Reyhane binti Zeyd
advertisement
1 İçindekiler Peygamberimizin Ebu Zer'e, insanlardan hiçbir şey istememesini vasiyet etmesini nasıl anlamalıyız? ..................................................................................................................................3 Başka bir dükkanda kiracı olan esnafa, kiralık dükkanım var denir mi? .................................4 Kamera kayıtları şahit yerine geçer mi? ......................................................................................4 Reyhane binti Semun (Reyhane binti Zeyd) kimdir? Örtünmeyi reddettiği doğru mudur?......5 Neden diğer semavi dinlerde Allah'ın adı farklıdır? ..................................................................6 Cennette kişiliğimiz hiç gelişmeyecek mi? ..................................................................................7 Başkasının içtiği sigaranın dumanını kasten ve isteyerek içine çekmek orucu bozar mı? .......8 Cehennem yakıtının odun mu (Tebbet, 4) taş mı (Bakara, 24) olduğu konusunda ayetler arasında çelişki mi var? ...............................................................................................................9 Ebu Süfyan bin Harb ve Ebu Süfyan bin Haris farklı kişiler midir? ......................................10 Cehennemde azap çekecek olan sadece nefis mi? ....................................................................11 Kuran'da neden sadece Arabistan'da yetişen meyvelerin isimleri vardır? ..............................12 Bana buğzeden dinden çıkar. Araba buğz eden bana buğzetmiş olur, anlamında bir hadis var mıdır? ..........................................................................................................................................19 Peygamberler öldüğü yere gömülür hadisine göre neden Hz. Yakub Mısır'da değil de Kenen'a götürülüp defnedilmiştir? ............................................................................................21 2 Peygamberimizin Ebu Zer'e, insanlardan hiçbir şey istememesini vasiyet etmesini nasıl anlamalıyız? Hafız Heysemi, -Taberan’inin (el-Kebir, es-Sağir) rivayet ettiği bu hadisin senedindeki ravilerin hepsinin sika olduğunu belirterek rivayetin sahih olduğuna işaret etmiştir. (bk. Heysemi; Mecmau’z-Zevaid, h. no: 4507; 12126) Burada kimseden bir şey istememek kuvvetli ihtimalle “kimseye yük olmamak, kendi rızkını kendi eliyle kazanmaya çalışmak, özellikle dilenci durumuna düşmemek” anlamına gelir. Yoksa “komşu komşunun külüne muhtaçtır” vecizesinde geldiği gibi, insanların birbirinden hiç bir şey istememeleri, örneğin karz-ı hasen bile almamaları gibi bir mana hadisin maksadında olduğunu düşünemiyoruz. Menfaat beklemeden borç vermeyi teşvik eden, fakirlere sadaka vermeyi tavsiye eden Kur’an’ın bu gibi emirleri ortada iken, hadislerde bu ayetlere aykırı bir emir söz konusu olamaz. Kaldı ki peygamberimizin hediyeleri kabul ettiği bilinmektedir. Burada Ebu Zer’in zahid, kanaatkâr ahlakının da bu nebevi tavsiyeyi almasına vesile olduğunu düşünüyoruz. Yani, Efendimiz onun mizacını pekiştiren, genel hayat çizgisine uygun olan bir tavsiyede bulunmuştur. Mesela hadiste “(hak bildiği yolda) hiç kimsenin kınamasından çekinmemesi”, “hayat tarzında hep kendisinden daha aşağı mertebede olanlara bakması; kendisinden daha yukarıda olanlara bakmaması” gibi tavsiyeler onun karakterine son derece uyum içindedir. İlgili rivayetin tamamı şöyledir: "Peygamber efendimiz bana yedi şeyi vasiyet etti: Fakirleri sevmemi, fakirlere yaklaşmamı, dünyalıkta kendimden daha aşağıda olanlara bakmamı, kendimden daha yukarıda olanlara bakmamamı, benden uzaklaşsalar bile akrabalarımla bağımı kesmememi, 'La havle vela kuvvete illa billah' sözünü bol bol söylememi, gerçeği acı da olsa söylememi, Allah'a çağırma konusunda hiçbir kınayıcının kınamasına aldırış etmememi, insanlardan hiçbir şey istememeyi bana vasiyet etti" 3 Başka bir dükkanda kiracı olan esnafa, kiralık dükkanım var denir mi? Herşeyden önce bir Müslümana yakışan, Peygamberimizin (sas) buyruğunu dikkate alarak 'kendisi için istemediğini, müslüman kardeşi için de istememektir'. Buna göre hiçkimse bu tür bir olayın kendisine yapılmasına razı olmaz. Dolayısıyla din kardeşinin de dükkanın boşaltılarak madur duruma düşmesine sebep olmamalıdır. Diğer taraftan İbn Ömer'den(ra) rivayet edildiğine göre, Rasululah (S): "Sizden biriniz kardeşinin alışverişi aleyhine alışveriş etmez" buyurarak (Buhari, Büyu', 58, Hadis No: 2139) iki taraf arasında kesinleşmiş bir akitten sonra, başka bir teklif yapmak suretiyle o akdin bozulmasına sebep olmayı yasaklamıştır. Dolayısıyla iki kimse arasındaki bir akdi bozacak bir teklifte bulunmak caiz değildir. Böyle bir teklifin doğrudan yapılmasıyla dolaylı olarak yapılması arasında bir fark da yoktur. Bu noktada, dükkanınıza hayırlı bir kiracı bahşetmesi için, samimi bir kalple Allah Teala'ya dua etmek ve tanıdıklara kiralık dükkanınız olduğunu ilan ederek meşru yollara tevessül etmek en uygun yöntemdir. Kamera kayıtları şahit yerine geçer mi? Eğer bu tespitler ve kayıtlar sağlam ise, içine hile sokulamaz ise bunlarla da suç sabit olur ve bunları görenler "olayı gördüm" diye değil de "kaydı gördüm" diye tanıklık edebilirler. 4 Reyhane binti Semun (Reyhane binti Zeyd) kimdir? Örtünmeyi reddettiği doğru mudur? Reyhane, Kurayza Gazası sırasında esir alınan kadınlardandır. Rasulullah'ın hissesine düşmüş ve bir tereddütten sonra Müslüman olmuştur. Adı kaynaklarda Reyhane bint-i Zeyd, Reyhane bint-i Şem'ûn, ve Reyhane bint-i Amr olarak da geçer. (bkz. İbn-i İshak, s. 251, nr. 406; İbn-i Hişam, III, 264, IV, 373) Genel kanaate göre Hz. Peygamber'den önce, Hicretin onuncu yılında vefat etmiştir. Müslüman olunca Rasulullah ona kendisini kölelikten azat edip nikahlı hanımı olmasını istemiş, fakat o Belazuri'nin Ensâbu'l- Eşraf'ındaki bir hadiste geçtiğine göre kendisine şöyle cevap vermişti: "Beni nikahlamaktansa, cariyen olarak muhafaza et! Ben bir cariye kadın olarak kalmak isterim, zira hür Müslüman kadınlar gibi başıma örtü ve yüzüme peçe takınmak istemiyorum." Hz. Peygamber onun bu cevabı üzerine köle bir Müslüman kadın ve kendi cariyesi olarak kalmasına rıza göstermişti. (bk. Hamidullah, II, 