Hacim nedir?

Maddenin Biçim Ve Hacim Özellikleri
* Katı maddelerin biçimi belirlidir.Öğrneğin;ekmek,peynir,anahtar,kalem,silgi….vb.cisimlerin biçimi
bulundukları kabın biçimine göre değişmez.
* Sıvı ve gaz halindeki maddeler, içinde bulunduğu kabın şeklini alır.
* Un,kum,toz şeker..vb.ince taneli akabilen katı maddeler de bulunduğu kabın şeklini alırlar.
* Katı ve sıvı maddelerin hacimleri belirlidir.Bunların hacimleri bulundukları kaba göre değişmezler.Gaz
halindeki maddeler kabı tümüyle doldururlar.
Maddenin Ölçülebilir Özellikleri
* Maddenin bazı özelliklerini ölçmek olanaklıdır.
* Kütle,haci ve sıcaklık gibi maddeler ölçülebilir.
KÜTLE:
* Her madde tanecikli yapıdadır.Maddeyi oluşturan tanecikler gözle ve mikroskopla görülemezler.
* Bir maddenin kütlesini o maddenin yapısındaki tanecik sayısı oluşturur.Bu sayı madde miktarını verir.
* Buna göre kütle;madde miktarı demektir.
* Kütle eşit kollu terazi ile ölçülür.
* Bir maddenin kütlesini kilogram (kg) ile belirleriz.
* 1 kilogramın binde birine gram denir.Gram kısaca g ile gösterilir.Buna göre; 1000 gram=1 kg.
* Havanın da kütlesi vardır.Örneğin içi hava ile dolu olan topun kütlesini ölçebiliriz.
HACİM:
* Her madde bulunduğu ortamda bir yer kaplar.
* Bir maddenin bulunduğu ortamda kapladığı yere Hacim denir.
* Bir sıvının ağırlığını ölçerken,ilk önce içine katılan kabın ağırlığı hesaplanır.Buna DARA denir.
* Buna göre her maddenin bir hacmi vardır.
* Katı ve gaz halindeki maddelerin hacimleri metreküp ile ölçülür. m³ biçiminde gösterilir.
* Metreküpün milyonda birine santimetreküp denir ve cm³ ile gösterilir.
* Prizmatik biçimli katı maddelerin (küp …vb.) hacimleri üç boyutlu çarpılarak ölçülür.
* Küp ve prizma biçimindeki katıların hacimleri V=a x b x c bağıntısı ile bulunur.
* Sıvıların hacimleri dereceli silindir yardımıyla ölçülür.
* Aşağıdaki şekilde içi su dolu dereceli silindire taş atılmış ve silindirdeki suyun seviyesi yükselmiştir. Yani
hacmi değişmiştir.Burada sıvının hacmi kolayca ölçülebilir.Dereceli silindirdeki sıvı hangi sayıya denk
geliyorsa o sayı sıvının hacmidir.Ancak taşın hacmini hesaplamak istersek şu yolu
Yapmamız gerekir..Dereceli silindirin taş atıldıktan sonraki hacminden
Taş atılmadan önceki hacmi çıkartılır.Çıkan sonuç ise Taşın hacmidir.
Bunu da şu formülle gösteririz; V taş=V2-V1 ‘e eşittir.Buradaki V2 (katının dereceli kaba atıldıktan sonraki
sıvının seviyesi)
V1 (katının dereceli kaba atılmadan önceki sıvının seviyesi)
* Sıvının hacmi Litre ile ölüçülür. L ile gösterilir.
* Millitre (Ml) litrenin binde birine eşittir.
Not:(ÖNEMLİ)1 Litre (L)=1000 mililitre (mL) ‘dir.
1 Litre (L)=1 dm³ ve
1 Mililitre (mL)=1 cm³ tür.
ÖZKÜTLE (Yoğunluk):
* Bir maddenin 1 cm³ nün kütlesine ÖZKÜTLE (Yoğunluk)denir.
* Özkütle ayırt edici özellik taşır.Çünkü her maddenin özkütlesi vardır.
* Bazı maddelerin özkütleleri aşağıda verilmiştir.
SICAKLIK:
* Maddelerin sahip olduğu sıcaklık da kütle ve hacim gibi ölçülebilir.
* Maddelerin sıcaklığını ölçen araçlara termometre (sıcaklık ölçer) denir.
* Kullandığımız termometreler Celcius (Selsiyus) birimine göre bölmelenmiştir.
