Temel Bilgi Teknolojileri

Temel Bilgi Teknolojileri
Yrd. Doç. Dr. Doğan Aydoğan
İşletim Sistemleri
•
•
•
•
•
İşletim Sistemlerini Tanımak
İşletim Sistemlerinin Temel Görevleri
İşletim Sistemlerinin Temel Bileşenleri
Dosya, Klasör ve Program Ayrımı
İşletim Sistemlerini Kullanmak
İşletim Sistemi
• İşletim Sistemi Donanım ile kullanıcı arasındaki
iletişimi, uyumu sağlayan temel programdır.
Kullanıcı
Uygulama Programları
İşletim Sistemi
Donanım
İşletim Sistemlerinin Temel Amaçları
• Kullanıcılar tarafından kolay ve işlevsel kullanım
• Donanımın verimli kullanılması
İşletim Sistemlerinin Temel Görevleri
• Grafik Arayüz Kontrolü
Kullanıcının gördüğü ve işlemleri yürüttüğü grafik tabanlı
arayüzlerdir. Bu arayüzü kullanarak bilgisayarı yönetiriz.
• İşlem Yönetimi
Bilgisayarda devam eden işlemlerin sorunsuz ve paralel bir biçimde
gerçekleştirilmesinin sağlanması
• Bellek Yönetimi
Bilgisayarda devam eden işlemlerin sorunsuz çalışabilmesi için
bellekte ayrılan yerin yönetimi ve işlem sonunda boşaltılması
• Giriş Çıkışları Birimleri Yönetimi
Bilgisayara veri girilmesini ve verilerin bir bütün olarak çıktısını
sağlayan birimlerin yönetimi (klavye,webcam, hoparlör. Bu süreçte
işletim sistemi sürücü adı verilen yazılımlara ihtiyaç duyar.
• Dosya Yönetimi
Dosya oluşturulması, dosya konumu ve dosyalarla ilgili yapılacak
temel işlemler, işletim sistemi tarafından yürütülür.
İşletim Sistemi Türleri
•
•
•
•
Microsoft – Windows
Apple – Mac OS
Linux (Ubuntu, Pardus)
Mobil cihazlar için üretilen işletim sistemleri
(Android, İOS)
32 bit (x86) vs 64 bit (x64)
• 32 bit ve 64 bit Windows arasındaki en büyük fark bellek
desteğinden ileri gelmektedir. 32 bit işletim sistemleri, işlem başına
tahsis edilmiş en fazla 2 GB'lık bir bellek alanına sahip en çok 4
gigabaytlık (GB) sistem belleğini desteklerken yeni x64 işletim
sistemleri, işletim sistemine bağlı olarak, 32 ila 512 GB'lık RAM
alanını desteklemektedir ve donanım kapasiteleri ve bellek alanları
genişledikçe, 16 terabayt (TB) büyüklüğe kadar sanal belleği
destekleme potansiyeline sahiptir.
Windows Masaüstü
Simgeler Alanı
Bildirim Alanı
Başlat Menüsü
Hızlı Başlat
Görev Çubuğu
Görev Çubuğu ve Bileşenleri
Görev çubuğu masaüstünde herhangi bir program
ekranı açıkken bilgisayarın yönetilmesinde,
program ve pencereler arasında geçiş yapılmasında
etkili bir araçtır.
Görev çubuğu masaüstünün altında konumlanmış
olsa da yeri değiştirilebilir.
•Başlat menüsü
•Hızlı başlat menüsü
•Çalışan programların simgeleri
•Bildirim alanı
Hızlı Başlat Menüsü
Kullanıcı tarafından ayarlanan ve sık kullanılan
program simgelerinin yer aldığı bölümdür.
Bildirim Alanı
Görev çubuğunun en sağında yer alan ve bilgisayar ile ilgili
temel bildirimlerin yer aldığı alandır. ( Ağ bağlantısı, Pil
durumu, saat ve tarih, olası güncellemeler v.b )
Başlat Menüsü
Bilgisayardaki tüm uygulamalara ulaşabileceğimiz
gelişmiş bir araçtır.
Windows Gezgini
Arama Kutusu: Seçilen klasör ve alt klasörlerinde dosya
aramak için kullanılır. Bilgisayarım penceresinde
kullanıldığında bütün bilgisayarı arar.
Bilgi Alanı: Seçili nesne hakkında gerekli bilgilerin yer
aldığı kısımdır.
Bilgi Alanı: Seçili nesne hakkında gerekli bilgilerin yer
aldığı kısımdır.
Klasörler Arası Gezinme
Kenar Çubuğu: Ağaç Menünün içinde yer aldığı
alandır. Böylece tek tek tıklama yaparak gezinme
yerine klasörler arası hızlı geçişler yapılabilir.
