istanbul`da görev yapan bir aile hekiminin sorumlulukları

analiz
dirilmesi, ayına uygun danışmanlık
ve eğitim hizmeti verilmesi, aşılanması ve bu bilgilerinin elektronik
kayıta alınması işlemlerini yapılır. Bir
izlemin tahmini süresi 20 dakikadır.
Lohusalar
Örnek aile hekiminin lohusa sayısı
9’dur. Yasa bebek, çocuk ve gebelere
verilen sağlık hizmetinin lohusalar
için de verilmesini öngörmektedir.
d) Sağlıkla ilgili olarak kayıtlı kişilere rehberlik yapar, sağlığı geliştirici
ve koruyucu hizmetler ile ana çocuk
sağlığı ve aile planlaması hizmetlerini verir,
İSTANBUL’DA GÖREV YAPAN
BİR AİLE HEKİMİNİN SORUMLULUKLARI
Dr. Gürsel ÖZER
AHEF Başkanı
Bu çalışmada, 3970 kayıtlı hastası
bulunan bir aile hekimi örnek alınmıştır. Bu rakam ayrıca, İstanbul ortalamasıdır.
Özelliksiz Nüfus
Aile hekimine kayıtlı olan, 15-49 yaş
aralığı kadınlar ile 0-5 yaş arasındaki
çocuklar dışında kalan kesim, “özelliksiz nüfus” olarak tanımlanır. Örneğimizin özelliksiz nüfusta kayıtlı kişi sayısı
2505’tir. Bir aile hekiminin, bu gruptaki kayıtlı kişilerine vermesi gereken
sağlık hizmetleri yasanın ilgili maddelerinde şu şekilde sıralanmaktadır:
c) Kendisine kayıtlı kişilerin ilk değerlendirmesini yapmak için altı ay içinde ev ziyaretinde bulunur veya kişiler
ile iletişime geçer,
i) Kendisine kayıtlı kişileri yılda en az
bir defa değerlendirerek sağlık kayıtlarını günceller,
ı) Verdiği hizmetlerle ilgili olarak sağlık kayıtlarını tutar ve gerekli bildirimleri yapar,
Yasa gereği sadece i bendi üzerinden
hesap yaparsak, 2505 kişinin izlemi
ayda yaklaşık 208; günde yaklaşık 8
kişiye denk gelmektedir. Bu 8 kişinin
gün içindeki ziyaretinde birim, özlük
40
SAĞLIK ve İNSAN / KASIM 2016
bilgileri, demografik bilgiler ve tıbbi
bilgileri güncellenir; bilgiler elektronik kayıtlara alınır. Telefon ya da ev
ziyaretiyle gerçekleştirilen bu görüşmenin kişi başına 10 dakikayı aldığı
hesaplanırsa, bu süreç, birimin, 80
dakikasını alır.
Bebek ve Çocuklar
Örnek aile hekimimizin 0-59 ay bebek-çocuk nüfusu 330’dir. 74’ü bebek, 256’sı çocuk olan bu kayıtlı kişi
grubunda aile hekiminin sunması
gereken hizmetler:
d) Sağlıkla ilgili olarak kayıtlı kişilere rehberlik yapar, sağlığı geliştirici
ve koruyucu hizmetler ile ana çocuk
sağlığı ve aile planlaması hizmetlerini verir,
e) Periyodik sağlık muayenesi yapar,
f) Kayıtlı kişilerin yaş, cinsiyet ve
hastalık gruplarına yönelik izlem ve
taramaları (kanser, kronik hastalıklar, gebe, loğusa, yenidoğan, bebek,
çocuk sağlığı, adölesan, erişkin, yaşlı
sağlığı ve benzeri) yapar,
ı) Verdiği hizmetlerle ilgili olarak sağlık kayıtlarını tutar ve gerekli bildirimleri yapar,
Aile hekimi, bu yaş grubunda, ayda
100, günde en az 5 bebek ve çocuk izlemi yapar. Günde 2 çocuğa 6 aşı, ayda
44 çocuğa 132 aşı uygular. Çocuk ve
bebek izleminde, sağlam çocuk muayenesi, ölçüm ve değerlendirilme,
ayına/yaşına uygun danışmanlık ve
eğitim ile tüm bu bilgilerin elektronik
kayıta alınması işlemleri yapılır. İzlem
için 15, aşı için 3, kayıt için 2 dakikalık
zaman dilimleri üzerinden hesap yapıldığında bir aile hekiminin günde
85 dakikasını bebek ve çocuk takibine ayırdığı görülür.
