omurgalı hayvanlar

OMURGALI
HAYVANLAR
Küme Deuterostomia
Dersin Amacı: Omurgalı hayvanlara ait Taksonları, bu Taksonlara ait özelliklerin ve
örneklerin öğrenilmesi.
OMURGALI HAYVANLAR
Yard. Doç. Dr. Oya Özuluğ
DEUTEROSTOMIA
•••
OMURGALI
HAYVANLAR
Embriyonik
Küme Deuterostomia
gelişimleri sırasında
oluşan blastopor bu
FİLUM: HEMICHORDATA
grupta anüsü
oluşturur. Başka bir
değişle anüs
(“Hemi”=Yarı, “Chorda” = Korda, cordon, sicim.
Ağızdan önce
=Yarı sırtipliler, Yarı sırtlılar)
gelişir. Ağız ilerleyen
Denizel canlılardır. Genelde deniz tabanlarında yaşarlar. Varlığına ait
embriyonik evrede
ilk kayıtlar alt ve orta Cambriyene (yaklaşık 530 milyon yıl önce) aittir
daha sonra ya
ve graptolites olarak bilinirler.
anüsün karşı
Vücutları üç bölgeden oluşur.
hizasında yada ayrı
bir yerde gelişir. Bu
1.Hortum (Prosom, Protobasic)
tip embriyonik
2.Yaka (Mesosom)
gelişime sahip
3.Gövde (Metasom)
canlılar
“Deuterostomia”
Bu grubun en önemli özellikleri vücutlarında hakiki bir kuyruk
bölgesinin bulunmayışıdır. Sölom bölmeleri ve larvaları bakımından
Kümesi altında
derisi dikenlilere benzerler. Filogenetik çalışmalarda bu benzerliği
incelenecektir.
doğrulamıştır. Bağırsaklarında bulunan solungaç yarıkları, nöral boru
ve vücudun ön kısmında sırtipi taşımaları ile Kordalılara benzerler. İki
klasise ayrılırlar. Klasis Enteropneusta ve Klasis Pterobranchia.
FİLUM: HEMICHORDATA  1
OMURGALI HAYVANLAR
Yard. Doç. Dr. Oya Özuluğ
1.KLASIS ENTEROPNEUSTA
(Mideden, Bağırsaktan solunum yapanlar)
Vücutları solucanı andırır. Boyları çok farklılık
gösterir. Vücut
hortum
yaka ve gövdeden
oluşmuştur. En önemli özelliği vücutlarında 5 sölom
kesesi olmasıdır. Vücuda paralel olaraka duran
sölomlardan bir sölom kesesi
hortum
içinde
(hortum sölomu), iki sölom kesesi yaka bölgesinde
ve diğer iki sölom kesesi ise gövde de yer
almaktadır. Tek olan hortum sölomu dorsal
aracılığıyla dışarıya
açılır. Bunun
hortumun sertleşmesidir. Yaka
amacı
por
suyla
sölomuda birinci
solungaç kesesiyle ilişkilidir. Bunların derileri tek
katlı basit epiteldir. Diğer omurgalılardaki gibi
epitelde tek hücreli mukus bezleri bulunur. Yaka
bölgesinde ağız boşluğunun dorsal yüzeyiyle
hortumun arka kısmına uzanan ve sindirim borusundan kökenlenen bir çıkıntı oluşur. Bu çıkıntı
„Korda“ olarak kabul edilir. Bu çıkıntı endoderm kökenli olduğundan tam korda olarak kabul edilmez.
Bu
çıkıntının
kaidesinde
bazal
membranın
kalınlaşmasıyla oluşmuş birde iskelet bulunur.
Bu canlılar ayrı eşeylidirler gonatlar gövdenin
ön kısmında yer alırlar ve birer porla dışarı açılırlar.
