Endüstriyel Verimlilik ve Temiz Üretim

Endüstriyel Verimlilik ve
Temiz Üretim
Prof.Dr. Göksel N. Demirer
Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Çevre Mühendisliği Bölümü
Verimlilik Haftası
“Enerji, Çevre, Tüketicinin Korunması ve Rekabet Açısından Verimlilik”
Paneli
Milli Prodüktivite Merkezi
29 Nisan 2008
MPM Konferans Salonu, Ankara
ENDÜSTRİYEL ETKİNLİKLERİN ÇEVRE İLE ETKİLEŞİMİNİN
BASİTLEŞTİRİLMİŞ MODELİ
Ürün
Hammadde
Atıklar
Diğer girdiler
Endüstriyel süreç
Arıtma
“Verimlilik” kavramı
bu tür bir süreç için somut
olarak ne anlama gelir ?
Doğal Alıcı Ortamlara Deşarj
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Çevre Yönetiminin Tarihsel Gelişimi
Temiz
Üretim
Geri
Dönüşüm
Arıtma
Seyreltme
1960
Kirlilik Kontrolü
1990
Kirlilik Önleme
Temiz Üretim
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Çevre
Yönetiminde
İnovasyon
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
KİRLİLİK ≡ HAM MADDE, SU, ENERJİNİN ETKİN
OLARAK KULLANILAMAMASI KAYNAKLI, ÜRETİM
SÜRECİNi ÜRÜNE/HİZMETE DÖNÜŞEMEDEN TERK
ETMESİ
TEMİZ ÜRETİM/KİRLİLİK ÖNLEME (TÜ/KÖ) ≡ HAM
MADDE, SU, ENERJİNİN ETKİN OLARAK
KULLANILARAK, OLASI EN YÜKSEK ORANDA
ÜRÜNE/HİZMETE DÖNÜŞTÜRÜLEBİLMESİ
TÜ/KÖ ≡ KİRLİLİK AZALTIMI + ENDÜSTRİYEL
VERİM ARTIŞI
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Sanayide “Sürdürülebilirlik”
Sürdürülebilir Tüketim ve Üretim kavramı
endüstri başta olmak üzere tüm insani
etkinliklerde verimlilik artışı ile atık azaltımını
birlikte gözeten Temiz Üretim, Kirlilik Önleme,
Ekoverimlilik, vd. alanlarda 20 yılı aşkın
süredir yapılmakta olan çalışmaların doğal bir
sonucu olarak ortaya çıkmıştır.
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Sürdürülebilir Tüketim ve Üretim (STÜ) temel gereksinimlere
karşılık gelen ve yaşam kalitesini artıran mal ve hizmetlerin üretimi
sürecinde;
 doğal kaynak kullanımı,
 toksik ve diğer kirleticiler ve
atık deşarjlarının
diğer tüm emisyonların
yaşam döngüsü perpektifi çerçevesinde azaltılarak, gelecek
kuşakların gereksinimlerinin kesintisiz olarak sağlanabilmesine
yönelik tüm çabaları kapsayan genel bir kavramdır.
Sustainable Consumption Symposium, Oslo, Norway, 19-20 January 1994.
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Tüketim ve üretimin salt azaltılması anlamına gelmeyen STÜ
kavramı yüksek verime sahip üretim teknoloji ve yöntemlerinin
kullanımıyla, aynı miktarda üretim için daha az doğal kaynak ve
enerji kullanımı ve daha az atık üretimi prensibine dayanmaktadır.
Bu niteliği ile STÜ kavramı sadece çevresel kaygılara değil,
 doğal kaynakların korunması,
 yoksullukla mücadele,
 endüstriyel verimlilik,
 ekonomik kalkınma,
 sağlık,
 eğitim ve
 yaşam kalitesi
gibi pekçok farklı alana hitap eden bir yaklaşımdır.
Advancing Sustainable Consumption in Asia, A Guidance Manual, 2005, UNEP,
EUROPEAID, ASIA PROECO.
