insan ve çevreye zararlı olan maddeler

İNSAN VE ÇEVREYE ZARARLI OLAN
MADDELER
Gıda Maddelerinde Kullanılan Zararlı
Maddeler:
Çevreyi,Havayı Kirleten Sanayi
Maddeleri :
Deterjanlar :
ATIK PİLLER
TEHLİKELİ ATIKLAR
GIDA MADDELERİNDE KULLANILAN
ZARARLI MADDELER
• Tarlalarda kullanılan
hormon,pestisit adı
verilen tarım ilaçları:
• Hormonlu bitki ve etler, sürekli
tüketildiğinde vücuttaki hormon
dengesini bozuyor. Bunun sonucunda
bir çok hastalık ortaya çıkabiliyor.
Vücudun bağışıklık sisteminin
bozulması, şişme ve yağlanma,
hücrelerin zayıflayarak kanser
hastalıklarına neden oluyor
•Genellikle yetişkin bir insanın vücut
ağırlığı ve günlük ortalama tüketim
miktarı baz alınarak saptanıyor. Oysa
bu ağırlığın çok altında olan bebekler
ve çocuklar risk altında kalıyor.
• Hazır Gıdalarda
kullanılan katkı
maddeleri :
Yapay renklendiriciler,et tüketimi amaçlı
beslenen hayvanlara(tavuk vb.) verilen ilaçlar
Hazır gıdalardan dondurmalara,
çikolatadan gofrete, dondurulmuş
ürünlerden konserve balıklara kadar binlerce
gıdaya katkı maddesi konuluyor.
Katkı maddelerinin yanlış kullanımı ve
zararsız limitlerin üzerine çıkılması, kalp
hastalıklarından kansere, cilt hastalıklarından
sindirim bozukluklarına kadar tüyleri diken
diken eden hastalıkların yanı sıra,
uykusuzluk, kaşıntı, mide bulantısı, sinirlilik
ve alerjiye yol açabiliyor.
GIDA MADDELERİNDE KULLANILAN
ZARARLI MADDELERE ÇÖZÜM
YOLLARI
•
•
Türkiye’de üreticiler, “hormon” paniğine
karşı tüketicilerin içini rahatlatıcı yöntemler
geliştiriyor. Bunlardan biri de “Bambus
Arıları”… Sera domatesleri için
Hollanda’dan getirtilen Bambus Arıları
aracılığı ile yetiştiriliyor. 6 koloniden oluşan
arılar gündüz saatlerinde seraya yayılıyor,
domateslerin hormon kullanmadan
döllenmesini sağlıyor. Böylece tüketici kış
aylarında hormonsuz domates yiyebiliyor.
HORMONLU GIDALAR NASIL
ANLAŞILIR?
Domates çekirdeksiz ve içi vıcık vıcıksa,
patlıcan içi süngerimsi ve çekirdeksizse,
kabak çekirdeksizse, biber aşırı büyük ve
etliyse, çekirdek evi boş, etli kısmı sertse,
patates şekilsiz ve patates yumruları
yapışıksa, içinde kararmalar varsa, karpuz
çekirdek yerleri boşsa hormonlu olduğu
anlamına geliyor. Tüketicilerin kışın kış
sebze ve meyvesi,yazın yaz sebze meyvesi
yenilmesi öneriliyor.
15 Ekim-10 Kasım ve 10 Nisan-5 Mayıs
tarihleri arasında domates,15 Kasım-15
Mayıs tarihleri arasında patlıcan ve 1
Kasım-15 Mayıs tarihleri arasında kabak
yenilmemesi öneriliyor.
• Özellikle hasta ve çocukların gıdalarında
•
•
•
•
•
•
•
katkı maddesi kullanılmaması,
Katkı maddesinin, katıldığı gıdanın
bozukluğunu saklamaması, gıdaların
doğal ve besleyici özelliklerini bozmaması,
Ambalajda adı ve miktarının açık bir
şekilde yazılması gerekiyor.
Katkı maddelerinin zararlarından
kaçınmak için;
Yiyecekler görünüşlerine göre değil,
besleyici özelliklerine göre seçilmesi,
Kolaylığına aldanarak hazır yiyeceklere
fazla rağbet edilmemesi,
Doğal ve taze gıdaların tercih edilmesi,
Ambalajın arka kısmına bakılması ve
“İçindekiler” kısmının mutlaka okunması,
Katkı maddesi ne kadar çok ise yiyeceğin
doğallığının o kadar az olacağının
bilinmesi gerekiyor.
