İÇİNDEKİLER Bölüm 1: GİRİŞ ............................................................................................................ 1 1. Ekonominin Konusu, Kapsamı ve Tarihçesi......................................................................... 1 1.1. Ekonomin Konusu ............................................................................................................... 1 1.2. Ekonominin Kapsamı.......................................................................................................... 2 1.3. Ekonomi Biliminin Tarihçesi ............................................................................................. 6 2. Ekonominin Diğer Bilimler Arasındaki Yeri ......................................................................... 7 3. Ekonomi Biliminin Amacı .......................................................................................................... 8 4. Ekonomi Biliminde Kanunlar ve Metotlar ............................................................................ 8 5. Ekonomi Biliminin Sınıflandırılması ..................................................................................... 10 6. Ekonomik Doktrinler ve Ekonomik Sistemler ................................................................... 11 6.1. Ekonomik Doktrinler......................................................................................................... 11 6.2. Ekonomik Sistemler .......................................................................................................... 14 6.3. Ekonomik Politikalar ......................................................................................................... 15 6.4. Atatürk’ün Devletçilik Anlayışı ...................................................................................... 16 Bölüm 2: EKONOMİNİN TEMEL KAVRAMLARI ....................................................... 19 1. İhtiyaç ............................................................................................................................................ 19 2. Mal .................................................................................................................................................. 21 3. Hizmet ........................................................................................................................................... 22 4. Fayda ve Değer ........................................................................................................................... 22 5. Servet ............................................................................................................................................. 25 6. Gelir ................................................................................................................................................ 25 7. Tüketim ve Tüketim Harcamaları.......................................................................................... 26 8. İşletme (Firma) ............................................................................................................................ 27 9. Üretim ............................................................................................................................................ 29 10. Üretim Faktörleri...................................................................................................................... 30 10.1. Doğa (Tabiat) .................................................................................................................... 30 10.2. Emek (İş Gücü) .................................................................................................................. 31 10.3. Sermaye (Kapital) ............................................................................................................ 31 10.4. Girişimci (Müteşebbis) ................................................................................................... 32 11. Piyasa (Pazar) ve Piyasada Fiyatların Oluşumu .............................................................. 32 Bölüm 3: TALEP, ARZ VE PİYASA DENGESİ............................................................. 39 1. Talep............................................................................................................................................... 39 1.1. Talebin Özellikleri .............................................................................................................. 39 V 1.2. Talebe Etki Eden Faktörler .............................................................................................. 40 1.3. Talep Kanunu ...................................................................................................................... 41 1.4. Talep Fonksiyonu............................................................................................................... 43 1.5. Talep Eğrisinin Hareketleri.............................................................................................. 47 2. Arz ................................................................................................................................................... 49 2.1. Arzın Özellikleri................................................................................................................... 49 2.2. Arza Etki Eden Faktörler................................................................................................... 49 2.3. Arz Kanunu .......................................................................................................................... 50 2.4. Arz Fonksiyonu ................................................................................................................... 52 2.5. Arz Eğrisinin Hareketleri .................................................................................................. 54 3. Piyasa Dengesi ............................................................................................................................ 56 Bölüm 4: ELASTİKİYET.............................................................................................. 65 1. Elastikiyet (Esneklik) Kavramı ................................................................................................. 65 1.1. Talebin Fiyat Elastikiyeti .................................................................................................. 66 1.2. Arz Elastikiyeti ..................................................................................................................... 74 2. Arz ve Taleple İlgili Bazı Analizler ......................................................................................... 77 2.1. Örümcek Ağı Kuramı ........................................................................................................ 77 2.2. Fiyatlara Müdahale ............................................................................................................ 78 Bölüm 5: TÜKETİCİLERİN DAVRANIŞLARI VE SEÇİMLERİ ...................................... 87 1. Tüketici Kuramına Giriş ............................................................................................................ 87 1.1. Tüketici Dengesi................................................................................................................. 89 Bölüm 6: FİRMALARIN DAVRANIŞLARI VE ÜRETİM SÜRECİ................................ 101 1. Üretim Kuramına Giriş ........................................................................................................... 101 2. Firmaların Kararları ................................................................................................................. 103 3. Üretim Süreci ............................................................................................................................ 105 3.1. Üretim Fonksiyonu ......................................................................................................... 105 3.2. Üretim Fonksiyonu ve Zaman .................................................................................... 111 3.3. Tek ve İki Değişkenli Üretim Fonksiyonları ............................................................ 112 Bölüm 7: REKABET PİYASASINDA FİRMA MALİYETLERİ, FİRMA GELİRLERİ VE DENGESİ .................................................................................................. 