COĞRAFYAYA GİRİŞ ÖDEVİ 205605015 EMİNE BEYZA GÜLMEZ 1.Coğrafya biliminin diğer bilimlerle arasındaki farklılıklar hakkında bilgi veriniz? Coğrafya veya jeografi, beşeri (insani) sistemleri ve yeryüzünü araştıran, bunlar arasındaki ilişkiyi neden-sonuç ve dağılış ilkesine bağlı olarak inceleyen ve sorgulayan bir bilim dalıdır. Yer ve insanlar arasındaki ilişkiler coğrafyanın konusunu oluşturur. Coğrafyayı 4 özellikle karakterize edilen bir disiplin olarak tanımlamaktadırlar: Birincisi, bir yere eşsiz bir karakter kazandıran, yeryüzü üzerindeki özelliklerin dağılımıdır (örneğin dağlar, ırmaklar, denizler vb.). İkincisi, bazı şeylerin oldukları yerlerde ve zamanda neden ve nasıl meydana geldiğini anlamaktır (örneğin yanardağlar gibi). Üçüncüsü, meydana gelen olayların, diğer olaylarla ilgisi ve bağlantısıdır (örneğin yağmur ormanlarının tahribi). Sonuncusu, coğrafyanın haritalar ile bilgilerin ve düşüncelerin iletişimini sağlamasıdır. Bu dört özellik birbiri ile çok çeşitli yollardan etkileşim içindedir. Bunlardan ilk üçü coğrafyanın dayanak ilkeleridir. Sonuncusu ise coğrafî araştırmalar sonucu elde edilen bilgilerin söylenişidir. Coğrafyanın bu değişik yönleri arasındaki etkileşim, onu tanımlama amaçlı olarak kesin çizgilerle bölünmesini zorlaştırır. Coğrafi beceriler, yerler, fizikî, beşerî ve çevre coğrafyası biçiminde bir bölümleme, bunlardan bir veya iki alanın coğrafya eğitiminin çeşitli basamaklarında yer alması; öğrencinin çeşitli alanlar arasındaki ilişkiyi anlamasının engellenmesi şeklinde bir sonuç doğurabilir. Coğrafya, bazı yeteneklerin gelişimini ve kavramların anlaşılmasını içerir. Bu kavram ve yetenekler ise fizikî çevre (ortam), beşerî çevre ve bunlar arasındaki ilişki ile ilgilidir. Coğrafya bir sosyal bilimler dalıdır. 2.Doğal(fiziki) coğrafyanın araştırma konularını sistematik olarak sınıflandırarak “Akarsu hidrografyası” hakkında bilgi veriniz? 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Paleocoğrafya Kayaçlar Coğrafyası Jeomorfoloji Toprak Coğrafyası Klimatoloji Hidrografya Biyocoğrafya Doğal Afetler Coğrafyası 1 Akarsu Hidrografyası: Akarsular, yağışlar ve kaynak sularının, belirli bir yatak boyunca akış gösteren sulardır. Akarsular genellikle denizlere, bazen de göllere dökülerek sonlanırken, kurak bölgelerde buharlaşma etkisiyle kuruyan ya da litolojik özelliklere bağlı olarak yer altına sızan akarsularda vardır. Akarsuların oluşumunda iklim, zeminin litolojik özellikleri, jeomorfolojik özellikler, yer altı suları ve kaynaklar, göl gideğenleri olmak üzere çeşitli etmenler rol oynamaktadır. İklim, özellikle yağışlar, akarsuların oluşumunda rol oynayan en önemli unsurdur. Yağmur sularının buharlaşma, sızma ve bitki örtüsü tarafından tutulma suretiyle kaybolan kısmından arta kalanı doğrudan akarsuları beslemektedir. Kar şeklindeki yağışlar ise, erime dönemlerinde akarsulara su temin eder. Sıcaklık ise, buharlaşmanın derecesini ve süresini belirleyerek akarsuların oluşum ve gelişiminde olumlu-olumsuz etkilere sahiptir. Akarsu oluşumunda zeminin litolojik özellikleri önemlidir. Bir bölgede zemin, geçirimsiz ise yağış suları büyük oranda akarsulara ulaşırken, geçirimli zeminlerde, düşen yağışın büyük bir kısmı, yer altına sızmaktadır. Jeomorfolojik özellikler de akarsuların oluşumu üzerinde doğrudan ya da dolaylı etkilere