Yumurtalar vücut
dışında
döllenirler. Yumurtaları
küçük olan formlarda gelişme metamorfozla olur,
yumurtaları
gelişme
yeterli
büyüklükte
olan
formlarda
doğrudan olur. Metamorfozla gelişmede
bunlarda TORNARIA larvası oluşur. Bu larva Echinoderm larvalarını andırır. Bunların hepsi denizde
kum ve çamurda yaşar.
2
OMURGALI HAYVANLAR
Yard. Doç. Dr. Oya Özuluğ
Örnekler: Balanoglossus minutus D.F Bitki kökleri arasında yaşar.
Balanoglossus gigas D.F Boyları 2,5 m dir çamurlarda açtıkları tünellerde yaşarlar.
Delichoglossus sp. D.F Yumurtaları büyüktür. Solucanı andırırlar kum ve çamurda yaşarlar.
2. Klasİs PterobranchIa (Kanat solungaçlılar)
Protosom bölgesinin salgısıyla Kendilerine evcik oluşturabilirler. Boyları 0,3 ile 7 mm
arasındadırlar. Protobasic bölgeden tentaküller uzamıştır. Bu uzantılar sayesinde suda bulunan besinleri
süzerek beslenirler. Bunlarda sölom 3 kese oluşturmuştur. Bunların gövde bölgesi torba şeklindedir
gövdenin ventral tarafında bir pedonkul sap bulunur ve kontraktildir, sap yardımıyla koloni
oluştururlar yada serbest yaşarlar sindirim borusu “U” harfi seklinde kıvrılmıştır. Ayrı eşeylidirler bazı
örnekler hermafroditdir. Gelişmeleri metamorfozla olur. Larvaları BUGULA larvasına benzer eşeysiz
olarak
tomurcuklanmayla
çoğalabilirler
bu
eşeysiz çoğalmayla birey sayısını arttırarak koloni
oluşturmasını sağlar. Hepsi sesildir. Bazıları hortum salgısıyla oluşmuş evciklerde yaşarlar. Bu tüp
şeklindeki evcikler, protein özellikte kolojenden oluşur.
Örnekler: Cephalodiscus sp Solungaç yarıkları bir çifttir Soliter yaşarlar ve evcikleri vardır.
sp Evciksiz ,soliter, solungaç yarığı 1 çifttir.
3
Atubaria
OMURGALI HAYVANLAR
Yard. Doç. Dr. Oya Özuluğ
Filum Hemichordata ile Filum Chordata (=kordata) karşılaştırılması
Hemichordatlar önceleri “Filum Chordata” içinde yer alırken son yıllarda yapılan genetik çalışmaların
sonuçlarına göre “Echinodermat” lara daha yakın olduğu görülmüştür. Chordatlara benzeyen yönleri
olarak solungaç yarıklarının bağırsakta olması ve dorsal konumlu sinir borusunun bulunmasını
sayabiliriz. Ancak sinirsel borunun ventralde de kısa bir parçasının olması ayrıca kısa korda benzeri
yapının (stomochorda) nın notochordadan farklı olarak endoderm kökenli olması filum
Hemichordatayı filum Chordata’ dan ayıran özelliklerden ilkidir. Diğeri ise kuyruk Hemichordatlarda
hakiki kuyruk bölgesini bulunmuyor. Kuyruk bölgesi ise filum kordata için diagnostik bir karekterdir.
FİLUM CHORDATA
CHORDA DORSALİS (Corda= Korda = Notokorda= Sırtipi)
Korda ilk destek organıdır. İnce uzun kıkırdak sertliğinde bir çubuktur. Genelde jelatinimsi madde
kapsayan hücrelerden oluşmuştur. Erken embriyonal evrede ilk bağırsağın üzerinde oluşur.
Vertebratada bunun yerini omurga alır.
Chordata’nın özellikleri.
Aşağıda sıralanan kordalıların özelliklerinin tamamı en azından yaşam döngüsünün bir döneminde
(ebriyonik yada ergin dönem) görülmektedir.
1. Bireyler hayatlarının belli bir evresinde veya tüm yaşam boyunca dorsal konumlu, vucudu
destekleyen “Chorda“ yada omurlardan oluşmuş omurgaya sahiptirler.
