İnsan Kromozomlarının Haritalanması Somatik hücre hibritleri, fare

İnsan-Kemirgen Somatik Hücre Hibritleri- İnsan Kromozomlarının Haritalanması
Somatik hücre hibritleri, fare genomunun tamamını ve insan kromozomlarının bir kaçını
içeren kültür hatlarıdır. Bu kültür hatları, Sendai virüsün varlığında insan ve fare hücrelerinin
kaynaştırılmasıyla meydana getirilirler. Bu virüs iki hücre tipinin kaynaşarak bir hibrit hücre
oluşturmasını kolaylaştırır. Sebebi tam olarak bilinmesede, hepsi olmasa bile pekçok insan
kromozomunun hibrit hücre hatlarında kaybedildiği gözlenmektedir. Genellikle bir kaç insan
kromozomu korunmaktadır. İnsan ve fare kromozomları, kromozom boyama teknikleri ile
ayrılabildiği için, hangi insan hücrelerinin spesifik hücre hattında korunduğu da
saptanabilmektedir. Tipik olarak, fare hücre hattı spesifik bir fonksiyon için mutanttır. Mutant
hücrelerin üreyememesi ve yalnızca hibritlerin seçilebilmesi nedeniyle, hayatta kalan hibrit
hatların hepsi fare mutasyonlarının tamamlayıcılarını (complements) ve bazı diğer insan
kromozomlarını içeren bir insan kromozomu barındıracaklardır.
Bir kez hibrit hatlarının tamamlayıcısı oluşturulduğunda, bir DNA marker spesifik
kromozom üzerinde saptanabilir. Eğer bir DNA markerı spesifik bir hattaki DNA ile
hibridizasyon yaparsa, bu mutlaka hibritteki kromozomlardan bir tanesi üzerinde laklize
edilmek zorundadır. Bir seri hat üzerinde hibridizasyon kalıbı analizi ile DNA markerı
spesifik bir kromozomu saptayabilir.
Marker
Hibrit Hat
Kromozomlar
A
B
C
1
1,4,5,8
+
+
2
1,3,7,8
+
+
3
2,4,6,7
+
Hem hibrit hat 1 hem de 2’deki ortak kromozomlar yalnızca kromozom 1 olduğu için,
Marker A mutlaka kromozom 1 üzerinde lokalize olmuştur. Marker B DNA’ya yalnızca hat 2
ve hat 3’de lokalize olmuş ve bu iki hat arasındaki ortak kromozom da yedi olduğu için,
marker bu kromozom üzeridedir. Son olarak, yalnızca hibrit 1 üzerinde yer alıpta hatlarda yer
almayan kromozom 5 olduğu için, Marker C bu kromozom üzerinde yer almaktadır.
Bu hatlar yalnızca DNA markerları olarak iş görmezler, aynı zamanda hücresel seviyede
taranabilen herhangi bir biyokimyasal fenotip içinde kullanılabilirler. Bunlar enzimler olduğu
kadar biyokimyasal olarak taranabilen hücre yüzey proteinleri de olabilirler.
Bu tekniğin ilerletilmiş iki modeli, genler arası linkajları daha iyi analiz edilmesine izin
verir. Bireysel insan kromozomları flourescence-activated chromosome sorting adı verilen
bir teknikle seçilebilir. Tek bir kromozom daha sonra bir fare hücresine eklenebilir, ve fare
kromozomu içine ya tüm kromozom ya da bunun fragmentleri alınabilir. Alternatif olarak, bir
insan hücre hattı kaynaşmadan önce X-ışınları ile ışınlanabilir. Bir fragment kendi kısmi
kromozomuna ait şekilde korunabilirken, çoğunlukla fragmentler fare kromozomuna
yerleşirler. Bu hatlara Radyasyon hibritleri adı verilir.
Yukarıda tarif edilen hücre hatları bir çok kromozomu içerebileceği gibi, bu hücre
hatları yalnızca kromozom lokasyonlarını tespit etmek için değil, aynı zamanda linkajlarıda
tespit etmek için kullanılabilir. Eğer iki marker devamlı kromozomun aynı fragmenti üzerinde
bulunuyorsa, bundan sonra bu markerların kendilerinin bağlanmaları tespit edilebilir. Yine de
sıranın tespit edilmesi için, çok geniş sayılarda farklı hücre hatlarının geliştirilmesi gerekir.
Hücre hatlarının her bir ya hücre kromozomlarının farklı bir tamamlayıcısını ya da bazı
kromozomların farklı fragmentlerini içerecektir. Çok fazla sayıdaki bu hatların analiz
edilmesiyle, marker sıraları tüm kromozomlar için belirlenebilir. Herşeye rağmen, Radyasyon
hibritleri için, DNA markerlerı haritalar geliştirmek için neredeyse özgül olarak
kullanılmaktadır.
İnsan – Rodent Somatik Hücre Hibridizasyonu
Radyasyon hibriti
Flourescence-Activated Chromosome Sorting