İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE KAVRAMSAL ÇERÇEVE 1.1 SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK KAVRAMI .................................................... 1 1.1.1 Dünya’da Yaşanan Değişimler ve Sürdürülebilirlik ............... 1 1.1.2 Sürdürülebilirlik Kavramı .......................................................... 3 1.1.2.1 Sürdürülebilirlik Düşüncesinin Ortaya Çıkışı ve Gelişimi ............................................................... 5 1.1.2.2 Kalkınma Kavramı ve Sürdürülebilir Kalkınma ............ 8 1.1.2.3 Sürdürülebilirliğin Boyutları ............................................ 15 1.1.2.3.1 Ekonomik Boyut ....................................................... 16 1.1.2.3.2 Sosyal Boyut .............................................................. 17 1.1.2.3.3 Çevresel Boyut .......................................................... 17 1.2.SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE ÇEVRE..................................................... 18 1.2.1 Çevre .............................................................................................. 18 1.2.1.1 Çevre Sorunları ve Çevre Kirliliği .................................... 19 1.2.1.1.1 Toprak Kirliliği ......................................................... 22 1.2.1.1.2 Hava Kirliliği ............................................................ 23 1.2.1.1.3 Su Kirliliği ................................................................. 23 1.2.1.1.4 Radyoaktif Kirlilik .................................................... 24 1.2.1.1.5 Gürültü Kirliliği ........................................................ 25 1.2.1.1.6 Görüntü Kirliliği ....................................................... 26 1.2.1.1.7 Kültürel Kirlenme..................................................... 26 1.2.1.2 Sürdürülebilirlik, Kalkınma ve Çevrenin Etkileşim Süreci .................................................................. 27 1.2.1.2.1 Nüfus ......................................................................... 28 1.2.1.2.2 Kentleşme .................................................................. 28 1.2.1.2.3 Sanayileşme ............................................................... 28 1.2.1.3 Çevre Sorunlarının Çözümünde Sürdürülebilir Tüketim Kavramı ............................................................... 29 viii İKİNCİ BÖLÜM PAZARLAMA VE SÜRDÜRÜLEBİLİR PAZARLAMA 2.1. PAZARLAMA KAVRAMI .................................................................. 39 2.1.1 Sürdürülebilirlik ve Pazarlama İlişkisi ...................................... 40 2.1.2 Sürdürülebilirlik Çerçevesinden Pazarlama Anlayışlarındaki Gelişmeler ...................................................... 44 2.1.2.1 Toplumsal Pazarlama Anlayışı ........................................ 44 2.1.2.2 Sosyal Pazarlama Anlayışı ................................................ 45 2.1.2.3 Yeşil Pazarlama Anlayışı ................................................... 47 2.1.2.4 Bütünsel Pazarlama Anlayışı ............................................ 48 2.1.2.5 Amaca Yönelik Pazarlama Anlayışı ................................ 52 2.2. SÜRDÜRÜLEBİLİR PAZARLAMA ................................................... 54 2.2.1 Sürdürülebilir Pazarlamanın Tanımı......................................... 55 2.2.2 Sürdürülebilir Pazarlamanın Temel İlkeleri ............................. 58 2.2.3 Sürdürülebilir Pazarlama Çerçevesi .......................................... 60 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM SÜRDÜRÜLEBİLİR PAZARLAMA ÇEVRESİ 3.1. SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE SOSYO-KÜLTÜREL ÇEVRE ............... 67 3.2. SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE EKONOMİK ÇEVRE ............................ 74 3.3. SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE REKABETÇİ ÇEVRE ............................ 75 3.4. SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE TEKNOLOJİK ÇEVRE ......................... 76 3.5. SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE POLİTİK-YASAL ÇEVRE .................... 78 3.6. SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE DOĞAL ÇEVRE .................................... 83 ix DÖRDÜNCÜ BÖLÜM SÜRDÜRÜLEBİLİR PAZARLAMA KARMASI 4.1. KAVRAMSAL OLARAK SÜRDÜRÜLEBİLİR PAZARLAMA KARMASI .............................................................................................. 89 4.2. SÜRDÜRÜLEBİLİR ÜRÜN VE HİZMETLER ................................... 96 4.2.1 Sürdürülebilir Ürün Olmanın Özellikleri ................................. 