29 DOSYA: GASPIRALI VE KIRIM belirtti
advertisement
belirtti. Protestonun gerekçesi olarak da, Ortodokslara himaye hakkının kullandırılmamasını ve İngiliz-Fransız donanmalarının Çanakkale Boğazı civarında olmasını işaret etti. lan savaşın masada karşıya verildiği algısını uyandıracak maddelerle karşılaşmaktayız. Karadeniz’in tarafsız sayılması, Osmanlı ve Rusların burada donanma bulundurmaması ve tershane inşa edememesi gibi maddeler tespitimize bazı örnekler olarak ortaya çıkar. Toprak bütünlüğünün Avrupalı devletler tarafından güvence altına alınması ise tam bir güçsüzlük sembolüdür. Osmanlı Devleti’nin, Avrupa Devleti olarak sayılması ve Avrupa hukukundan yararlanması bir siyasi başarı gibi görünse de Osmanlı’nın pek işine yaradığı söylenemez. Savaşın hemen ardından yapılan baskılar üzerine Osmanlı Devleti Islahat Ferman’ının ilan etmek zorunda kalmıştır. Bu ferman her ne kadar Tanzimat Fermanı’nın tamamlayıcısı olarak görülse de, Osmanlı toplumunun tamamına değil sadece gayri Müslim topluluklara getirdiği ayrıcalıklar bakımından birlik beraberliğin aksine ayrışmayı körüklemiştir. Siyasi ve ekonomik sonuçlarının yanı sıra Kırım Savaşı esnasında Anadolu’ya işgal hareketi gerçekleştiren Rus ile temasa geçen, Osmanlı toplumunda da bir Rus düşmanlığı başlamıştı. Kars ve civarını işgal eden Ruslar, Müslüman- Türklere zulmetmiş katliam hareketlerine girişmişti. Ayrıca Karadeniz’in kuzeyinde yaşan Türk boyları da Rusların mezalimi altında yaşamaktansa hür Türk toprağı, Osmanlı Devlet’ine göç etmeyi tercih etmişlerdir. Anadolu ve Balkan coğrafyasının değişik yerlerine yerleşen Türkler yabancılık çekmemiş, kısa sürede yerel halk ile kaynaşarak yerel halktan birisi gibi olmuşlardır. Yıl:1 | Sayı:2 | Gökkubbe | 29 DOSYA: GASPIRALI VE KIRIM çekilmeye mecbur kalmışlardır. Eylül 1855’e gelindiğinde ise Ruslar, Sivastopol’den tamamen çekilmişlerdir. Kırım’da bunlar yaşanırken İngiltere’de kuzeyde Petersburg’da Rus ordularını sıkıştırmıştı. Zor durumSinop Baskını da kalan Rusya Fransa’nın barış Rusya’nın işgalden vazgeç- çağrısını kabul etmek durumunmemesi ve Sinop’ta bulunan 12 da kalmıştı. parçalık Osmanlı filosuna Kasım Savaş Sonrası Gelişmeler 1853’te saldırması üzerine İngiliz ve Fransızlar gemilerini boSavaşın akabinde Mart ğazlardan geçirip Karadeniz’e 1856’da Rusya ve müttefik çıkarma kararı aldılar. Sinop devletlerarasında Paris Antlaşbaskını Rusya’nın, Karadeniz’e ması imzalanmıştır. Ruslar tave Boğazlara hakim olmanın bir rafından işgal edilen Müslüman adımı olarak kamuoyunda yankı Türk toprağı Kars, antlaşma bulmuştu. 4 Ocak 1854’te Bo- neticesinde hürriyetine tekrar ğazları geçen İngiliz ve Fransız kavuşmuştu. Savaşın maddi ve donanması Karadeniz’de, Os- manevi kayıpları iki taraf içinde manlı donanması ile görev yap- pek fazla olmuştur. Birçoğu üst maya başlamıştı. Bu harekete rütbeli subay olmak üzere binRusya’nın tepkisi sert olmuş, lerce askerin hayatını kaybettiği Rus Çarı I. Nikola iki devleti savaş Türk Harp Edebiyatı için Osmanlı’nın yanında Haçlı düş- de bir dönüm noktası olarak nimanlığı yapmakla suçlamıştır. telendirilir. Yrd. Doç. Dr. Ömer Çakır Kırım Harbi adlı makaleSinop baskını ile Osmanlı sinde Kırım Harbi’nin Türk ededonanması büyük bir darbe ye- biyatındaki akislerini ele almıştır. mişti. Karadeniz’deki donanma- Kırım Savaşı geniş bir sahada sının büyük çoğunluğunu kay- yaşanan fakat topyekun mücabeden devlet, sınırlarını koruya- dele örneği sergilenen bir samaz hale gelmiş ve İstanbul’un vaştır. Sivastopol’ da, Silistre’ yolu Ruslara açılmıştı. İngiliz ve de, Kars’ta yaşanan çarpışmaFransızların Karadeniz’e donan- lar hem Türk edebiyatında hem ma çıkarma hamlesi bu konuda de dünya edebiyatında geniş önemli bir yere sahiptir ve sava- yer bulmuştur. Rus yazar Lev şın seyrini değiştirmiştir. Tolstoy’un Sivastopol 1853 Karadeniz’de bunlar olurken adlı eseri de Kırım Savaşını ele Kırım Harbi’nin diğer cepheleri almaktadır. de oldukça hareketli geçiyordu. Kırım Savaşında Osmanlı’nın Özellikle Balkanlar ve Kafkaslar- ordu alanında yaptığı yenilikler daki çatışmalarda sert çarpış- meyvesini vermeye başlamıştır. malar yaşanmaktaydı. Kafkas- Modernizasyon çalışmaları ile lar’ dan ilerleyen Ruslar, Kars’ı kuvvetlendirilen ordu farklı cepişgal etmişlerdir. Yanı sıra Sivas- helerde hatırı sayılır başarılara topol’ da ki çatışmalarda Rusya imza atmıştır. ne kadar direnmeye çalıştıysa da Türk askerlerinin kahramanParis Antlaşması’na baktıca mücadeleleri sayesinde, geri ğımızda ise cephede kazanı-