ÇEVREYİ,HAVAYI KİRLETEN SANAYİ
ATIKLARI
Çimento fabrikaları,termik
santraller,kimyasal işletmelerin
bacalarından çıkan kükürtdioksit, karbon
monoksit, amonyak, fibrokarbonlar ile aldehitler
gibi maddeler,egzoz gazları hava kirliğine neden
olmaktadır. Baca ve egzozlardan çıkan zehirli
gazlar havadaki su buharı ile birleşerek asit
yağmurlarını neden olur.
Termik santraller ile nükleer santraller
çevre kirliliğine neden olur. ..
Radyoaktif maddeler radyasyon yayarak
çevre kirliliğine neden olur.
Arabaların eksoz gazları havayı
kirletiyor
DUMANLAR CİĞERLERİMİZE DOLUYOR
PETROL ATIKLARI CANLILARA
ZARARVERİYOR
Nükleer santraller çevreye zarar veriyor
Hava kirliliğini önlemek için:
• Fosil yakıtlar olabildiğince az kullanılmalı,
doğalgaz, güneş enerjisi, jeotermal enerji tercih
edilmelidir,
• Karayolu taşımacılığı yerine demiryolu ve deniz
taşımacılığına ağırlık verilmelidir. Büyük
kentlerde toplu taşıma hizmetleri
yaygınlaştırılmalıdır,
• Sanayi kuruluşlarının atıklarını havaya vermeler
önlenmelidir; Yeşil alanlar artırılmalı, orman
yangınları önlenmelidir; Ozon tabakasına zarar
veren maddeler kullanılmamalıdır.
Radyasyondan korunma için alınacak
başlıca önlemler:
• Nükleer atıkların toprağa gömülmesi
önlenmelidir,
• Nükleer sızıntılara neden olabilecek
kuruluşlarda yapım ve teknoloji
standartları konusunda uluslar arası
ölçütlere uyulmalıdır,
• Nükleer atıklar başka ülkelerin
topraklarına taşınmamalıdır,
• Toplum bu konuda eğitilmelidir.
ÇEVREYİ HAVAYI KİRLETEN SANAYİ
MADDELERİNE ÇÖZÜM YOLLARI:
1-Çevre kirliliğini azaltmak için en iyi çözüm atıkların sanayinin hammadde
gereksinimini karşılamakta kullanılmasıdır. Örneğin, kullanılmış şişe ve
camlar,metal,kağıt plastik atıkları bu maddelerin yeniden üretiminde
hammadde olarak kullanılabilir. Öte yandan, denizlere boşaltılan atıklar
önceden arıtılarak zararlı maddelerden temizlenmeli, radyoaktif ve zehirli
kimyasal atıklar özel koruyucular içinde yer altına gömülmelidir.
2-Öncelikle fosil yakıt kullanım yerine doğalgaz, güneş enerjisi ve jeotermal
enerji kullanımı yaygınlaştırılmalıdır.
3- Sanayi tesisleri kurulurken yeşil alanların artırılması planlanmalı ve sanayi
atıkları havaya verilmemelidir.
4- Arabaların egzozlarından çıkan gazlara önlem alınmalıdır.
5- İnsanlar toplu taşımacılığa özendirilmeli ve yakıt olarak doğalgaz
kullanılmalıdır.
6- Orman tahribatı önlenmeli, ağaçlandırma çalışmalarına hız verilmeli ve
ozon tabakasına zarar verilmemelidir.
Fabrikalar şehir içine kurulmamalı
Lağım suları deniz yakına
boşaltılmamalı
DETERJANLAR
• Deterjanlara temizleyici özellik veren yapısındaki
yüzey-aktif maddelerdir
Bir deterjanın yapısındaki biyolojik bozulmaya uğratmayan maddelerin oranı
onun çevre kirlenmesi ve sağlığa olan zararlarının göstergesidir. Bu maddelerin
su ve toprakta bozulmadan kalıp, akarsularla göl ve denizlere ulaşması buralarda
yaşayan canlıları ve onlarla beslenen insanların sağlığını tehdit etmektedir.
DETERJANLARIN ZARARLARINI
AZALTMAK İÇİN ÇÖZÜM YOLLARI
Temizlik işlerimizde kullandığımız deterjanların
vazgeçilmez yararlarının yanında çevre
kirlenmesi ve özellikle sağlığımız açısından
zararlarından korunabilmek için üretimlerinin
kontrol altında tutulması zorunludur. Sağlık
Bakanlığı tarafından sağlığa ve çevre
kirlenmesine en az zararlı bileşimlerin saptanıp
bu standardın dışında deterjan üretimine izin
verilmemesi gerekmektedir.
