www.benimdershanem.esy.es BİYOLOJİ DERS NOTLARI YGS

www.benimdershanem.esy.es
www.benimdershanem.esy.es
Bilgi paylaştıkça çoğalır.
BİYOLOJİ DERS NOTLARI
YGS-LGS
YÖNETİCİ MOLEKÜLLER
www.benimdershanem.esy.es
NÜKLEİK ASİTLER
Nükleik asitler, bütün canlı hücrelerde ve virüslerde bulunan, nükleotid birimlerden oluşmuş
polimerlerdir. En yaygın nükleik asitler deoksiribonükleik asit (DNA) ve ribonükleik asit (RNA)'dır.
İnsan kromozomlarını oluşturan DNA milyonlarca nükleotitten oluşur. Nükleik asitlerin başlıca işlevi
genetik bilgi aktarımını sağlamaktır, bunun yanında hücre yönetminde de görev alırlar.
Bu polimerleri oluşturan nükleotid birimlerin her biri üç bölümden oluşur:
1) Azotlu heterosiklik bir baz,
2) Beş karbonlu (pentoz) bir şeker
3) Bir fosfat grubu.
Not=sadece baz ve şekerden oluşan yapıya nükleozit denir.
A-BAZ
Nükleik asitlerin yapısına katılan azotlu organik bazlar iki çeşittir.
1.Pürin Bazları:
Çift halkalı bazlardır. 2 tanedir:
Adenin (A)
Guanin (G)
2.Pirimidin Bazları:
Tek halkalı bazlardır. 3 tanedir:
Urasil (U)
Timin (T)
Sitozin (S veya C)
B-ŞEKER
Nükleotit yapısında bulunan karbonhidratlar 5C’Iu dur.
C***
*
ile gösterilen karbon, azotlu organik bazla glikozit bağı
**
ile gösterilen karbon, bir başka nükleotidin fosfatıyla ester bagı
***
ile gösterilen karbon, fosfatla ester bağı yapar.
Pentozlar Riboz ve Deoksiriboz olmak üzere ikiye ayrılır.
O
C*
C
C**
1.
Riboz (C5H10O5)
2.
Deoksiriboz (C5H10O4): Bir oksijen atomu eksik ribozdur.
C
C-FOSFORİK ASİT
Fosforik asit grubu, nükleik asitlerin ortak grubudur. Bir nükleik asit zincirini oluşturan nükleotitlerin
birbirlerine bağlanmasını sağlayan bağ fosfodiester bağıdır.
Nükleik asitler içerdikleri pentoz çeşidine göre 2’ye ayrılırlar:
A- Deoksiribonükleik asit (DNA)
B- Ribonükleik asit (RNA)
Nükleik asitler oluşurken
n Nükleotit
Nükleik asit zinciri + (n-1 )H2O
www.benimdershanem.esy.es
DNA VE ÖZELİKLERİ
 DNA adenin, guanin, sitozin, timin nükleotitlerinden oluşur.
 DNA çift zincirli sarmal bir yapıdadır.
 DNA çekirdekli hücrelerin çekirdeğinde, çekirdeksiz hücrelerin sitoplazmasında bulunur.
 Nükleotitler hidrojen bağıyla bağlıdır. Guanin-Sitozin arası üçlü, Adenin-Timin arası ikili
hidrojen bağları vardır.
 DNA zincirinde Adeninin karşısına Timin, Guaninin karşısına Sitozin gelir. DNA ' da aşağıdaki
eşitlikler vardır.
Adenin sayısı = Timin sayısı
Guanin sayısı = Sitozin sayısı
 Nükleotit sayısı = Şeker sayısı =Baz sayısı = Fosfat sayısı
 DNA ' nın görevleri şu şekildedir.
 Canlılara ait kalıtsal bilgileri taşımak.
 Hücrelerin bölünme sırasında kendini eşleyerek kalıtsal bilgileri
sonraki nesillere aktarmak.
 Hücrenin hayatsal olaylarını yönetmek ve kontrol etmek.
www.benimdershanem.esy.es
DNA’NIN REPLİKASYONU (KENDİNİ EŞLEMESİ)
DNA kendini yarı konumlu olarak eşler. Atasal DNA molekülünün hidrojen bağları kopar, iki zincir
açılır. Her bir zincir molekülün yeni yarısının sentezinde kalıp görevi yapar. Adenin karşısına timin,
guanin karşısına sitozin nükleotidi yerleşir. DNA polimeriz enzimiyle nükleotidler birbirine
bağlanarak yeni zincirler oluşur. Bu eşleme sonucunda birbirinin aynı iki DNA molekülü oluşur.
DNA’nın yarı korunumlu olarak eşlenmesi ağır azot (15N) bulunan bir ortamda bakterilerin üretilmesi
tespit edilmiştir 15N içeren ortamda çoğaltılan bakteri DNA’ları14N izotoplu azotun bulunduğu
ortamda eşlenmesi sağlanmıştır, birinci bölünme sonucunda DNA’ların %50 melez, %50 hafif azot
içeren bakteriler oluştuğu görülmüştür.
Hücrelerde mitoz bölünmede DNA’daki kalıtsal bilgi yeni hücrelere aynen aktarılır, canlının kalıtsal
devamlılığı sağlanır.
RNA’NIN YAPISI VE ÇEŞİTLERİ
RNA çekirdek, sitoplazma, ribozom, mitokondri ve kloroplastta bulunan tek nükleotit zincirinden
oluşan bir nükleik asittir.
 Kendini eşleyemez, bütün RNA çeşitleri DNA’dan sentezlenir.
 Yapısında riboz şekeri bulunur.
 RNA’da adenin, guanin, sitozin ve urasil bazları yer alır.
 mRNA, tRNA, rRNA olmak üzere üç çeşit RNA bulunur.
 Bütün RNA çeşitleri protein sentezinde görev alarak hücredeki yaşamsal olayların
yönetiminde DNA’ya yardımcı olur.
Mesajcı RNA (m-RNA): Proteinlerdeki aminoasit dizisini belirleyen
bilgiyi
DNA’dan
ribozomlara
aktarır.
mRNA’daki
üçlü
baz
dizilerine kodon denir.
Taşıyıcı RNA (t-RNA): Sitoplazmada bulunan aminoasitlerin mRNA
üzerine taşınmasında görev alırlar. Vücutta bulunan proteinlerin
yapısında 20 adet aminoasit bulunur. Her bir aminoasit için ayrı,
www.benimdershanem.esy.es
özgün bir tRNA vardır. Her tRNA kendine ait aminoasiti taşır. tRNA'nın 3' ucunda bir CCA dizesi
bulunur. Aminoasit buraya bağlanır. Sonra bu tRNA, kendine bağlanmış olan aminoasiti ribozoma
götürür ve burada mRNA üzerindeki genetik koda uygun yere yerleşir. tRNA'nın mRNA üzerine
yerleşen kısmına antikodon denir. tRNA mRNA üzerine bağlandıktan sonra, taşıdığı aminoasit
yanındaki aminoasit ile birleşerek, polipeptid zinciri uzar. Tüm RNA'ların %15'ini oluşturur. Hidrojen
bagı taşıyan tek RNA tRNAdır
Ribozomal RNA (r-RNA): Proteinlerle birlikte ribozomun yapısında bulunur. Hücrelerde en fazla
bulunan RNA çeşididir.