Gebeler
Örnek alınan aile hekimliği biriminde
kayıtlı gebe sayısı 47’dir. Aile hekimi
bebek ve çocuklara vermekle yükümlü olduğu sağlık hizmetini anne
adaylarına da sunmaktadır:
d) Sağlıkla ilgili olarak kayıtlı kişilere rehberlik yapar, sağlığı geliştirici
ve koruyucu hizmetler ile ana çocuk
sağlığı ve aile planlaması hizmetlerini verir,
e) Periyodik sağlık muayenesi yapar,
f) Kayıtlı kişilerin yaş, cinsiyet ve
hastalık gruplarına yönelik izlem ve
taramaları (kanser, kronik hastalıklar, gebe, loğusa, yenidoğan, bebek,
çocuk sağlığı, adölesan, erişkin, yaşlı
sağlığı ve benzeri) yapar,
ı) Verdiği hizmetlerle ilgili olarak sağlık kayıtlarını tutar ve gerekli bildirimleri yapar,
Kayıtlı 47 gebe için ayda yaklaşık 27
izlem yapılır. Yani bir aile hekiminin
hemen hergün bir gebe takibi vardır.
Bu izlemde, gebe sistemik muayenesi, ölçümlerinin alınması ve değerlen-
ı) Verdiği hizmetlerle ilgili olarak sağlık kayıtlarını tutar ve gerekli bildirimleri yapar,
15-49 yaş arası kadınların 6 ayda bir
yani yılda iki kez izlemi yapılmalıdır.
Hekimimiz için bu yılda 2158 izlem
demektir; ayda yaklaşık 179; günde
ortalama 7 izlem yapması gerekir.
Bir izlem ziyaretinde, AP eğitimi, menopoz eğitimi gibi danışmanlık ve
eğitim hizmeti verilir, obstetrik ve
jinekolojik bilgiler güncellenir ve bu
bilgilerinin elektronik kayda alınır. Bir
izlem 10 dakika, günde 7 izlem 70 dakika sürmektedir.
e) Periyodik sağlık muayenesi yapar,
Kanser Hastaları
f) Kayıtlı kişilerin yaş, cinsiyet ve
hastalık gruplarına yönelik izlem ve
taramaları (kanser, kronik hastalıklar, gebe, loğusa, yenidoğan, bebek,
çocuk sağlığı, adölesan, erişkin, yaşlı
sağlığı ve benzeri) yapar,
Kanser ve kronik hastalıklar takibi yapılan nüfus, farklılık göstermektedir.
Bir aile hekiminin kanser ve kronik
hastalar için vermesi gereken sağlık
hizmetleri yasada şu şekilde belirlenmiştir:
ı) Verdiği hizmetlerle ilgili olarak sağlık kayıtlarını tutar ve gerekli bildirimleri yapar,
d) Sağlıkla ilgili olarak kayıtlı kişilere rehberlik yapar, sağlığı geliştirici
ve koruyucu hizmetler ile ana çocuk
sağlığı ve aile planlaması hizmetlerini verir,
Her lohusanın 40 günde 3 izlemi
olduğu varsayıldığında, örnek aile
hekimimiz, ayda ortalama 18 lohusa
izlemi yapmaktadır. Bu da günde ortalama 1 lohusa izleme denk gelir. Bir
izlemde, lohusa sistemik muayenesi,
ölçümlerinin alınması ve değerlendirilmesi, danışmanlık ve eğitim hizmeti verilmesi ve bu bilgilerinin elektronik kayıta alınması işlemleri yapılır.
Bir izlem 10 dakika sürmektedir.