774, nr. 1117) Vakidi'nin Meğazi’sinde geçtiğine göre ise, Rasulullah ona aynı konuda şunları şöylemişti: "İstersen seni azat eder seninle evlenirim, bunu yaparım; İstersen benim mülkümde olursun (cariyem olarak kalırsın) cariye olarak sana eş olurum, bunu da yaparım." Hz. Peygamber'in sunduğu iki tercih üzerine o şöyle demişti: "Ey Allah'ın Resulü, durum şu ki, benim senin milk-i yeminin olmam (cariyen kalmam) hem senin için, hem de benim için daha hafiftir (sorumluluk bakımından daha kolaydır)." Böylece o, Nebi aleyhissalatü vesselam milkinde (cariyeliğinde) oldu. (bkz. Megazi, II, 521; Diyarbekri, tarihu'l- Hamis, I, 499). Anlaşılıyor ki Reyhane, hür kadınların kölelerden daha ağır olan islami sorumluluklarını yüklenmek istememiş ve Rasulullah'ın cariyesi olarak kalmıştır. Rasulullah onu azat edip evlendi mi, yoksa cariyisi olarak onunla evlilik ilişkisini mi sürdürdüğü konusu tarihçiler arasında tartışmalıdır. Kanaatimize göre reyhane validemiz ölünceye kadar cariye kalmıştır. Görüldüğü gibi onun başörtü karşıtlığı yaptığı, başörtüsüne karşı çıktığı ve bunu reddettiği söz konusu değildir. Zaten böyle olsa Rasulullah onu ölünceye kadar evinde cariye hanımı olarak tutar mıydı. Sadece o, kadın köleler tarzında örtünmek istediğini ifade etmek istemiştir. Kaynaklar: İbn-i İshak, muhammed b. İshak, Siretü ibn-i İshak, Tahkik Muhammed Hamiidullah, Hayra Hizmet Vakfı, Konya, 1981. İbn-i Hişam, Abdülmelik b. Hişam, Siretü'n- Nebi, I- IV, Dâru'l- Fikr, Beyrut 1981. Diyarbekri, Hüseyin b. Muhammed, Tarihu'l- Hamis, I- II, Kahire, 1283. Muhammed Hamidullah, İslam Peygamberi, I- II, Terc., Salih tuğ, İrfan Yayınevi, İstanbul, 1980. Vakidi, Muhammed b. Ömer, el- Meğazi, I-III, Matbaatu Câmi'ati London, London, 1966. 5 Neden diğer semavi dinlerde Allah'ın adı farklıdır? Semavi dinler farklı lisanlarla inmiştir. “Biz her peygamberi, kendi milletinin lisanı ile gönderdik, ta ki onlara hakikatleri iyice açıklasın.” (İbrahim, 14/4) mealindeki ayette bu gerçeğe vurgu yapılmıştır. Başka başka dillerle vahyin indirilmesi zorunlu olduğuna göre, Allah’ın muhataplarına tanıtma amacına yönelik olarak kullanılan Allah’ın isim ve sıfatlarının da söz konusu muhatapların anlayacağı dilden olması hikmetin gereğidir. Bununla beraber, şunu da vurgulayalım ki, hiç bir dinde Kur’an’da olduğu kadar Allah’ın farklı isim ve sıfatlarına yer verilmemiştir. Bu da Kur’an’ın kıyamete kadar olan hâkimiyetinin geniş alanı, en son din olmaktan kaynaklanan geniş kapsamı, önceki bütün semavi dinlerin temel esaslarını ihtiva etmekten kaynaklanan geniş perspektifi, muhataplarının ilim, irfan, görgü seviyelerinden kaynaklanan geniş vizyonunun tabii ve hikmetli bir sonucudur. Bütün bu geniş misyon ve vizyonlar sebebiyle, Kur’an’da/İslam’da Allah’ın isim ve sıfatları için kullanılan kelimelerin muhtevası da çok geniş bir mana hazinesine sahip olmuştur. 6 Cennette kişiliğimiz hiç gelişmeyecek mi? - Cennette üzüntüye, bıkkınlığa sebebiyet verecek hiç bir şey yoktur. - Burada çekirdek hükmünde olan malumatımız orada filiz verecek ve fidanlaşacaktır. Her gün, her an her durumda, maddi alanlarda -teceddüd ve tazelemekten kaynaklanan lezzetin artması için- defalarca tekrar eden yiyeceklerin hiç biri bir öncekine benzemediği gibi, ilim, marifet ve hikmet gibi manevi alanlarda da özellikle sonsuzluğu ifade eden marifetullahda da her an bir yenilik, taze bir irfan söz konusudur. Özellikle tesbih, tahmid, tekbir ve tehlillerden hasıl olan yeni yeni müşahedeler, insan gönlünü ebede kadar ilim ve marifet sofrasından gelen akli ve kalbi lezzetlerine, lezzet katacaktır. Demek ki, cennet aileminde, amddi ve manevi nimetler sürekli artarak devam edecektir. - Bununla beraber, cennet ebede layık, ebedi yaşamaya ve lezzet almaya uygun, bu günkü aklımızla taratmayacağımız kadar güzel ve şirin bir yurttur. Bediüzzaman hazretlerinin ifadesiyle: “Cennette herkes, derecesi nisbetinde inkişaf eden hissiyatıyla, duygularıyla Cennet'e ve ebediyete lâyık bir surette istifade eder.” (Lem'alar, 156 ) “Ehl-i Cennet, elbette arzu ederler ki, dünya maceralarını tahattur etsinler ve birbirine nakletsinler; belki o maceraların levhalarını ve misallerini görmeyi çok merak ederler. Elbette sinema perdelerinde görmek gibi; o levhaları, o vakaları müşahede etseler çok mütelezziz olurlar. Madem öyledir, herhalde dâr-ı lezzet ve menzil-i saadet olan dâr-ı Cennet'te, س َى َل َ ُرُر ُ ُ( ََنُِِبق قرَتkarşılıklı koltuklara yaslanarak sohbet ederler, ayetinin) işaretiyle; sermedî manzaralarda, dünyevî maceraların muhaveresi ve dünyevî hâdisatın manzaraları Cennet'te bulunacaktır.” (Mektubat,294 ) Yani; cennette lezzet alınacak öyle şeyler var ki, ne bir göz görmüş, ne bir kulak işitmiş ve ne de bir kimsenin aklından, hayalinden geçmiştir. (bk. Buhari, Bed'ü'l-Halk 8; Müslim, Cennet 2) “Hülâsa: İnsan, ebed için yaratılmıştır. Onun hakikî lezzetleri, ancak marifetullah, muhabbetullah, ilim gibi umûr-u ebediyededir.” (İşarat-ül İ'caz,146) Demek ki, cennette ebediyete kadar akan ve lezzet akıtan unsurlar marifetullah, muhabbetullah ve ilimdir. Bunlar her zaman, her an artarak devam eder. Meallerini vereceğimiz şu ayetlerde insanlar için işaret ettiğimiz gerçeklerin garantisi verilmiştir: “Kim halis olarak kendisini Allah’a teslim edip güzel davranışlarda bulunursa Rabbinin nezdinde onun mükâfatı olacaktır. Onlar ne korkacak ve ne de üzüntü duyacaklar.” (Bakara, 2/112) “İman edip makbul ve güzel işler yapanlar ise -ki hiç kimseye Biz gücünün yetmeyeceği yük yüklemeyiz- cennetlik olup, orada ebedî kalacaklardır. 7 Öyle bir halde ki içlerinde kin (nefret, yığınlık, bıkkınlık) kabilinden ne varsa hepsini söküp çıkarırız, önlerinden ırmaklar akar. “Hamdolsun bizi bu cennete eriştiren Allah’a! Eğer Allah bizi muvaffak kılmasaydı, biz kendiliğimizden yol bulamazdık. Rabbimizin elçilerinin gerçeği bildirdikleri bir kere daha kesinlikle anlaşılmıştır.” derler. Kendilerine de: “İşte güzel işlerinize karşılık, karşınızda duran şu muhteşem cennete vâris kılındınız, buyurun!” diye nida edilir.” (Araf, 7/42-43) “Allah müttakilere şöyle buyurur: ‘Ey Benim kullarım! Bugün size herhangi bir endişe yoktur. Sizi üzen bir durum da olmayacaktır.’ Ne mutlu onlara ki onlar, ayetlerimize inanmış ve Allah’a itaat etmişlerdir. Haydi siz de, eşleriniz de neşe dolu olarak buyurun cennete! Altın tepsi ve kâselerle kendilerine ikram eden hizmetçiler, etraflarında fır döner. Hülasa orada canınız ne isterse, gözleriniz hangi manzaralardan hoşlanırsa hepsi var! Hem siz burada devamlı kalacaksınız.” (Zühruf, 43/68-71) Başkasının içtiği sigaranın dumanını kasten ve isteyerek içine çekmek orucu bozar mı? Sigara dumanını kasten ve isteyerek içine çekmek orucu bozar. Ancak, dışarıdan sigara kokusunun geldiğini hissetmek orucu bozmaz. Orucun temel unsuru ve anlamı, yeme, içme ve cinsel ilişkiden uzak durmak, nefsi bunlardan mahrum bırakmak olduğu için, oruçlu iken bunlar ve bu anlama gelecek davranışlar orucu bozar. Yemek ve içmek, yenilip içilmesi mutat olan her şeyi kapsamı içine alır. Sigara, nargile gibi keyif veren tütün kökenli dumanlı maddeler ile uyuşturucular ve tiryakilik gereği alınan tüm maddeler oruç yasakları kapsamına girer. (İbn Abidin, Reddü’l-Muhtar, Beyrut 2000, II, 394). 8 Cehennem yakıtının odun mu (Tebbet, 4) taş mı (Bakara, 24) olduğu konusunda ayetler arasında çelişki mi var? Ayette "hıcâre"den kastedilen heykeller ve putlardır. Ve cehennem ateşini tutuşturmaya sebep olan "vekûd"ün insanlar ve ibadet edilen heykeller olduğu beyan ediliyor. Yani ey putperestler taptıklarınızla birlikte yanacaksınız manasına vurgu yapılıyor. Burada cehennemin bir yönüne vurgu yapmaktadır. Ayette yakıtın sadece taşlardan ibaret olduğu ifade edilmiyor. Bakara suresinin 24. ayetinde yakıtın ne olduğundan ziyade, insanın cezalandırmasının yaptığı amelle bağlantılı oluşuna işaret edilmektedir. Puta tapan bu amelinin cezası olarak putun ham maddesi olan taşlarla birlikte yanacaktır. Tebbet suresindeki ayette de odun taşıyıcısından maksat Ebu Leheb'in karısı Peygamberimizin geçtiği yollara dikenli çalılar taşıyıp attığı için ayet onu yaptığı amel cinsinden ceza ile tehdit ediyor. Siz nasıl yollara dikenli çalıları atıyorsanız o attıklarınızla yanacaksınız manasını vurguluyor. Odun taşıyıcısı olması bu açıdandır. İlave bilgi için tıklayınız: “Cinleri ve İnsanları Cehenneme dolduracağız'' ayeti ile, ''Yakıtı taşlar ve insanlar olan cehennem ateşinden sakınınız'' ayetini nasıl yorumlamalıyız? "... Yakıtı insanlar ve taşlar olan cehennem ateşinden sakınınız." (Bakara 2/24) ayetinde neden odun değil taşlar deniyor? 9 Ebu Süfyan bin Harb ve Ebu Süfyan bin Haris farklı kişiler midir? Evet, farklıdır. Ebu Süfyan b Haris, Peygamberimizin (asm) amcasının oğlu ve süt kardeşidir. Mekke'nin fethinden önce müslüman olmuştur. Mekke'nin fethinden başka Huneyn Gazvesi ve Tâif Muhasarası'nda bulundu. Huneyn Gazvesi'nde Hz. Peygamber'in (asm) etrafında kimsenin kalmadığı bir sırada Ebû Süfyân Resûlullah'ın katırının yularına yapışarak yanından ayrılmadı. Hz. Peygamber bundan dolayı kendisine dua etti. Resûl-i Ekrem vefat ettiğinde Ebû Süfyân söylediği mersiyelerle üzüntüsünü dile getirdi. Akrabaları arasında Hz. Peygamber'e çok benzeyen beş kişiden biri olan ve namaz kılmaktan derin haz duyan Ebû Süfyân ölümünden üç gün önce kabrini kazıp hazırladı. Müslüman olduktan sonra hiçbir günaha bulaşmadığını söylediği ve öldüğü zaman kendisi için ağlanmamasını vasiyet ettiği rivayet edilir. Ebu Sufyan b. Harb ise, Peygamberimizin (asm) eşi Hz. Ümmü Habibe’nin babasıdır. Kureyş kabilesinin resilerindendir. Hz. Peygamber'in (asm) kâtipleri arasında yer alan Ebû Süfyân, Resûl-i Ekrem'den bazı hadisler rivayet etmiştir. Kendisinden, Herakleios ile yaptığı konuşmayı rivayet eden İbn Abbas'tan başka oğlu Muâviye ve Kays b. Ebû Hâzim'in de rivayette bulunduğu bilinmektedir. Sünnî kaynaklan Ebû Süfyân'ın İslâmiyet'i kabul ettikten sonra samimi bir müslüman olduğunu belirttiği halde daha ziyade Şiî müellifler bunun aksini iddia ederler. Hatta onun bir münafık ve zındık olduğunu, Hz. Peygambere inanmadığını, lâedriyye mezhebini benimsediğini ileri sürenler de vardır. Süleyman Essop Dangor, Ebû Süfyân hakkında bilgi veren bazı tarihçilerin ona karşı düşmanca davrandıklarını ve objektif bilgi vermediklerini söyler. Ebû Süfyân'ın ilerlemiş yaşına rağmen Suriye'deki fetihlere katılması, Yermük'te müslüman askerleri cesaretlendirmesi onun aleyhindeki iddiaların kasıtlı olduğunu göstermeye yeterlidir. Ayrıca Sünnî kaynaklarının, İslâmiyet'i gönülden benimsemeyen bir kişinin daha sonra samimi bir müslüman olduğunu kaydetmeleri de mümkün görünmemektedir. (bk. TDV İslam Ansiklopedisi, Ebu Süfyan md.) 10 Cehennemde azap çekecek olan sadece nefis mi? - İman ve küfür, sadece belli bir yerde kalmaz, insanların bütün latifelerine sirayet eder. Tam “insan-ı kâmil” bir müminin aklı, kalbi, ruhu, nefsi ve diğer latifeleri mümin olduğu gibi, tam kâmil bir “insan-ı kâfir”in de aklı, kalbi, ruhu, nefsi ve diğer latifelerinin hepsi kâfir olur. Bu sebeple, cennet, insanın maddi- manevi bütün insanlık bünyesine hitap ettiği gibi, cehennem de bütün bunlara hitap eder. Kur’an ve Sünnette haşr-i cismani (insanların hem ruh hem beden olarak diriltilmesi)nin özellikle vurgulanması bu hakikatin tahakkukuna yönelik yapılan bir vurgudur. “Günah işleyip de günahın kendisini her taraftan kuşattığı kapladığı kimseler var ya, işte onlar cehennemliktir. Hem de orada ebedî kalacaklardır.” (Bakara, 2/81) mealindeki ayette bu gerçeği altı çizilmiştir. - Bu açıdan denilebilir ki, Cennette her organın, her latifenin hususi bir mükâfatı, cehennemde ise hususi bir mücazatı vardır. Ve bu organların ve latifelerin işledikleri sevap veya günah derecesine göre ceza ve mükâfatları farklılık arz eder.. - Bununla beraber, kalbinde zerre kadar iman taşıyan kimseler cezalarını çektikten sonra, Allah’ın lütuf ve keremiyle cehennemden çıkartılacak ve cennete yerleştirilecektir. (Kenzu’l-Ummal, h. no: 126; Mecmau’z-Zevaid, h. no:18441) 11 Kuran'da neden sadece Arabistan'da yetişen meyvelerin isimleri vardır? Kur’an bir fizik kitabı olmadığı gibi, bitkilerin listelerini veren bir botanik kitabı da değildir. Bununla beraber, Kur'ân'da zikredilen bir çok gıda maddeleri ve meyveler söz konusudur. Ve bunlar insan sağlığı için mutlaka lüzumlu olan protein, karbonhidrat ve yağları ihtiva etmektedir. Proteinli yiyeceklerden et, balık ve sütü zikreden Kur'ân, karbonhidratlı yiyeceklerden ise, buğday, soğan, sarımsak, mercimek, hurma ve üzüm gibi sebze ve meyveleri zikretmekte ve nebatî yağlardan bahsetmektedir. “Peki bunlar yeryüzüne, orada her güzel çiftten nice nebatlar yetiştirdiğimize hiç bakmıyorlar mı?”