HİSSE SENETLERİ:

Bu bilgiler “www.spk.gov.tr” Sermaye Piyasası Kurulu internet sitesinden
alınmıştır.
HİSSE SENETLERİ:
Hisse Senedi Nedir?
Anonim ortaklıklar tarafından çıkarılan,


Belirli ortaklık sermayesine katılma payını temsil eden,
Yasal şekil şartlarına uygun olarak düzenlenmiş
kıymetli evrağa hisse senedi denir.
Hisse Senetlerinin Sahiplerine Sağladıkları Haklar Nelerdir?

Ortaklık hakkı,

Yönetime katılma (oy) hakkı (Şirket genel kurullarına katılıp,
alınacak kararlar için oy kullanma hakkı)

Kar payı alma hakkı,

Rüçhan hakkı(Yeni pay alma hakkı) (Şirket’in gerçekleştireceği
sermaye artırımı nedeniyle ihraç edeceği yeni payları öncelikli olarak
alma hakkı),

Tasfiyeden pay alma hakkı,(Şirket’in tasfiye olması durumunda
tasfiye sonucuna payı oranında katılma hakkı)

Bilgi edinme hakkı,(Yönetim kurulunun düzenleyeceği faaliyet
raporu, denetim kurulunun düzenleyeceği denetim kurulu raporu,
bilanço, gelir tablosu ve kar dağıtım tablosunu inceleme hakkı, genel
kurulda soru sorma hakkı, denetçilere şikayet etme hakkı v.b.)

