Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 25 Ocak 2010 tarihinde açıkladığı

EKONOMĠ BÜLTENĠ 134
28 Aralık 2012
Ġthalat Kıpırdadı, DıĢ Ticaret Açığındaki DüĢüĢ YavaĢladı
TÜİK tarafından açıklanan dış ticaret verilerine göre; 2012 yılı Kasım ayında, bir önceki yılın aynı
ayına göre ihracat %24.8 artışla 13.83 milyar dolara yükselirken, ithalat ise %12.5 artarak 20.98 milyar
dolar olmuştur. Aynı dönemde dış ticaret açığı %5.45 azalarak 7.16 milyar dolara gerilemiştir.
İhracatın ithalatı karşılama oranı ise aylık bazda %65.9 düzeyinde gerçekleşerek, geçtiğimiz ay oluşan
son üç yılın en yüksek değerinden aşağı dönmüştür.
DIġ TĠCARET AÇIĞI-DOLAR (12A HO)*
ĠHRACAT-ĠTHALAT BÜYÜMESĠ*
110
Dış Ticaret Açığı (mia
dolar)
Dolar/TL
100
1.90
90
1.80
80
50
İthalat Büyümesi (%)
50.00
40
İhracat Büyümesi (%)
40.00
30
30.00
20
20.00
10
10.00
0
0.00
Kaynak: TÜİK , TCMB
Kas 12
Ağu 12
May 12
Kas 11
Şub 12
Ağu 11
May 11
Kas 10
Şub 11
Ağu 10
May 10
Kas 09
1.40
Şub 10
30
Kas 12
Ağu 12
May 12
Kas 11
Şub 12
Ağu 11
May 11
-10.00
-20
-20.00
-30
-30.00
-40
Kaynak: TÜİK
*12 aylık hareketli ortalama
Kas 10
-10
Şub 11
1.50
40
Ağu 10
50
May 10
1.60
Kas 09
60
Şub 10
1.70
70
-40.00
*yıllıklandırılmış
Son 12 aylık kümülatif dış ticaret verileri incelendiğinde; ihracatın yıllık bazda %13.56 artarak 152.46
milyar TL’ye, ithalatın ise %1.44 azalarak 237.34 milyar TL’ye gerilediği göze çarpmaktadır. İthalat ve
ihracat serilerinin büyüme trendi incelendiğinde; ithalatın yıllık artış hızı Ekim 2011’den bu yana düşüş
göstermiş ve 2.5 yıl aradan sonra negatif büyümeye geçmiştir. İhracat artış hızında ise dikkat çekici bir
değişim görülmemektedir. Böylece, 12 aylık kümülatif dış ticaret açığı ise 84.88 milyar TL olup, bir
önceki yıla göre %20 gerilemiştir. Şubat 2012’den bu yana aylık bazda %2’nin üzerinde azalan
kümülatif dış ticaret açığının Kasım ayında sadece %0.5 azalması, dış ticaret açığındaki azalmanın
hız kaybettiğini açıkça göstermektedir. 12 aylık kümülatif ihracatın ithalatı karşılama oranı ise %64.24
olarak gerçekleşmiştir. (Son on yıllık ortalama oran ise %64.75 düzeyindedir.)
2012’de AB pazarındaki kayıp, 2008 krizini aratmadı…
AB Ülkelerinin Toplam Ġhracat Ġçindeki Payı (%)
60
50
*
40
30
20
10
* 2012 yılına ait veriler Ocak-Kasım değerlerini yansıtmaktadır.