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
STÜ Konusunda Avrupa Birliği’nin Politika Strateji ve Enstrümanları
 Entegre Ürün Politikası
 Çevre Teknolojileri Eylem Planı
 Tüketici Politikaları
 Şirketlerin Toplumsal Sorumluluğu
 Kamusal Satın Alma Politikaları
 Ekonomik Enstrümanlar
 Çevre ile İlgili Vergiler
 Çevresel Yatırımlar için Devlet Yardımı
 Emisyon Takası
 Ticari Politikalar
 Enformasyon Araçları
 Eğitim, Bilinç Arttırma, Kamunun Bilgilendirilmesi
 Çevresel Etiketleme
 Tüketicilerin Bilgilendirilmesi
 Avrupa Kirletici Emisyon Kayıt Sistemi
 Analitik Araçlar
 İndikatörler
 Raporlama Mekanizmaları
 Sürdürülebilir Evsel Tüketim Raporu
 Araştırma ve Geliştirme
 6. AB Araştırma ve Teknolojik Gelişim Çerçeve Programı
Sustainable Consumption and Production in European Union, European Comission, 2004.
TEMİZ ÜRETİM
(KİRLİLİK ÖNLEME)
NEDİR ?
Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP):
Bütünsel önleyici bir çevre stratejisinin ürün ve
süreçlere sürekli olarak uygulanması ile insanlar ve
çevre üzerindeki risklerin azaltılması.
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
TEMİZ ÜRETİM/KİRLİLİK ÖNLEME NEDİR ?
Prosesler için;
•Hammadde ve enerji kullanımının
•Toksik madde kullanımının
•Üretim ve hizmet süreçlerinden kaynaklanan tüm
emisyon ve atıkların miktar ve toksisitelerinin
Ürünler için;
•Olumsuz çevresel etkilerinin yaşam döngüsü boyunca
(hammadde eldesinden nihai bertarafa kadar)
önlenmesi/azaltılması demektir.
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
TEMİZ ÜRETİM’İN ARAÇ VE METODLARI:
√ İşletme Verimliliğinin Arttırılmasına Yönelik Çevre Yönetimi,
√ Ekoverimlilik,
√ Atık Denetleme,
√ Enerji Denetleme,
√ Risk Denetleme,
√ Çevresel Yasa Yönetmeliklerle Uyum Değerlendirmesi,
√ Çevresel Etki Değerlendirme,
√ Yaşam Döngüsü Analizi,
√ Teknoloji Değerlendirme,
√ Kimyasal Değerlendirme,
√ Endüstriyel Ekoloji,
√ Çevre için Tasarım,
√ Çevre için ya da “Yeşil” Satın Alma,
√ Çevre Yönetim Sistemleri,
√ Çevresel Performans Değerlendirmesi
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
ÖRNEK ÇALIŞMA 1
Firma
Sektör
Uygulanan Yöntemler
Atık Azaltımı ve Tasarruf
Ekonomi
k Fayda
CFI, NC,
ABD
Tekstil
Ekipman Modifikasyonu
(otomasyon)
◊ Boyama tanklarında varolan
ancak kullanılmayan debi metreler,
aktif hale getirildi.
◊ Boyama tanklarına yerleştirilen
diferansiyel basınç ileticileri yardımı
ile tanklardaki boyama çözeltisi
miktarlarının sürekli olarak ölçümü
sağlandı.
◊ Kullanılan bir bilgisayar
programı/otomasyon sistemi
yardımı ile boyama tanklarında
uygulanan boyama süreçleri
otomatik olarak izlenebilir/kontrol
edilebilir hale getirildi.
◊ Bu otomasyon sistemi, farklı
nitelik ve miktarlardaki kumaşların
boyanması için gerektiği kadar
boya/boyama çözeltisi kullanımına
olanak verdi.
◊ Su, ısı ve kimyasal
kullanımında % 6-16
arasında azaltım sağlandı.
◊ Toplam 53.374 m3/yıl su
ve 407,8 ton/yıl kimyasal
tasarrufu sağlandı.
◊ Su kullanımı ve ayrıca
arıtılması gereken atık su
miktarı da ciddi ölçüde
azaldı.
172.755
Dolar/yıl
(Amortism
an süresi:
4 ay)
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
ÖRNEK ÇALIŞMA 2
Firma
Sektör
Uygulanan Yöntemler
Atık Azaltımı ve Tasarruf
Ekonomik
Fayda
Courtaulds
Socks,
Leicester,
İngiltere
Tekstil
Yeni bir Ekipman Kullanımı, Suyun
Geri Kazanımı
◊ Boyama tanklarının içine sentetik
kil içeren bir absorpsiyon sistemi
yerleştirildi ve reaktif boya
maddelerinin ve diğer organik
atıkların atıksudan emilimi sağlandı.
◊ Boyar maddelerden ve organik
atıktan arındırılan suyun yıkama
banyolarında yeniden kullanımı
sağlandı.
