Pistacia terebinthus L. (Menengiç)

Pistacia terebinthus L. (Menengiç)
Yayılışı:
• Genel coğrafi dağılışı batıda Kanarya
adalarından başlayarak doğu Akdeniz ve
Anadolu’ya ulaşır. Türkiye’de özellikle Batı ve
Güney Anadolu’daki maki formasyonu
içerisinde çalı halinde sık rastlanır.
Botanik Özellikleri:
• Kışın yaprağını döken 2-3 m boylarında çalı
veya 6 m’ye kadar boylanabilen kalın gövdeli,
geniş yuvarlak tepeli bir ağaçtır. Gövdenin sarı
gri renkli kabuğu küçük pullar halinde
çatlaklıdır.
•
Yapraklar tek veya çift tüysü bileşik yapraktır, (1-) 2-4 (-6) çift yaprakçıktan oluşmuştur. Yaprakçıklar
çok kısa saplı, yumurta-dikdörtgen veya dikdörtgen-mızraksı biçiminde ve 3-7 (-8) cm uzunluğunda,
1,8-5 (-4) cm genişliğindedir. Küt, sivri veya damla uçlu olan yaprakçıkların ucunda daima dikensi bir
çıkıntı bulunur. Kenarları düz, üst yüzü parlak koyu yeşil, alt yüzü mat yeşildir. Taze iken tüylü veya
yapışkandır, fakat daha sonra bunlar dökülür. Uç yaprak -eğer varsa –diğerlerinden daha geniş değildir
genellikle daha küçük hatta kılsı bir çıkıntıya indirgenmiştir. Orta damar kanatsız ve çıplaktır.
Pistacia terebinthus L. (Menengiç)
• İki evcikli olan çiçekler kısa
sürgünlerde dikine duran bileşik
salkım vaziyetinde toplanmıştır.
Her bir erkek çiçeğin bir brahte,
iki brahtecik, 2-5 çevre yaprağı ile
çok kısa saplı 3-5 stameni vardır.
Dişi çiçek ise bir brahte, 2-5 çiçek
yaprağı ile yumurta biçimindeki
ovaryumdan ibarettir.
• Meyve küremsi veya geniş
yumurta biçiminde, 5-6 mm
boyunda, 4-6 mm enindedir.
Önceleri kırmızı renkli olan
meyve, olgunlaşınca mavimsi
veya yeşilimsi siyah renktedir.
Ruscus aculeatus L. (Tavşan memesi)
Yayılışı:
• Türün ülkemizde yetişen iki varyetesi vardır.
R. aculeatus L. var. aculeatus ülkemizin daha
çok Marmara, Kuzey Marmara ve Batı
Karadeniz bölgelerinde, 10-100 m yükselti
aralığında ve meşe ormanları ve kayalık
alanlarda yayılış gösterirken, R. aculeatus L.
var. angustifolius Boiss. Batı Karadeniz,
Marmara, Ege ve Akdeniz bölgelerinde 301000 m yükselti aralığında Carpinus (Gürgen)
cinsinin eşlik ettiği ormanlık alanlar ve kayalık
yamaçlarda bulunur.
Botanik Özellikleri:
• Herdem yeşildir.
• Odunsu gövdesi, dik ve serttir. Gövdesi 20-50
cm boyunda üzeri çizgili basit dallara
ayrılmıştır. Dallar almaçlı veya altlarda 3’lü
çevrel dizilişlidir.
• Yapraksı yapılar sert, geniş yumurtamsı veya
mızraksı ve sivri uçludur. Boyutları 1-2,8 ×
0,3-1,4 cm’dir.
• Çiçekler üst yüzdedir. Çiçeklenme şubatmayıs ayları arasındadır.
Ruscus hypoglossum L. (Atdili)
Yayılışı:
• Tür ülkemizde Marmara Bölgesi’nin kuzeyi ve
Karadeniz Bölgesi boyunca yayılış gösterir. 201000 m yükselti aralığında ve karışık
ormanlar, çalılık ve fundalıklar, dere yatakları
ve kayalık alanlar yaşam alanlarıdır.
Botanik Özellikleri:
• Herdem yeşildir ve dioiktir.
• Odunsu gövdesi yarı (hemen hemen) diktir.
35-50 cm boyundadır.
• Yapraksı yapılar derimsi, dar veya geniş
simetrik, eliptik şekilde ve geniş sivri uçludur,
tabanda ise dar ve kıvrılmıştır. Boyutları 6-10
× 2-2,5 cm’dir.
• Çiçekler üst yüzdedir.
• Brahtenin boyunun en az 1/6’sı yapraksı
yapıya bağlıdır.
• Çiçeklenme mart-mayıs ayları arasındadır.
