IÇERIK ÖNSÖZ 13 Giriş DİN VE AKAİT Günümüzde Din Algısı Sosyal Bilimcilere Göre Din İslam Açısından Din 18 18 19 Dinin Anlam Çerçevesi 21 İslam Dini 23 İslam’ın İnanç Boyutu Akait İman İman-İslam Farkı 25 25 26 27 İman Bakımından İnsanlar Mümin Müşrik Kâfir Münafık 28 28 29 30 32 İman-Amel Münasebeti 33 Birinci Bölüm ALLAH’A İMAN Yüce Allah’ı Tanımak 38 Allah’ın İsimleri ve Sıfatları Allah’ın Sıfatları Allah’ın İsimleri 39 40 50 İkinci Bölüm KADERE İMAN Kader 58 Kaza 60 Üçüncü Bölüm PEYGAMBERLİK Peygamberliğin Anlam Çerçevesi 66 Peygamberliğin Önemi 67 Peygamberliğin Gerekliliği 70 Peygamberlerin Bilinmesi 74 Peygamberlerin Sıfatları 76 Peygamber ve Vahiy 82 Peygamber ve Mucize Mucizenin Anlam Çerçevesi Mucize Çeşitleri Mucizeye Benzer Diğer Olaylar 84 84 85 86 Dördüncü Bölüm İLAHÎ KİTAP İlahî Kitap 90 İlahî Kitaplar 92 Kur’an’ın Mucizeliği 95 Beşinci Bölüm MELEKLERE İMAN VE GÖRÜNMEYEN DİĞER VARLIKLAR Melek Meleklerin Varlığına İman Meleklerin Mahiyeti Meleklerin Yaratılış Hikmeti Meleklerin Sayıları ve Çeşitleri Meleklerin İnsana Desteği 98 98 98 100 101 103 Cin 104 Şeytan 107 Ruh Ruhun Mahiyeti Ruh-Beden Bütünlüğü 109 109 110 Altıncı Bölüm AHİRET HAYATI Ahiret Hayatının Anlam ve Hikmeti 114 Ölüm ve Ecel 115 Kabir Hayatı 117 Kıyamet Alametleri 119 Kıyametin Gerçekleşme İmkânı 119 Kıyametin Kopması 121 Yeniden Diriliş 121 Amel Defteri 123 Şefaat 124 Sırat 125 Cennet ve Cehennem Cennet Allah’ın Cennette Görülmesi 125 125 127 Cehennem 127 Yedinci Bölüm İNANÇ VE ATEIZM İnanç İnançta Tutarsızlık: İbadetsiz İnanç İbadetsiz Din: Deizm 130 132 133 İnançsızlık: Ateizm 135 Giriş KELAM İLMİNİN ÇERÇEVESİ Kelam İlminin Doğduğu Ortam 140 Tarifi, Konusu ve Gayesi Tarifi Konusu Gayesi 143 143 143 143 Kelam İlminin Önemi 144 İslami İlimler İçindeki Yeri 145 Birinci Bölüm KELAM İLMİNİN DOĞUŞU Hz. Peygamber ve İlk Üç Nesil 148 Kanunlaşma Süreci 151 Yerleşiklik Kazanma Süreci 152 İlk İhtilaflar Hz. Peygamber’in Son Günlerindeki İhtilaflar Halifelik Etrafında Gelişen İhtilaflar 154 154 İtikadi Konuların Tartışmaya Açılması Kader Meselesi 160 162 155 Büyük Günah Meselesi 166 Mezheplerin Oluşumu Mezhepleri Doğuran Şartlar Mezhep Olgusu İlk Dönem Mezhepler ve İsimleri 168 168 174 179 Kelam İlminin Başlangıcı 183 İkinci Bölüm KELAM MEZHEPLERİ Mu’tezile İsmi ve Ortaya Çıkışı Mu’tezile’nin ilk dönemi ve ekolleri Mihne Süreci Mu’tezilenin İkinci Dönemi Mu’tezile’nin Beş Esası 188 188 190 192 193 196 Sünni Kelam Mezhebi Eş’arîlik Oluşum Süreci Mütekaddimûn Dönem Müteahhirûn Dönem 198 198 200 207 Sünni Hanefî Kelam Mezhebi Mâturîdîlik Hanefîliğin Maveraünnehr’e İntikali Maveraünnehr’in Sünnilik Karakteri Semerkand Kelam Ekolünün Oluşumu İmam Ebû Mansûr el-Mâturîdî Mâturîdîliğin Tanınması ve Yayılması Mezhebin Önde Gelen İsimleri 219 219 225 231 238 241 247 Mâturîdîler İle Eş’arîler Arasındaki Farklar 249 Üçüncü Bölüm GÜNÜMÜZ KELAM İLMİ Osmanlı’dan Cumhuriyete Geçişte Kelam Batı Hristiyanlığı ile Temas Batı’da Din Karşıtı Gelişmeler Yeni İlm-i Kelam Hareketi 256 256 257 259 Cumhuriyet Döneminde Kelam Tek Parti Dönemi Kelam İlmi 1950 Sonrası Kelam İlmi 266 266 269 Dördüncü Bölüm KELAM İLMİNİN ZİHNİYET ZEMİNİ Kelam İlminde Bilgi Bilgi elde etme yolları Keşif ve Rüyanın Bilgi ve Hüküm Değeri Bilginin Tasnifi 278 278 280 285 Kelam İlminde Varlık Varlığın Anlam Çerçevesi Varlığın Tasnifi 287 287 290 Beşinci Bölüm KELAM ELEŞTİRİSİ VE SORUNLAR Kelama Yöneltilen Eleştiriler Hadis Ehlinin Eleştirisi Felsefecilerin Eleştirisi Tasavvufçuların Eleştirisi 296 296 298 300 Çağımız Kelam İlminin Sorunları Yükselen Değer Akıl İlerlemeci Yaklaşımlar İnsan Merkezli Anlayış 303 303 304 309 Coğrafi Keşifler ve Arkeolojik Bulgular Oryantalizm Modern Eğitim Tarihî Mirasın Taşınma Zorluğu Yeni Sosyal Hayat Yeni Teknolojiler ve İnsan Din Bilimlerinin Baskısı 310 311 312 313 313 314 315 Modern Zamanların Ürettiği Anlayışlar Modern Zamanlara Ayak Uydurma Arayışı: İslamcılık Tarihi Geriye Döndürme İddiası: Selefîlik Öze Dönüş İddiası: Kur’ancılık Dini İçten Çürüten Anlayış: Mezhepçilik 316 317 319 323 326 SONUÇ 330 DİPNOTLAR 332 KAYNAKÇA 360 LÜGATÇE 386