◊ Boyama tankında oluşan
atıksuyunun % 65’inin geri
kazanımı sağlandı.
◊ Su kullanımında 60,000
m3/yıl’lık bir azalma
sağlandı.
◊ Atıksu’daki boyar madde
ve organik kirlilik büyük
ölçüde azaltıldı.
◊ Kimyasal kullanımında %
12 azalma sağlandı.
85.020 Euro /
yıl
(Amortisman
Süresi:1.6 yıl)
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
ÖRNEK ÇALIŞMA 3
Firma
Sektör
Uygulanan Yöntemler
Atık Azaltımı ve Tasarruf
Ekonomik
Fayda
Shaoxing
Tahıl ve
Yağ
Fabrikası
(SCOF),
Çin
Gıda
Yeni Teknoloji Kullanımı
◊ Yeni hidrojenasyon ekipman ve
tekniği kullanılmıştır, bu tekniğin
özellikleri aşağıdaki gibidir :
(1) Yağ susuzlaştırma ekipmanı
eklenmiştir.
(2) Yüksek basınçlı hidrojenasyon
sağlanması için, hidrojenasyon
raektörüne karıştırıcı eklenmiştir,
(3) Yağ ve hidrojenin giriş/çıkış
kontrollerinin daha ağlam olması için,
ekipmanlar arasına debimetreler
monte edilmiştir.
◊ Alkalin Rafineri Bölümü ayırıcı
ekipman ile değiştirilmiştir ve proses
kontrol ekipmanı eklenmiştir.
◊ Kokusuzlaştırmayı ve
renksizleştirmeyi birbirine seri
bağlayabilen ve otomatik devamlı
operasyon sağlayan en üstün
teknolojik ekipman adapte edilmiştir.
◊ KOİ emisyon azaltımı:
302 ton/yıl
◊ Soğutma suyu azaltımı:
28.02 m3/ton yağ
◊ Su kullanımı azaltımı: 30.
42 m3/ton yağ
◊ Yağ kaybı: %5.73’ten
%2.71’e düşmüştür
◊ Katalizör Tüketimi: Bir ton
yağ başına 3.2 kg’dan
2.26 kg’a düşmüştür.
439.475
Dolar/yıl
(Amortisma
n süresi :
3,9 yıl)
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
ÖRNEK ÇALIŞMA 4
Firma
Sektör
Uygulanan Yöntemler
Atık Azaltımı ve Tasarruf
Ekonomik
Fayda
The
Zhongce
Beijing Bira
Fabrikası,
Çin
Bira
Üretimi
Ekipman Modifikasyonu
◊ Yüksek bira kaybını ve diatomit
kullanımına sebep olan ve tam
üretim kapasitesini karşılamayan
diatomit filtre için santrifüj sistemi
adapte edilmiştir.
◊ Üretimde optimizasyon çalışmaları
yapılmıştır.
◊ Üretimde optimizasyon
sonucu yıllık bira üretimi
3200 ton artırılmıştır, KOİ
emisyonu azaltımı yıllık
35,2 ton olarak
gerçekleşmiştir.
◊ Hammadde tasarrufu ve
atık azaltımı sonucu yıllık
220.5 ton KOİ emisyon
azaltımı sağlanmıştır.
◊ Temiz üretim teknolojileri
uygulamaları sonucu elde
edilen yıllık KOİ emisyon
azaltımı 102 ton’dur.
131.800
Dolar/yıl
(Amortisma
n süresi :
2,6 yıl)
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
ÖRNEK ÇALIŞMA 5
Firma
Sektör
Uygulanan Yöntemler
Atık Azaltımı ve Tasarruf
Ekonomik
Fayda
Email Ltd –
Mutfak ve
Banyo
Ürünleri,
Avustralya
Elektro kaplama
◊ Kaplama tanklarından sonra
uzatmalı kayıpları engellemek için
statik uzatmalı tanklar eklenmiştir.
◊ Uzatmalı tankların içeriği
buharlaştırma tekniği sürekli geri
kazanılmıştır.
◊ Altın ve Nikel Uzatmalı
banyolarından elektrolit geri
kazanımı için elektrolit gerikazanım
ekipmanı montajı gerçekleştirilmiştir.
◊ Daha önce atıkla karışık elde
edilen nikel üçüncü kişilere
satılırken, yenilenen sistemde
gerikazanılan nikel tekrar
kullanılmaktadır.