(Şuara, 26/7) mealindeki ayetin muhtevasında “Avakado ananas”ın olmadığını iddia etmek mümkün mü? Fakat netice yine ortada; “Elbette bunda alınacak ibret vardır; fakat onların ekserisi ibret alıp da iman etmezler.” (Şuara, 8) On beş asırdan beri, işaret ettiği binlerce sosyal, hukuki, psikolojik, ontolojik gibi ilmi ve gaybi mucizeler ortaya koymasına rağmen, Hz. Muhammed’in yüzlerce mucizelerine rağmen, “Avakado Ananas” tan bahsetmiyor diye Kur’an’ı inkâr etmek, güneşi inkâr etmekten çok daha anormal bir saçmalıktır. Kur’an’da iman etmek isteyenler için “Avakado - Ananas”dan daha önemli mesajlar var: “O gökleri, gördüğünüz gibi, direksiz yarattı. Yere de, sizi sarsmaması için, ağır baskılar, yani ulu dağlar koydu ve orada her türlü canlıyı üretip yaydı. Gökten de bir su indirdik, orada her güzel çifti yetiştirdik. İşte bunlar Allah’ın yarattıklarıdır. Peki, gösterin bakalım O’ndan başkası ne yaratmış! Doğrusu, o zalimler besbelli bir sapıklık içindedirler.” (Lokman, 31/10-11) Bununla beraber, Kur’an’da adı geçen gıdalar, meyveler genellikle Hicaz bölgesinde yaşayan halk tarafından bilinmektedir. İlk muhataplara bilmedikleri bir meyvenin ismini vermenin ne alamı olur ki..! Avokadonun anavatanı Meksika ve Guetamala olduğu bilinmektedir. Türkiye’de tanınıp pazarlara girmesi 40 yılı geçmeyen bu meyveden on beş asır önce, Kur’an’ın ilk muhatabı olan Araplara ondan söz etmek ne derece isabetli olabilirdi? Aslında, Avakado-Ananas.. vücudun karbonhidrat, protein ve yağ metabolizmasında düzenleyici olarak görev yapar. Bu açıdan bakıldığı zaman, bu meyveler, içerdiği temel maddeleri itibariyle Kur’an’da vardır. Bilindiği gibi, doktorlar reçetelere bazen ilacın ismini, bazen de genel içeriklerini yazarlar.. Bilindiği kadarıyla Peygamberimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) döneminde Mekke şehrinde meyve yetişmezdi. (Buhârî, Megâzi 28) Mekkeliler, Medine ve Taif gibi çevre kentlerden gelen meyveleri bilirlerdi. Medine’de hurma, Taif’te ise üzüm yetiştirilmekteydi. Ayrıca Mekke’ye Yemen ve Suriye gibi bölgelerden meyveler gelmekteydi.(Tıbb-ı Nebevî'de Meyve, Doç. Dr. Ayhan Tekineş) Kur'ân'da zikredilen bu gıda maddeleri ve meyveler, insan sağlığı için mutlaka lüzumlu olan protein, karbonhidrat ve yağları ihtiva etmektedir. Proteinli yiyeceklerden et, balık ve sütü zikreden Kur'ân, karbonhidratlı yiyeceklerden ise, buğday, soğan, sarımsak, mercimek, hurma ve üzüm gibi sebze ve meyveleri zikretmekte ve nebatî yağlardan bahsetmektedir. 12 Pek çok yiyecek maddesinin arasında bunların zikredilmesi tesadüfî değildir. Kur'ân'da adı geçen besin maddelerinin; Kur'ân gibi İlâhî, mu'ciz ve kıyamete kadar gelecek insanlara rehber olan bir kitapta zikredilmesinin hikmetleri olmalıdır. Yani bunlar maksatsız zikredilmiş olamazlar. Muhakkak bunların insanlara ziyade bir faydası olmalı ki, dünya üzerinde bulunan birçok sebze ve meyveden sadece bunlar zikredilmiştir. Kur'ân'da zikredilen meyvelerin, iyi bir besin kaynağı ve bazı hastalıkların tedavisinde müessiriyetini bugünkü tıp da kabul etmektedir. Şimdi, Kur'ân-ı Kerîm'de zikredilen meyvelere ve bunların faydalarına geçebiliriz. 1. Hurma Hurma, Kur'ân-ı Kerîm'de, hurma ve hurma ağacı olarak 20 defa geçmektedir. "Allah o su sayesinde sizin için ekinler, zeytinlikler, hurmalıklar, üzüm bağları ve çeşit çeşit meyveler yetiştirir. Elbette bunda düşünen kimseler için alınacak bir ders var!" (Nahl, 11). Hurma'nın zikredildiği diğer âyetler: Bakara, 266; Ra'd, 4; Meryem, 23, 25; En'âm, 99, 141; Rahmân, 11, 68; Nahl, 67; İsrâ, 91; Kehf, 32; Tâhâ, 71; Mü'minûn, 19; Şuarâ, 148; Yâsîn, 34; Kâf, 10; Kamer, 20; Hâkka, 7; Abese, 29. Hurma ile alâkalı Hadîs-i Şerîfler: "Acve1, Cennet meyvelerindendir. O, zehirlenmeye karşı şifadır." (Tirmizi, Tıp, 22) "Sabahleyin aç karına hurma yiyin, çünkü bağırsak kurtlarını öldürür." (Kenzu'l- Ummâl, X,26) Hurma, bedenî ve zihnî gelişmeyi sağlar. Besleyicidir, kansere karşı koruyucudur. Zihnî yorgunluğu giderir. Anne sütünün, bol ve besleyici olmasını sağlar. Yeni doğum yapan kadınların hurma yemesi tavsiye edilmiştir. Boğaz ağrısını keser. Bronşit, öksürük ve soğuk algınlığının şikâyetlerini giderir. Kemik hastalıklarında faydalıdır.2 Hurma, meyveler içinde vücut için en gıdalısıdır. Aç karınla yemeğe devam edildiği zaman kurtları kurutur ve zayıflatır, azaltır veya öldürür. Hurma şırası, mideye ağır gelir; fakat taze kan yapar. Hurmanın az yenilmesi şifa, çok yenilmesi ise gıdadır. Acve hurması zehirlenmeye, bilhassa soğuk mizaçlı zehirlere ve akrep sokmasına karşı faydalıdır.3 Bugün modern tıp, hurmanın insan vücudunun canlı ve sıhhatli kalabilmesi için çok önemli 10 çeşitten fazla elemente sahip olduğunu keşfetmiştir. Aynı zamanda hurmada organlara bol miktarda hareket ve ısı enerjisi kazandıran, hazmı ve özümlenmesi kolay şeker bulunmaktadır.4 Yine hurma, bütün temel vitamin ve proteinlere sahiptir. Ve bu yüzden modern tıp, bu meyveye "baş gıda" olarak bakmaktadır. Zîrâ bir insanın, muhtaç olduğu bütün elementleri ihtiva ettiği için sadece hurmayla yaşaması mümkündür.5 Bilindiği gibi bugün doktorlar, kadına doğum yaptığı gün hazmı kolay bir mâyi (sıvı) ile şekerli bir yiyecek verilmesini gerekli görürler. Bunun gayesi, annenin zayıf ve mecâlsiz vücuduna ve yorgun azalarına enerji ve canlılık kazandırmak ve yeni doğan bebek için gerekli sütü ifraz etmesi için, süt guddelerini harekete geçirmektir. Yeni doğan yavrunun tek gıdası olan sütün meydana gelmesi ve terkibindeki karbonhidratın artması için hurma, en harika tesiri göstermektedir. Ana sütünün bu terkibi ise, yeni doğan bebeğin hayatı ve vücudunun takviyesi için zarurî olmaktadır. Yüce Allah, Hz. Meryem'e doğum yaptığı gün hurma ve su ile gıdalanmasını emretmiştir: "Hurma dalını kendine doğru silkele, üzerine olgunlaşmış taze hurma