GÜNEŞ SİSTEMİ VE UZAY

GÜNEŞ SİSTEMİ VE UZAY
EVRENİN DOĞUŞU VE GÜNEŞ SİSTEMİNİN MEYDANA GELİŞİ
Evrenin büyük patlama ile başladığı,patlama anında evrenin sıfır büyüklükte ve
bu nedenle sonsuz sıcaklıkta olduğu düşünülmektedir.Ama evren genişledikçe
ışımanın sıcaklığı düşmüş ve genişleme hızlanmıştır.Patlamadan sonraki 1 milyon
yıl içinde evren yalnızca genişlemeyi sürdürmüş,sıcaklık giderek birkaç bin
dereceye düşünce,elektron ile çekirdekler aralarındaki elektromanyetik çekime
dayanamayarak atomları oluşturmaya başlamıştır.Genişleme ve soğumalar
sürerek bazı bölgelerde çökmeler oluşup,bölge yeterince küçülünce dönerek
GALAKSİLER meydana gelmiştir.Galaksiler zamanla küçük bulutlara
dönüşmüş,bulutlar büzüldükçe yıldızlar oluşmuştur.
Güneş’te böyle oluşmuştur.
__DÜNYA’NIN HAREKETLERİ__
A)Dünya’nın Güneş etrafındaki hareketi
Dünya,Güneş çevresinde elips yörünge üzerinde batıdan doğuya doğru hareket
döner.Bu hareketini 365 gün 6 saatte tamamlar.Böylece bir yıl oluşur.Ekvator
düzlemi,Güneş etrafında döndüğü elipsin düzlemine oturmaz.Aralarında 23º
27'’lık bir açı vardır.Bu yüzden dünyanın çeşitli yerleri,çeşitli zamanlarda güneş
ışınlarını değişik açılarla alırlar.Böylece ortaya çıkan farklı ısınma nedeniyle
“MEVSİMLER” oluşur.
21 Haziran’da Güneş ekvatorun 23º 27' kuzeyindeki Yengeç Dönencesine tam
dik gelir.Bu tarihte Kuzey Yarımkürede yaz,Güney Yarımkürede kış hüküm
sürer.
23 Eylül’de Güneş ışınları bu kez Ekvatora dik gelir.Bu tarihte Güney
Yarımküre’de ilkbahar,Kuzey Yarımküre’de sonbahar başlamıştır.
21 Aralık’ta Güneş ışınları ekvatorun 23º 27' güneyindeki Oğlak Dönencesine
tam dik gelir.Bu sırada Güney Yarımküre’de yaz, Kuzey Yarımküre’de kış
hüküm sürer.
B)Dünya’nın Kendi Ekseni Etrafındaki Hareketleri
Dünya’nın kendi ekseni etrafındaki batıdan doğuya doğru bir tam dönüşü 24
saatte tamamlanır.Buna bir GÜN denir.
Bu dönüş sırasında Dünya’nın bir kısmı güneş ışınlarını alır,bir kısmı
alamaz.Alan yerlerde gündüz,alamayan yerlerde gece hüküm sürer.
Gece ve gündüz süreleri her zaman birbirine eşit değildir.Yaz aylarında
gündüzler uzun,kış aylarında ise geceler uzundur.21 Mart ve 23 Eylül günlerinde
gece ile gündüz zamanları eşittir.
__GEZEGENLER__
Güneş sistemimizdeki gezegenler beş bin milyon yıl önce Samanyolunda
kozmik bir gaz ve toz kütlesinin yoğunlaşması ile oluştular.Ortada ısı ve ışık
yayan Güneş,Güneş’in çevresinde Güneş’ten aldıkları ışığı yansıtan irili ufaklı
gezegenler vardır.Güneş sistemindeki gezegenler şunlardır:
1)Merkür
İç gezegenler
2)Venüs
3)Dünya
4)Mars
5)Jüpiter
Dış gezegenler
6)Satürn
7)Uranüs
8)Neptün
9)Plüton
_MERKÜR_ Güneş’e en yakın olan gezegendir.Kızgın bir soba
gibidir.Gezegenin Güneş’e bakan yüzü o denli ısınır ki bazı mineraller erimiş
halde bulunur.
_VENÜS_ Akşam Yıldızı,Sabah Yıldızı ve Çoban Yıldızı da denir.Hayat
yoktur.Çünkü atmosferde CO² ve azotlu gazlar vardır.Çevresinde bir halka
bulunur.Venüs’ü saran yoğun toz bulutu bu gezegenin yüzeyini görmemizi
engeller.
_MARS_ Mars Dünya’dan bir sonraki yörüngede döner.2 yılda bir kez
Dünya’nın Güneş’e göre tam karşısına gelen Mars,bu konumda çok iyi gözlenir.
Atmosfer içinde CO²,su buharı,Azot,Argon,Oksijen ve Hidrojen gazları
vardır.Oksijen ve su buharı olması canlı organizmaların olabileceğini
kanıtlar.Yalnız sıcaklığın çok düşük olması nedeniyle bu mikroorganizmaların
uyuşuk durumda olduğu sanılmaktadır.