15-49 Yaş Kadınlar
Örnek aile hekimimizdeki kayıtlı kişilerden 1135’i 15-49 yaş arasındaki
kadınlardır. Bu sayıdan gebe ve lohusaları çıkardığımızda sade kadın
izlem yapılması gereken kişi sayısı
1079’dur.
d) Sağlıkla ilgili olarak kayıtlı kişilere rehberlik yapar, sağlığı geliştirici
ve koruyucu hizmetler ile ana çocuk
sağlığı ve aile planlaması hizmetlerini verir,
e) Periyodik sağlık muayenesi yapar,
f) Kayıtlı kişilerin yaş, cinsiyet ve
hastalık gruplarına yönelik izlem ve
taramaları (kanser, kronik hastalıklar, gebe, loğusa, yenidoğan, bebek,
çocuk sağlığı, adölesan, erişkin, yaşlı
sağlığı ve benzeri) yapar,
e) Periyodik sağlık muayenesi yapar,
f) Kayıtlı kişilerin yaş, cinsiyet ve
hastalık gruplarına yönelik izlem ve
taramaları (kanser, kronik hastalıklar, gebe, loğusa, yenidoğan, bebek,
çocuk sağlığı, adölesan, erişkin, yaşlı
sağlığı ve benzeri) yapar,
h) Tetkik hizmetlerinin verilmesini
sağlar ya da bu hizmetleri verir,
ı) Verdiği hizmetlerle ilgili olarak sağlık kayıtlarını tutar ve gerekli bildirimleri yapar,
Serviks Ca taraması için 30-65, Kolon
Ca için 50 yaş üstü kişiler hedeflenir.
Henüz genelgesi tanımlanmayan
kanser taramaları (Serviks Ca, Meme
Ca, Kolon Ca,..) veya kronik hastalıklar takibi (obesite, DM, HT,...) için
henüz bir hesaplama yapılamamıştır.
Ancak öngörülen işlemler öykü alma,
tetkik, fizik muayene, sağlık kayıtlarının tutulması, danışmanlık ve eğitim
olduğudur. Bu süreç aile hekiminin
en az 10 dakikasını alacaktır.
İşletmecilik Görevi
Aile Hekimi, tüm sağlık hizmetlerinin
yanı sıra, bir de işletmeci olarak gö-
rev yapmakta, ASM’nin idari işlerini
yürütmektedir. Bu görev yasada şu
şekilde belirtilir:
Bölüm 2
Madde 1-1) Aile hekimi, aile sağlığı
merkezini yönetmek, birlikte çalıştığı ekibi denetlemek ve hizmet içi
eğitimlerini sağlamak, Bakanlıkça
yürütülen özel sağlık programlarının
gerektirdiği kişiye yönelik sağlık hizmetlerini yürütmekle yükümlüdür.
Bu yükümlülükle birlikte aile hekiminin görev tanımına şu maddeler de
eklenir:
• Resmi yazışmalar yapmak,
• Malzeme temini (TSM lojistiği
veya satın alma),
• Soğuk zincir takibi,
• Cihaz ve binaların kontrolü ve kalibrasyonu,
• Fatura takibi (elektrik, su, kira, vb),
• Muhasebe ve SGK işlemleri,
• Tıbbi atık kontrolü,
• Sağlık-net’den veri alma ve gönderme işlemleri,
• Hizmet içi eğitimler,
Tüm bu işlemler, aile hekiminin günde en az 45 dakikasını almaktadır.
SONUÇ:
Aile hekiminin, koruyucu sağlık hizmetleri ve idari işleri 320 dakika yani
5.3 saat sürmektedir. (kayıtlı kişi takibi 80 dakika; bebek- çocuk takibi 85
dakika; gebe takibi 20 dakika; lohusa
takibi 10 dakika;15-49 yaş kadın izlemi 70 dakika; kanser ve kronik hastalıklar takibi 10 dakika ve idari işler 45
dakika)
Ancak bu sürenin büyük bir kısmının,
poliklinik hizmetleri, RPT ve angaryalarla geçmesi nedeniyle aile hekimleri asli görevleri olan koruyucu sağlık
hizmetlerine yeterli zamanı ayıramamaktadır.
Aile hekimliğinden beklenen verimin
alınması için kayıtlı kişi sayıları, hekimler herhangi bir maddi kayba uğratılmadan en az 2500’lü rakamlara
çekilmeli, sistemin açıkları nedeniyle
günden güne aile hekimlerine yüklenen her türlü angarya kaldırılmalıdır.
SAĞLIK ve İNSAN / KASIM 2016
41