Tesisatlarda Ses Yalıtımı

teknik 52
izolasyon dünyas›
Tesisatlarda
Ses Yal›t›m›
‹ZODER Tesisat Yal›t›m› Komisyonu
S
es yal›t›m›n›n insan sa¤l›¤› ve psikolojisi üzerindeki etkileri çok iyi bilinmektedir. Günümüzde yaflam alanlar›m›z› daha sessiz ve konforlu hale getirmek için etraf›m›zda bizi rahats›z eden gürültü kaynaklar›nda ve içinde bulundu¤umuz ortamda ses izolasyonu yapmak kaç›n›lmaz bir
gerçek olmufltur. Yap›larda insan haricindeki gürültü kaynaklar› a) Tesisat b) Makina ve c) Kalorifer dairesidir. (hidrofor, kazan, jeneratör vb.) Bu iki gürültü kayna¤›ndan yay›lan gürültüyü düflürmek için yap›lacak ses izolasyon uygulamalar›nda, detaylara uygun yüksek ses yutma katsay›s›na veya yüksek ses
azalt›m de¤erine sahip ürünler kullan›lmal›d›r.
Tesisatlarda Ses ‹letimi
Vantilatörler taraf›ndan yay›lan gürültüler kapal› kanallar içinde ak›m› yükseltir ve düflürür ve böylece havaland›r›lan odan›n
içine bu gürültü de tafl›nm›fl olur. Gürültünün bir k›sm› etraftaki odalara yay›l›rken bir k›sm› da zemin (kolon-kirifl) sistemi vas›tas›yla çok uzak noktalara tafl›nabilir. Esas itibariyle gürültünün olabildi¤ince kayna¤›nda önlenmesi, yani gürültüsü az
olan vantilatörler ve motorlar›n seçilmesi genel kurald›r. Ancak bunun yeterli olamad›¤› durumlarda gürültü giderilmesi ve
azalt›lmas› için çeflitli yöntemler uygulanabilir. Gürültünün
kaynaklar› vantilatörler, kanal ve menfezler, motor ve kelebek
damperler, klapeler olarak say›labilir.
Böylece asl›nda konfor amaçl› uygulanan klima sistemi gürültü
kirlili¤i nedeniyle rahats›zl›k yaratabilir. Örne¤in bürolarda ve
lokantalarda kabul edilebilecek gürültü seviyesi 40-45
dB(A)’d›r. Seslerin bir k›sm› kanal içinde do¤al olarak yutulur
ancak ço¤u kez bu yeterli olmaz. Vantilatörlerin hemen arkas›na absorpsiyonlu ses söndürücüsü (susturucu) monte edile-
rek ses yutumu sa¤lanabilir. Kanallarda yap›lacak titreflim yal›t›m› da (örne¤in çelik yayl› izolatörler) ses seviyesinin azalt›lmas›na yard›mc› olur. Ancak en etkin çözüm bu bileflenlerle
birlikte tercihen kanal içine sürtünme sesini azaltacak ses yutucu malzemeler kaplanmas›d›r.
Bu konuda sünger yap›s›nda ve k›smen aç›k hücreli PUR malzemeler baflar›l› sonuç vermektedir. Kanal içine kullan›lacak bu
ses tutucu malzemelerin kanal kesitinde bir daralma yarataca¤› da gözden kaç›r›lmamal›d›r.
1- Hava Do¤uflumlu Ses ‹zolasyonu: Ses dalgalar› hava içerisinde hareket ederek temas etti¤i eleman›n titreflmesine neden olur. Buna en güzel örnek klima kanallar› içerisinde yüksek
debide ilerleyen havan›n kanal boyunca ç›kartt›¤› sestir. Bu ses
yay›l›m›n› minimize etmek için kanal içerisinde aç›k gözenekli,
da¤›lmayan yap›da, yüksek ses yutma katsay›s›na sahip ses
izolasyon malzemesi kullan›lmal›d›r.
2- Darbe Kaynakl› Ses ‹letimi: Darbe neticesinde tesisat eleman›na ait yüzeyin titreflerek sesi iletmesidir. Boru tesisat›n›n
tafl›d›¤› titreflim duvar ve döflemelerden geçti¤i yerlerden yap›
elemanlar› ile bina içine kadar iletilebilir, bu durumu engellemek için duvar ve döfleme geçifl noktalar›nda borular›n üzerinde ses yal›t›m malzemeleri kullan›larak borunun yap› elemanlar› ile temas› ve titreflimi iletmesi önlenmifl olur. At›k su borular›nda boru cidarlar›ndan yay›lan sesi kesmek için borular›n
üzeri formlanabilen yüksek yo¤unluklu bariyerlerin yine boru
formunu rahatl›kla alabilecek yap›da ses izolasyon malzemeleri ile laminasyonu sonucu oluflan ses azalt›m de¤eri 10–15 dBA
olan sandviç fleklinde kompozit ürünlerle sar›l›r.
