ETKİNLİK 1: İBRANİ TARİHİNİ VE KÜLTÜRÜNÜ İNCELEMEK

ETKİNLİK 1: İBRANİ TARİHİNİ VE KÜLTÜRÜNÜ İNCELEMEK
Kaynak1: İbraniler ve İsrailoğulları
Kitab-ı Mukaddes’e göre; İsrailoğullarının ataları olan
Kuzey Sami kavimlerine İbraniler denilirdi. Bu
sözcükİbranice İVRİM olarak telaffuz edilir. Önderleri
İbrahim’in Mitannilerin egemenliği altındaki
Harran’dan, Kenan Ülkesi’ne kabilesiyle birlikte göç
ettiği kabul edilir (yaklaşık MÖ 2. binyılın başı).
İbrahim’in torunu olan Yakup’un adı Tanrı tarafından
İsrail olarak değiştirilmiş, İsrail’in oğulları ile
torunlarının adıyla anılan 12 kabile İsrailoğullarını
oluşturmuştur.
Kaynak 2: İlkçağ’da Yahudilerin siyasi tarihi için açıklamalı
kronoloji
MÖ 1200 (yaklaşık)
İsrailoğullarının Mısır’dan Çıkışı
MÖ 13. ve 11.yüzyıl
İsrailoğluları Kenan Ülkesi’ni fethetti.
Bir deniz kavmi olan ve göçlerle gelen Filistiler,
Karmel Dağı’nın güneyine yerleşti (MÖ 12
yüzyıl).
MÖ 10.yüzyıl
Davud, İsrail kabilelerinin birleşik krallığını
kurdu, Kudüs’ü başkent yaptı. Ölünce yerine
oğlu Süleyman geçti. İnanca göre Ahit Sandığı
çevresinde Birinci Tapınak’ı inşa ettirdi.
MÖ 922
Dinsel ve siyasal gerilimler sonucu Kuzey
Kabileleri ayrılarak başkenti Samiriye olan İsrail
Krallığı’nı kurdu. Güneydeki krallık Yahuda
(Yehuda) Krallığı olarak anıldı.
MÖ 722
Asur Kralı II. Sargon Samiriye’yi yıktı. İnanca
göre İsrail Krallığı’nı kuran 10 kabile yok oldu.
Yahuda Krallığı varlığını sürdürdü.
MÖ 587
Babilliler Kudüs kentinialdı. Kent, Birinci
Tapınak’la birlikte yıkıldı. Yahuda Krallığı’nın
soyluları Babil’e tehcir edildi. Bu durum Babil
Sürgünü olarakdaadlandırılır.
MÖ 538
Pers kralı Büyük Kiros, Yahudilerin Filistin'e
dönmelerine izin verdi. Kudüs dini merkez oldu,
II. Tapınak inşa edildi. Yahuda (Kudüs ve
çevresi), yerel dini aristokrasi tarafından
yönetildi.
KAYNAK 3: Hz. İbrahim’in Ur’dan çıkışı,
Harran’a gidişi, oradan da Kenan diyarına
gelişini gösteren harita. Ayrıca
İsrailoğullarının Mısır’dan çıkışı da
gösterilmektedir.
MÖ 444
Tevrat’ın büyük bölümü yazıya geçirildi,sözlü
yasalar derlendi.
MÖ 332
Büyük İskender Kenan Ülkesi’ni ele geçirdi.
Yahudi tarihinin Helenistik dönemi başladı. MÖ
2. yüzyıl başlarına değin Yahudi dini ve kültürü
üzerinde Yunan etkisi görüldü.
KAYNAK 4: Musa ve Mısır’dan çıkış
MÖ 168-164
Selevkos hükümdarı IV. Antiokhos’un Yahudi
ibadetini yasaklaması Makabi Ayaklanması’na
yol açtı.
MÖ 37-4
Yahuda Kralı I. Herodes döneminde Helenizmin
etkisi doruğa ulaştı. Bu dönemde Suriye,
Anadolu, Babil ve özellikle İskenderiye’de
Yahudiliğin önemli merkezleri ortaya çıktı.
Hz. Musa, İbranice Moşe olarak bilinir.
İsrailoğullarının ve Yahudiliğin en büyük
peygamberidir. İslam inancına göre de kutsal kitap
indirilen ilk peygamberdir. İnanışa göre Hz. Musa,
İsrailoğullarının Mısır’da kölelikten kurtulmalarına
önderlik etmiş, halkıyla Tanrı arasındaki anlaşmayı
simgelediğine inanılan 10 Emir’i ve diğer yasaları
uygulamaya koymuştur. Musa’ya atfen bu dine
inananlara Museviler (Musevilik) adı da verilmiştir.
MÖ 63-MS 135 Bölge Roma egemenliği altında yaşadı.
66-73
Yahudiler Roma’ya karşı ayaklandı. II. Tapınak
ayaklanma sırasında yıkıldı (MS 70).
Kaynak 6: Musa On Emir’le; Rembrandt
1659
Kaynak 7:Süleyman Mabedi'nin Kutsal Kitaplardaki tasvirlere
dayanılarak hazırlanan
çizimi.http://tr.wikipedia.org/wiki/Dosya:Jerusalem_Ugglan_1.jpg
Kaynak 5: “ON EMİR”
*Karşımda başka ilahların olmayacaktır.
