‫الر ْح َم ُن‬
‫اء ه‬
‫َي ْر َح ُم ُه ُم ه‬
ِ ‫ار َح ُموا َم ْن ِفي األ َ ْر‬
َ َ‫طعَ َها ق‬
َ َ‫اَّللُ َو َم ْن ق‬
‫طعَهُ ه‬
‫صلَهُ ه‬
" ُ‫اَّلل‬
‫ه‬
َ ‫صلَ َها َو‬
َ ‫الر ْح َم ِن فَ َم ْن َو‬
Abdullah b. Amr (ra) dan: “ Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Allah,
merhametli olanlara rahmetle muamele eder. Öyleyse, sizler yeryüzündekilere karşı merhametli
olun ki, semâda bulunanlar da size rahmet etsinler. Rahim (akrabalık bağı) Rahmân'dan bir
bağdır. Kim bunu korursa Allah onunla (rahmet bağı) kurar, kim de koparırsa, Allah da ondan
(rahmet bağını) koparır." 11
َّ ‫الظ َّن فَ ِإ َّن‬
َّ ‫ ِإيَّا ُك ْم َو‬." ‫اَّللِ ص‬
َّ ‫ قَا َل قَا َل َرسُو ُل‬،َ‫ع َْن أ َ ِبي ُه َر ْي َرة‬
،ِ‫الظ َّن أ َ ْكذَبُ ْال َحدِيث‬
َ ‫ َوالَ ت َ َبا‬،‫سسُوا‬
ُ ‫غ‬
َّ َ‫ َو ُكونُوا ِع َباد‬،‫ َوالَ تَدَا َب ُروا‬،‫ضوا‬
َّ ‫ َوالَ ت َ َج‬،‫سسُوا‬
َّ ‫َوالَ ت َ َح‬
" ‫اَّللِ ِإ ْخ َوانا‬
Hz. Ebu Hüreyre (ra) den : Resulullah aleyhissalâtu vessalâm buyurdular ki: "Sakın
zanna yer vermeyin. Zira zan, sözlerin en yalanıdır. Tecessüs etmeyin, haber koklamayın,
rekâbet etmeyin, hasedleşmeyin, birbirinize buğzetmeyin, birbirinize sırt çevirmeyin, ey
Allah'ın kulları, Allah'ın emrettiği şekilde kardeş olun.” 12
َ‫س ِل ِم الَ يَ ُخونُهُ َوال‬
َّ ‫ قَا َل قَا َل َرسُو ُل‬،َ‫ع َْن أ َ ِبي ُه َري َْرة‬
ْ ‫س ِل ُم أ َ ُخو ْال ُم‬
ْ ‫اَّللِ صلى هللا عليه وسلم " ْال ُم‬
ُ ْ‫س ِل ِم َح َرام عِر‬
ْ ‫ضهُ َو َمالُهُ َودَ ُمهُ الت َّ ْق َوى َها ُهنَا بِ َح‬
ْ ‫علَى ْال ُم‬
ْ ‫يَ ْك ِذبُهُ َوالَ يَ ْخذُلُهُ ُك ُّل ْال ُم‬
‫ب‬
َ ‫س ِل ِم‬
ِ ‫س‬
َّ ‫امْ ِر ٍئ ِم َن ال‬
ْ ‫ش ِر أ َ ْن َي ْحت َ ِق َر أ َ َخاهُ ْال ُم‬
. " ‫س ِل َم‬
Hz. Ebu Hüreyre (ra) den : "Resulullah (sav) buyurdu : Müslüman müslümanın
kardeşidir. Ona (ihânet etmez), zulmetmez, onu mahrum bırakmaz, onu tahkir etmezHer
müsiümanın malı, kanı ve ırzı diğer müslümana haramdır. Takva şuradadır -eliyle göğsünü
işaret etti- : Kişiye şer olarak, müslüman kardeşini tahkir etmesi yeterlidir.13
VI. YARALANILABİLECEK BAZI KAYNAKLAR
1- İslam’ın Barış Çağrısı, Hamdi Mert
2- Kur’an ve Hz. Peygamberi Barış Anlayışı, Mustafa Çetin (SDÜ İlahiyat Fak. II.Kutlu
Doğum Sempozyumu,)
3- İslam Barış Dinidir , Durak Pusmaz (Diyanet Aylık dergi, Nisan 2002)
10
Buhari, Edeb 18, c.7, s. 75.
Tirmizi, Birr 16, c. 4, s. 323-324.
12
Buhari, Feraiz, 2, c. 8, s.3.
13
Tirmizi, Birr, 18, c. 4, s. 325.
11