sahiptir. Bir yerde eğim ne kadar fazla ise, akarsu oluşumu o kadar kolaylaşır. Yükselti arttıkça yağış miktarı arttığı için, akarsu oluşumu yüksek yerlerde daha elverişlidir. Bakı, yağış miktarına etkileyerek, akarsu oluşumunda dolaylı bir paya sahiptir. Örneğin; denize bakan yamaçlar daha fazla yağış aldığı için, akarsu oluşumuna daha elverişlidir. Taban suyunun yüzeye yakın olduğu yerlerde sızma ile olan yağış kaybı azdır. Bu durum akarsu oluşumunu kolaylaştırır. Yer altı sularının, yeryüzüne çıkmasıyla oluşan kaynaklar da, akarsu oluşumunda önemlidir. Göllerin fazla suları çanaktan taştığında da, bir yatak açarak (göl ayağı), akarsuları oluşturur. 3.Yerleşme coğrafyasının konuları nelerdir, sıralayınız? Yerleşme coğrafyası, yerleşmelerin oluşumu, gelişimi, kökenleri, geçirdiği değişimleri, fonksiyonlarını ve dağılışlarını inceleyen Beşeri coğrafya dalıdır . Yerleşim coğrafyası, mesken ve yerleşim birimlerinin doğal ve beşeri çevre ile ilgisini araştırır. Kırsal Yerleşme 2 Şehirsel (Kentsel) Yerleşme 4.Doğal bölge tipleri nelerdir, kısaca açıklayınız? • Yeryüzü şekillerine göre: Yeryüzü birbirinden farklı yer şekillerinden oluşmuştur. Bölgelerin yapısı dağlık olabilirken, ova ve platolarla da kaplı olabilmektedir. Bu bölgeler, yeryüzü şekillerinin özelliklerine göre belirlenmiş doğal bölgeleri kapsar. Örneğin İskandinavya, Himalayalar, Andlar, Kayalıklar ve Alpler dağlık bölgeler; Amazon, Ganj, Mississippi ve Kongo havzaları ile Doğu Avrupa, Orta Asya, Avustralya düz-ovalık bölgeler içinde yer alır. • İklim tiplerine göre: İklim bölgelerinin sınıflandırılmasında sıcaklık, nem ve yağış gibi iklim elemanlarının özellikleri doğrudan rol oynamıştır. Bu bölgeler, benzer iklim özelliklerinin görüldüğü doğal bölgeleri kapsar. Sıcaklık kuşaklarına göre iklim tipleri şöyle sıralanabilir: Sıcak Kuşak iklimleri: Ekvatoral, Savan (yazın yağışlı tropikal), Muson ve Subtropikal Çöl iklimi, Ilıman Kuşak iklimleri: Akdeniz, Ilıman Okyanusal, Step ve Karasal iklim, Soğuk Kuşak iklimleri: Tundra ve Kutup iklimi. • Bitki örtüsüne göre: İklimi farklı olan bölgelerin bitki örtüsü de farklı olur. Nemli ve yağışlı yerlerde ormanlık bölgeler, kurak ve az yağışlı yerlerde ise seyrek bitki örtüsü olan bölgeler bulunur. Bu bölgeler, bitki örtüsüne bağlı olarak oluşturulan doğal bölgeleri kapsar. Flora bölgesi olarak da bilinir. • Su özelliklerine göre: Bu bölgeler, su kaynaklarının özelliklerine göre oluşturulmuş doğal bölgeleri kapsar. Okyanus, deniz, göl ve akarsuların her biri ayrı bir hidrografik bölgedir. • Toprak özelliklerine göre: Bu bölgeler, toprakların sınıflandırılması ile oluşturulan doğal bölgeleri kapsar. • Doğal afet bölgeleri: Bu bölgeler, doğal afetler sonucunda oluşan bölgeleri kapsar. Deprem ve heyelan bölgeleri, doğal afet bölgelerine örnek verilebilir. 3 KAYNAKÇA: http://depo.cografyahocasi.com/pdf/9/Bolge-kavrami-ve-turleri.pdf https://docplayer.biz.tr/58089109-Aso108-genel-cografya.html https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/121797/mod_resource/content/0/Konu%208.pdf http://auzefkitap.istanbul.edu.tr/kitap/cografya_lisans_ao/hidrografya.pdf https://www.turkcebilgi.com/yerle%C5%9Fme_co%C4%9Frafyas%C4%B1 https://www.cografik.com/category/beseri-cografya-ve-ekonomik-cografya/yerlesmecografyasi/ 205605015 EMİNE BEYZA GÜLMEZ 4