2. Bireyler Solungaç yarıkları ve endostil içerir.
3. Sinir sistemleri dorsal konumlu olup, bireyler hayatlarının belli bir evresinde veya tüm yaşam
boyunca, Sinirsel boru taşırlar.
4. Bireyler hayatlarının belli bir evresinde veya tüm yaşam boyunca anüs sonrası bir kuyruk taşırlar.
Bu temel dört madde tüm omurgalı gruplarında görülür ve cordalılar 3 subfiluma ayrılır.
4
OMURGALI HAYVANLAR
Yard. Doç. Dr. Oya Özuluğ
Subfilum
Urochordata
Filum
CHORDATA
Subfilum
Cephalochordata
Subfilum
Vertebrata
1. SUBFİLUM UROCHORDATA (TUNICATA=Tunikata)
(Kuyruğu Kordalılar, Mantolular, Tulumlular)
Korda dorsalis ve sinirsel boru yalnız larval evrede ve kuyruk kısmında bulunur. Ergin
bireylerde vücut selüloz benzeri bir madde olan “Tunisin” ile sarılı olduğundan bunlara “Tunikata”
adı da verilmiştir. Vücutları segmentsizdir, Farinks bölgesinde sayıları değişik olan solungaç yarıkları
bulunur. Bu solungaç yarıklarının hepsi silli yapıda olan ve mukus üretebilen Endostil hücreleri ile
kaplıdır. Farinkslerden su geçişi sırasında sudaki makra yada mikro düzeydeki organik partiküller bu
mukusa yapışır böylece solunum yaparken aynı zamanda besin de toplar. Mukusa takılan besin, paketler
halinde toplanarak siller yardımıyla yutağa iletilir. Suyun girişi için bir sifon vardır “Atrium” yada Bukkal
sifon denilen açıklıktan giren su “Atrial sifon”dan dışarı çıkar. Hermafrodit canlılardır ancak eşey
hücreleri farkı zamanda olgunlaştığı için kendini dölleyemez. Bu canlıların hepsi denizlerde yaşar. Üç
klasise ayrılırlar.
FİLUM CHORDATA  5
OMURGALI HAYVANLAR
Subfilum
UROCHORDATA
Yard. Doç. Dr. Oya Özuluğ
Klasis
Ascidiacea
Klasis
Thaliacea
Klasis
Larvacea
1.KLASİS ASCIDIACEA
Soliter yaşarlar yada Koloni yaparlar. Genellikle sesildirler. Solungaç yarıkları çok sayıdadır. Vücut
torba şeklinde yada silindirdir. Gelişmeleri metamorfozla olur. Larval evreden sonra kuyruk, korda
dorsalis ve sinir şeridi kaybolur böylece solungaç yarıkları hariç tüm kordalı özelliklerini yitirmiş olur.
FİLUM CHORDATA  6
OMURGALI HAYVANLAR
Yard. Doç. Dr. Oya Özuluğ
1.ORDO MONOASCIDA: Soliter yada koloni halinde yaşarlar her birinin ayrı tulumu
vardır bireylerine zooid adı verilir. Örnekler: Ascidia sp. soliter., Ciona sp. soliter. Clavellina sp. koloni
yaparlar.
2.ORDO SYNASCIDIA Birleşik tulumlular
Bunlarda koloni yaparlar. Zooidlerin ayrı
ayrı tulumları yoktur tüm zooidler jelatin bir
kitle içine gömülüdürler. Örnek: Botryllus sp.
(birleşik tulumlular) Sert cisimleri kaplarlar.
2. KLASiS THALIACEA
(Ateş fıçıları)
Vücutları fıçı yada limon şeklindedir. Basit vucut yapıları vardır. Soliter yada koloni oluşturabilirler.
Her bir bireye zooid denir. Bu zooidlerin eşeysel bireylerine BLASTOZOOID, eşeysiz üreyenlerine
OOZOOID adı verilir. İki ordo inceleyeceğiz.