◊ Krom parlak daldırma işlemi,
hidrojen peroksit tabanlı bir proses
ile değiştirilmiştir.
◊ Gerikazanılan altın %80
saflıkta olup,
gerikazanıldıktan sonra
saflaştırm işlemine
gönderilip, satılmaktadır..
◊ Krom azaltımına uğramış
atıksu kanalizasyon
sistemine verilmektedir, bu
azaltım kanalizasyon atık
çamurunda %50 krom
konsantrasyonu azaltımına
sebep olmuştur.
◊ Krom arıtımı için
kullanılan sodyum
metabisülfit tüketimi
azalmıştır.
◊ Krom konsantrasyonu
TWA limit değeri olan 10
ppm’in altında olup, 8-10
ppm aralığındadır, nikel
kütlesel bertaraf değeri de
standart limitin altına
inmek üzeredir.
43,190 50,190
USD /yıl
Amortisman
Süresi: 1,41,6 yıl
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
ÖRNEK ÇALIŞMA 6
BİR SÜT ÜRETİMİ FABRİKASI İÇİN TEMİZ
ÜRETİM FIRSATLARININ ARAŞTIRILMASI
Bu çalışmada Türkiye’nin önde gelen bir süt işleme
tesisindeki pastörize süt üretimi prosesinde temiz
üretim fırsatları araştırılmıştır. Süt üretim prosesi
kaynaklı çevresel yükler belirlenmiş ve kütle-denge
analizine dayanan bir atık azaltım denetlemesi
yöntemi aracılığıyla atık azaltım olanakları
belirlenmiştir. Daha sonra seçilen olanaklar çevresel
fayda ve ekonomik uygulanabilirlik yönünden
değerlendirilmiş ve tesise sunulmuştur.
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Çalışılan Tesis
Çalışmada incelenen firma yıllık 18 milyon litre süt işleme
kapasitesine sahip bir süt ürünleri fabrikasıdır.
Fabrikanın bir atıksu arıtma tesisi bulunmadığından,
üretilen atıksu fabrikanın yanındaki bir çaya deşarj
edilmektedir.
Dolayısıyla TÜ teknikleri ile kirliliğin azaltılması hem bir
ihtiyaç hem de önemli bir fırsatı işaret etmektedir.
Pastörize süt üretimi çiğ süt alımı ve pastörizasyon olmak
üzere iki temel prosesi içermektedir.
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
İşletmenin Proses Akım Şeması
Klarifikatör
CW
T
Çið
Süt
CW
Clarifier
FM
1
Filtre
Filtre
Dengeleme
Tanki
Sogutma Plakalari
Çig Süt Tanki
Klarifikatör
Çamuru
Çig Süt
Saklama Tanklari
A. Çig Süt Alim Prosesi
HW
HW
1
Odor
Krema
Pastörizasyon
FM
Dengeleme
Tanki
CW
Separatör
CW
Kokusuzlastirma
Separatör (Deodorizasyon)
camuru
Sise Paketleme
Kanal
Karton Paketleme
Her zaman
kullanilmayan
hat
Karistirma
Sicak tutma borulari
PastörizeSüt
Saklama
Tanklari
Homojenizatör
B. Süt Pastörizasyonu
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
FM
Debi ölcer
Pompa
T
Zaman Kontrollu
Çek Vana
Piston
YÖNTEM
√ Bu çalışmada uygulanan temiz üretim denetlemesi yöntemi bu konuda
önde gelen kurumlarca (UNEP, DEPA, 2000; Technical Pollution Prevention Guide,
1997; Environment Protection Authority, 1997; Sustainable Business Associates, 1998; New
York State Department of Environmental Conservation Pollution Prevention Unit, 2001)
hazırlanan farklı kılavuz ve kontrol listelerinin derlenmesi ve yeniden
organize edilmesiyle oluşturulmuştur.
√ Temiz üretim denetlemesi yöntemi olarak kütle-dengesi kullanılmıştır.
√ Bu çalışmada kapsamında sadece süt üretimi prosesi ele alınmıştır.
√ Kütle dengesine girdi ve çıktılarının belirlenmesi için debi ölçümleri ile
proseslerin farklı basamaklarından kaynaklanan atık yüklerini belirlemek
üzere deneysel analizler (KOİ, AKM, Alkalinite ve pH) yapılmıştır.
√ Kullanılan yöntemin temel aşamaları Tablo 1’de verilmektedir.