Bedelsiz pay alma hakkı (Şirket’in içkaynaklardan (yeniden
değerleme fonu, olağanüstü yedek akçe v.b. ) yapacağı sermaye
artırımlarında, sahip olduğu pay oranı çerçevesinde katılma hakkı)
Hisse Senedinin Türleri Nelerdir?
Nama-Hamiline
Hisse senetleri nama (isme yazılı) ya da hamiline yazılı olarak çıkarılabilir.
Hamiline yazılı hisse senetlerinde devir işlemi teslimle tamamlanmış olmaktadır.
Nama yazılı hisse senetlerinin devri ciro edilmiş senedin devralana teslimi ile olur.
Nama yazılı hisse senetlerinin Borsa’da işlem görebilmesi için, ihraçcı yönetim kurulu
nama yazılı payların devrinin beyaz ciro yapılabilmesine dair karar almalıdır.
Adi-İmtiyazlı
Hisse senetleri ana sözleşmede aksine bir hüküm yoksa sahiplerine eşit
haklar sağlarlar. Bu tip hisse senetlerine adi hisse senetleri denir. Bir kısım hisse
senetleri ise adi hisse senetlerine göre kara katılmada, yönetim ve denetim kuruluna
üye seçiminde, oy hakkında ve benzeri konularda ana sözleşmeye dayanarak
sahiplerine imtiyazlı haklar tanıyabilir.
Bir anonim ortaklıkta çeşitli imtiyazlara sahip hisse senetleri bulunuyorsa bu
hisse senetleri farklı grup isimleriyle adlandırılırlar (A grubu, B grubu, C grubu gibi)
ve Borsa’da farklı sıralarda işlem görürler.
Hisse Senedinin Getirisi Nelerden Oluşur?
Hisse senedi sahipleri temel olarak iki tür gelir elde ederler:
1. Kar payı (Temettü) geliri: Şirketlerin yıl sonunda elde ettikleri karın
dağıtılmasından elde edilen gelirdir. Hisse senedi Borsa'da işlem gören şirketler kar
dağıtıp, dağıtmamak konusunda serbesttir. Borsa şirketleri karını nakden veya
temettünün sermayeye ilavesi suretiyle hisse senedi ihraç ederek dağıtabilir. Hisse
senetleri Borsa’da işlem görmeyen halka açık şirketler ise dağıtılabilir karın
yarısından az olmamak üzere belirlenecek birinci temettüyü nakden dağıtmak
zorundadır.
2. Sermaye kazancı: Zaman içinde hisse senedinin değerinde meydana
gelen artıştan elde edilen gelirdir.
BORÇLANMA ARAÇLARI:
En temel borçlanma araçları tahvil ve bono olarak sayılabilir.
TAHVİLLER:
Tahvil nedir?
Tahvil devletin ya da özel sektör şirketlerinin borçlanarak orta veya uzun
vadeli fon sağlamak üzere çıkarttıkları borç senetleridir. Kamu borçlanma aracı
dışındaki tahvillerin ihraç ve halka arzı için Kurul’a kaydettirilmesi gereklidir. Tahviller
sahiplerine herhangi bir ortaklık hakkı vermez, sadece ihraçcıya karşı alacaklılık
hakkı sağlar.
Kimler tahvil ya da bono ihraç eder?
Devletin
çıkartabilirler.
yanısıra
finansman
ihtiyacında
olan
anonim
ortaklıklar
tahvil
İtibari Değer, Kupon Oranı, Vade Nedir?
vardır:
Satın almadan önce, tahvillerle ilgili olarak şu üç hususa dikkat etmekte fayda
1.
Nominal değer, Tahvil ve bononun vadesinde yatırımcının eline
geçecek olan para miktarıdır.
2.
Kupon oranı, nominal değer üzerinden yüzde olarak belirtilen, tahvil
hamilinin alacağı faiz miktarıdır. Tahvil ve bonolarda ayrıca faizin ne zaman
ödeneceği üç aylık, altı aylık veya yıllık olarak belirtilmektedir.
3.
Vade, anaparanın ve son faiz ödemesinin yapılacağı tarihtir.
Bu üç hususun bilinmesi, tahvil getirilerinin diğer potansiyel yatırım araçlarıyla
karşılaştırılması olanağı sağlayacaktır.
Tahvile Yapılan Yatırımın Getiri ve Riski Nedir?
Tahvil sahibinin bir şirkete kullandırdığı sermaye, yabancı sermayedir. Tahvil
sahibi, tahvili çıkaran kuruluşun uzun vadeli alacaklısıdır. Tahvil sahibi şirketin aktifi
üzerinde, alacağından başka hiçbir hakka sahip değildir. Şirketin yönetimine
katılamaz. Buna karşılık şirketin brüt karından önce tahvil sahiplerinin faizleri ödenir.
Tahvil sahibi ile şirket arasındaki hukuki ilişki vade sonunda sona erer. Tahvil
sahibi tahvili çıkaran şirketin kar-zarar riskine katılmaz. Şirket zarar etse de günü
gelince belli miktardaki anapara ve faizini alır. Tahvillerin getirilerini etkileyen en
önemli unsurlar bunların likiditesi ve sahip oldukları risktir. Şirket tahvilleri, şirketin
iflas etmesi ve faiz, anapara ödemesinde temerrüde düşmesi açısından devlet
tahvillerine oranla daha yüksek risk taşıdıklarından genellikle devlet tahvillerinden