1. ORDO DOLIOLIDA (Cyclomyaria) (yuvarlak kaslılar). Vücutları fıçı şeklindedir. Ağız ve atriopor
vücudun iki ucunda bulunur ve kas lifleri halkalar seklinde demetler oluşturur. Bunlarda
çoğalma metagenezledir. Eşeyli kuşak soliter yaşar. Oluşan yumurtalardan çıkan kuyruklu larvalar
metamorfoz sonucu Oozooidleri meydana getirir. Fıçı şeklindeki bu ana kuşak tıpkı Salpa'daki gibi
tomurcuklar meydana getirir ve bunlar zincirin yan tarafına geçerek, besleme ve solunumdan sorumlu
Trofozooidleri oluştururlar. İkinci göçmen tomurcuklar zincirin ortasına geçerek, yetiştirici görevdeki
Forozooidleri oluştururlar. Zincire en son göç eden tomurcuklarsa, üremeden sorumlu Gonozooidleri
oluşturur. Bu üç birey tipini bir arada taşıyan kuşağa "polimorf eşeyli kuşak" denir. Bu eşeyli kuşağın
yumurta bırakması sonucu döngü yeniden başlar. Doliolum'da metagenez şeklinde döl değişimine ek
olarak, bir de metamorfoz görülür. Örnek: Doliolum sp.
FİLUM CHORDATA  7
OMURGALI HAYVANLAR
Yard. Doç. Dr. Oya Özuluğ
Eşeysiz, Tomurcuklanma
ile birey sayısı
Polimorf eşeysel döl
artar
Anadöl
Blastozooid
Trofozooid, Forozooid--------- Soliter Gonozooid
Oozooid
Metamorfoz
Doliolumda Üreme döngüsü.
2. ORDO SALPIDA = HEMIMYARIA (yarı kaslılar). Vücutları limon seklindedir. Ağız ve Atriopor
karşılıklı konumda kas liflerinin oluşturduğu halkalar tam değildir. Döl değişimi vardır. Bunlarda eşeyli
formlar genellikle soliter (bireysel) yaşar, eşeyli formlar ise koloni oluştururlar.
Salpalar jelatinimsi, çoğunlukla şeffaf ve silindirik bir yapıya sahip olmaları nedeniyle denizanalarına
benzerler. Yaşam döngülerinde, üreme yeteneğinde oldukları süre boyunca koloniler oluştururlar.
Koloniler bazı türlerde uzun ve zincir şeklinde, bazılarında ise halka şeklinde olabilir. Ortalama bir türün
bireysel gelişimi saatte vücut uzunluğunun %10'nu kadardır. Tüm hayat döngülerini 48 saatte
tamamlayabilirler. Salpalar eşeyli ve eşeysiz formlar arasında döl değişimi gösterirler. Eşeysiz halde iken
soliter (doliolumdan farklı) bir yaşam sürerken, eşeyli formlarında, koloni oluştururlar. Dişi serbest hale
geçmeden önce bir veya iki yumurta bırakır ve boyutça daha büyük olan erkek bireylerle çiftleşme
gerçekleşir. Olgunlaşan embriyolar serbest kalırlar ve eşeysiz olarak yeni tomurcuklar üretmek üzere,
bağımsız ana kuşaklar olarak gelişirler. Doliolumdan farklı olarak larva metamorfoz geçirmez.
FİLUM CHORDATA  8
OMURGALI HAYVANLAR
Yard. Doç. Dr. Oya Özuluğ
Ana kuşak (oozooid) bir eşeye ve eşey organlarına sahip değildir. Vücudunun arka alt kısmından
tomurcuklanma yoluyla oluşan zincirden, hermafrodit olan Blastozooidler kopar. Ovaryum ve
testisleri gelişen bu eşeyli kuşağın oluşturduğu yumurtalardan embriyolar meydana gelir. Embriyolar
gelişerek ana kuşağı oluştururlar ve döngü böylece devam eder. Salpanın döl değişiminde metamorfoz
yoktur. Ancak eşeyli ve eşeysiz çoğalmanın birbirini takip ettiği metagenez görülür.