*Kendin için oyma put, yukarıda göklerde olanın yahut aşağıda yerde olanın yahut yerin altında sularda olanın
hiç suretini yapmayacaksın, onlara eğilmeyeceksin ve onlara ibadet etmeyeceksin.
*Yehova'nın, Rab’bin ismini boş yere ağıza almayacaksın.
*Sebt gününü takdis etmek için onu hatırında tut. Altı gün işleyeceksin ve bütün işini yapacaksın, fakat yedinci
gün efendin Rab’be Sebttir. Sen ve oğlun ve kızın, kölen ve cariyen ve hayvanların ve kapılarında olan garibin
hiçbir iş yapmayacaksın. Çünkü Rab gökleri, yeri ve denizi ve onlarda olan bütün şeyleri altı günde yarattı ve
yedinci günde istirahat etti.
*Babana ve anana hürmet et.
*Katletmeyeceksin.
*Zina etmeyeceksin.
*Çalmayacaksın.
*Komşuna karşı yalan şahitlik etmeyeceksin.
*Komşunun evine tamah etmeyeceksin, komşunun karısına yahut kölesine yahut cariyesine yahut öküzüne
yahut eşeğine yahut komşunun hiçbir şeyine tamah etmeyeceksin.
Kaynak: (“Çıkış,” Kitabı Mukaddes,Kitabı Mukaddes Şirketi, 1985, s. 73-74)
Kaynak 8: Yahudiler ve Yahudilik
Kaynak 9: Ağlama Duvarı
Museviler ve Musevilik olarak da bilinir. İlk büyük
tektanrılı din olan Yahudilik, Hz. İbrahim’in soyundan
geldiği kabul edilen İbranileri ve İsrailoğullarını, Tanrının
seçilmiş bir kavmi saydığı için bu halkın ulusal dini olarak
ortaya çıkmıştır. İnanca göre Tanrı, Hz. İbrahim ile
halkını, kendisine tapmak ve tanrısal hakikati dünyadaki
bütün kavimlere yaymakla görevlendirmiştir. Yahudi
kelimesi önceleri, Vaat Edilmiş Topraklar’a yerleşen 12
İsrail kavminden Yahudaoğullarını, daha sonra Filistin’in
kuzeyinde kurulan Yahuda Krallığı’nın uyruklarını belirten
bir sözcük olarak ortaya çıkmıştır. Zamanla anlamı
genişleyerek, İsrailoğullarının özgün dinini ve Tanrı’yla
aralarındaki antlaşmayı benimseyen bütün müminleri
içine alan bir anlam kazanmıştır.
Kudüs'ün eski bölümünde bulunan, Yahudilerin kutsal
saydıkları dua ve hac yeridir. Duvar, MS 70’te yıkılan
İkinci Tapınak’ın günümüze kalan tek kalıntısıdır. “Batı
Duvarı” olarak da bilinir. Üst bölümleri daha sonra
eklenen duvar, yaklaşık MÖ 2.yüzyılda yapılmıştır.
Duvarın görünen bölümü 50 m uzunluğunda, 18 m
yüksekliğindedir, ama toprağın altına doğru çok daha
derinlere iner. Yahudiler burada Erken Bizans
döneminden itibaren dua etmeye başlamıştır.
Yahudilerinduvar önünde kederli ibadetlerine tanık olan
Avrupalı gezginler buraya Ağlama Duvarı adını vermiştir.
Kaynak 1
Kaynak 2
Kaynak 3
Kaynak 4
Kaynak 5
Kaynak 6
Kaynak 7
Kaynak 8
Kaynak 9
ÇÖZÜMLEME, ARAŞTIRMA ve TARTIŞMA SORULARI
1. Kaynakları inceleyerek her bir kaynağın konusunun ne olduğunu ilgili çerçeveye kısaca yazınız.
2. Bu kaynaklardan hangisi veya hangileri “Birincil Kaynak” olarak kabul edilebilir? Neden onu/onları
seçtiğinizi açıklayarak yazınız. Yanıtınızı sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız.
3. Bütün kaynakları inceleyin ve kaynaklarda kullanılan isimlerden önemli gördüğünüz 5 ismi
seçerekaşağıdaki tabloya yazın;yanlarına kısaca kim veya ne olduklarını açıklayın.
Seçtiğim isimler
Kim veya ne olduklarıyla ilgili açıklamam
4. 3. soruda verdiğiniz yanıtları arkadaşlarınızla tartışın. Neden o isimleri seçtiniz?
5. Kaynakları inceleyerek dönüm noktası sayılabilecek üç olgu veya olay bulun. Bu olayları veya
olguları seçmenizin nedenini kısaca açıklayın.
… Dönüm Noktasıdır.
ÇÜNKÜ…
6. 5. soruda verdiğiniz yanıtları arkadaşlarınızla tartışın. Neden onları seçtiniz?
7. Yukarıdaki kaynaklar size yeniolarak ne öğretti? Düşünün ve kısaca maddeler halinde yazın.
Görüşlerinizi arkadaşlarınızla paylaşın.
8. Kudüs’le ilgili araştırma yapın. Kaynak 9’da yer alan fotoğrafın yanına daha başka nelerin,
nerelerinfotoğrafı konulabilirdi? Bulduğunuz isimleri aşağıya yazın. İsterseniz topladığınız görsel
malzemeleri yanınızda getirip sınıfta arkadaşlarınıza kısaca tanıtabilirsiniz.
9. Yahudi kültürünü diğer İlkçağ kültürlerinden ayıran temel özellikleri kısaca yazın.