* Bu bölmelemede 0 ºC buzun erime sıcaklığını,100ºC ise suyun kaynama noktasını gösterir.Aradaki 100
bölmenin her biri 1 celcius (selsiyus) derecesine (ºC) eşittir.
* Bir madde ısındıkça Sıçaklığı artar.
Hacim nedir?
Bir cismin uzayda kapladığı yer. Geometri ve diğer bilimlerde hacim V ile gösterilir. Uzunluk tek boyuttur.
Yüzey veya alan iki boyutlu, hacim ise üç boyutludur. Dolayısıyle cisimler de üç boyutludur: Uzunluk genişlik
www.herodevyapilir.com
ve yükseklik. Maddenin üç hali; katı, sıvı ve gazdır. Katıların sabit ve belirli bir hacmi vardır. Sıvılar ise
bulundukları kabın şekline uyarak yine sabit bir hacime sahiptirler. Gazlar, daima bulundukları kapalı kabın
tamamını doldururlar ve kabın hacmi kadar yer işgal ederler. Hacim, kabul edilen birimin kübü ile ifade edilir.
Bu birim metre ise m3 , cm ise cm3 , mm3 vs
Geometrik bakımdan düzgün olan prizmatik bir cismin hacmi hesaplanırken eni, boyu ve yüksekliği çarpılır.
Bazı geometrik cisimlerin hacim formülleri:
Küp: Kenar uzunluğu a olan bir kübün hacmi V= a3 tür.
Prizma: Kenar uzunlukları a,b ve c olan bir dik prizmanın hacmi, bu üç uzunluğun çarpımına eşittir: V= a . b .
c
Üçgen prizma: Taban alanı ile yüksekliğin çarpımına eşitir: V= a . h/2 . H
Küre: (4/3) . pi . r3
Silindir: pi . r2 . h
Geometrik bakımdan düzgün şekli bulunmayan cisimlerin hacimleri böyle kesin formüllerle bulunamaz. Eğer
cisim yoğunluğu bilinen bir maddeden yapılmış ise kütlesi yoğunluğuna bölünerek (V= m/d) bulunur. Cismin
yoğunluğu bilinmiyorsa cisim dereceli kap içinde bulunan suyun içine bırakılır. Suyun hacmindeki değişiklik
cismin hacmine eşittir. Bir de cisim ağzına kadar tamamen su dolu bir kabın içine bırakılır. Taşan su zayi
edilmeden alınıp tartılır. Taşan suyun gram cinsinden kütlesi cismin cm3 cinsinden hacmine eşittir (Çünkü
suyun yoğunluğu 1 gr/cm3 ).
Kütle - Hacim - Özkütle nedir
Kütle (m): Bir maddenin sahip olduğu madde miktarına kütle denir. Kütle “m” harfi ile gösterilir.
Kütle, bir cisimdeki madde miktarının ölçüsüdür. Aynı zamanda cismin hareket etmeye karşı gösterdiği direnç
olarak da adlandırılabilir. Kütle her yerde aynı değere sahiptir.
Kütlenin SI birim sistemindeki birimi kilogram'dır. Bu kg. olarak kısaltılır. Kullanılan diğer birimler gram, ton ve
pound'dur. Görelilik teorisine göre duran kütle m ile enerji E arasında E = mc2 bağlantısı olduğundan enerji
birimi olan elektronVolt (eV) da kütle için kullanılabilir. Özellikle kütle ve enerjinin birbirine dönüşebildiği
parçacık fiziğinde eV sık kullanılmaktadır. (yaklaşık 1 eV=1.783 × 10-36 kg).
Hacim (V): Bir maddenin uzayda kapladığı yere hacim denir. Hacim “V” harfi ile gösterilir. SI sisteminde
birimi m3 dür.
Hacim formülleri;
Cisim Denklem Değişkenler
Küp: a3=a.a.a a = kübün bir kenarının uzunluğu
Dikdörtgen prizma: e.b.d e = en, b = boy, d = derinlik
Silindir (dairesel prizma): π.r2.h r = dairesel yüzün yarıçapı, h = dairesel plakalar arası mesafe (yükseklik)
Yüksekliğe bağlı olmayan, sabit bir alana sahip herhangi bir prizma: A.h A = taban alanı, h = yükseklik
Küre: 4/3 . π.r3 r = kürenin yarıçapı (bu formulün türetilmesi Küre maddesi altında ayrıntılı olarak görülebilir)
Elipsoid: 4/3 . π.a.b.c a, b, c = elipsoidin yarı eksenleri
Piramit: 1/3 A.h A = taban alanı, h = yükseklik (tabandan en üst köşeye kadar)
Koni (dairesel tabanlı piramit): 1/3 . π.r2/h r = tabandaki dairenin yarıçapı, h = tabandan en uca kadar olan
mesafe (yükseklik)
Özkütle (d): Bir maddenin birim hacminin kütlesine özkütle denir. Özkütle “d” harfi ile gösterilir.
