Online social networking in Turkish

ONLINE SOSYAL AĞ ĠLETĠġĠMĠ
Ortak faaliyet veya ilgi alanlarına yönelik olarak insanlarla bağlantı ve iletişim kurma
amaçlı olan online sosyal ağ iletişimi veya internet tabanlı hizmetleri kullanmak, ilgi
alanlarını geliştirmek ve arkadaşlıklar kurmak ya da mevcut arkadaşlıkları
geliştirmek, oyunlar oynamak ve fikirleri paylaşmak için harika bir fırsat olabilir.
Online ağ iletişiminin çok sayıda yararı olsa da, online profillerde, bloglarda veya
sohbet sırasında çok fazla kişisel bilgiyi yayınlamak veya açıklamak riskli olabilir.
Online ortamlardaki riski azaltmak için yapabilecekleriniz:




Bilgilerinize erişebilecek olan kişileri siz belirleyin.
Kişisel bilgilerinizi (adınız, yaşınız, e-posta veya posta adresiniz vb.) veya
mali bilgilerinizi (kredi kartı veya banka hesabı bilgileri vb.) vermeden önce
dikkatli düşünün.
Bilgilerinize erişebilecek olan kişilerin kimler olduğundan emin olmak için bir
hesap oluşturduğunuzda online gizlilik ve güvenlik ayarlarınızı yapın ve
kontrol edin.
Herhangi bir sorun olması halinde kimden yardım alabileceğinizi öğrenin.
Online ortamlarda dikkatsiz hareket etmeniz, kişisel bilgilerinizin istenmeyen şekilde
kullanılmasına neden olabileceğinden, itibarınız zedelenebilir veya sahtekarlık,
dolandırıcılıkla karşı karşıya kalabilir, istenmeyen posta (spam) e-posta mesajları
alabilir, tacize (sanal ortamda izleme ve tehdit edilme) uğrayabilir ve bilgisayarınıza
istemeden zararlı yazılımlar (malware) yükleyebilirsiniz.
Ġtibarın zedelenmesi
Online profillerdeki, bloglardaki veya web sayfalarındaki bilgiler ve fotoğraflar, sizi
utandırmak ve itibarınızı zedelemek için tamamen farklı bir zeminde kullanılabilir.
İşverenlerin, personeli işten çıkarmak için herkesin erişebildiği kişisel profilleri
kullandıkları ve avukatların davalarını kazanmak için bu profillerdeki bilgilere
başvurdukları durumların görüldüğü unutulmamalıdır.
Riskleri, aşağıdakiler gibi bazı basit önlemler alarak en düşük seviyeye
indirebilirsiniz:




Profilinizi „gizli‟ yapmak için iyi tanınan tüm sosyal ağ iletişimi sitelerinde
bulunan güvenlik ve gizlilik ayarlarını kullanın.
Başkalarının sizin hakkınızda bilmesini istemediğiniz bilgileri profilinize
yazmayın.
Bilgilerinizi kontrol edin ve hoşlanmadığınız kişisel bilgileri ve resimleri nasıl
sileceğinizi öğrenin.
Online ortamlarda sizinle ilgili olan bilgilerin sonsuza kadar orada kalma
olasılığı olduğunu unutmayın. Bir arama motoruna kendi adınızı yazıp
arayarak internetten herkesin sizinle ilgili hangi bilgilere erişilebildiğini
kontrol edebilirsiniz.
Online Sahtekarlık ve Kimlik Hırsızlığı
Sosyal ağ iletişimi profilleri, fotoğraflar, yazılar ve sohbetler dahil olmak üzere online
ortamda ne kadar bilgi verirseniz, sahtekarların da sizin paranızı veya kimlik
bilgilerinizi çalmak için kişisel bilgilerinizi kullanması o kadar kolay olur.
Online ortamda paylaştığınız kişisel bilgileri (doğum günleri, ad ve soyadı) kısıtlayın
ve kişisel bilgilerinizi yayınlamadan önce şunlardan emin olun:


