attachment=3

Kayaç:Yer kabuğunun ana maddesi olan minerallerden oluşan sert cisimlere denir.
İç Püskürük:Magmanın yer yüzüne çıkmadan soğuyup katılaşmasıyla oluşur.
+Yavaş soğudukları içindaha sert yapıda ve eleman boyutarı büyüktür.
==>Granit,Siyenid,Diyorit,Gabro
Dış Püskürük:Magmanın yeryüzüne çıkması ve soğuyup ince kristal ve camsı şekil oluşturması.
==>Bazalt,Obsidyen,Sünger Taşı,Andezit
TORTUL KAYAÇLAR NASIL OLUŞUR?
Dış kuvvetlerin aşındırma yapıp malzemeyi taşıması sonucu,yeryüzünün çukur yerlerine biriktirmesi
ve malzenin taşlaşması sonucu oluşur.
FİZİKSEL (Mekanik,Kırıntılı Kayaçlar)
Dış kuvvetlerin aşındırdığı maddelerin yeryüzünün çukur yerlerine birikip taşlaşmasıyla oluşur.
==>Kum,Kil,Çakıl
KİMYASAL TORTUL KAYAÇLAR
Suda eriyik halde bulunan minerallerin çökemesiyle oluşan kayaçlardır.
==>Kalker,Jips,Kaya Tuzu
ORGANİK TORTUL KAYAÇLAR
Bitki-Hayvan kalıntılarının sıcaklık ve basınç altında taşlaşmasıyla oluşan kayaçlardır.
==>Kömür türleri,mercan kayalar,tebeşir
BAŞKALAŞIM KAYAÇLAR(Metaformik)
Tortul yada volkanik kayaçların yüksek sıcaklık ve basınç şartlarında bir başka kayaya dönüşmesine
denir.
==>Kalker===Mermere,Granit===Gnaysa,Kum Taşı===Kuvarsite ,Kömür Taşı===Elmasa dönüşür
Tortul kayaçlar bünyelerinde fosil barındırırlar.
LEVHA TEKTONİĞİ
Yerin iç yapısı 3 ayrı katamandan oluşur.
Bunlar Litosfer+Monta+Çekirdek
Litosfer okyonuslarda ince,karalarda kalındır.
Litosferin altında manto yer alır.Manto demir,magnezyum,oksijenden oluşur.
Mantonun en hareketli kısmıı üst mantodur.
Mantonun altında yer alan çekirdek %85 demirden oluşur.
Yerin derinliklerine inildikçe sıcaklık artar. 33 metrede 1C artar.Buna Jeotermik Gradyan denir.
Yerin derinliklerdeki sıcaklık ve basınca bağlı olarak manto,litosfere doğru konveksiyonel akımlar
geliştirir ve litosfere baskı uygulayarak litosferin çeşitli boyutlarda parçalara ayrılmasına neden
olur.Bu parçaların her birisine Levha denir.
Levhaları inceleyen bilim dalına Levha Tektoniği adı verilir.Alfred Wegener tarafından bulunmuştur.
YAKLAŞAN LEVHALAR
İki okyonusal levha karşılaştığında yoğunluğu fazla olan levha düğerinin altına dalar.Dalma+Batma
Zonu oluşur.Bu olayın görüldüğü yerlerde okyonusal çukurlar oluşur.Örneğin.Mariana Çukuru 11022
Metre
2 Kıtasal levha karşılaştığında çarpışarak Sıkışır ve yükselir.Sonuçta dağ oluşur.Örneğin: Himayalar
UZAKLAŞAN LEVHALAR
2 Tane kıtasal levha birbirinden ayrıldığında deniz oluşumu gerçekleşir.Örneğin Kızıldeniz
2 tane okyonusal levha birbirindne ayrıldığında mağma okyonus yüzeyine çıkarak soğur ve
katılaşır.Sonunda okyanus ortası sırtler ve Volkanik adalar oluşur.Örneğin Japonya
YANAL LEVHALAR
2 levha birbirini sıyırarak yer değiştirmesi sırasında sürtünme nedeniyle direnç gösterilir.Artan
gerilim, deprem aracılığıyla çözülür.Bu olaya sonucunda Fay Hatları Oluşur.Örneğin:ABD San Andreas
LEVHA SINIRLARINDA MEYDANA GELEN OLAYALAR.
