Uzay aşkı yenilgileri aştı

Uzay aşkı yenilgileri aştı
milliyet.com.tr /uzay-aski-yenilgileri-asti-pembenar-yazardetay-saglik-2430988/
Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi’ne (NASA) ait Jet
Propulsion Laboratory (JPL)'de derin uzay iletişimi ve astrofizik
alanlarında çalışan Türk astrofizikçi Dr. Umut Yıldız, derin uzaya
giden uzay araçlarının iletişimi üzerinde çalışıyor.
Herschel Uzay Gözlemevi'nde yıldız oluşum bölgelerinde su ve
oksijen moleküllerinin keşfini yapan takımda yer aldı. Güneşbenzeri yıldız oluşum bölgelerinde oksijen molekülünün çok düşük
miktarlarda bulunması ile ilgili olan makalesi NASA/Herschel basın
bülteni olarak yayınlandı. Astrofizik alanındaki çalışmaları yıldız
oluşumu, molekül astrofiziği ve astronomide büyük veri analizi ile
bilgi madenciliği alanlarında devam ediyor.
Öğrencilik yıllarında başarılı olmadığı düşünülüyordu, çünkü notları çok düşüktü. Ortaokul ve lisede matematik
notları sıfır ya da bir arasındaydı. Ancak çok fazla uzay ve bilim kitabı okuyordu. Lise son sınıfta, astronom olmak
için üniversiteye gitmenin zorunlu olduğunu fark ettikten sonra çalışmaya başladı ve 7’nci sınıftan lise son sınıfa
kadar bütün derslerin hepsini bir senede öğrendi. Hatta matematiği öğrenmeye ise toplama çıkarmadan başladığını
söylüyor.
“Yenilgi bizim ikinci adımız. Özellikle akademisyenlik içerisinde birçok gözlem projesine, fona başvuruyoruz ve
reddedilen projelerimiz kazandığımız projelerden çok daha fazla. Yenilgi aslında bizim bir sonraki şeye daha güçlü
hazırlanmamız için vesile oluyor” diyen ve NASA'da çalışan Türk astrofizikçi Dr. Umut Yıldız ile ilham veren
öyküsünü konuştuk.
Hayatınızdan kısaca bahseder misiniz?
1980 İstanbul doğumluyum. Babam memur olduğu için, liseyi bitirene kadar Türkiye’de birçok şehirde yaşamak ve
dolayısıyla birçok okul değiştirmek zorunda kaldık. Belki bir yerde uzun süre duramamak küçüklüğümden gelen bir
alışkanlık olduğu için, lisansı Ankara Üniversitesi, yüksek lisans ve doktorayı da Hollanda’da tamamladıktan sonra
Los Angeles’a taşındım. Tabii aralarda İngiltere’de 3 yıl, Kanarya Adalarında da yarım seneye yakın kaldım.
Ömrümün yarısı yurtdışında geçti, birçok farklı kültür ve bakış açısı kazanmama vesile oldu.
Nasıl fark yaratırsınız?
Bir işi aldığımda en iyisini yapmaya çalışıyorum. Bir söz vardır, “odadaki en iyi sizseniz, o odadan çıkın, çünkü orada
öğreneceğiniz bir şey kalmamıştır” diye. Hayatımda küçük bir yerin en iyisi olmak yerine, büyük bir yerde sıradan
birisi olmayı tercih ettim ve bu büyük yerde de en iyisini yapmaya çalışınca çok şey öğrendim.
Çok zeki bir insan değilim, basit formülleri bile ezberleyemem ama çalışmayı seviyorum. Öte yandan en güzel fark
yaratmak, bence illaki kişisel bir başarı ile değil de, kollektif olarak grubun başarısıyla olur. Mars’a bir robotu tek
başına hazırlayıp gönderemezsiniz, ama bir grupla beraber çalışırsanız fark yaratırsınız.
Yenilgilerinizden nasıl dersler çıkarttınız?
Yenilgi bizim ikinci adımız. Her an bir şeyler oluyor. Hele ki malum akademisyenlik içerisinde birçok gözlem
projesine, fona başvuruyoruz ve reddedilen projelerimiz kazandığımız projelerden çok daha fazla. Ama bunu
yenmenin yollarından biri, biz birçok yere aynı anda başvuruyoruz, böylece birinden ret alınca diyoruz ki, “hala umut
var, bir de şu projeye başvurmuştuk, onu bekleyelim.” Bu şekilde kendimizi motive ediyoruz.
1/3
Öte yandan her reddedildiğimizde de bize bir geri bildirim geliyor, neden reddedildiğimize dair, biz de bunlardan ders
çıkarıp, yeni başvurumuzu ona göre geliştirip öyle yapıyoruz. Öyle olunca, dolayısıyla yenilgi aslında bizim bir
sonraki şeye daha güçlü hazırlanmamız için vesile olmuş oluyor.
Sizin için para nedir?
Parayı hep bir araç olarak düşündüm ve hiçbir zaman para peşinde koşmadım. Her ne kadar en büyük
hayallerimden birisi girişimcilik olsa da sanırım paraya karşı olan ilgisizliğim buna başlamama ve başarmama engel
olacak. Özellikle lisede meslek seçimlerini yapmaya başladığımızda, çevremizin genelde bize önerdiği meslekler,
üniversiteyi bitirince kısa zamanda iş sahibi olup para kazanabileceğimiz meslekler oluyor. Böyle olunca birçok
öğrenci, daha lisede realite ile tanışmak zorunda kalıp hayallerinden vazgeçme yoluna giriyor. Sadece öğrenciliğim
sırasında pek de cebimde param olmadan 20’dan fazla ülkede yüzlerce şehir dolaştım. Eğer ki en başında parayı
amaç edinseydim, bu risklere girmezdim ve bu mükemmel öğrenme ve eğlence fırsatlarını hiçbir zaman
yakalayamazdım ve beni bugün çok farklı bir yere taşıyabilirdi.