Maddelerin 1 cm3’ünün gram cinsinden kütlesine öz kütle denir. Öz kütle (d) ile gösterilir.
Kütle (m) ve hacim (V) arasında d=m/v bağıntısı vardır. Öz kütlenin birimi g/cm3 dür.
Saf maddelerin (element ve bileşik) öz kütleleri sabittir. Karışımların öz kütleleri ise sabit değildir.
Bir maddenin öz kütlesinden söz ederken sabit bir sıcaklıktaki öz kütlesinden söz edilmelidir. Sıcaklık
değiştiğinde maddenin hacmi değişeceğinden öz kütlesi de değişir. Özellikle gazlardaki değişiklik daha
belirgindir.
Öz kütle, maddenin karakteristik özelliği olmasına rağmen yalnız öz kütlesi bilinen bir maddenin hangi madde
olduğu anlaşılamayabilir. Bir maddenin hangi madde olduğunun anlaşılabilmesi için birden fazla ayırt edici
özelliğinin incelenmesi gerekir.
Kütlesi artan bir maddenin hacmide artar dolayısıyla,Hacimle kütle doğru orantılı değiştiği için öz kütle
www.herodevyapilir.com
değişmez.
Özağırlık (ρ): Bir maddenin birim hacminin ağırlığına özağırlık denir. Özağırlık “ρ” harfi ile gösterilir.
d=m/v
ρ=G/v
Kütle, Hacim, Ağırlık Nedir?
Kütle: Kütle, bir cisimdeki madde miktarının ölçüsüdür. Aynı zamanda cismin hareket etmeye karşı
gösterdiği direnç olarak da adlandırılabilir. Bir maddenin kütlesi her yerde aynı değere sahiptir.
Hacim: Hacim maddelerin ortak özelliklerindendir. Bir maddenin uzayda kapladığı bölgeye Hacim denir. Yani
hacim maddenin büyüklüğü ile ilgili bir niceliktir. SI birim sisteminde temel hacim birimi m³ metreküptür. Diğer
hacim birimleri bundan türetilebilir. V sembolü ile gösterilir. Hacim, ölçülebilen bir büyüklüktür. Cisimlerin
hacimleri ölçülüp birbiriyle karşılaştırılabilir. Hacim, maddelerin ortak özelliğidir.
Ağırlık: Bir cisme etki eden yer çekimi kuvvetine ağırlık denir. Ağırlık G ile gösterilir. Birimi Newton veya dyn
dir. Ağırlık birimi ile kuvvet birimleri aynıdır. Ağırlık vektörel veya yönlü bir büyüklüktür. Kütle ise skaler veya
yönsüz bir büyüklüktür.
Kütle Nedir?
Kütle, bir cismin özündeki niceliklerin ölçüsüdür. Diğer bir deyişle kütle, madde miktarıdır. Ayrıca
nesnenin hareket etmeye karşı gösterdiği direnç olarak da adlandırılabilir. Kütlesi büyük olan
nesneye aynı kuvvet uygulandığında hızlanması daha düşük olur. Diğer bir deyişle kütlesi büyük olan
daha büyük eylemsizliğe sahiptir. Günlük kullanımda kütle genellikle ağırlık ile karıştırılır. Kütle
bulunduğu ortamın yerçekimine göre değişmez bir değerdir.
Fizikte ve öbür bilim dallarında kütle, bir cisimdeki madde miktarının ölçüsüdür. Çoğu kez ağırlık ile
kütle birbirine karıştırılır. Oysa bir cismin kütlesi, evrenin her yerinde sabittir; ağırlık ise o cisme etki
eden yerçekimi kuvvetidir ve cismin bulunduğu yere göre değişir. Uluslararası kütle birimi
kilogramdır. Bir cismin kütlesi ne denli büyükse, o cismi harekete geçirmek ve bir kez harekete
geçtikten sonra onu hızlandırmak ya da yavaşlatmak da o denli zordur. Maddenin bu özelliğine
eylemsizlik denir. Kütleye bağlı bir başka Özellik de momentum'dur. Bir cismin momentumu, kütlesi
ile hızının çarpımına eşittir.
www.herodevyapilir.com