Kişisel bilgilerinizi görebilecek olan kişileri siz belirleyin.
İyi tanınan siteleri kullanın.
Online ortamdaki kişilerin veya bağlantıların aslında olduklarını söyledikleri kişiler
olmayabileceğini unutmayın.
Dolandırıcılık
Para çalmak için kendini başka birisi gibi gösteren kişiler herkesi kandırabilir.
Dolandırıcılık amacıyla gönderilen mesajların amacına ulaşma nedeni, bu tür
mesajları alan kişilere isteyebilecekleri şeylerin (tatil, kolay para kazanma veya
sevgili vb.) yalnızca az bir çaba gösterilerek sunulabileceğinin belirtilmesi veya bu
mesajları alan kişilerin cevap vermemeleri halinde para kaybedeceklerine
inandırılarak korkutulmasıdır.
Tanımadığınız kişiler veya hatta „arkadaşınız‟ gibi görünen kişiler sizden kişisel ve
mali bilgilerinizi isteyebilir veya size hediyeler ya da ödüller sunabilirler.
Online sosyal ağ iletişimi sitelerini kullanırken, beklenmeyen kişisel veya mali bilgi
isteklerine yanıt vermeyin. İlgili mali kuruluşa haber verin veya bu tür durumları
SCAMwatch'a bildirin.
Sık sık karşılaşılan dolandırıcılık mesajlarıyla ilgili daha ayrıntılı bilgi almak veya bu
tür mesajları bildirmek için www.scamwatch.gov.au adresini ziyaret edebilir veya
1300 302 502 numaralı telefonu arayabilirsiniz.
Ġstenmeyen posta (spam)
İstenmeyen posta (spam), e-posta adresinize veya cep telefonunuza gönderilen
istenmeyen mesajlar, ürün ve hizmet reklamları gibi istenmeyen elektronik
postalardır.
Bazı istenmeyen postalarda ürün tanıtımları yapılabilir veya sizden bir web sitesini
ziyaret etmeniz istenebilir. Bazı istenmeyen postalar da sizi hilelerle veya banka hesap
veya kredi kartı bilgilerinizi alarak dolandırmaya veya kandırmaya çalışır.
Aşağıdaki özellikleri taşıyan mesajlar istenmeyen postadır (spam):

İstemeden aldığınız veya sizin izniniz olmadan gönderilen postalar.


Mesajı gönderen kişiyle ilgili tam olarak kesin bilgi içermeyen postalar.
Bu mesajlardan almamak için mesajların gönderildiği kişiler listesinden nasıl
çıkabileceğinizi belirtmeyen veya listeden çıkma isteğini beş iş günü içinde
işleme almayan mesajlar.
İstenmeyen posta (spam) almamak için yapmanız gerekenler:








İnternet hizmet sağlayıcınızın istenmeyen posta (spam) filtreleme hizmeti olup
olmadığını kontrol edin.
İstenmeyen posta (spam) filtreleme yazılımı kullanın.
Online ortama kaydetmeden önce e-posta adresinizin nasıl kullanılacağından
emin olun.
Kayıt olduğunuz her şeyin kullanım koşullarını kontrol edin. Gönderilecek
reklam amaçlı elektronik postaları almayı kabul ediyor musunuz?
E-posta biraz şüpheli görünüyorsa, yanıt yazmayın. İstenmeyen e-postalarda
(spam) bulunan bağlantılara kesinlikle tıklamayın veya reklamı yapılan
ürünleri veya hizmetleri satın almayın çünkü bunların birçoğu sahtedir.
Mesajı gönderen kişinin gerçek bir kişi olduğundan emin değilseniz, durumu
SCAMwatch‟a bildirin.
Mesajı gönderen kişiyi tanıyorsanız ve daha fazla e-posta almak
istemiyorsanız, abone listesinden çıkma seçeneğini kullanın.
Cep telefonunuza reklam amaçlı bir elektronik posta gelirse, cevap olarak
“STOP” (DURDUR) yazın.
İstenmeyen postalarla (spam) ilgili daha ayrıntılı bilgi almak, sık sorulan soruları
öğrenmek veya istenmeyen postalarla ilgili şikayette bulunmak için
www.spam.acma.gov.au adresini ziyaret edebilirsiniz.
Taciz
Online ortamdaki kişisel bilgilerinize herkes tarafından erişilmesi, bazı kişilerin bu
bilgileri sizi taciz veya tehdit etmek için kullanmasına neden olabilir. Bu kişiler, sizin
tanıdığınız kişiler veya ismi bilinmeyen kişiler olabilir.
Online ortamda tacizi önlemek için yapılabilecek en iyi şey, online bilgilerinize
erişebilen kişileri belirlemek ve sosyal ağ iletişimi profilinizde çok ayrıntılı bilgi
vermemektir.
Fiziksel adresinizi ve yerinizi her zaman gizli tutun. İsimleri, araba plakanızın
göründüğü fotoğrafları ve sık sık geçtiğiniz sokak veya gittiğiniz mekan adlarını
sizinle bağlantı kurulacak şekilde profilinizde yayınlamaktan kaçının.
Zararlı yazılımlar (malware)
Malware veya zararlı yazılımlar, sizin bilginiz olmadan bilgisayara kendi kendine
yüklenen bilgisayar programlarıdır. Bu programın amacı, online bankacılık şifreniz
veya kredi kartı bilgileriniz gibi bilgisayarınızdaki özel bilgileri toplamaktır. Bu
program, daha sonra bu bilgileri internet bağlantınız üzerinden dolandırıcılara
gönderir ve bu bilgileriniz banka hesabınızdan para çekmek veya dolandırıcılık
amacıyla kullanılır.
Zararlı yazılımlar, çoğunlukla güvenli olmayan kaynaklardan dosya yükleme ya da epostalardaki veya davetiyelerdeki web bağlantılarına tıklama sonucunda yüklenir, bu
da bilgisayar virüsleri veya zararlı içeriği olan web sitelerine yönlendirilmenize neden
olur. Bilgilerinizi güvenli olmayan online bir ortamda yayınlamanız halinde,
kullandığınız bilgisayara zararlı yazılım yükleme riski artar (ortak kullanılan bir
bilgisayar veya güvenli olmayan kablosuz bağlantı vb.).
Zararlı yazılım yükleme riskini azaltmak için yapmanız gerekenler:







Online sosyal ağ iletişimi gizlilik ayarlarınızı kontrol edin. Kişisel profilinize
herkes tarafından erişilebilmesi, tanımadığınız kişilerin profilinize dosya veya
zararlı içerik bağlantıları yüklemesine neden olabilir.
Güvenli bir kaynaktan geldiğinden emin olmadığınız sürece e-postalardaki
ekleri açmayın veya bağlantılara tıklamayın. Emin değilseniz, e-postayı
kaynağını kontrol etmeden açmayın.
Yeni sosyal ağ iletişimi uygulamalarına izin verirken dikkatli olun.
Güvenli olduğundan emin olmadığınız açılır pencere bağlantılarına veya web
sitelerine tıklamayın. Bu tür bağlantılar, sizi otomatik olarak zararlı yazılım
yükleyen bir web sitesine yönlendirebilir.
Bilgisayarınızda aktif bir güvenlik duvarı ve anti-virüs yazılımı olup
olmadığını kontrol edin. Bu yazılımlar bilgisayarınızı satın aldığınızda
yüklenmemiş olabilir.
İnternet bağlantınızı güvenli hale getirmek için neyin yapıldığı veya
yapılabileceği konusunda internet hizmet sağlayıcınızla konuşun.
Pazarlama ya da abonesi olabileceğiniz bilgilendirme e-postaları gibi daha az
önemli olan e-postalar için ayrı bir e-posta hesabı açmayı düşününüz. Bu,
birincil e-posta hesabınızın doğruluk ve bütünlüğünün korunmasında yardımcı
olacaktır.
Çocukları online ortamdayken kontrol etme
İnternet kullanıcıları, online ortamda verdikleri bilgi miktarından kendileri
sorumludur. Online ortamda yayınlanan bilgilerin çoğu, herkes tarafından görülebilir
ve bu bilgilerin silinmesi zor olabilir. Bu bilgiler, aslında istenmeyen amaçlarla da
kullanılabilir.
İnterneti kullanan çocuklara gözetmenlik yapmanız halinde, onlara birkaç basit adımı
hatırlatarak online ortamda güvenliklerini sağlayabilirsiniz:



Arkadaşlarına ne kadar güvenseler de şifreleri kimseyle paylaşılmamalıdır.
Kedi veya köpek adı veya en sevdikleri şarkıcı gibi kolay hatırlanabilecek bir
kelime yerine harflerden ve rakamlardan oluşan güvenli şifreler seçilmelidir.
Online sosyal ağ iletişimi sitelerinde (ve profillerde), ad, yaş, okul bilgileri, eposta adresleri veya telefon numaraları gibi kendilerine veya arkadaşlarına ait
bilgiler yayınlanmamalıdır.