Deterjan kullanımından sonra bol su ile
durulama yapılmalıdır.
ATIK PİLLER
• Piller çöpe atıldığı zaman katı atık
depolama sahasında zamanla bozularak
bazı tehlikeli ve zararlı maddeler serbest
hale geçer. Bunlar civa, kadminyum ve
kurşundur. Çöpe atılan pillerdeki ağır
metaller zamanla bozularak serbest hale
geçer, sızıntı suyu ile birlikte yer altı
sularının, toprağın ve yüzeysel suların
kirlenmesine neden olur.
ATIK PİLLERİN ZARARLARINDAN
KORUNMAK İÇİN ÇÖZÜM
YOLLARI
1.Ev veya iş yerlerinde kullanılmış (atık) piller evsel
çöplerle kesinlikle karıştırılmamalı ve rasgele sokaklara
atılmamalıdır.
2.Atık piller toprağa gömülmemelidir.
3 Atık piller denize, akarsulara, göllere veya
kanalizasyona atılmamalıdır.
4.Atık piller ateşte yakılmamalıdır.
5.Atık nikel-kadmiyum pillerinin insan sağlığına oldukça
zararlı kadmiyum maddesi içerdiği unutulmamalıdır.
6.Atık piller bulunduğunuz yere en yakın mahaldeki atık
pil toplama kutusuna atılmalı veya satın alındığı yere
götürülmelidir .
ATIK PİLLER YERİNE
TEKRAR DOLDURULABİLEN
PİLLER KULLANMALIYIZ
TEHLİKELİ ATIKLAR
• Çöplerden oluşan metan gazı patlama riski ve yangınlara neden
•
•
•
•
olmaktadır.
Çöplerden çıkan karbondioksit, amonyak ve hidrojen sülfür, bitki ve diğer
canlıları olumsuz etkiler.
Çöp sızıntı suları yer altı ve yerüstü sularını kirletmektedir.
Çöpler fare, sinek ve diğer zararlılar için üreme yeri olmaktadır.
Çöp kaymaları oluşmaktadır.
TEHLİKELİ ATIKLARA ÇÖZÜM
YOLLARI
Çöplerin toplanmasından tutun da, depolanması veya yok edilmesine kadar
tüm hizmetlerin bir plan çerçevesinde ele alınması ve öncelikle bu atıkların
değerlendirilmesi veya geri kazanılmasına, "çevre ile uyumlu atık yönetimi"
denilmektedir Plastikler doğada parçalanma süresi en uzun olan madde olduğu
için yok edilmesi güçtür. Bu nedenle bu maddelerin mümkün olduğunca ayrı
biriktirilip geri kazanılmaları sağlanmalıdır.
Plastik ambalaj atıkları yıkanıp granül haline dönüştürülerek ikincil ürün
üretiminde ham madde olarak kullanılmaktadır. Sera örtüsü, otomotiv
sektöründe plastik torba, marley, pis su borusu, elyaf ve dolgu malzemesi,
araba yedek parçası yapımında kullanılmaktadır Ambalaj çöp değil aynı
zamanda bir ham maddedir. Yeniden kazanımı mümkün olan ambalajları
evlerimizde ayrı toplayalım.
Herhangi bir ürünü alırken geri dönüşümlü olmasına dikkat edelim.
Kâğıtlarımızı, defterlerimizi tutumlu kullanıp kullanılmış kağıtları geri kazanalım.
Tükettiğimiz kağıtları çöpe atmak yerine toplayıp ekonomiye kazandırabilir ve
çevre kirliliğini önleyebiliriz.
Bir ton kullanılmış kağıt, geri kazanıldığında 16 adet çam ağacının, bir ton
kullanılmış gazete kâğıdı kullanıldığında ise 8 adet çam ağacının kesilmesi
önlenmiş olacaktır.
SU KİRLİLİĞİ
• Su tüketiminin artması yada suyun kirletilmesi
önemli sorunlar açığa çıkarır. Kirliliğin başlıca
sebepleri ;
• Bakteriler ve virüsler
• Organik atıklar
• Suda çözünen inorganik maddeler
• Tortular
• Radyoaktif maddeler
• Sıcaklıktır.
Kirli sular derelere karışmamalı
Tehlikeli atıklar suya karışması ile
canlıları nasıl etkiliyor ?
SU KİRLİLİĞİNİ ÖNLEMEK
İÇİN ÇÖZÜM YOLLARI
•1-Kirli sular akarsulara,denizlere akıtılmamalı
2-Atık su arıtma tesisleri bütün illerimize
kurulmalı
3-İçme sularımızın temizlik kontrolleri titizlikle
yapılmalı