Kendinize hedef koydunuz mu?
Tabii ki, hedef olmadan bir şey olmuyor. Çok klasik bir örnek vardır, “gemi yola çıkar, hedef belliyse istediğin limana
gider, belli değilse herhangi bir yere gider” diye.
Hedefiniz olur ve siz de o hedefe ulaşmak için bir yol çizersiniz ve o yolda çalışırsınız. Elbette çizdiğiniz yol
mükemmel değildir ve yolda birçok şeyi değiştirmeniz gerekebilir ve hatta engellenebilirsiniz. Bazı durumlarda
gerçekten olmuyorsa olmuyordur, en önemlisi, “bu yolla olmuyorsa başka bir yol bulmalıyım” diye yolu güncellemek
ve pes etmeden devam etmek gerekiyor.
Hayatınızı nasıl dengede tutuyorsunuz?
Kızım doğana kadar hayatım, iş, iş, işti. Eve geldiğimde de çalışmaya devam ediyordum ve bitmeyen bir 24 saat
vardı. Ama kızım ile birlikte akşamlarım çok değişti, ilk zamanlarda direniyordum, “eve gelince yine çalışayım” diye,
ama bundan pes ettim. Aslında yalan söylemeyeyim, hala bu denge konusunu tam yakalayabilmiş değilim.
Sizin için rekabet nedir? Rakiplerinizle nasıl mücadele edersiniz?
Rekabetin tersi uzlaşma. Rekabet konusunun nasıl bir şey olduğunu doktora yaparken anladım ve yaşadıklarımı
anlatmak isterim. Özellikle doktora yaparken, diğer bazı bilim dallarında laboratuvarlardaki arkadaşlar, yaptıkları
çalışmalarını benzer işler yapan laboratuvarlardan sakladıklarını ve yayınlayana kadar kimseye söylemediklerini,
konferanslarda bile gelişmelerini anlatamadıklarını söylüyorlardı ve ben bunu hiç anlamıyordum.
Benim danışmanım gerçekten inanılmaz mükemmel bir kadındı ve birçok farklı projeyi aynı anda yönetip, herkese
zaman ayırabilir ve yönetimindeki herkesin hak ettiğini alması için uğraşırdı.
Doktoraya başladığımda Herschel Uzay Gözlemevi henüz yeni fırlatılmak üzereydi ve ben de yaklaşık 100
araştırmacının olduğu bir takıma girmiştim. Yıllar içerisinde gördüm ki, keşfedilecek o kadar çok şey var ki, rekabet
ile insanların birbirlerine çelme takması yerine bu 100 kişinin ahenk içerisinde uzlaşma ile birbirlerine destek olup
birçok keşfin yapıldığını gördüm. Su fılkırtan yıldızlardan, uzaydaki oksijen molekülüne kadar birçok keşfimiz oldu. O
bakımdan ben elimden geldiğince uzlaşma ile bir şeyleri başarmayı daha önemsiyorum.
Sağlığınıza nasıl dikkat ediyorsunuz?
Şimdi bir doktorla konuşuyorum ama gerçek şu ki aslında pek de dikkat etmiyorum. Öğrenciyken hiç dikkat
etmezdim, “bir iş sahibi olunca dikkat ederim” diyordum ama demek ki bu genç yaştan kazanılması gereken bir
alışkanlıkmış. Yarın dememek lazım.
Besinler konusunda her ne kadar Türkiye’ye geldiğimde sürekli İskender salonlarından çıkmıyor gibi görünsem de
2/3
özlem diyelim, şu an itibariyle nerdeyse yüzde 95 vejetaryenim. Hollanda’da haftada 1-2 kez yüzmeye giderdim,
şimdi tembellik sanırım, umarım yeniden başlarım.
Kaybetmek kolay gibi anlatılsa da zorlu bir süreçtir. Siz her yenilgiden sonra nasıl kazandınız?
Evet, kaybetmek zorlu bir süreçtir. Ama çocukluğumdan beri uyguladığım beni ben yapan prensiplerim var,
yenilgiden sonra o prensiplerimle o yenilginin prensiplerimle çakışıp çakışmadığını düşünürüm. Eğer ki prensiplerimi
uyguladığımda yenildiysem bundan hatta zevk de alırım, kayıp olarak görmem. Ve yine başlarım, zaten yeniden
başlamaktan başka da çare yok.
Kaybettiğinizde üstesinden gelmek zorunda olduğunuz en yoğun duygu hangisiydi?
Kaybettiğimizde elbette biz de motivasyonumuzu kaybediyoruz. Demir bir kalbimiz yok ve bundan etkileniyoruz. O
an sanki kaybetmek sürekliymiş gibi geliyor insana, sanırım o an üstesinden gelmek zorunda olduğum en yoğun
duygu da bunu aşmaya çalışmak oluyor. Çünkü kaybetmek sürekli değil, başka bir yol bulup devam etmek gerekiyor.
Bu sırada diğer insanlarla konuşmak, paylaşmak önemli. Bu şekilde bir çıkış yolu bulmak daha kolay oluyor.
3/3