Kendilerine veya başkalarına ait uygunsuz fotoğrafları yayınlamamaları ve
başka kişiler hakkında yazarken veya başkalarının fotoğraflarını yayınlarken
bu kişilerin iznini almaları gerekir.
Uygunsuz e-posta mesajlarına cevap verilmemelidir (herhangi bir sorun
olması halinde gerekli olabileceğinden kopyaları saklanmalıdır).
Uygun veya hoş olmayan mesaj gönderen kişiler engellenmeli veya bu kişi
bağlantı listesindeyse, listeden silinmelidir.
Tanınmayan veya güvenilemeyen kişilere cep telefonu numarası
verilmemelidir.
E-postalarına veya cep telefonuna gelen uygunsuz mesajların tümü saklanmalı
ve bir yetişkine kanıt olarak gösterilmelidir.
Cep telefonunuz için sorunlu olan numaraları engellemek için telekomünikasyon
şirketine danışabilirsiniz.
Çocukların online güvenliği hakkında daha ayrıntılı bilgi almak için 1800 880176
numaradan Sanal Ortam Güvenlik İletişim Merkezi‟ni (Cybersafety Contact Centre)
veya 1800 551800 numaradan Çocuk Hattı‟nı (Kids Line) arayabilirsiniz.
Çocukların online ortamda güvenliğini sağlamayla ilgili daha ayrıntılı bilgi için
ACMA‟nın www.acma.gov.au ve Cybersafety‟nin www.cybersmart.gov.au
adresindeki siteleri ziyaret edebilirsiniz.
Yardım alabileceğiniz merkezler
Sosyal ağ iletişimi sitelerinin çoğunluğunda sorunların nasıl bildirilebileceği veya
kullanıcıların bilgilerine erişebilecek olan kişileri nasıl belirleyebileceğini açıklayan
bilgiler ve buna yardımcı olan araçlar vardır. Bu tür sitelere kaydolduğunuzda bunları
inceleyin ve güvenlik ve gizlilik ayarlarınızın güncel olmasını sağlayın.
Eyaletinizdeki veya bölgenizdeki suç faaliyetlerini polise bildirin.
ACCC www.accc.gov.au
Dolandırıcılık mesajları ve
bunların bildirilmesi
konusunda öneri almak için
Avustralya Rekabet ve
Tüketici Komisyonu‟na
(Australian Competition and
Consumer CommissionACCC) danışın veya
SCAMwatch‟ı 1300 302 502
numaralı telefondan arayın.
ACMA www.acma.gov.au
Avustralya İletişim ve
Medya Kurumu‟nun
(Australian Communications
and Media Authority ACMA))
www.acma.gov.au/hotline
adresindeki internet danışma
hattına veya 1800 880 176
numaralı bir danışma hattına
ulaşarak çocukların online
ortamdaki güvenliği
konusunda bilgi alabilirsiniz.
İstenmeyen postalar (spam)
(e-posta, anlık iletiler, SMS
ve MMS ile gelen)
hakkındaki şikayetlerinizi
www.spam.acma.gov.au
adresinden ACMA‟ya
iletebilirsiniz.
ASIC www.asic.gov.au
Avustralya Menkul
Kıymetler ve Yatırım
Komisyonu (Australian
Securities and Investments
Commission - ASIC)
istenmeyen aramalar,
telefonla yatırım yapmayla
ilgili dolandırıcılık mesajları
ve yasal olmayan yatırım
planları dahil olmak üzere
dolandırıcılık mesajlarını
incelemeye alır.
Eyalet ve Bölge tüketici iliĢkileri ve adil rekabet
kurumları:
Eyalet ve Bölgedeki tüketici
ilişkileri ve adil ticaret
kurumları, bilgi ve destek
sağlayarak, eyalet tüketici
yasalarını uygulayarak,
şikayetleri inceleyerek ve
anlaşmazlıkları çözüme
kavuşturarak tüketici
menfaatlerini korur ve
destekler.
NSW: Adil Ticaret Ofisi (Office of Fair Trading OFT) www.fairtrading.nsw.gov.au
VIC: Victoria Tüketici İlişkileri (Consumer Affairs
Victoria -CAV) www.consumer.vic.gov.au
QLD: Adil Ticaret Ofisi (Office of Fair Trading OFT) www.fairtrading.qld.gov.au
NT: Tüketici İlişkileri Adalet Bakanlığı) (Consumer
Affairs) (Department of Justice)
www.caba.nt.gov.au
SA: Tüketici ve Ticari İlişkileri Kurumu (Office of
Consumer & Business Affairs - OCBA)
www.ocba.sa.gov.au
WA: Tüketici ve İstihdamı Koruma Bakanlığı
(Department of Consumer and Employment
Protection -DOCEP) www.docep.wa.gov.au
Tasmania: Tüketici İlişkileri ve Adil Ticaret
(Consumer Affairs and Fair Trading - CAFT)
www.consumer.tas.gov.au
ACT: Düzenleme Hizmetleri Kurumu (Office of
Regulatory Services) www.ors.act.gov.au