Tomurcuklanma
ile çoğalma
Anadöl Soliter
oozooid
Zincir Dölü
Blastozooid
(Eşeyli)
Eşeyli çoğalma
(Eşeysiz birey)
Salpada Döl değişimi
Örnek: Salpa
democratica;
Eşeysel formların arka uçları
sivri. Boyları 2,5 cm kadardır.
Düşünelim
Salpa ile Doliolum’un üremelerindeki farklar nelerdir?
3.ORDO
PYROSOMATIDA=LUCIDA
Bu gruba ait bilinen 8 kadar tür vardır. Koloni oluştururlar pelajik yaşarlar koloni bireylerinin ortak
tulumları vardır. Bunlar eşeyli yada eşeysiz çoğalırlar.
Örnek: Pyrosoma sp. Atrioporları ortak bir kloak’a açılır.Bunların koloni uzunluğu 3,5 ile 35 cm
arasında değişir.
FİLUM CHORDATA  9
OMURGALI HAYVANLAR
Yard. Doç. Dr. Oya Özuluğ
3.KLASİS LARVACEA (Appendicularia)
Boyları yaklaşık 5 mm kadardır, kuyrukları ile birlikte 30 mm ye kadar çıkabilir. Koloni
oluşturmazlar. Korda taşıyan kuyruklarını korumuşlardır. Tulumları jelatinli bir evcik şeklindedir. Bu
evcik hayvanın epidermisi tarafından salgılanan jelatin ile oluşturulur ve süzme organı olarak görev yapar.
Evcik süzgeç vazifesi göremeyecek hale geldiğinde atılıp yeniden oluşturulabilir. Kordadorsalis ve
sinirsel boruları kuyruk bölgesinde de tüm yaşam boyunca bulunur. Pelajik yaşarlar, açık denizlerde 200
m nadiren 1000 m ye kadar planktonik olarak bulunurlar.
Örnekler: Appendikularia sp. evciksiz formlar
Oikopleura sp. evcikli formlar
2. SUBFİLUM CEPHALOCHORDATA (Acrania = Leptocardia=
Kafatassızlar)
Omurgalı hayvanlara yapı bakımından en yakın hayvan gurubu olmaları bakımından çok
önemlidirler. Şekilleri balığı andırır. Vücutları yanlardan basık ve şeffaftır. Ergin bireylerde belirgin bir
baş bölgesi bulunmaz, sırt taraflarında ve bütün vücut boyunca uzanan bir yüzgeç vardır.
FİLUM CHORDATA  10
OMURGALI HAYVANLAR
Yard. Doç. Dr. Oya Özuluğ
KORDADORSALİS ve bunun üstünde NEURAL BORU (sinir borusu), baştan kuyruk sonuna kadar
olmak üzere bütün vücut boyunca devam eder. Kordalılara ait her üç özelliğin tüm yaşamları boyunca
görüldüğü önemli bir gruptur. Kordadorsalis eksen iskeleti olarak görev yapar ve omurgalılardaki
omurga’nın öncüsüdür. Bunlarda ağzın ön tarafında TROKAL DiSK görülür. Yutak diğer kordalılardaki
gibi hem besin almaya hem de solumaya yarar.Yutakta çok sayıda solungaç yarığı ve kesesi
bulunur. Bunların bağırsaklarının ön tarafına doğru mideden sonra bir çıkıntı oluşur. Bu çıkıntıya
HEPATİK ÇEKUM denir ve karaciğer ödevi görür. Barsak ventral tarafta ve kuyruğun başlangıç
kısmında anüsle sona erer.
Boşaltım: Boşaltım organları nefridyumlardır. Sayıları 90 civarındadır. Nefridyumun konumu yutağın
dorsal tarafındadır. Boşaltım maddeleri solungaç yarıklarından alınır ve atık maddeler atriumdan dışarıya
atılır.