dökülsün. Ye, iç, gözün aydın olsun!" (Meryem, 25-26)6 13 2. İncir Kur'ân'da bir yerde geçmektedir: "İncire, zeytine, Sîna dağına ve şu emîn beldeye andolsun." (Tîn, 1-3). Peygamber Efendimiz (sallallahü aleyhi ve sellem), incirin Cennet meyvelerinden olduğunu bildirerek onu şu mübarek sözleriyle methetmişlerdir: "İncir yiyin. Eğer Cennet'ten inen bir meyve söyleyecek olsaydım, bunun incir olduğunu söylerdim. Çünkü Cennet meyvelerinin çekirdeği olmaz. (Çekirdeksiz denmesinden hurma ve zeytin çekirdeği gibi yenilmeden atılan çekirdekler kastedilmektedir). İncir yiyin, çünkü o, basuru keser, eklem ağrılarını yok eder." (Kenz, 10, 44) İncirin hem meyve hem de ilâç olduğu hakkında görüşler bulunmaktadır. İncirin latîf bir yiyecek olduğu, çabuk hazmedildiği ve midede fazla kalmadığı, balgamı azalttığı, ciğerleri temizlediği, mesane kumlarını önlediği, ciğer ve dalağın içindeki kan sinüslerini ve damarları açtığı, meyvelerin en güzeli ve en çok sevileni olduğu söylenmektedir. Aynı şekilde incirin ağız kokusunu gidermeye, saçı uzatmaya ve felci önlemeye vesile olduğu bildirilmiştir. İlâç olarak da bedendeki fazlalıkların dışarı atılması konusunda ondan faydalanılır.7 İncir posasının bağırsaklardaki toksin maddelerin atılması, kan kolesterol düzeyinin düşürülmesi, şeker hastalarında kan şekerinin ânî yükselmesinin önlenmesi gibi faydaları vardır. Son zamanlarda incirin anti kanserojen tesiri üzerinde de çalışmalar bulunmaktadır. Anti kanserojen tesir yapan maddenin incirdeki "benzaldehit"den ileri geldiği belirlenmiştir. Benzaldehit, 57 kanserli hasta üzerinde denenmiş, 19'unda tamamen, 10'unda kısmen iyileşme görülmüştür. 19 hastanın durumunun ise daha iyiye gittiği tespit edilmiştir.8 Ham incir sütünün, hâricen kullanıldığı takdirde siğillerin zamanla küçülmesinde hattâ kaybolmasında rol aldığı söylenmektedir.9 İncir; müzmin öksürük, bâsur hastalığı, mafsal ağrıları, boğaz, göğüs ve gırtlak sertliğine karşı faydalıdır. Karaciğer ve dalağın temizlenmesinde tesirlidir. Mideden balgam karışımının temizlenip atılmasında rol alır. Su ve süt içinde kaynatılıp içilirse, çiçek ve kızamık hastalıklarına karşı faydalıdır. İncir; soğuk ve sıcak havadan dolayı meydana gelen nezle için faydalı olduğu gibi, ağız ve dişeti yaraları için suyu gargara olarak da kullanılır. İncir; hâmile ve emzikli kadınlar için ve kulunç, mafsal, nikriz (gut veya damla hastalığı. El, ayak başparmağı, diz ve dirseklerde şişkinlik meydana gelir. Ağrı da vardır) ağrıları ve felç hastalıklarına karşı faydalıdır.10 İncir, nekâhet devresinin kısalmasında, çıbanların olgunlaşmasında tesirlidir. Lapası, yanık ağrılarının kesilmesine vesile olur.11 3. Zeytin a. Zeytin: Zeytin, Kur'ân'da altı defa geçmektedir: "İncire, zeytine, Sîna dağına ve şu emîn beldeye andolsun." (Tîn, 1-3), Zeytinin zikredildiği diğer âyetler: Nahl, 11; En'âm, 99, 141; Nûr, 35; Abese 29. Zeytinin gövde kabukları ile yaprakları iştah açılmasına, ateş düşmesine, idrar sökülmesine ve ishalin önlenmesine vesiledir; ayrıca şeker hastalarında kan şekerinin düşmesinde tesirlidir. Zeytin yapraklarında tansiyon düşürmede rol alan maddeler mevcuttur. Çok yüksek olmayan tansiyonlu hastalarda kullanılabilir. Bağırsak solucanlarının düşürülmesine yardımcı olur. Zeytin yaprağı mide için tahriş edici olduğundan yemeklerden sonra alınmalıdır. Hâricen ise ihtiva ettiği tanin sebebiyle hafif mikrop öldürücü bir tesiri olduğundan basit yaraların pansumanında kullanılır. Ayrıca basit 1. dereceden yanıkların tedavisinde kullanılabilir.12 14 b. Zeytinyağı: Kur'ân'da iki defa geçmektedir "Sina Dağı'ndan çıkan bir nebat da yetiştirdik ki, o ağaç hem yağ, hem de yiyenlere bir katık çıkarır." (Mü'minûn, 20). Bir de Nûr Sûresi 35. âyette geçmektedir. Peygamber Efendimiz'in (sallallahü aleyhi ve sellem) zeytinyağı ile alâkalı hadîsi: "Zeytinyağını yiyin ve onunla yağlanın. Çünkü o, bereketi bol ve mübarek bir ağacın meyvesinden çıkartılmaktadır." (Tirmizi, Etime 43; İbn Mace, Etime 34; Ahmed b. Hanbel, Müsned, 3, 497; Hâkim, Müstedrek, 2, 398) Çeşitli hayvanî ve nebatî yağlarla, margarinler arasında kolesterol zaviyesinden yapılan bir mukayesede zeytinyağının onlardan farklı olarak kandaki kolesterol seviyesini azaltıcı tesirine şahit olunmuştur. Buna muhtevasındaki zengin doymamış yağ asitleri vesiledir. Dolayısıyla kalb ve damar rahatsızlıklarından şikâyetçi olanların başvurabilecekleri yegâne yağdır. Zeytinyağının içerisinde diğer yağlarda bulunmayan daha çok sayıda bileşikler mevcuttur; bu bileşiklerin tansiyon düşürücü, şifa, natürel antibiyotik ve sindirime olumlu tesirinin yanında antikanserojenik tesirlerinden de bahsedilmektedir.13 Zeytinyağı, İlâhî mesajın haber verdiği gibi hakikaten pek harikadır. Bozulmadan uzun müddet kalabildiği gibi temizlik ve aydınlanma işlerinden ilâç yapımına kadar geniş bir istifade sahasını doldurmaktadır.14 Bazı âyetlerde zeytin ağacı ve zeytinden söz edilmiş, bazılarında özellikle onun meyvesini yiyenler için, yağlı ve yemek (katık) olarak görülmüştür. (Mü'minun, 20). Buradan hareketle Peygamberimiz'in (sallallahü aleyhi ve sellem) asrında zeytinyağının önemli bir gıda maddesi olduğu söylenebilir.15 Zengin besleyici maddeler ve vitaminler ihtiva eden ve Kudret mucizesi olarak adlandırılan zeytinyağı, katı ve sıvı yağlar arasında en kolay hazmedilenidir. Zeytinyağı, kalb-damar hastalıklarının yanında çocukların beyninin gelişmesinde, kemiklerinin güçlenmesinde, midenin ülsere karşı korumasında da tesirlidir; ayrıca bir vitamin deposudur ve hücrelerin yenilenmesinde ve yaşlanmanın geciktirilmesinde rol alır. Zeytinyağı, A, D, E ve K vitaminleri ihtiva ettiğinden çocuklar için vazgeçilmez besin kaynağıdır. Zeytinyağı ister soğuk, isterse de sıcak tüketilsin gastrit asitini azaltır. Safra kesesinin görevini tam olarak yapmasına vesile olur ve yağlar içinde bağırsaklar tarafından en iyi emilen yağdır. Kandaki zararlı maddelerin süratle temizlenmesine vesile olan bir yapıya sahip olduğundan, karaciğerin daha düzenli ve sağlıklı çalışmasına yardımcı olur. Rejim için zeytinyağı çok idealdir. Sarılıkta faydalıdır. Eczacılıkta bazı ilaçları hazırlamakta kullanılır.16 Zeytin aynı zamanda önemli bir