Arbutus unedo L. (Kocayemiş)
Yayılışı:
•
Genel coğrafi yayılışı Atlantik Avrupa, Akdeniz havzası, Kanarya Adaları ve kuzeybatı Afrika’dır. Maki
içerisinde Erica arborea ile kızılçam altında bazen A. andrachne ile genellikle kalkersiz topraklarda deniz
seviyesi ile 400 metreler arasında yayılır. Ülkemizde Çanakkale, Balıkesir, İstanbul, Bursa, Kocaeli, Sakarya,
Bolu, Zonguldak, Bartın, Sinop, Samsun, İzmir, Muğla, Antalya, İçel.
Botanik Özellikleri:
•
Herdem yeşil, boyu genellikle 4 m’den az olan bir çalı, bazen de 7-8 m boyunda küçük bir ağaç halindedir.
•
Koyu renkli, kırmızımsı kahverengi kabuk yaşlı gövdelerde şeritler halinde çatlaklıdır. Genç sürgünler bezeli
tüylüdür.
•
Yaprakları uzun eliptik biçiminde, 5-10 cm boyunda, uçları sivri, kenarları keskin dişlidir. Üst yüzü parlak, koyu
yeşil, alt yüzü açık yeşil, her iki yüzü de tüysüzdür.
•
•
•
•
Eylül-aralık aylarında açan çan biçimindeki beyaz-açık
pembe renkli çiçekler, aşağı sarkan bileşik salkımlar
halindedir.
Kocayemiş sonbaharda çiçek ve meyveleri aynı anda
üzerinde taşır.
1-2 cm çapında, küre biçiminde, yüzeyi pürtüklü meyveler
sonbaharda olgunlaşınca güzel kırmızı bir renk alır. Olgun
meyveleri yenir.
Kocayemişin sert, ağır bir odunu vardır.
Ilex aquifolium L.
(İngiliz çoban püskülü)
Yayılışı:
•
Ana vatanı Batı ve Güney Avrupa’dır. Ayrıca, Kuzey Afrika ile Kuzey İran arasında yayılış gösterir. Gölgeye çok dayanıklı
olup özellikle kayın ve bazen de ladin ormanlarının altında bulunur. Türkiye’de doğal olarak yalnız Marmara çevresinde
ve Kapıdağ Yarımadası’nda bulunur. Yamaçlarda, 300-400 m arasında yetişir.
Botanik Özellikleri:
•
Herdem yeşil çalı, bazen de 15 m’ye kadar boylanabilen bir ağaç halindedir.
•
Sürgün ve yapraklar genellikle tüysüzdür. Genç sürgünler koyu yeşildir.
•
Deri gibi kalın ve sert yaprakların üst yüzü parlak koyu yeşil, alt yüzü biraz daha açık yeşil renktedir. Kuruyan yaprakları
ise parlak sarımsı yeşildir. Yaprakların boyu 3-8 cm ve genişliği de 3-4 cm’dir. Kenarları çok belirgin ondülelidir.
Sürgünlerin üst kısmındaki yapraklar çoğunlukla düz kenarlı, alt tarafındakiler ise batıcı dikenli dişlidir.
•
•
Çiçekler, iki evciklidir. Yaprağın koltuğunda yer alan bir
eksen üzerinde, az sayıda olmak üzere kurullar halinde
toplanır. Çanak 4, ender olarak da 5 parçalı ve yumuşak
tüylüdür. Taç beyaz veya kırmızımsı beyaz renkte, çanak
gibi 4-5 parçalıdır.
Yuvarlak veya oval çekirdekli sulu meyve olgunlaşınca
parlak kırmızı renkte ve 5-8 mm çapındadır
Ilex colchica Pojark.
(Anadolu çoban püskülü)
Yayılışı:
•
Anavatanı Türkiye ve Kafkasya’dır. Özellikle, Karadeniz’deki (Zonguldak, Samsun, Sinop, Giresun, Artvin) yapraklı
ağaç ormanlarında, kayın, göknar-kayın meşcerelerinin serin ve nemli bölgelerinde yer alır. Lokal olarak Kırklareli,
İstanbul, Bolu ve Hatay’da da bulunur. Dikey yayılışını 60-1800 m arasında yapar.
Botanik Özellikleri:
•
Dalları yukarıya doğru çıkan, 1-3 m boylanan herdem yeşil bir çalıdır.
•
Yaprak kenarları fazla ondüleli olmayıp, tüm yaprakları dikenli dişlidir. Eliptik-mızrağımsı, ender olarak da oval bir
görünüme sahip olan yaprak ayasının boyutları 5-8 x 2,5-4 cm’dir. Koyu yeşil yaprakları kuruduğunda ise
siyahımsı bir renk alır.