trablusgarp ve balkan savaşları
advertisement
TRABLUSGARP VE BALKAN SAVAŞLARI TRABLUSGARP SAVAŞI (1911-1912) Nedenleri İtalya’nın siyasi birliğini geç tamamlayıp hammadde arayışına geçmesi Osmanlı Devleti’nin Trablusgarp’ı koruyacak gücünün olmaması İngiltere ve Fransa’nın, çıkarmamaları - İtalya’nın Osmanlı Devleti’ne verdiği ültimatomların Osmanlı Devleti tarafından geri çevrilmesi üzerine 1911 Eylül’de İtalya Trablusgarp’ı işgal etmiştir. - Osmanlı Devleti, bunun üzerine Enver Paşa, Mustafa Kemal, Süleyman Askeri, Fethi Bey gibi gönüllüleri Trablusgarp’a göndermiştir. - Mustafa Kemal’in Derne ve Tobruk’ta, Enver Paşa’nın Bingazi’de başarılar elde etmesi üzerine, İtalya, Osmanlı Devleti’ni zorlamak adına Rodos ve On İki Adayı işgal etmişlerdir. - Bu esnada, Balkan Savaşları çıkınca Osmanlı mecburen kalmıştır. - İtalya ve Osmanlı arasında18 Ekim 1912 tarihinde Uşi (Ouchy) Antlaşması imzalanmıştır. - Buna göre; Trablusgarp ve Bingazi İtalya’ya bırakılmıştır. Rodos ve On İki Ada geçici olarak (Balkan savaşları bitene kadar) İtalya’ya bırakılmıştır. İtalya’ ya Trablusgarp’a doğru ilerlerken ses barış yapmak zorunda Not: Osmanlı Devleti Kuzey Afrika’daki son toprağını kaybetmiştir. BALKAN SAVAŞLARI (1912-1913) I.BALKAN SAVAŞI Nedenleri Fransız İhtilali’nin yaymış olduğu milliyetçilik akımının etkisi Rusya’nın Panislavzm düşüncesinden dolayı Balkan ülkelerine destek vermesi Osmanlıların Balkanlardan çıkarılmak istenmesi - Rusya’nın desteği ile Bulgaristan, Yunanistan, Sırbistan ve Karadağ ittifak kurmuşlardır. - Osmanlı Devleti yenilmiş, Londra Antlaşması imzalanmıştır. - Bu antlaşmaya göre; Midye-Enez çizgisinin batı kısmı hariç bütün Balkan toprakları Osmanlı’nın elinden çıkmıştır. Yunanistan, Selanik, Makedonya’nın bir kısmı ve Girit’i almıştır. Bulgaristan, Dedeağaç, Kırklareli, Kavala ve Edirne’yi almıştır. Not: Arnavutluk fırsattan yararlanıp bağımsızlığını ilan etmiştir. Bab-ı Ali Baskını (1913) İttihat ve Terakki Partisi, I. Balkan Savaşı yenilgisini bahane ederek askeri bir darbe sonucu Kamil Paşa Hükümeti’ni devirmiştir. Yerine İttihatçı Mahmut Şevket Paşa hükümeti kurulmuştur. Bab-ı Ali Baskını ile İttihat ve Terakki dönemi başlamıştır. İttihatçılar, I. Dünya Savaşı sonuna kadar başta kalmışlardır. II. BALKAN SAVAŞI Nedenleri I. Balkan Savaşı sırasında Osmanlı’dan alınan toprakların paylaşımı noktasında Balkanlarda anlaşmazlık çıkması Daha fazla toprak aldığı iddiasıyla Bulgaristan’a karşı diğer Balkan devletlerinin ittifak oluşturması - Osmanlı Devleti, bu savaşı fırsat bilerek kaybettiği toprakları almak üzere savaşa katılmıştır. - Edirne ve Kırklareli Osmanlı tarafından geri alınmıştır. - İlk savaşta olmayan Romanya da bu savaşa katılmıştır. - Bulgaristan savaşı kaybederek büyük hezimet yaşamıştır. - II. Balkan Savaşı sonrası şu antlaşmalar imzalanmıştır: Bükreş Antlaşması (1913) Bükreş Antlaşması ile Balkan Devletleri kendi aralarında savaşa son verdiklerini ilan etmişlerdir. Bulgaristan’ın Londra Antlaşması’nda aldığı topraklar Balkan Devletleri arasında paylaşılmıştır. İstanbul Antlaşması (1913) İstanbul Antlaşması, Osmanlı ile Bulgaristan arasında imzalanmıştır. Antlaşmaya göre, Edirne ve Kırklareli Osmanlı’ya bırakılmış, Meriç nehri sınır kabul edilmiştir. Bulgaristan’daki Türk azınlığa dil ve din açısından ayrıcalıklar tanınmıştır. Atina Antlaşması (1913) Atina Antlaşması, Osmanlı ile Yunanistan arasında imzalanmıştır. Buna göre, Gökçeada ve Bozcaada hariç diğer Ege adaları Yunanistan’a terk edilmiştir. Girit, Selanik ve Yanya’nın Yunanistan’a ait olduğu kabul edilmiştir. İstanbul Antlaşması (1914) Antlaşma, Osmanlı ve Sırbistan arasında imzalanmıştır. Antlaşmaya göre, Sırbistan ile Osmanlı arasında sınır kalmadığı için oradaki Müslüman halka azınlık statüsü tanınmıştır. Not: Balkan Savaşları sonucunda Osmanlı Devleti’nin Ege denizi ve Balkan hakimiyeti son bulmuştur. Osmanlıcılık fikri