Yeni Okyanuslar,denziler,volkanik dağlar,depremler,volkanik adalar,tsunami,faylar,sıcak su
kaynakları,okyanus ortası sırtlar.
DEPREMLER
Tektonik,Volkanik,Çökme Depremler.
En fazla Pasifik Ateş Çemberi bölgesinde %80 oranında Tektonik depremler görülür.
2.Deprem Kuşağı ise Akdeniz,Himayala deprem kuşağıdır.(Hazar denizi ve
çevresiTürkiye,İran,Yunanistan,İtalya,Himayala)
İskandinav ülkeleri,Brezilyanın Doğusu,Avusturalya,Sibirya,Kanada depremlerin az görüldüğü
yerlerdir.
DEPREM KUŞAKLARI
Avrasya levhası
Afrika levhası
Arap Levhası
Kuzey Amerika Levhası
Güney Amerika Levhası
Hindistan Levhası
Antarktika LevhasI
Avustralya Levhası
Pasifik Levhası
Nazaka( Naska) Levhası
Filipin Levhası
Kokos levhası
Karayip Levhası
Skotya Levhası
SU KAYNAKLARI
Dünyanın %71 sularla kaplıdır.Bu suyun %97'si tuzlu %3 kısmı tatlıdır.
Ülkemizde suyun %72'si tarımda,%16'sı içme ve kullanımda,%12'si sanayide kullanılır.
Ülkemizde 90-120 litre olan kişi başına su tükütemi,Batı avrupada 600-650,Afrikada 2-3 litredir.
SU KAYNAKLARI(Deniz ve okyanuslar)
Kıtalar arasındaki büyük çukurların suyla dolması sonucu geniş ve derin su kütlelerine okyanus denir.
Okyanus ve karaların iç kısımlarına sokulmuş olan su kütlelerine deniz denir.
GÖLLER(%87)
Çeşitli nedenlerle kara üzerinde oluşmuş çukurlara su birikmesine göl denir.
İklim,Jeolojik yapı,yer şekillerine bağlı olarak değişkenlik gösteren göller vardır.
Göl suları Tatlı,tuzlu,sodalı,acı olabilir.Bunun nedeni:Yerin yapısı,büyüklüğü,derinliği,gideğenin
olmaması.
Göller 2 ye ayrılır.Doğal/ yapay,olmak üzere.Doğal Göllerde 5 ayrılır kendi aralarında.
DOĞAL GÖLLER
TEKTONİK:Bu göller, yer kabuğu hareketi sonucunda oluşangramel sahalarının sularla dolması ile
meydana gelir.(NYssa,Tanganika,Victorya,Baykal)
VOLKANİK:Volkanik patlamalarla oluşmuş,Kalker,maar,kalderaların suyla dolması sonucu oluşan
göllerdir.(Japonya,İtalya,Endonezya,Türkiye)
KARSTİK:Kalker,Jips,Kaya Tuzu gibi eriyebilen kayaçların olduğu alanlarda oluşan dolin ve obrukların
suyla dolması sonucu oluşan göllerdir.
(Prespa,Ohri,İskodra)
BUZUL:Buzulların aşınması sonucu oluşan çanakların suyla dolması sonucu
oluşur.(Kanada,Norveç,Finlandiya,Danimarka)
SET:
DOĞAL:Uzunca bir çukurluğun önünün herhangi bir kütle ile kapanması sonucu geride kalan çukurun
suyla dolmasıyla oluşur.
ALİVYAL:Akarsuların taşıdığı alivyalların vadi boyunda aralarda ve deniz kıyılarında sertleşmesi sonucu
oluşur.
HEYELAN:Heyelanla gelen kütlelerin akarsu vadilerinin önünü kapatması sonucu oluşan göller.
KIYI SET:Koyların önünü kıyı setleriyle kapatması sonucu oluşan göllerdir.
VOLKANİK:Volkandan çıkan lavların,uzun bir çukurluğun önünü kapatması sonucu oluşur.
MOREN:En fazla kuzeybatı Avrupada görülür.Buzul aşındırmasıyla ortaya çıkan morenlerin buzulların
erime sınırlarına kadar ulaşarak buzul vadinin önünü tıkamasıyla oluşur.