Ağaç Menü: Bilgisayardaki depolama biçiminin ağaç
modelinde olduğu gibi alt alta gösterildiği alandır. Bir
klasörün yanında (+) klasörü olması, o klasörün altında
başka klasörlerin olduğunu gösterir.
Bu alanda sadece klasörler görünür. Dosyalar sadece
gezgin ana penceresinde görünür.
Gezgin Ana Penceresi: Bulunduğumuz konumda yer
alan dosya ve klasörlerin göründüğü alandır.
Pencerelerle Çalışmak
Açık olan pencerenin görev
çubuğuna inmesini sağlar.
Açık olan pencerenin
kapanmasını sağlar.
Açık olan pencerenin
ekranı kaplamasını sağlar.
Dosyaların windows gezgini
içinde nasıl gösterileceğini
gösterir.
Sağ tarafta dosyalara
yönelik önizleme
penceresini açar ve kapatır.
Klasör ve Dosya Oluşturmak
İhtiyaç duyduğumuz dosyaları veya dosyaları içinde
barındıracak olan klasörleri, windows gezgini ile uygun
konuma geldikten sonra, fare ile sağ tıklama işlemini yapıp
Yeni sekmesi içinden gerçekleştirebiliriz.
Windows varsayılan olarak bütün dosya ve klasörlere “Yeni
….” adını vermektedir.
F2 tuşuna basarak ya da fare sağ tıklama – yeniden adlandır
sekmesi ile istediğimiz adı veririz.
Dosya veya klasör seçili iken sağ tıklayıp özellikler sekmesini
seçtiğimizde, temel değer ve bilgilerin göründüğü ekran
açılır. (Gizleme, diğer kullanıcı izinleri, dosya boyutları v.b. )
Kes – Kopyala - Yapıştır
Fare sağ tıklama ile gerçekleştirilir.
Sürüklenerek bir dosyanın yeri değiştirilirse; dosya
veya klasör aynı sürücüdeyse ilgili yerden silinir,
farklı sürücülerdeyse yeni bir kopya oluşturulur.
Kes (Ctrl X) Dosya/klasör olduğu yerden silinir ve
yapıştır komutu verilen yeni yere yazılır.
Kopyala (Ctrl C) Dosya/klasör olduğu yerde korunur ve
yapıştır komutu verilen yere de yazılır.
Yapıştır (Ctrl V) Kes veya kopyala komutu ile kopyalanan
dosyaları yeni bir konuma kopyalar.
Dosya Silmek
Fare sağ tıklama ile gerçekleştirilir. Sil komutu.
Klavyede –Delete- tuşu aynı görevi yerine getirir.
Geri Dönüşüm Kutusunda biriken dosyalar ihtiyaç duyulması
durumunda geri dönüşüm kutusu içinden dosya seçilerek
verilen geri yükle komutu ile eski konuma taşınır.Dosyalar
gereksiz ise geri dönüşüm kutusu sağ tıklanarak Geri
Dönüşüm Kutusunu Boşalt komutu verilerek dosyalar
tamamen silinir.
Shift + Delete tuşlarına aynı anda basıldığında dosya geri
dönüşüm kutusuna gitmeden doğrudan silinir. Bu komutun
dikkatli kullanılması gerekir.
Yanlışlıkla silinen dosyalar harddisk üzerinde fazla veri girişi
olmadan (eski bilgilerin üzerine yenileri yazılmadan ) dosya
kurtarma programları (Örn: Active file recovery, Recover My
files) ile geri getirilebilir.
Denetim Masası
• Bilgisayarın yazılım ve donanımlarına ait tüm
ayarlarının yapıldığı alandır.
• Donanım ekle/ kaldır. Aygıt Yöneticisi
• Program Ekle/Kaldır
• Güç ve Ekran Ayarları
Bilgisayar Kapatma Seçenekleri
• Oturumu Kapat: Bilgisayar kapanmaz o anki kullanıcının
oturumu kapanır ve diğer kullanıcı kendi oturumunu
• Kilitle: Program ve dosyalar kapanmaz sadece oturum
kilitlenir. Kullanıcı şifresini girip oturumunu açtığında kaldığı
yerden devam eder.
• Yeniden Başlat: Bilgisayardaki gerekliliklerden dolayı
sistemin kapatılıp yeniden açılmasını sağlar.
• Uyku Modu: Güç tasarrufu sağlar, ekranı kapatır ve
programlarla ilgili işlem yapmaz. Klavyeden bir tuşa
dokunmak açmak için yeterlidir.
• Hazırda Beklet: Uyku Moduna benzer ancak bilgiler
hafızada değil, harddiskte tutulur. Bilgisayar tekrar
açıldığında açık olan programlar çok hızlı bir biçimde açılır.
Denetim Masası
Aygıt Yöneticisi
Program Ekle-Kaldı
Regedit
Klasör ve Dosya Yönetimi
Dosya Listeleme
Yönet paneli