panzehirdir. Dolayısıyla saçların dökülmesini önlemede tesirlidir.17 Bugün güzellik mütehassısları, tabiî ve asitsiz zeytinyağının saç diplerine sürüldüğünde saçların pırıl pırıl ve eskisinden daha kuvvetli olmasına vesile olduğunu söylemektedir. Sürülen yağ, cildi beslemektedir. Araştırmalar, bu yağın düzenli kullanılması hâlinde, derinin deformasyona uğramasının engellendiğini, zeytinyağında bulunan E vitamini sayesinde hücreden kemiklere, beyinden deriye kadar insan vücudunun yaşlanmaya karşı korunduğunu göstermiştir. Zeytinyağı, kanda bulunan zararlı kolesterol miktarının düşmesinde rol alır, bu da kalb krizi riskinin düşmesine vesile olur. Batı ülkelerinde çok rağbet görmesinin en büyük sebebi kalb sağlığıdır.18 Zeytinyağı dışkıyı yumuşatarak müshil tesiri gösterir.19 Ayrıca safra söktürücü tesirlere de sahiptir. Sabun sanayisinde geniş ölçekte kullanılır.20 15 4. Üzüm Üzüm, Kur'ân'da 11 defa geçmektedir: "Gökten su indiren O'dur. Sonra Biz onunla her çeşit bitkiyi çıkarırız. O bitkiden bir filiz, ondan da büyüyüp birbirinin üstüne binmiş taneler, başaklar çıkarırız. Hurma tomurcuklarından sarkan salkımlar, üzüm, zeytin ve nar bahçeleri yetiştiririz..." (En'âm, 99). Kur'ân'da üzümün zikredildiği âyetlerin bazıları da şunlardır: Bakara, 266; Ra'd, 4; Kehf, 32; Yâsîn, 34; Nahl, 11, 67; İsrâ, 91; Mü'minûn, 19; Nebe', 32; Abese, 28. Üzümden, ilk ortaya çıkan filizlerinden, son hâline kadar faydalanılır. Filizinden ilk zamanlarda incecik yeşil iplikler çıkar ki, bunların ekşimtırak bir tadı vardır; bundan yemek yapmak da mümkün olur. Sonra koruk çıkar ki, bu da gerek hastalar ve gerek sağlamlar için hoş bir yiyecektir. Bundan, safra hastalarına faydalı şuruplar da yapılır. Yemeklere konacak ekşi de kaynatılır ki, bu, ekşili kaynatılmışların en lezzetlilerindendir. Tam üzüm olunca da yemişlerin en tatlısıdır. Yaş üzümü askıya asarak saklamak da mümkün olabilir. Ve bu gerçekten biriktirilip saklanan yemişlerin en tatlısıdır. Üzümden, kuru üzüm, pekmez, pestil, sirke elde edilir. Üzümün çekirdeği de faydalıdır. Doktorlar bundan birtakım terkipler yaparlar ki, bunların zayıf mideler için çok büyük faydaları olur. (Doktorlar da üzüm çekirdeklerinin çiğneyip ezerek yemek şartıyla faydalarının çok büyük olduğunu beyan etmektedirler). Hâsılı üzüm "yemişlerin sultanı" denmesine değer bir meyvedir.21 Üzüm, tıbbî faydaları çok kuvvetli bir gıdadır. Üzüm ayrıca idrar artırıcı, yatıştırıcıdır; müshil tesiri de gösterir. Üzüm büyük bir enerji kaynağıdır. Araba için benzin ne ise insan hareketinde de enerji odur. Üzüm, kalorisi yüksek olan bir gıdadır. Bu cihetle üzüm insana canlılık, zindelik verir. Bedenî ve zihnî gücün artmasında tesirlidir. Kan yapımında rol alır. Vücutta biriken zararlı maddelerin dışarı atılmasına vesile olur. Yüksek tansiyonun düşmesinde rol alır. Mide ülseri, gastrit, karaciğer hastalıkları, dalak hastalıkları, romatizma ve mafsal iltihabında faydalıdır. Kabızlığın giderilmesinde, kalbin kuvvetlenmesinde, kanın temizlenmesinde tesirlidir. Hamilelerin mide bulantısını önlemeye vesiledir. Cilt temizliğini sağlar. Nekahet devresinin kolayca atlatılmasına yardımcı olur. Böbreklerdeki kum ve taşların düşürülmesine yardımcı olur.22 Üzümde C vitamini vardır. Bu vitamin, bir binanın yapıtaşları arasına konan harca benzetilmiştir. C vitamini eksikliklerinde eklemlerde küçük kanamalar olur. Bundan başka ciltte solgunluk, umumi dermansızlık, sinirlilik görülür. Üzümün yorgunluğa iyi gelmesi, kalorisinin yanı sıra, içindeki C vitaminindendir. Zindeliğe vesile olan başka bir madde de üzümdeki A vitaminidir. Sinirliliğin giderilmesinde C vitamininin rolü vardır, bunun yanında üzümde bulunan B1 ve B6 vitamininin yanısıra kalsiyum ve fosforun da bu hususta tesirleri vardır. Üzüm yiyenlerde (vitaminler sayesinde) solgunluk olmayacaktır. Bunun yanında C vitamini sayesinde kanama odakları bulunmayacak, A ve C vitaminleri sayesinde mikrobik hastalıklara ve bunların vücutta yapacağı menfî görüntülere rastlanmayacaktır. 23 5. Nar Nar, Kur'ân'da üç yerde geçer: "Gökten su indiren O'dur. Sonra Biz onunla her çeşit bitkiyi çıkarırız. O bitkiden bir filiz, ondan da büyüyüp birbirinin üstüne binmiş taneler, başaklar çıkarırız. Hurma tomurcuklarından sarkan salkımlar, üzüm, zeytin ve nar bahçeleri yetiştiririz…" (En'âm, 99). Kur'ân'da nar ile ilgili diğer âyetler de şunlardır: En'âm, 141; Rahmân, 68. Nar hakkında Hz. Ali (k.v.) şöyle buyurmuşlardır: "Narı içindeki zarı ile beraber yiyiniz, çünkü mideyi temizler."24 16 Nar meyvesi kabuğu, çiçekleri ve nar suyu kabız yapma özelliği sebebiyle ishale karşı kullanılır.25 Nar suyunun idrar arttırıcı ve vücuda ve kalbe kuvvet verici tesirleri vardır. Zayıflara faydalıdır. Mide, bağırsak hastalığı olanlar, küçük çocuklar ve hamileler fazla kullanmamalıdır.26 6. Kiraz Kiraz, Kur'ân'da bir yerde geçer: "Ashab-ı yemin ki ne ashab-ı yemin! Ne mutludur onlar! Dalbastı kirazlar,27 dolgun salkımlı muzlar, yayılmış gölgeler... Şırıl şırıl akan sular... Tükenmeyen, eksilmeyen, hiçbir surette esirgenmeyen birçok meyveler içindedirler." (Vâkıa, 28-33). Kirazın meyvesi, meyve sapları, çiçekleri ve gövde kabuklarından faydalanılır. Meyveler gıda olarak tüketilmekte, diğer kısımlar ise kurutularak ilâç yapımına hazır hâle getirilmektedir. Kiraz sapları atılmamalı, kurutulup saklanmalı. Bunlar çay gibi demlendirilip içildiğinde, idrar söktürücü ve bedeni toksinlerden kurtarıcı tesire sahiptir. Meyvelerde şekerler, elma ve limon asidi, A ve C vitaminleri, saplar ve gövde kabuklarında ise tanin ile potasyum tuzları vardır. Meyveleri lezzetli bir gıdadır ve aynı zamanda idrar söktürür, böbreklerde biriken zararlı maddelerin atılmasına yardımcı olur.28 Kanın temizlenmesine yardım eder, nıkris, romatizma, damar sertliği ve mafsal kireçlenmesinde faydalıdır. Karaciğer şişliğine iyi gelir; safra akışının normale dönmesine, sinirlerin kuvvetlenmesine, vücut direncinin artmasına, sivilcelerin önlenmesine ve susuzluğun giderilmesine vesiledir. Ağaç kabukları ateş düşürücü ve kabız yapıcı bir tesire sahiptir. Çiçekleri, göğsün yumuşamasında ve öksürüğün giderilmesinde tesirlidir. Yaprakları müshildir.29 7. Muz Muz, Kur'ân'da