53 teknik
izolasyon dünyas›
Günümüzde yaflam alanlar›m›z› daha sessiz ve
konforlu hale getirmek için etraf›m›zda bizi
rahats›z eden gürültü kaynaklar›nda ve
içinde bulundu¤umuz ortamda ses izolasyonu
yapmak kaç›n›lmaz bir gerçek olmufltur.
Makina ve Kazan Dairelerinde Ses ‹letimi
Bu tip alanlarda çal›flan makinalar›n oluflturdu¤u gürültüleri
bina içine tafl›mamak için:
1-Makinalar›n ve kazan›n tesbit oturma k›s›mlar›nda titreflim önleyici takoz kullan›lmal› veya yüzer döflemeye oturtulmal›d›r.
2-Makina ve kazan dairelerinin tavan ve duvarlar›nda hem ses
geçiflini engelleyecek hem de içerdeki ç›nlamay› keserek hava
girifl ve ç›k›fllar›ndan yay›lan sesi azaltacak türden ses izolasyon malzemeleri kullan›lmal›d›r.
3-Hava girifl ve ç›k›fllar›nda gürültü azalt›c› uygulamalar yap›lmal›d›r.
Uygulamalarda Kritik Noktalar
Yap›flt›rma veya kaplama yap›lacak yüzeyin temiz olmas› çok önemlidir. Aksi takdirde yap›flkan›n nüfuz etmesi engellenece¤i gibi, yal›t›m›n alt›nda kalm›fl olan nem ve kir, zamanla kanallarda
korozyona neden olabilir. Yap›flkan›n, malzemenin özelliklerine uygun seçilmesi gerekir. Piyasada birbirinden çok farkl› türde yap›flkan mevcut
olup, uygun yap›flt›r›c› seçilmez ise sa¤l›kl› bir uygulama yap›lamaz.
Yap›flkan seçiminde tesisat›n içindeki ak›flkan s›cakl›klar›n›n
maksimum ve minimum de¤erlerinin bilinmesi de önem tafl›r.
Her yap›flt›r›c›n›n s›cakl›klara dayan›m› birbirinden farkl› olabilir.
Yal›t›m›n ses köprüsü oluflturmayacak flekilde, yani tesisat
üzerinde boflluk b›rakmadan yap›lmas› gerekir. Aksi takdirde
istenilen enerji tasarruf de¤erlerine ulafl›lamaz. E¤er yal›t›m
yap›lamayacak kadar küçük boflluklar kal›rsa, bunlar›n yal›t›m
bantlar› ile (tercihen yal›t›m malzemesinden oluflan ve yal›t›m
kal›nl›¤›na eflit kal›nl›¤a ulafl›lacak biçimde sar›m yap›larak) kapat›lmas› tavsiye edilir.
Okullarda Tesisat Yal›t›m›n›n Önemi
Okullar genç insanlar›m›z›n gelece¤e haz›rland›klar› ilim irfan
yuvalar›d›rlar. Bu gençlere hem sa¤l›kl› hem de konforlu bir ortam sa¤lanabilmesi aç›s›ndan yal›t›m son derece önem tafl›r.
Okullar›n personel giderinden sonra en önemli gideri hiç
kuflkusuz yak›t gideridir. Yak›t giderinden yüksek
oranda tasarruf edebilmek aç›s›ndan hem toprak alt› hem de toprak üstü hatlarda (›s›t›lmayan-so¤utulmayan hacimlerden geçen) yal›t›m
yap›lmas› bu giderleri çok büyük ölçüde düflürecektir. Ortalama 20 derslikli bir okulda merkezi
›s›tma sisteminde kazan dairesindeki hatlar›n yal›t›m› halinde yal›t›m›n yat›r›m maliyeti yap›lacak
tasarrufla kendini azami 1 y›l içinde geri ödemektedir.
Ses yal›t›m› ise bu genç beyinlerin daha dikkatli ve
daha konsantre flekilde ders dinlemelerine ve baflar› performanslar›n›n artmas›na do¤rudan katk›da bulunacakt›r.
Tesisatlarda yap›lacak ses izolasyonu neticesinde genel olarak
yaflam mahallerimizde daha sessiz ve konforlu bir hayat sürece¤imiz asla unutulmamal›d›r.