97 4.2.2 Sürdürülebilir Hizmet ................................................................. 99 4.2.3 Doğal Adım Çerçevesi (The Natural Step Framework) Açısından Ürün Sürdürülebilirliği ............................................ 100 4.2.3.1 Sistem Durumu 1-2 ve Ürün Sürdürülebilirliği ............. 101 4.2.3.2 Sistem Durumu 3 ve Ürün Sürdürülebilirliği................. 101 4.2.3.3 Sistem Durumu 4 ve Ürün Sürdürülebilirliği................. 102 4.2.4 Sürdürülebilir Yeni Ürünler Geliştirme .................................... 103 4.2.5 Ürün Yaşam Döngüsü ................................................................. 105 4.2.6 Sürdürülebilir Markalama, Ambalajlama ve Etiketleme ........ 106 4.2.6.1 Sürdürülebilir Markalama ................................................ 107 4.2.6.2 Sürdürülebilir Ambalajlama ............................................. 111 4.2.6.3 Sürdürülebilir Etiketleme .................................................. 113 4.3. SÜRDÜRÜLEBİLİR FİYATLAMA...................................................... 115 4.3.1 Sürdürülebilir Fiyatlama Stratejileri .......................................... 117 4.3.1.1 Maliyet Temelli Fiyatlama ................................................ 117 4.3.1.2 Değer Temelli Fiyatlama ................................................... 118 4.3.2 Sürdürülebilir Fiyatlamada İndirimler ve Prestij Fiyatlama .. 119 4.4. SÜRDÜRÜLEBİLİR DAĞITIM............................................................ 120 4.4.1 Tedarik Zinciri Sürdürülebilirliği .............................................. 121 4.4.2 Tersine Lojistik ............................................................................. 124 4.4.3 Sürdürülebilir Fiziksel Dağıtım İşlevleri................................... 125 4.4.3.1 Sürdürülebilir Depolama .................................................. 125 4.4.3.2 Sürdürülebilir Taşıma ........................................................ 127 4.4.4 Perakendecilikte Sürdürülebilirlik ...................................... 128 4.5. SÜRDÜRÜLEBİLİR TUTUNDURMA ................................................ 129 4.5.1 Sürdürülebilir Pazarlama İletişimi ............................................ 130 4.5.2 Sürdürülebilir Tutundurma Bileşenleri .................................... 134 x 4.5.2.1 Reklam ................................................................................. 134 4.5.2.2 Kişisel satış .......................................................................... 138 4.5.2.3 Satış Geliştirme ................................................................... 139 4.5.2.4 Halkla İlişkiler ve Tanıtım ................................................ 140 4.5.2.5 Doğrudan Pazarlama ......................................................... 142 BEŞİNCİ BÖLÜM SÜRDÜRÜLEBİLİR PAZARLAMANIN ETİKSEL BOYUTLARI 5.1.SOSYAL SORUMLULUK, SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK VE İŞLETME BÜTÜNLEŞMESİ: KURUMSAL VATANDAŞLIK ............................ 151 5.1.1 Toplumda İşletmelerin Sorumlulukları .................................... 153 5.1.2 Sorumlu İşletme Olmanın Temel İlkeleri .................................. 157 5.1.2.1 Değer Yaratma .................................................................... 157 5.1.2.2 Denge Sağlama ................................................................... 161 5.1.2.3 Hesap Verme ...................................................................... 163 5.2. KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK (KSS) .................................. 164 5.2.1 Kurumsal Sosyal Sorumluluk Düzeyleri .................................. 166 5.2.2 Paydaşlara Yönelik Kurumsal Sosyal Sorumluluk Alanları... 169 5.2.2.1 Çalışanlara Yönelik Sorumluluk ...................................... 171 5.2.2.2 Tüketicilere Yönelik Sorumluluk ..................................... 173 5.2.2.3 Hissedarlara Yönelik Sorumluluk .................................... 174 5.2.2.4 Doğaya ve Çevreye Yönelik Sorumluluk ........................ 175 5.2.2.5 Devlete Yönelik Sorumluluk............................................. 177 5.2.2.6 Tedarikçilere Yönelik Sorumluluk ................................... 178 5.2.2.7 Rakiplere Yönelik Sorumluluk ......................................... 178 5.2.2.8 Topluma Yönelik Sorumluluk .......................................... 178 5.2.3 Türkiye’de Başarılı Kurumsal Sosyal Sorumluluk Örnekleri ....................................................................................... 180 5.3. BİREYSEL TÜKETİCİLERİN SORUMLULUKLARI ........................ 185 KAYNAKÇA ................................................................................................ 193