iflas ederek Türkçülük fikri hızla yayılmaya başlamıştır. I. DÜNYA SAVAŞI - I. Dünya Savaşı, sonuçları itibariyle dünyanın büyük bir kısmını etkilemiştir. - Avrupa’dan başlayarak dünyanın değişik bölgelerine yayılan bu savaşı, bir çok nedene dayandırmak mümkündür. Nedenleri Ekonomi Alanında Gelişmeler I. Dünya Savaşı’nın en önemli nedeni ekonomik yayılmadır. Coğrafi Keşifler sonucunda, Avrupa’da yaşanan zenginlik, kültürel, bilimsel ve teknolojik gelişmeleri beraberinde getirmiştir. Bu gelişmeler, XIX. yüzyılda Sanayi İnkılabına yol açmıştır. Sanayi İnkılabı, hızlı bir makineleşme süreci başlatarak Avrupa’nın seri üretime geçmesini sağlamıştır. 1880 sonrası, ekonomik gelişmelerin durmasına bağlı olarak sömürgecilik yarışı başlamıştır. İlk olarak, Fransa ve İngiltere sömürgecilik yarışına girmişlerdir. XIX. yüzyılda Rusya, bu yüzyılın sonlarında Almanya ve İtalya, sömürgecilik yarışına dahil olmuşlardır. Bu durum, İngiltere ve Fransa’da rahatsızlık uyandırmıştır. 1890’larda Almanya’nın Güneydoğu Avrupa ve Ön Asya’da etkinliğini arttırması, İngiltere’nin bu etkinliği yok etmeye yönelik politikalar oluşturmasına neden olmuştur. Avrupa’da Almanya-Fransa Anlaşmazlığı Almanya, birliğini sağlama aşamasında 1871 yılında gerçekleşen savaşta Fransa’yı mağlup etmiştir. Savaş sonrası Almanya, Fransa’dan kömür yatakları açısından önem taşıyan AlsaceLoraine bölgesi için yüklü miktarda savaş tazminatı almıştır. Fransa, bu olayı büyüterek ulusalararası bir sorun haline getirmiştir. Almanya’nın güçlenmesi, Fransa’yı tehdit ettiğinden Fransa, Almanya’ya karşı müttefik bulma yolunu seçmiştir. Balkanlarda Rusya- Avusturya Anlaşmazlığı Rusya, Akdeniz’e açılmak amacıyla Panislavizm politikası ile Balkanlardaki nüfuzunu arttırmaya çalışmıştır. Rusya’nın bu politikasının, doğrudan Avusturya’yı etkilemesi sonucu iki ülke arasında gerginlik ve rekabet ortaya çıkmıştır. Dinsel ve Kültürel Yayılma Sömürgeci devletler, sömürgelerini ekonomik bakımdan sömürürken, bu bölgelerde varlıklarını devam ettirmek amacıyla din ve kültürlerini misyonerler aracılığıyla yaymaya çalışmışlardır. Bu durum, ülkeler arası dini ve kültürel çatışmaların zeminini oluşturmuştur. Milliyetçilik Akımı Fransız İhtilali sonrası ortaya çıkan milliyetçilik akımı, tüm dünyada etkisini göstermiştir. Milletlerin kendi kaderlerini tayin etme düşüncesi milli devlet kurma fikrini gündeme getirmiş, bağımsızlık savaşları yaygınlaşmıştır. Milliyetçilik fikri, en fazla çok uluslu imparatorlukları etkilemiştir. Osmanlı, Rusya, Fransa, İngiltere ve Avusturya gibi çok etnili devletler bu durumdan etkilenmiştir. Askeri Alanda Gelişmeler Endüstri Devrimi sonucu teknolojinin gelişmesi askeri alanda da önemli gelişmelere olanak sağlamıştır. Makineli tüfek, uzun menzilli toplar, devletlerin askeri gücünü arttırmıştır. Demiryollarının gelişimi, asker ve silah sevkiyatını hızlandırmıştır. Haberleşme olanakları artmıştır. Askeri alandaki bu gelişmeler, herhangi bir bölgenin işgalini kolaylaştırmıştır. I. Dünya Savaşı öncesi, teknolojik gelişmelere paralel, devletler silahlanma politikası üzerinde durmuşlardır. Almanya’nın silahlanma konusundaki aşırılığı, diğer Avrupa devletlerini de tetiklemiştir. Böylece, Avrupa’da silahlanma yarışı başlamıştır. Bloklaşma Almanya, birliğini tamamladıktan sonra Avrupa’da üstünlük kurma eğilimi göstermiştir. Bu eğilim, Almanya’nın müttefik edinmeye çalışmasıyla devam etmiştir. Bu nedenle, 1879’da Avusturya ile ittifak kurulmuştur. 1881’de bu ittifaka, İtalya’da katılmıştır. Böylece, Üçlü İttifak bloğu kurulmuştur. Almanya’nın bu çalışmaları, Fransa ve Rusya ittifakına neden olmuştur. (1894) 1904 yılında Fransa ve İngiltere dostluk antlaşması imzalamıştır. 1907 tarihinde İngiltere ve Rusya aralarındaki sorunları çözerek Fransa’nın da dahil olduğu Üçlü İtilaf bloğunu oluşturmuşlardır. Bu iki blok arasındaki rekabet, Avrupa’da gerginliği tırmandırmıştır.