sadece bir yerde geçer: "Ashab-ı yemin ki ne ashab-ı yemin! Ne mutludur onlar! Dalbastı kirazlar, dolgun salkımlı muzlar, yayılmış gölgeler... Şırıl şırıl akan sular... Tükenmeyen, eksilmeyen, hiçbir surette esirgenmeyen birçok meyveler içindedirler." (Vâkıa, 28-33). Talh-i mendûd, meyvesi aşağıdan yukarı istifli, sıvama muz demektir. Talh, müfessirlerin çoğuna göre muz ağacıdır. Mendûd da "tarak gibi birbirinin üzerine dizilmiş" mânâsındadır.30 Bazıları muz olmadığını söylemiştir. Bunun dünya muzuna benzer, meyvesi baldan tatlı bir ağaç olduğu zikredilmiştir. Daha başka türlü mânâ verenler de vardır.31 Muz, vücudun ihtiyacı olan bütün maddeleri karşılar. Kemiklerin gelişmesine, nekâhet devresinin kısalmasına vesiledir. Sinir zaafiyeti ve yorgunluğun giderilmesinde bazı tesirleri vardır. Böbrek ve mafsal iltihabında, bağırsak hastalıklarında faydalıdır. Müzmin kabızlık çekenler fazla yememelidir.32 Muz olgunlaşınca içindeki nişasta şekere dönüşür ve diğer değerli maddelerle birlikte çabucak kana karışır. Olgun bir muz 1 saat 45 dakikada sindirilir. Muz, midede yeni koruyucu hücreler oluşmasına, ülserin ilerleyişinin durmasına ve iyileşmesine vesile olur.33 Netice Kur'ân-ı Kerîm, çeşitli ilim ve bilgilerle dolu bir denizdir. Bu denizin incilerini elde etmek isteyen kimsenin, onun derinliklerine dalması gerekir. Şimdiye kadar ilim adamlarının yazdıklarının ve kütüphanelerde bulunan, Allah'ın bu yüce kitabına hizmet maksadıyla meydana getirilen büyük ve nefis kitapların çok olmasına rağmen, Kur'ân, enteresan bilgilerle; inci ve mücevherlerle dolu olarak kalmakta ve zaman zaman bunları bize açmaktadır. O, akılları ve fikirleri hayrete düşürecek şeylerle, İlâhî nurlarla, kudsî feyizlerle, nuranî hediyelerle, insanlığı bedbaht hayattan ve onun yakıcı ateşinden kurtarmaya kefil olacak şeylerle doludur. 17 Peygamber Efendimiz'in (sallallahü aleyhi ve sellem) ifadesiyle; "Onda öncekilerin haberleri gibi, sonra geleceklerin de haberleri mevcuttur. Aranızda çıkacak meselelerin (ihtilafların) hükmü de vardır... Bir de onun bedî (orijinal) mânâları tükenmez, çok tekrarlanmakla eskimez..."34 Yani o tükenmez bir hazinedir. Onun için her asırda Kur'ân'ın yüzlerce tefsirini yazan değerli âlimler, Kur'ân'ın değişik yönlerini ele alıp tefsir etmişler, Müslümanlar da bunlardan istifade etmişler ve etmektedirler. İnşâallah kıyamete kadar da "Bedî (orijinal) mânâları tükenmez." hükmünce, Kur'ân'ın değişik yönleri ele alınıp tefsir edilecek, kapalı çok yönleri gün yüzüne peyderpey çıkacaktır. Dipnotlar 1- Acve hurması; Peygamberimiz (sallallahü aleyhi ve sellem) Medine'ye hicret ettikten sonra bizzat kendi eliyle dikerek yetiştirdiği bir hurma cinsinin adıdır. Rengi siyaha yakın, iri taneli, gayet güzel ve lezzetlidir. İbnü'l-Esîr, en-Nihâye, Acve md. 2- Ayhan Yalçın, Şifalı Bitkiler Ansk., Geçit Kitabevi 1981, s.549. 3- A.Rıza Karabulut, Tıbb-ı Nebevî Ansk., Ankara 1994, s.323-326. 4- İbn Kayyim el-Cevziyye, Zâdu'l-Meâd, (trcm. heyet), İst., 1990, 5, 24. 5- İnci Beşoğlu, Aile Ansk., İst., 1977, 2, 609. 6- Farika Teymur, Kur'ân ve Tıb'ta Hurma, Zafer dergisi, sayı 96, s.30-31. 7- Râzî, Tefsîr-i Kebîr, Tîn suresi tefsiri. 8- Kemal Sümbül, Bilinmeyen Yönleriyle İncir, Sızıntı, sayı 182, s.76-77. 9- Adil Asımgil, Şifalı Bitkiler, İst, 1993, s. 126. 10- A.R.Karabulut, a.g.e., 1, 346. 11- Ayhan Yalçın, a.g.e., s.551. 12- A. Asımgil, a.g.e., s.288-289. 13- C.Kemal Sünbül, Zeytinyağı ve Kolesterol, Sızıntı, sayı 141, s.404. 14- Cumhur Erten, Sızıntı, Tabiatın Bağrında, sayı 36, s, 23-24. 15- Derveze, İ., Kur'ân'a Göre Hz. Muhammed'in Hayatı, Yöneliş yay, İst., 1989. s.80. 16- Akdeniz'den dünyaya yayılan sağlık ve lezzet: Zeytinyağı, Zaman, 12 Kasım 1995; A.Yalçın, a.g.e., s.610. 17- İnci Beşoğlu, a.g.e., 2, 612. 18- Zaman Gazetesi, 14 Ekim 1995, Zeytinyağı sağlık garantisi. 19- A. Asımgil, a.g.e., s.288-289. 20- Turhan Baytop, Farmakognozi Ders kitabı, İ.Ü. Eczacılık Fak. yay. 2, 229. 21- H. Yazır, Hak Dini Kur'ân Dili, 3, 475. 22- A.Yalçın, a.g.e., s.604; Hasan Günaydın, Kur'ân Işığında Faydalı Gıdalar ve Beslenme, İst. 1995, s.189. 23- Polat Has, Peygamberimizden Günümüze Beslenme, Töv., yay., İzmir 1991, s.166-169. 24- Ahmed b. Hanbel, Müsned, 5, 382; Mecmau'z-Zevâid, 5, 96. 25- Turhan Baytop, a.g.e., 2, 208. 26- Ayhan Yalçın, a.g.e., 582. 27- Bu şekildeki meâl, Elmalılı'ya aittir. 28- İlhan Yardımcı, Halk ilaçları ve şifalı bitkiler, s. 99. 29- Adil Asımgil, a.g.e., s.163; Ayhan Yalçın, Şifalı Bitkiler Ansk. s. 567. 30- İbn Kayyim Zâdu'l-Meâd, 5,61. 31- H.Yazır, a.g.e., 7, 399. 32- A.Yalçın, a.g.e., s.580; H.Günaydın, a.g.e., s.135. 33- Polat Has, a.g.e., s.186. 34- Tirmizî, Fedâlilü'l-Kur'ân, 14. Prof. Dr. Davut Aydüz, Kur'ân-ı Kerîm'de Zikredilen Meyveler, Yeni Ümit Dergisi 18 Bana buğzeden dinden çıkar. Araba buğz eden bana buğzetmiş olur, anlamında bir hadis var mıdır? Tirmizi’deki hadis rivayetinin şekli şöyledir: Hz. Selman(-ı Farisi) anlatıyor. Resulullah bana : “Ya Selman! Sakın bana buğzetme, dinden çıkarsın.” diye buyurdu. Ben: “Ya resulellah! Allah senin sayende bizi hidayete erdirmişken, nasıl olur da sana buğzederim?” dedim. Bunun üzerine “Araplara buğz etmen, bana buğzetmen anlamına gelir” diye buyurdu. (Tirmizi, Menakıb, 69) - Evvela bu hadis hususi olarak Hz. Selman’a yapılan bir uyarı niteliğindedir. Şayet sahih kabul edilse bile, Hz. Selman’ın bir karşı tepki olarak Araplara karşı olumsuz bir tavır içinde olmuş olabilir ve bundan ötürü bu uyarıyı almış olabilir. - İkincisi, bu hadis rivayeti zayıftır. Tirmizi bu rivayete “hasen” demekle beraber, “garib” olarak nitelemek ve senedinde inkıta(kopukluk) olduğuna dikkat çekmek suretiyle onun zayıflığına işaret etmiştir. - İbn Hanbel’in Müsned’ini tahkik eden iki muhakkik de bu rivayetin senedinde bulunan bir ravinin zayıflığından ve seneddeki kopukluktan ötürü hadisin zayıf olduğuna işaret etmişler. (bk. İbn Hanbel, 39/135) - Bu hadis rivayetiyle ilgili olarak bazı alimlerin yaptığı şöyle bir yorum da var: “Burada Peygamberimizin maksadı şudur: Şayet bir kimse bütün Araplara karşı bir kin beslerse, o umumun içinde Hz. Peygamber de olduğundan, bazen bu kin bilmeyerek da olsa ona da