115 1. Üretimin Ekonomik Boyutu ................................................................................................. 115 2. Kısa Dönem Firma Maliyetleri ............................................................................................. 116 3. Firmaların Üretim Kararları .................................................................................................. 121 4. Tam Rekabet Piyasasında Kısa Dönem Firma Dengesi............................................... 124 5. Tam Rekabet Piyasasında Uzun Dönem Maliyetleri ve Firma Dengesi ................ 128 Bölüm 8: EKSİK REKABET PİYASALARI ................................................................. 131 1. Eksik Rekabet Piyasalarının Genel Yapısı ........................................................................ 131 2. Eksik Rekabet Piyasalarına Örnekler ................................................................................. 133 2.1. Monopol (Tekel) .............................................................................................................. 133 2.1.1. Monopol Gücünün Kaynağı ............................................................................ 133 VI 2.1.2. Monopolcü En Yüksek Kârı Nasıl Sağlar?..................................................... 138 2.1.3. Monopolde Fiyat Farklılaştırılması ................................................................ 142 2.2. Oligopol ve Duopol Piyasalar ..................................................................................... 143 2.3. Monopollü Rekabet ....................................................................................................... 144 Bölüm 9: BÖLÜŞÜM KURAMININ ANA HATLARI VE FAKTÖR PİYASASI............. 147 1. Gelir Bölüşümünün Genel Yapısı ....................................................................................... 147 1.1. Kişisel ve Fonksiyonel Bölüşüm ................................................................................. 147 1.2. Gelir Bölüşümünde Eşitsizlik ....................................................................................... 148 2. Gelirin Fonksiyonel Dağlımı ve Faktör Piyasası............................................................. 151 Bölüm 10: MAKROEKONOMİ KAVRAMI ................................................................ 155 1. Mikroekonomiden Makroekonomiye .............................................................................. 155 1.1. Mikroekonomi ve Makroekonomi Ayrımı ............................................................... 155 1.2. Makroekonominin İlgilendiği Konular..................................................................... 156 2. Ekonomik Süreç ....................................................................................................................... 157 Bölüm 11: MİLLÎ GELİR ........................................................................................... 165 1. Millî Gelir Kavramı ................................................................................................................... 165 1.1. Millî Gelirle İlgili Kavramlara Toplu Bakış ................................................................ 166 1.2. Nominal ve Reel Millî Gelir ........................................................................................... 167 1.3. Millî Gelir Hesaplamaları............................................................................................... 168 1.4. Ekonomik Bir Gösterge Olarak Millî Gelirin Önemi.............................................. 176 2. Türkiye’de Millî Gelir Hesapları ........................................................................................... 178 Bölüm 12: İSTİHDAM .............................................................................................. 183 1. İstihdam Kuramı ...................................................................................................................... 183 1.1. İstihdam Kavramı ............................................................................................................ 183 1.2. Ekonomi Ne Kadar Üretir? ............................................................................................ 186 2. İşsizlik .......................................................................................................................................... 189 2.1. İşsizlik Çeşitleri ................................................................................................................. 189 2.2. İşsizlikle İlgili Diğer Kavramlar .................................................................................... 192 Bölüm 13: PARA VE BANKACILIK SİSTEMİ............................................................ 195 1. Para Kavramı ............................................................................................................................. 195 1.1. Ekonomik Yaşam Üzerinde Paranın Etkisi .............................................................. 195 1.2. Değişim Devirleri ............................................................................................................ 196 1.3. Paranın Tarihçesi ............................................................................................................. 197 1.4. Paranın Tanımı ve Fonksiyonları ................................................................................ 200 1.5. Para Sistemleri ................................................................................................................. 201 1.5.1. Metal Para Sistemi .................................................................................................. 202 1.5.2. Temsilî Para (Banknot) Sistemi ........................................................................... 202 1.5.3. Karşılıksız Kâğıt Para Sistemi ............................................................................... 202 2. Para Arzı ..................................................................................................................................... 206 3. Para Talebi ................................................................................................................................. 209 VII Bölüm 14: PARA OLAYLARI ................................................................................... 215 1. Enflasyon ................................................................................................................................... 215 1.1. Enflasyonun Nedenleri ................................................................................................. 216 1.2. Enflasyonun Sonuçları .................................................................................................. 218 1.3. Enflasyondan Korunmak İçin Gerekli Önlemler.................................................... 219 2. Enflasyon Konusunda Çeşitli Görüşler ............................................................................. 220 2.1. Klasik Görüş ...................................................................................................................... 220 2.2. Keynesyen Görüş ............................................................................................................ 220 2.3. Parasal Görüş.................................................................................................................... 220 2.4. Yapısal Görüş.................................................................................................................... 221 3. Enflasyon Çeşitleri .................................................................................................................. 221 4. Devalüasyon ............................................................................................................................. 228 4.1. Devalüasyonun Nedenleri ........................................................................................... 228 4.2. Devalüasyonun Etkileri ................................................................................................. 228 KAYNAKÇA .............................................................................................................. 231 VIII