FİLUM CHORDATA  11
OMURGALI HAYVANLAR
Yard. Doç. Dr. Oya Özuluğ
3.SUBFİLUM VERTEBRATA
(Vertebrata =Omurgalılar, Craniota = Kafataslılar, Fıkralılar)
Omurgalı Hayvanlar olarak bilinen Subfilum Vertebrata balıklar, amfibiler, sürüngenler, kuşlar ve
memeli hayvanları içine alır. Omurgalı hayvanlarda vücut bilateral simetrilidir. Vücut baş, gövde ve
kuyruk olmak üzere 3 bölgeye ayrılır.
Başta ağız, yutak, değim ve duyum organları bulunur. Ağız başın ön ucunda ya da öne yakın
yerdedir. Ağza yakın dorsalde veya ventralde burun deliği veya delikleri bulunur. Başın yanlarında bir
çift göz onun arka tarafında bir çift denge organı bulunur.
Gövde, sölomu ve içinde bulunan organları içerir. Bu organlar genel olarak kalp, sindirim,
boşaltım ve üreme organlarıdır.
Kuyruk gövdeden anüs ile ayrılır ve dışta özellikle suda yaşayanlarda iyi gelişmiştir, gövdenin
devamı olarak görülür. Karada yaşayanlarda gövdenin bir eklentisi gibidir. Kuyruk bölgesi iç organları
içermez. Anüs gövde ile kuyruğun birleştiği yerde ve alta yer alır. Üreme ve boşaltım açıklıkları ayrı ayrı
ya da tek açıklık olarak anüsün önünden ya da arkasından dışarı açılır. Bazen de üreme ve boşaltım
açıklıkları ayrı ayrı kloak adı verilen bir boşluğa açılırlar kloakta tek bir açıklık ile dışarıya açılır.
FİLUM CHORDATA  12
OMURGALI HAYVANLAR
Yard. Doç. Dr. Oya Özuluğ
Solunum; Solungaç yarıkları başın arka tarafının her iki yanında bulunur. Sayıları günümüzde
yaşayan çenesizlerde 5 çiftte kadar olabildiği gibi diğer omurgalılarda en fazla 7 çifttir. Hava solunumu
yapanlarda yetişkin bireylerde solungaçlar kaybolur ve solunum akciğerlerle olur.
Deri; Omurgalılarda vücudu örten deri dışta ektoderm kökenli epidermis ve onun altında
mezoderm kökenli olan derma tabakalarından oluşur. Cephalokordatlarda deri tek tabakalıdır.
Omurgalılarda çok tabakalıdır.
İskelet; Omurgalı hayvanlarda iskelet köken bakımından, dermal iskelet (dış iskelet) ve iç iskelet
diye ikiye ayrılır. Dış iskelet adı da verilen dermal iskelet derinin derma tabakasından oluşur ve vücudun
dışını örten koruyucu bir tabaka oluşturan pulları, plakları, yüzgeç ışınlarını, dermal kökenli örtü
kemiklerini içermektedir. İç iskelet vücuda desteklik yapar beyin ve omuriliği korur. İç iskelet notakorda,
omurga, baş iskeleti ve appendikular iskeletten oluşur. Notakorda omurga ve baş iskeletleri EKSEN
İSKELETİ adını alırlar. Appendikular iskelet ise ekstremiteleri eksen iskeletine bağlayan kemerleri
oluşturur. Yetişkin bireylerin çoğunda notakordanın yerini omurların sentrum gövde kısımları alır ancak
Cyclostomata da olduğu gibi ergin hallerde notakorda aynen muhafaza edilir. Diğerlerinde notakorda
indirgenmiş yerini omurga almıştır. Omurga omurlardan yapılmıştır. İç iskelet, baş bölgesi notakordanın
ön ucuyla ilgili olarak gelişmiştir. Baş iskeleti omurgalıların en önemli ayırt edici özelliğidir. Kökeni
mezodermdir. Baş iskeleti SINKRANYUM olarak anılır. Nörokranyum ve Visserokranyum
bölgelerinden oluşmuştur. Baş iskeletinin beyni koruyan kısmına NÖROKRANYUM, dil çene ve
solungaçları destekleyen yaydan oluşan kısmına VISSEROKRANYUM adı verilir. Appendikular iskelet
ön ve arka ekstremiteleri destekleyen ve onların dolaylı yada doğrudan eksen iskeletine bağlanmasını
sağlayan iskelettir.