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Çalışmada kullanılan yöntem
Aşama
İş
İşin alt tanımları
1- Planlama ve
organizasyon
TÜ Denetlemesi
Programının
Oluşturulması ve
Organizasyonu
A.Yönetimden onay alınması
B.TÜ planı geliştirilmesi için
takımın oluşturulması
2- Ön-denetleme
(niteliksel denetleme)
Tesis Bilgilerinin
Toplanması
İşletme profilinin oluşturulması
3-Denetleme (niceliksel
denetleme)
Çevresel Denetleme
Yapılması
A.İşletme verilerinin derlenmesi
B.Saha gözleminin yapılması
C.TÜ fırsatlarının belirlenmesi
D.TÜ fırsatlarının organize
edilmesi
4- Değerlendirme ve
Fizibilite Çalışması
Fizibilite Çalışmasının
Yapılması
A.Fizibilite çalışmasının yapılması
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Önerilen TÜ araçları arasında:
İyi işletme prosedürü (GHK)
Ekipmanların ve bağlantıların onarılması,
Küçük proses kontrolü ekipmanlarının yerleştirilmesi
İşletme yöntemlerinin değiştirilmesi
Çeşitli proses sularının yeniden kullanımı,
Süt çamuru ve sütlü suların saha dışında hayvan yemi olarak ve
sığırların sulanmasında kullanımı
Alkali çözeltinin başka ekipmanların temizlenmesinde yeniden
kullanımı,
Teknolojik değişikliği
Otomatik temizleme sistemi (CIP) kullanımı
Su kullanımında verimlilik için shut-off spray nozüllerin monte edilmesi
Alternatif kimyasallar
Temizlik için alternatif kimyasal maddelerin kullanılması
yer almıştır.
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
Bu çalışmanın sonuçlarına göre:
Engellenebilecek
Geri
Azaltılan
Su
Kullanımı
(kg/gün)
Kazanılan Su
(kg/gün)
KOİ
(kg/gün)
AKM
(kg/gün)
Alkalinite
(kg/gün)
181.9
20.7
40.1
47329.7
Kimyasal
Deşarj
kullanımı
(kg/gün) (kg/gün)
9089.2
101.1
18636.9
Ω Bu değerler, önerilen TÜ önlemleri hayata geçirildiğinde, bu
fabrikanın
→ kullanım suyunu %50, varolan atık su deşarjlarını %9.3,
varolan kimyasal madde kullanımını %65.4, KOİ yükünü 181.9
kg/gün ve AKM yükünü 20.7 kg/gün oranında azaltabileceğini, ve
→ kullanım suyunun % 19.6’ı da yeniden kullanabileceğini
göstermektedir.
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
DAHA FAZLA BİLGİ İÇİN:
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
ÖRNEK ÇALIŞMA 7
TEKSTİL SEKTÖRÜNDE AVRUPA BİRLİĞİ IPPC
DİREKTİFİ İLE UYUM ÇALIŞMALARI: BAT
UYGULAMALARI PROJESİ
Prof.Dr. Ülkü Yetiş yürütücülüğündeki bu proje kapsamında
Türkiye’nin önde gelen bir tekstil fabrikasında kirlilik önleme ve
arıtma çalışmaları sürdürülmektedir.
Halen devam eden bu çalışma kapsamında Tekstil Sektörü
BAT Referans Dokümanı baz alınarak “Mevcut En İyi
Teknikler” arasından işletme ile paralellik gösterenler
seçilmiştir. Tesiste varolan prosesler ile ilgili olduğu için seçilen
kirlilik önleme ve azaltma olanakları prosesler özelinde
incelenmiş ve proses değerlendirmeleri sonucunda 22 adet
uygulanabilir Kirlilik Önleme ve Azaltma Seçeneği belirlenmiştir
ve bunlardan 4 tanesi uygulanmıştır.
IPPC  Integrated Pollution Prevention and
Control
EKÖK  Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrolü
IPPC Direktifi (96/61/EC ) endüstriyel üretim;
kaynaklı kirliliğin önlenmesini (örneğin ham madde seçimi, temiz
teknolojiler, vd.)
ve
sürecinde ortaya çıkan kirliliğin kontrolünü (örneğin arıtma tesisleri
ile)
kapsamaktadır.