Kaynak: TÜİK
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
0
Kasım ayı dış ticaret verileri incelendiğinde; Avrupa
Birliği’nin
ihracattaki
payının
%42.1
olduğu
görülmektedir. Bu oran geçtiğimiz yılın aynı ayında
%44.6 olarak gerçekleşmişti. 2.5 puanlık bir kayıp söz
konusudur. 2012 yılının ilk 11 aylık kısmında ise bir
önceki yıla göre %46.7’den %38.8’e yaklaşık 8 puanlık
önemli bir gerileme yaşanmıştır. 2005 yılından bu yana
gerçekleşen trend incelendiğinde ise, Türkiye’nin en
büyük ihracat pazarında yapısal bir değişim yaşandığı
net bir biçimde görülmektedir. 2005 yılında AB
ülkelerinin toplam ihracattan aldığı pay %56.3 iken, bu
oran 2008 krizi sonrasında %48’e (-8 puan) sert bir
şekilde düşmüş, 2011 yılında %46.2’ye, ardından 2012
yılında ise yine sert bir biçimde %38.8’lere (-8 puan)
kadar gerilemiştir. Bunda, giderek derinleşen AB borç
krizinin yanı sıra, TL’nin euro karşısında değer
Okan Üniversitesi Finansal Riskleri Araştırma ve Uygulama Merkezi
Tuzla Kampusü, Tuzla / İstanbul Tel: 0 216 677 1630/1996 - 2444
www.okfram.okan.edu.tr, okfram@okan.edu.tr
twitter.com/okfram facebook.com/okfram
kazanması da etkili olmuştur. AB pazarı, toplam ihracattaki önemli ölçüdeki pay kaybına rağmen
Türkiye’nin en büyük ihracat pazarı olmaya devam etmektedir. Bu, bakımdan AB borç krizi ve
resesyonu Türkiye ekonomisi üzerinde risk unsuru olmaya devam edecektir. Buna karşın, ihracat
pazarlarının çeşitlendirilmesine yönelik atılan adımlar, bu zorlu sürecin görece daha rahat atlatılmasını
sağlamıştır. Özellikle son dönemde, körfez ülkelerine yapılan altın ihracatının dengeleyici bir unsur
oluşturduğu gözlenmektedir.
Dünya ticareti, ABD ve GeliĢmekte olan Asya ülkeleri ile toparlandı.
WTO (Dünya Ticaret Örgütü) verilerine göre; dünya
ticaret hacmi, Eylül ayında Ağustos ayına göre %0.8,
ABD
50
bir önceki yılın aynı ayına göre ise %1.9 artmıştır.
Japonya
AB Bölgesi
Aynı dönemde, dünya ithalat ve ihracat hacminin
40
Dünya
gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler itibariyle zıt
Gelişmekte Olan Asya
30
yönlerde hareket ettiği gözlenmektedir. Küresel
20
ithalat hacminin yıllık bazda gelişmiş ülkelerde %0.8
10
düştüğü, gelişmekte olan ülkelerde ise %5.4
0
yükseldiği gözlenmiştir. İhracat hacmi ise gelişmiş
-10
ülkelerde %1.5 azalırken, gelişmekte olan ülkelerde
-20
%5 artmaktadır. Gelişmiş ülkeler grubunda,
Japonya’nın ithalatı %8.9 artarken, AB Bölgesinde
-30
ise %5.4 azalmaktadır. Yine gelişmiş ülkeler
-40
grubunda Japonya’nın ihracatı %9.1 azalırken,
-50
ABD’nin ihracatı %4.6 artmaktadır. Burada,
Kaynak: WTO, CPM World Trade Monitor
Japonya’nın Avrupa’daki talep kaybını iç talebi
destekleyerek kapattığı anlaşılmaktadır. (Japonya, 4
ayda 3 kez varlık alım programını genişletti.) Diğer yandan, AB Bölgesi’nde ise iç talepteki daralmanın
devam etmesiyle ithalat düşüşünün hız kazandığı ve ihracatın da negatife geçtiği görülmektedir.
ABD’de ise görece ılımlı bir seyir izlenmektedir.
2012m08
2012m05
2012m02
2011m11
2011m08
2011m05
2011m02
2010m11
2010m08
2010m05
2010m02
2009m11
2009m08
2009m05
2009m02
2008m11
2008m08
KÜRESEL ĠHRACAT BÜYÜMESĠ YILLIK (%)
Kasım ayında, ithalattaki gerileme eğiliminin yerini hafif toparlanmaya bırakmasıyla dış ticaret
açığındaki yavaşlama hız kesmiştir. Ancak, son 12 aylık kümülatif verilere göre, ithalatta negatif
büyüme eğilimi sürmektedir. Bu bakımdan, aylık bazda gözlenen bu ithalat artışının trend kazanıp
kazanmaması dış ticaret açığının yönünü belirlemede önem taşımaktadır. OKFRAM olarak, orta
vadede iç ve dış talep dengelenmesinin hafifleyerek devam etmesini beklemekteyiz. Yılsonunda ise
kümülatif olarak ihracatın ithalatı karşılama oranının %65, dış ticaret açığının ise 80 milyar dolar
seviyesinde oluşmasını beklemekteyiz.
Okan Üniversitesi Finansal Riskleri Araştırma ve Uygulama Merkezi
Tuzla Kampusü, Tuzla / İstanbul Tel: 0 216 677 1630/1996 - 2444
www.okfram.okan.edu.tr, okfram@okan.edu.tr
twitter.com/okfram facebook.com/okfram