Mars’ın iki küçük uydusu PHOBOS(Korku) ile DEIMOS(Şiddet) adlarını eski
savaş tanrılarından almışlardır.
_JÜPİTER_ Jüpiter’in 12 uydusunun
birinden görünüşü.Kırmızı leke ve
dönen bulutlar açıkça görülebiliyor.
uydular
Uydulardan Europa,İo,Calixto ve
Ganymede Ay’dan daha büyük ve
Dünya’dan görülebilir.En büyük gezegendir.Çapı Dünya’nın 11 katı
oylumu ise 1300 katıdır.
Jüpiter
_URANÜS_ Uranüs Güneş’in çevresinde 84 Dünya yılında bir kez
döner.Kendi ekseni etrafındaki dönüşünü 11 saatte tamamlar.5 uydusu bulunur.
_SATÜRN_En güzel gezegendir.Titan atmosferi olan tek uydudur.Satürn
Güneş’in çevresinde 29.5 Dünya yılında döner.Gerçekte Satürn’ün bilinen 18
uydusu vardır ancak,bunlardan sadece 5 tanesini fotoğrafı çekilebilmiştir.
_NEPTÜN_ Neptün’ün Güneş’e uzaklığı Dünya’nın Güneş’e uzaklığının 30
katıdır.Bir Neptün yılı 165 Dünya yılına eşittir.Triton ve Nereid adında iki
uydusu vardır.
_PLÜTON_ Plüton’un ışığı o denli zayıftır ki en güçlü teleskoplarla bile zor
görülür.Plüton’un Neptün’ün eski bir uydusu olma olasılığı güçlüdür.
__ASTEORİTLER__
Asteorit kelimesi,yıldıza benzeyen anlamına gelir.Fakat asteroitler yapı olarak
gezegenlere benzerler.Mars ile Jüpiter’in yörüngeleri arasındaki bölgede 50.000
kadar küçük gezegen olduğu tahmin edilmektedir.Çapları 800 km ile 4 km
arasındadır.
__KUYRUKLU YILDIZLAR__
Kuyruklu yıldızlar,gerçekte yıldız değildir.Bunlar Güneş’ten aldıkları ışığı
yansıtırlar.1910 yılında Halley kuyruklu yıldızı Dünya’ya o denli yaklaştı ki
kuyruğu Dünya’yı aydınlattı.Kuyruklu yıldızlar Güneş’e yaklaşırken uzaya kum
taneciği büyüklüğünde tanecikler saçarlar.Böyle durumlarda atmosferimiz etkili
bir kalkan görevi yapar.
__METEOR VE GÖKTAŞLARI__
Yeryüzüne düşen meteor ve göktaşı parçalarına (meteorit) denir.Bir kaç ton
ağırlığındaki ,asteoridi andıran meteorlar çok hızlı çarptıklarında atmosferde
yanmazlar.Ama Dünya’ya düştüğünde kraterler oluşurlar.Bu kraterlerin en ünlüsü
Arizona’da 1200 m çapındaki ve 175 m değerliğinde olanıdır.
*YILDIZLAR*
Güneş Dünya’mıza en yakın yıldızdır.Gökyüzünde,Güneş’ten başka ısı ve ışık
kaynakları vardır.Güneş gibi kendiliğinden ısı ve ışık veren cisimlere “yıldız”
denir.Epsilon,Vega ve Anteros gibi bazı yıldızlar,Güneş’ten büyüktür.Fakat
Dünya’mızdan çok uzakta oldukları için küçük görünürler.
_YILDIZLARLA GEZEGENLER ARASINDAKİ FARKLAR_
•Yıldızlar kendiliğinden ısı ve ışık enerjisi yayarlar;gezegenler ise Güneş’ten
aldığı ışığı yansıtırlar.
•Yıldızlar Dünya’dan uzak,gezegenler ise Dünya’ya yakındır.
•Yıldızların ışığı titreşir,gezegenlerinki titreşmez.
•Yıldızların sıcaklığı çok yüksektir.Gezegenler ise soğuyarak katılaşmıştır.
•Yıldızların birbirine konumları değişmez.Yıldızlar çok uzaktadırlar.Bundan
dolayı hareketsizmiş gibi görünürler.Gezegenlerin ise,birbirine göre konumları
değişir.Bu sebeple hareketleri kolayca gözlenir.
__UZAY__
Bütün varlıkların içinde yer aldığı boşluğa uzay adı verilir.3 Mart 1972’de,
uzayın derinliklerini araştırmak için Pionner_10 (paynır) adlı uydu
gönderilmiştir.Bu uydu saatte 49.177 km hızla ve 11 yıl yolculuktan sonra,13
Haziran 1983’te Güneş Sistemi’nin dışına çıkmıştır.Ancak çektiği fotoğrafları
dünyaya iletebilmiştir.
ÇİSEM GÜREL
cisem_barby@hotmail.com