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
PROJE KAPSAMINDA KİRLİLİK
ÖNLEME SÜRECİ
Prosesler Hakkında Bilgi Edinimi
BAT Referans Dokümanı İle Çakıştırma
22 Adet Kirlilik Önleme Seçeneği
Seçeneklerin Uygunluğunun Belirlenmesi
Uygulanması Öngörülen 4 Adet Seçenek
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
PROJE KAPSAMINDA KİRLİLİK ÖNLEME
SÜRECİ (Devam)
Yüksek Su, Boya ve Yardımcı Kimyasal Kullanımı
nedeniyle Dikkat Çeken Prosesler (Proses Sırasına
Göre);

BOYAMA

HAŞILLAMA

Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
TERBİYE
UYGULANAN SEÇENEKLER
1. ALTERNATİF KİMYASAL KULLANIMI
2. HALAT BOYAMADA TERS AKIM PRENSİBİ İLE
YIKAMA
3. KULLANILMAYAN TEKNELERDE KILAVUZ
ATLAMA
4. KOSTİK GERİ KAZANIMI
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
SEÇENEK 1: ALTERNATİF
KİMYASAL KULLANIMI
Amaç: Çevre ve İnsan Sağlığı üzerinde Daha az
Zararlı Kimyasal Kullanımı
Neler yapıldı;
Mevcut Kimyasallar İncelendi (Tüketim Miktarları,
Reçeteler, GBF’leri)
Problemli Kimyasallar Belirlendi (Toksik, Düşük BiyoParçalanabilirlik, Kansorejen vs.)
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
SEÇENEK 1: ALTERNATİF
KİMYASAL KULLANIMI
Neler yapıldı;
8 Adet Problemli Görünen Kimyasal Madde Belirlendi
2 Adet İyon Tutucu, 1 Stabilizatör, 3 Kükürt Boyarmadde, 1
Formaldehit İçerikli Reçine ve 1 Adet Dispergatör
Alternatifler Belirlendi, Proseslere ve Ürün Kalitesine Uygun
Olan Yeni Kimyasallar Kullanılamaya Başlandı
Çevresel İzlemeler Yapıldı
Biyo-Parçalanabilirlik Testleri
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
SEÇENEK 1: SONUÇLAR
Boyama Bölümü İyon Tutucu Madde Değişikliği,
Atıksu Biyo-parçalanabilirliği Arttırıldı (%40’tan %60’a)
Arıtma Tesisi KOİ yükü azaltıldı (Aylık 3100 kg KOİ
yükü azaltımı)
Boyama Bölümü Kükürt Boya Değişikliği,
Sucul Yaşam ve Mikroorganizmalar için Çok Toksik
özelliğe sahip Sülfid Miktarı azaltıldı (%70’in üzerinde
Sülfid azaltımı)
Prof. Dr. Göksel N. Demirer, Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
EK BİLGİ İÇİN:
Prof. Dr. Göksel Demirer
Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Çevre Mühendisliği Bölümü
Anasayfa | Temiz Üretim | Temiz Üretim Araçları | Temiz Üretim Sözlüğü | Örnek Uygulamalar | İlgili Kurumlar | Yararlı Kaynaklar
Anasayfa
Temiz Üretim
Temiz Üretim Araçları
Temiz Üretim Sözlüğü
Endüstriyel Uygulamalar
İlgili Kurumlar
Yararlı Kaynaklar
İletişim
Özellikle 20. Yüzyıl’ın ikinci yarısında baş döndürücü bir hıza ulaşan teknolojik ve endüstriyel
gelişmelerin beraberinde getirdiği çevresel değerlerin tahribi ve yenilenemeyen kaynakların hızla azalması
günümüzde ivmelenerek sürmektedir.
Endüstrileşme ve yaşam biçimlerindeki değişmeye paralel olarak ortaya çıkan atıklar, zaman içinde
logaritmik bir artış göstermiş ve bu atıklardan kaynaklı yaşanılan yerel çevre sorunları küresel bir boyut
kazanmıştır. Ozon tabakasındaki delinme, küresel ısınma, asit yağmurları, çeşitli doğal alıcı ortamlara özümseme kapasitelerinin çok üzerindeki miktarlarda- yapılan toksik ve tehlikeli atık deşarjları bu
kapsamda sayılabilir.
http://144.122.60.76/people/gndemirer/links/temizuretim/index.htm
TEŞEKKÜRLER
Prof. Dr. Göksel N. Demirer
Çevre Mühendisliği Bölümü
Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Tel: 210 58 67, 210 26 41
Faks: 210 26 46
e.posta: goksel@metu.edu.tr