yönelmiş olabilir. Efendimiz bu noktaya dikkat çekmiş olabilir. bk. Tuhfetu’lAhvazi, ilgili hadisin şerhi/10/296) - Unutmayalım ki, Kur’an’ın “Allah katında sizin en şereflisiniz, Allah’a karşı gelmekten en çok sakınan takva sahibi kimselerdir” mealindeki ifadesi bizim yegane ölçümüzdür. Bunun yanıda “Arabın Arap olmayana ve Arap olmayanların da Araplara karşı bir üstünlüğünün olmadığını, üstünlük ölçüsünün sadece Allah’a karşı gösterilen takvanın olduğunu..” bildiren sahih hadisler de ölçümüzün ikinci kaynağıdır. Bunlara muhalif rivayetler, ya sahih değildir, yahut da başkaca bir tevili vardır. - Şunu tahmin değil, kesin olarak biliyoruz ki, Türkiye’de bazı kimseler, dine olan düşmanlıklarını Araplar üzerinden yürütmüşlerdir. Doğrudan -dinine bağlı Türk milleti ve Türk halkı arasında- dine karşı açıkça tavır alma cesaretini gösteremedikleri için, bu kinlerini Arap milletine karşı kusmakla kendilerini tatmin etmişler. Kur’an harflerinin kaldırılması, ezanın Türkçe şarkı haline getirilmesi, Namazda Kur’an’ın Türkçe meal olarak okunması ve benzeri bir çok din tahrifçiliği bu kabildendir. İlginçtir, bu tahrifler, bazı gafil insanların hoşuna gitsin ve kabullensinler diye, Türk milliyetçiliği formatında yapılmıştır. Ancak Allah’a binlerce şükürler olsun ki, bin yıldan beri İslam’a hizmeti hayatlarının yegane sebebi olarak kabul eden bir ecdadın torunları olan bu günkü Türk milleti ve Türk halkı bu oyunları bozmuştur. Allah’ın dinini her türlü mülahazaların üstünde ve ötesinde kabul etmiş ve tercihini o yönde yapmıştır. Bizim bu gibi hadislerden ve hadiselerden almamız gereken ders budur, belki de bu olmak durumundadır. 19 - Dikkat çekici bir husus da şudur ki, yabancı din düşmanlarının borazanlığını yapan yerel din düşmanları, bu dinsizlik işini yaparken de, en çok revaçta tuttukları şey, değişik yalan ve iftiralarla, abartılı ifadelerle, karşı tarafa yapılan zulümleri göz ardı ederek tekrarlanan “Araplar bizi arkadan vurdular” nakaratıdır. Bu sahtekâr hamiyet-füruşlar, İslam’ın en büyük kahramanı ve saff-ı evvel olan Araplar ile, İslam’ın ikinci sıradaki en büyük kahraman ordusu olan Türklerin kardeşliğine, birlikteliğine ve bir araya gelerek kuvvetli bir şekilde din-i mübin-i İslam’a hizmet etmelerine fırsat vermeme adına bunu yapıyorlar. Aklı başında her mümin, Hz. Peygamberin hatırına da olsa, prensip olarak -Müslüman olanArapları sevmelidir. Bu günkü Arapların içine düştüğü kötü durumlar onlara yakışmıyorsa, Türklerin ve diğer İslam milletlerinin de içine düştükleri kötü durumlar onlara da yakışmıyor. Bu Yakışmayan durumun altında yatan sebeplerin başında, Bediüzzaman hazretlerinin de ifade ettiği gibi, cahillik, yoksulluk ve ihtilaf-tefrika gelir. Şairin dediği gibi, “Girmeden tefrika bir millete düşman giremez/Toplu vurdukça yürekler onu top sindiremez.” - Birbirimizin kusurunu araştırıp, şuursuz bir alet olarak din düşmanları tarafından kül gibi savrulmaya hizmet edeceğimize, Allah’ın ve Hz. Peygamberin tekrar tekrar vurguladığı iman kardeşliğimizi pekiştiren birlik bağlarımızı ön planda tutmak suretiyle, topyekun İslam aleminin şaha kalkmasına hizmet etmeyi tercih etmek, hem dünyada hem ahirette bizi mutluluğa kavuşturan yegâne yoldur. Neredesin sevgili Akif, saygın şair; ne olur bir kere daha haykır: “Allah’a dayan, saye sarıl, hikmete ram ol!/ Yol varsa budur bilmiyorum başka çıkar yol!” - Ne olur büyük Üstadı dinleyelim: “Adavet etmek istersen, kalbindeki adavete adavet et; onun ref'ine çalış. Hem en ziyade sana zarar veren nefs-i emmarene ve heva-i nefsine adavet et, ıslahına çalış. O muzır nefsin hatırı için, mü'minlere adavet etme. Eğer düşmanlık etmek istersen; kâfirler, zındıklar çoktur; onlara adavet et. Evet nasılki muhabbet sıfatı, muhabbete lâyıktır; öyle de adavet hasleti, her şeyden evvel kendisi adavete lâyıktır.” (Bediüzzaman, said Nursi, Mektubat 265 ); “Menfî unsuriyet fikriyle şark vilayetlerindeki vatandaşlara veya cenub tarafındaki dindaşlara (din kardeşimiz olan Araplara) adavet besleyip onlara karşı cephe almak, çok zararları ve mehaliki ile beraber; o cenub efradları (güneyimizdeki Araplar) içinde düşman olarak yoktur ki, onlara karşı cephe alınsın. Cenubdan (Arap aleminden) gelen Kur'an nuru var, İslâmiyet ziyası gelmiş; o içimizde vardır ve her yerde bulunur. İşte o dindaşlara (müslüman Araplara) adavet ise; dolayısıyla İslâmiyete, Kur'ana dokunur. İslâmiyet ve Kur'ana karşı adavet ise, bütün bu vatandaşların hayat-ı dünyeviye ve hayat-ı uhreviyesine bir nevi adavettir. Hamiyet namına hayat-ı içtimaiyeye hizmet edeyim diye, iki hayatın temel taşlarını harab etmek; hamiyet değil, hamakattır!” (Nursi, Mektubat, 323) 20 Peygamberler öldüğü yere gömülür hadisine göre neden Hz. Yakub Mısır'da değil de Kenen'a götürülüp defnedilmiştir? “Peygamberler öldükleri yere gömülür” hadis rivayeti zayıftır. Konuyla ilgili İbn Hacer’in görüşü şöyledir: a) İbn Mace’nin rivayet ettiği bu hadisin senedinde Huseyin b. Abdullah el-Haşimi zayıf bir ravidir. b) Beyhakî’nin “Delail”de yer verdiği başka rivayet yolları vardır. Ancak onların hepsi mürseldir (Mürsel hadis de zayıftır). c) Bu konuyla ilgili sahih bir rivayet vardır ki, Tirmizi Şemail’de, Nesai, Sünen’de yer vermiştir. Ancak bu rivayet de merfu değil, mevkuftur. Bu hadis rivayetini Salim b. Ubeyd el-Eşceî’den öğreniyoruz. Hz. Peygamber vefat edince, sahabler onu nereye defnedeceklerini tartıştılar. Bu arada bazı sahabiler Hz. Ebu Bekir’e: “Resulullah’ın nereye defnedileceğini sordular. Buna cevaben Ebu Bekir: “Allah’ın ruhunu kabzettiği yere defnedilir. Çünkü, Allah’ın onun ruhunu kabzettiği yer en güzel mekândır” dedi(İbn Hacer, Fethu’l-Bari, 1/529, el-Ayni de aynı noktalara işaret etmiştir. bk. Umdetu’lKari, 4/187). Tirmizi’nin Hz. Aişe tarikiyle rivayet ettiği hadiste, Hz. Ebu Bekir şöyle demiştir: “Allah her peygamberin ruhunu, onun gömülmek istediği yerde kabzeder. Onun için onu yattığı odasında defnedin”(bk.Tirmizi, Cenaiz,33). Tirmizi’ye göre, bu hadis rivayetinin senedinde yer alan Abdurrahman b. Ebi Bekir el-Müleykî -hafızasının zayıflığından ötürü- zayıf kabul edilmiştir(bk. a.g.y). Kaldı ki, bu hadis de mevkuftur(Hz. Ebu Bekir’in sözleridir). 21