Kas; Histolojik olarak kaslar düz kaslar çizgili kaslar ve kalp kası olmak üzere 3 tiptir.
Düz kaslar solunum boşaltım üreme ve sindirim sistemlerinin kan damarlarının ve deriyle diğer
organların bağ dokularının yapısında bulunurlar. Kalp kası kalpte bulunur. Çizgili kaslar ise eksen ya
da iskelet kasları adını da alırlar ve iskelet elementleriyle bağlıdırlar.
FİLUM CHORDATA  13
OMURGALI HAYVANLAR
Yard. Doç. Dr. Oya Özuluğ
Sindirim; Sindirim sistemi omurganın ventralinde yer alır.Ağız açıklığıyla başlar bunu ağız
boşluğu, yutak, mide, bağırsak izler ve anüsle sona erer.
Dolaşım Sistemi; Omurgalı hayvanlarda kalp odacıklıdır ve ventraldedir. Kalp kası adı verilen
özel bir kastan yapılmıştır. Kan dolaşım sistemi atardamar, toplardamar ve kılcal damarlardan oluşan
kapalı bir sistemdir. Kan hücreleriyle plazmadan yapılmış olan kan bu sistemin içerisinde kalbin
kotraksiyonuyla dolaşır
Boşaltım; Boşaltım organları bir çift böbrektir.
Pronefroz,
Mezonefroz,
Opistonefros,
Metanefroz tipte olmak üzere 3 tip böbrek vardır. Pronefroz yalnızca embriyo evresinde görülür.
Boşaltım maddeleri böbreklerden boşaltım kanallarıyla atılmaktadır.
Üreme Sistemi; Gonatlar sölomun dorsal çeperinde mezenterlerle bağlıdırlar. Gonatlar bir çifttir.
Erkeklerde testis, dişilerde ovaryum adını alır. Omurgalı hayvanlar genellikle ayrı eşeylidir ancak
hermafrodit olanları da vardır.
Sinir Sistemi; kökeni dorsal sinirsel borudur. Bu genişleyip farklılaşarak beyni geri kalan kısmı
da omuriliği oluşturur. Beyin birbirinden yapı ve işlev bakımından farklı 5 bölgeye ayrılır.
Telensefalon (ön beyin)
Diensefalon (ara beyin)
Mesensefalon (orta beyin)
Metensefalon (arka beyin-beyincik)
FİLUM CHORDATA  14
OMURGALI HAYVANLAR
Yard. Doç. Dr. Oya Özuluğ
Miyelensefalon (Medulla oblangata -son beyin, omurilik soğanı). Beyinden aşağı omurgalılarda 10 çift,
yüksek omurgalılarda 12 çift sinir çıkar. Bunlara KRANIYAL sinirler adı verilir. Subfilum Vertebrata
iki süperklasis’e ayrılır.
1.SÜPERKLASİS AGNATHA
2.SÜPERKLASİS GNATHOSTOMATA
DÜŞÜNELİM- ÖĞRENELİM
Corda dorsalis ilk olarak hangi hayvanda tüm yaşam
boyu görüldü?
Solungaç yarıklarının olmadığı örnek var mı?
Kuyruk olmayan canlı varmı?
Kaynakça
-Spezielle Zoologie (2004) Teil 2: Wirbel oder Schädeltiere. Spektrum Akademischer Verlag Heidelberg
Berlin. ISBN 3-8274-0307-3
-Demirsoy A. 1994 Yaşamın Temel Kuralları. Omurgalılar / Anamniyota. Cilt-III / Kısım-I
-TÜBİTAK, bilim sözlüğü
FİLUM CHORDATA  15