daha yüksek faiz geliri sağlarlar. Tahvilin vade tarihine kadar olan değeri faiz
oranlarındaki değişikliklere paralel olarak değişecektir. Başka bir deyişle, faiz oranları
düştüğünde tahvilin değeri yükselecek ve bunların vadesinden önce satılması halinde
artı kazanç sağlanacaktır. Tersi durumda faiz oranları yükseldiğinde, tahvillerin fiyatı
düşecektir.
Tahviller çoğu zaman sabit getirili menkul kıymetlerdir. Tahvil sahibi
enflasyonun kendisinden alıp götürdüğü değerden daha fazla faiz aldığında kar elde
etmiş olur. Elde edilen gelir enflasyonun altında kaldığında ise tahvilin gerçek geliri
negatif de olabilir.
Tahvil bir borç senedi olduğuna göre, borcun anapara ve faizleri gereğinde
yargı yoluna başvurarak tahsil edilebilir. Şirketin iflası veya tasfiyesi halinde de,
tasfiyede önce borçlar ödendiği için, tahvil sahipleri hisse senedi hamillerinden önce
alacaklarını alırlar.
FİNANSMAN BONOSU:
Finansman Bonosu Nedir?
İhraççının borçlu sıfatı ile düzenleyip, sattıkları emre veya hamiline yazılı
menkul kıymetlerdir. Kısa vadeli borçlanma aracı olup, vadesi 60 günden az 720
günden fazla olamaz. İskonto esasına göre satılır.
Finansman Bonosunun Türleri Nelerdir?
Finansman bonoları teminat türlerine göre çeşitli tiplere ayrılır. Garanti Kaydı
Taşımayanlar A Tipi, Banka Kredisi İle Desteklenmişler B Tipi, Banka Garantili Olanlar
C Tipi, Hazine Garantisi Taşıyanlar E Tipi, Başka Bir Ortaklığın Garantisini Taşıyanlar
F Tipi olarak tanımlanır.
Finansman Bonosunun Faiz Oranı Nasıl Belirlenir?
Finansman bonosunun faiz oranı ihraçcılarca serbestçe belirlenir.
KAMU BORÇLANMA ARAÇLARI
Devletin ihraç ettiği tahvil ve hazine bonoları genel olarak kamu borçlanma
aracı olarak adlandırılabilir. Genel ve katma bütçeli idareler ve T.C. Merkez
Bankası'nca ihraç olunacak sermaye piyasası araçlarının Kurul'a kaydettirilmesi
zorunlu değildir, bu ihraçlar hakkında sadece Kurul’a bilgi verilir.
DİĞER SERMAYE PİYASASI ARAÇLARI:
Kara İştirakli Tahvil Nedir?
Kara iştirak hakkı sağlayan tahvildir. Kara iştirakli tahvilin getirisi, faiz ve kar
payı, kar payı faizden düşük ise faizin aksi takdirde kar payının ödenmesi, sadece kar
payı ödenmesi şeklinde olabilir.
Hisse Senedi İle Değiştirilebilir Tahvil Nedir?
İhraç edildiği anda tahvil gibi alacaklılık hakkı vermesine karşın, sahiplerine
belli bir süre içinde tahvilleri aynı şirketin çıkardığı hisse senetleriyle belli fiyat
üzerinden değiştirme hakkı veren tahvillerdir
Banka Bonoları ve Banka Garantili Bono Nedir?
Sadece mevduat kabul etmeyen bankalar tarafından ihraç edilebilir.
Banka Bonoları; mevduat kabul etmeyen bankaların Kurul düzenlemeleri
çerçevesinde borçlu sıfatıyla düzenleyip, Kurul'ca kayda alınmasını müteakip ihraç
ettiği emre veya hamiline yazılı kıymetli evraktır.
Banka Garantili Bonolar; mevduat kabul etmeyen bankalardan kredi
kullanan ortaklıkların, bu kredilerin teminatı olarak borçlu sıfatı ile düzenleyip,
alacaklı bankaya verdikleri emre muharrer senetlerden, bu krediyi kullandırmış olan
bankaca kendi garantisi altında ve Kurul'ca kayda alınmasını müteakip, ihraç edilen
kıymetli evraktır.
Oydan Yoksun Hisse Senedi Nedir?
Ortaklıkların esas sözleşmelerinde hüküm bulunmak kaydıyla sermaye artırımı
ile ihraç edebilecekleri oy hakkı hariç, sahibine kar payından ve istediğinde tasfiye
bakiyesinden imtiyazlı olarak yararlanma hakkını ve diğer ortaklık haklarını sağlayan
hisse senetleridir.
Katılma İntifa Senedi Nedir?
Sahiplerine ortaklık haklarına sahip olmaksızın kardan pay alma, tasfiye
bakiyesinden yararlanma, yeni pay alma ve belli bazı olanaklardan yararlanma hakkı
veren sermaye piyasası aracıdır.
Kar ve Zarar Ortaklığı Belgesi Nedir?
En az 3 ay en çok 7 yıl vadeli olarak ihraç edilebilen araçlardır. Kar garantisi
olmayan bu araçlarda, belli hesaplama kriterleri çerçevesinde yatırımcı kar ve zarara
katılmaktadır.
Gayrimenkul Sertifikası Nedir?
İhraçcıların bedellerini inşa edilecek veya edilmekte olan gayrimenkul
projelerinin finansmanında kullanılmak üzere ihraç ettikleri, hamiline yazılı menkul
kıymettir. İhraçcıların Kurul tarafından belirlenen bazı şartları taşıması
gerekmektedir.